Finansowe skutki upadłości wykonawców w projektach i ich wpływ na beneficjentów, IW, IP i IZ w ramach środowiskowych priorytetów Programu Infrastruktura i Środowisko

2 Ministerstwo Środowiska

upadłość wykonawcy powoduje co najmniej ZNACZNE przesunięcie realizacji projektu w czasie 4 Ministerstwo Środowiska

Terminy wynikające z samego Programu Operacyjnego wynikające z umów o dofinansowanie wynikające z procedur zamówień publicznych wynikajace z zapisów umowy o roboty budowlane wynikające z zapisów umowy z Inżynierem wynikające z zapisów umowy z projektantem wynikające z wszelkich decyzji administracyjnych wynikające z innych projektów powiązanych 5 Ministerstwo Środowiska

Cel sam w sobie - PROJEKT jego powodzenie jest korzystne dla Beneficjenta Jego powodzenie jest korzystne dla Wykonawcy Jego powodzenie jest korzystne dla Inżyniera Jego powodzenie jest korzystne dla społeczeństwa 6 Ministerstwo Środowiska

upadłość powoduje niepowodzenie PROJEKTU - WSZYSCY PRZEGRYWAJĄ 7 Ministerstwo Środowiska

Definicje 8 Ministerstwo Środowiska

Upadłość - definicja Procedura wszczynana w razie niewypłacalności dłużnika, polegająca głównie na wspólnym dochodzeniu roszczeń przez wszystkich jego wierzycieli. W prawie polskim upadłość to postępowanie przewidziane w ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze, prowadzone w stosunku do dłużnika (zwanego w ustawie upadłym), który stał się niewypłacalny. Wszczęcie postępowania upadłościowego następuje wskutek ogłoszenia upadłości przez sąd. 9 Ministerstwo Środowiska

Upadłość - definicja Upadłość układowa Upadłość układowa ma na celu restrukturyzację przedsiębiorstwa upadłego w drodze układu i zaspokojenie wierzycieli w drodze jego wykonania. Upadłość liwkidacyjna Upadłość likwidacyjna ma na celu zasadniczo zbycie przedsiębiorstwa upadłego i zaspokojenie wierzycieli z uzyskanych w ten sposób środków. 10 Ministerstwo Środowiska

Upadłość - przyczyny

Najczęstsze przyczyny upadłości firm budowlanych Niespłacone zobowiązania Zatory płatnicze Wzrost cen materiałów budowlanych Niedoszacowane oferty 12 Ministerstwo Środowiska

13 Ministerstwo Środowiska

Fala upadłości - co POGŁĘBIA problem? Utrudnianie przeplywow finansowych przez Zamawiających/Inżynierów Brak sprawiedliwego rozłożenia ryzyka Najniższa cena jako jedyne kryterium wyboru oferty Brak klauzul waloryzacyjnych 14 Ministerstwo Środowiska

Utrudnianie przeplywow finansowych przez Zamawiających/Inżynierów Przykład 1 - niezgodne z kontraktem opóźnianie wydania Przejściowego Świadectwa Płatności Kl – (…) Inżynier w ciągu 28 dni po otrzymaniu Rozliczenia i dokumentów towarzyszących wyda Zamawiającemu Przejściowe Świadectwo Płatności, potwierdzające wraz z odpowiednim komentarzem kwotę, którą Inżynier rzetelnie ustala jako należną.(…)Przejściowe Świadectwo Płatności nie będzie wstrzymywane dla żadnych innych przyczyn, chociaż: (…) jeżeli Wykonawca nie wykonał lub nie wykonuje pracy albo nie wypełnił lub nie wypełnia zobowiązania zgodnie z Kontraktem i został o tym powiadomiony przez Inżyniera, to wartość takiej pracy lub zobowiązania może zostać wstrzymana do czasu wykonania tej pracy lub wypełnienia zobowiązania. 15 Ministerstwo Środowiska

Utrudnianie przeplywow finansowych przez Zamawiających/Inżynierów Przykład 2 - niezgodne z kontraktem nierozliczanie całej pozycji PŚP przy niewielkich brakach dokumentacyjnych Kl – (…) Inżynier w ciągu 28 dni po otrzymaniu Rozliczenia i dokumentów towarzyszących wyda Zamawiającemu Przejściowe Świadectwo Płatności, potwierdzające wraz z odpowiednim komentarzem kwotę, którą Inżynier rzetelnie ustala jako należną.(…)Przejściowe Świadectwo Płatności nie będzie wstrzymywane dla żadnych innych przyczyn, chociaż: (…) jeżeli Wykonawca nie wykonał lub nie wykonuje pracy albo nie wypełnił lub nie wypełnia zobowiązania zgodnie z Kontraktem i został o tym powiadomiony przez Inżyniera, to wartość takiej pracy lub zobowiązania może zostać wstrzymana do czasu wykonania tej pracy lub wypełnienia zobowiązania. 16 Ministerstwo Środowiska

Brak równego rozłożenia ryzyka Przykład 17 Ministerstwo Środowiska

Będzie się uważało, że w granicach wykonalności, z uwzględnieniem kosztu i czasu Wykonawca uzyskał wszystkie konieczne informacje od noszące się do ryzyka, koniecznych rezerw, oraz innych okoliczności, które mogą wpływać na Ofertę lub na Roboty. W tych samych granicach będzie się uważało, że Wykonawca dokonał inspekcji i badania Terenu Budowy, jego otoczenia, powyższych danych, oraz innych dostępnych informacji, oraz że przed złożeniem Oferty upewnił się, co do wszystkich istotnych spraw włącznie, lecz nie ograniczając się do: kształtu i charakteru Terenu Budowy, włącznie z warunkami podpowierzchniowymi i istniejącą infrastrukturą zarówno podziemną, jak i naziemną warunków hydrologicznych i klimatycznych, zakresu i charakteru pracy i Dostaw koniecznych do wykonania i ukończenia Robót i usunięcia wszelkich wad, Prawa, procedur i praktyki zatrudnienia w Kraju, a także Prawa, procedur i praktyki w Kraju dotyczących wykonywania Robót objętych Kontraktem, oraz potrzeb Wykonawcy w zakresie dostępu, zakwaterowania, zaplecza, personelu, energii, transportu, wody i innych świadczeń zagrożeń dla zdrowia i życia mogących wystąpić w zakładzie Zamawiającego w trakcie realizacji Kontraktu. Wykonawca będzie odpowiedzialny za sprawdzenie i interpretację wszystkich powyższych danych. Zamawiający nie będzie ponosił żadnej odpowiedzialności za dokładność, wystarczalność lub kompletność takich danych. 18 Ministerstwo Środowiska

Brak klauzul waloryzacyjnych w kontraktach Waloryzacja może działać w dwie strony Co jest większym ryzykiem zamawiającego - zwiększenie kosztów przez waloryzację, czy utrata całej dotacji spowodowana upadłością? 19 Ministerstwo Środowiska

Skutki upadłości wykonawcy dla Zamawiającego

W przypadku upadłości jedynego Wykonawcy Upadłość likwidacyjna możliwość dokończenia projektu prawie żadna - syndyk nie jest zainteresowany ponoszeniem żadnych kosztow Upadłość układowa jest możliwość dokończenia projektu z udziałem upadłego Wykonawcy pod warunkiem zgodnej współpracy z Wykonawcą i syndykiem 21 Ministerstwo Środowiska

Skutki upadłości wykonawcy dla Zamawiającego W przypadku upadłości członka konsorcjum Wykonawcy Upadłość likwidacyjna możliwość dokończenia projektu z udziałem upadłego konsorcjanta prawie żadna - syndyk nie jest zainteresowany ponoszeniem żadnych kosztow możliwość skorzystania z solidarnej odpowiedzialności pozostałych członków konsorcjum - oni kończą projekt Upadłość układowa jest możliwość dokończenia projektu z udziałem upadłego konsorcjanta pod warunkiem zgodnej współpracy z Wykonawcą i syndykiem 22 Ministerstwo Środowiska

Skutki upadłości wykonawcy dla Zamawiającego Zamawiajacy staje się jednym z wielu wierzycieli 23 Ministerstwo Środowiska

Skutki upadłości wykonawcy dla Zamawiającego Rezygnacja z projektu lub brak osiągnięcia efektu w terminie - zwrot dofinansowania - OSTATECZNOŚĆ Zgodnie z art. 207 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 157, poz z późn. zm.) dalej ufp: W przypadku, gdy środki przeznaczone na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich są: wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, wykorzystane z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 184, pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości podlegają zwrotowi przez beneficjenta wraz z odsetkami 24 Ministerstwo Środowiska

Skutki upadłości wykonawcy dla Zamawiającego konieczność przeprowadzenia nowego przetargu koszt opracowania nowej dokumentacji przetargowej koszt zatrudnienia komisji przetargowej ewentualne koszty związane z odwołaniami w KIO i procesami w sądzie 25 Ministerstwo Środowiska

26 Ministerstwo Środowiska

Skutki wynikające w przesunięć w harmonogramach rzeczowo-finansowych Możliwa konieczność przedłużenia umów z: Inżynierem Kontraktu Nadzorem autorskim 27 Ministerstwo Środowiska

Skutki wynikające w przesunięć w harmonogramach rzeczowo-finansowych koszty związane z zakłóceniami innych inwestycji na danym terenie roszczenia o zwrot utraconych korzyści innych podmiotów roszczenia innych wykonawcówprzestoje konieczność relokacji zasobów koszty dłuższego utrzymania zaplecza i kosztów stałych 28 Ministerstwo Środowiska

Skutki wynikające w przesunięć w harmonogramach rzeczowo-finansowych koszty utraconych korzyści związanych z opóźnieniem projektu konieczność dłuższego utrzymania tzw JRP koszty związane z przedłużeniem lub uzyskaniem nowych decyzji administracyjnych 29 Ministerstwo Środowiska

Skutki wynikające w przesunięć w harmonogramach rzeczowo-finansowych przekroczenie terminow wynikajacych z umow o dofinansowanie wydatki stają się niekwalifikowane konieczność wydania środków własnych brak rozliczenia zaliczek w terminie - koszt odsetek koszty administracyjne ewentualnego aneksowania umów 30 Ministerstwo Środowiska

Pozostałe skutki upadłości wykonawcy dla Zamawiającego nieściągalność kar roszczenia podwykonawców - solidarna odpowiedzialność inwestora wg art KC często brak możliwości skorzystania z gwarancji 31 Ministerstwo Środowiska

Upadłość Wykonawcy – budowa niewielkiej stacji uzdatniania wody Studium przypadku

Podstawowe dane Umowa nie w oparciu o FIDIC Umowa o dofinansowanie w ramach działania Podstawowe Usługi dla Gospodarki i Ludności Wiejskiej objętego PROW na lata Podział na źródła finansowania –75 % wydatków kwalifikowalnych - Europejski Fundusz Rolny –25 % wydatków kwalifikowalnych - Środki własne przedsiębiorstwa Wartość robót – ok. 4 mln PLN 33 Ministerstwo Środowiska

Chronologia zdarzeń Umowę na budowę zawarto w dniu r. Termin zakończenia r. W dniu r. podpisano Aneks nr 1 do Umowy, przedłużający czas na wykonanie zadania do r. Wykonawca nie przedłużył GNW i ubezpieczenia robót Wykonawca nie ukończył robót w aneksowanym terminie Upadłość została ogłoszona 25 listopada 2011r. 34 Ministerstwo Środowiska

Chronologia zdarzeń Zamawiający nieformalnie ustalił z Wykonawcą i zarządcą, że roboty zostaną ukończone do 15 marca 2012r. Ustalono, że celem nienaliczania kar Wykonawcy zostanie zawarta ugoda przedsądowa na przedłużenie terminu i nienaliczanie kar Wykonawca nie zakończył robót do 15 marca Ugodę zawarto przed sądem w dniu 15 marca, przedłużając termin jeszcze o kolejne 1,5 miesiąca Roboty odebrano w dniu 30 kwietnia 2012r. 35 Ministerstwo Środowiska

Główne argumenty ugody Wysokość kar należnych Zamawiającemu ok 1,5 mln PLN (opóźnienie o 183 dni), kary 0,2% Trudny do oszacowania koszt dokończenia siłami własnymi Zamawiającego lub przez innego Wykonawcę Konieczność długotrwałego i mało prawdopodobnego dochodzenia kar Konieczność sfinansowania przez Zamawiającego pozostałych robót w obliczu mało prawdopodonej możliwości odzyskania kar Naliczenie kar spowodowałoby brak możliwości dokończenia robót przez pierwotnego Wykonawcę Dokończenie róbót przez pierwotnego Wykonawcę leży w interesie publicznym 36 Ministerstwo Środowiska

PROFILAKTYKA czyli jak ograniczyć ryzyko upadłości Wykonawcy na naszym projekcie?

Najważniejsze jest umożliwienie wykonawcy sprawne realizowanie kontraktu i zapewnienie płynności 38 Ministerstwo Środowiska

Lepszy system rozliczania danej pozycji z przedmiaru robót wybudowanie elementurozruchodbiór dokumentacja powykonawcza 39 Ministerstwo Środowiska

Zastosowanie zaliczek Nieopóźnianie bez powodu wydania przejściowych świadectw płatności Zastosowanie klauzul waloryzacyjnych długość gwarancji termin wykonania koszty eksploatacji Zastosowanie innych kryteriów wyboru oferty niż cenaDodatkowy arkusz w PŚP do rozliczania podwykonawców 40 Ministerstwo Środowiska