OPEN DAYS 2011- LOCAL EVENTS „Świętokrzyskie w UE – Zacznijmy od strategii” Kielce, 16 listopad 2011 Temat wystąpienia: Efektywność zarządzania rozwojem regionalnym w nowym okresie programowania po 2013 r. Prof.dr hab. Tadeusz Kudłacz Katedra Gospodarki Regionalnej Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie kudlaczt@uek.krakow.pl

Zarządzanie rozwojem regionalnym Do rozważenia istota i wzajemne relacje trzech kategorii: polityka rozwoju regionalnego zarządzanie rozwojem regionalnym planowanie (programowanie) rozwoju regionalnego

Polityka regionalna a zarządzanie rozwojem regionalnym często pojęcie zarządzanie rozwojem regionalnym stosowane jest zamiennie z terminem polityka rozwoju regionalnego niewątpliwie pojęcia te wiążą się z sobą ściśle, co może utrudniać możliwość wyraźnego ich rozgraniczenia nie powinny jednak być utożsamiane koniecznej refleksji wymaga zatem precyzyjne zdefiniowane tych dwóch pojęć

Polityka rozwoju – zarządzanie rozwojem Przez politykę rozwoju rozumie się zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społeczno-gospodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz tworzenia nowych miejsc pracy w skali krajowej, regionalnej lub lokalnej. [art.2, UoZPPR] ????? Przez system zarządzania rozwojem należy rozumieć zespół działań zmierzających do efektywnego wykorzystania zasobów ludzkich i środków materialnych, podejmowanych w skoordynowany sposób przez jednostki administracji publicznej różnych szczebli, we współpracy z przedstawicielami partnerów społeczno-gospodarczych oraz organizacji pozarządowych, w oparciu o zasadę partnerstwa, w celu osiągnięcia wcześniej założonych celów. [„Założenia systemu zarządzania rozwojem Polski”. MRR (2009)]

Wnioski z przedstawianych definicji polityki regionalnej Przedstawione definicje polityki rozwoju oraz zarządzania rozwojem pozwalają wyróżnić kluczowe, wspólne składowe, tj.: musi istnieć ośrodek decyzyjny, czyli organ władzy publicznej zorientowane są na osiąganie celów są świadomym działaniem odpowiednich podmiotów realizowana są poprzez narzędzia dostępne podmiotom podejmującym odpowiednie wyzwania należą do sfery procesów regulacji Rezultatem przyjęcia modelu [zarządzania], wypracowanego w toku szerokiej debaty, powinna być poprawa jakości i efektów zarządzania przez państwo polityką rozwoju [„Założenia systemu zarządzania rozwojem” ] Zatem: zarządzanie rozwojem, czy zarządzanie polityką rozwoju Ekspertyza: „Kierunki i zmiany niezbędne do stworzenia docelowego systemu zarządzania polityką rozwoju na poziomie regionalnym” (MRR, czerwiec 2011)

Rozwój, polityka rozwoju Rozwój sfera procesów realnych Polityka rozwoju sfera procesów regulacji Polityka rozwoju mechanizmem interwencji w procesy rozwoju

Polityka – zarządzanie – programowanie rozwoju regionalnego Polityka rozwoju to przede wszystkim wybory ekonomiczne i społeczne: głownie celów i warunków, ale też sposobów realizacji Zarządzanie rozwojem to realizacja polityka: organizowanie, kierowanie procesem Programowanie rozwoju (planowanie) to zapis polityki; uporządkowany, z góry założony harmonogram polityki

Relacja między polityką, zarządzeniem i planowaniem rozwoju regionalnego Polityka rozwoju regionalnego Zarządzanie rozwojem regionalnym Planowanie rozwoju regionalnego

Problem sprawności zarządzania rozwojem regionalnym skuteczność efektywność, racjonalność Sprawności zarządzania rozwojem osiąganie zakładanych celów w sposób najbardziej efektywny (racjonalny) Racjonalne gospodarowanie - podmiot dokonuje takiej alokacji ograniczonych zasobów, które optymalizują korzyści, do osiągania których dąży

Uwarunkowania finansowe regionów Determinanty sprawności zarządzania rozwojem regionalnym przez władze regionalne Uprawnienia i obowiązki władz regionalnych Uwarunkowania finansowe regionów Sprawność zarządzania rozwojem regionalnym Aparat wykonawczy celów rozwoju regionalnego Aparat wykonawczy celów polityki rozwoju regionalnego Układ integracji i negocjacji celów rozwoju regionalnego

System zarządzania rozwojem regionalnym * 07/16/96 System zarządzania rozwojem regionalnym W „Założeniach systemu zarządzania rozwojem Polski” wskazuje się na trzy główne podsystemy: programowania, instytucjonalny, wdrażania System zarządzania rozwojem Wdrażania Instytucjonalny Programowania strategicznego P o d s y s t e m y Problem operacjonalizacji strategii rozwoju 36 obligatoryjnych dokumentów programowych na poziomie województwa Ramowy Zintegrowany Program Regionalny Uwagi: *

Ramowy Zintegrowany Program Regionalny [art.5, art.21a, UoZPPR Określa wspólne zasady realizacji programów na terenie danego województwa Uwzględnia cele określone w strategii rozwoju województwa Jest opracowywany, uzgadniany i przyjmowany przez zarząd województwa Ujmuje, m.in.: w sposób ramowy kierunki interwencji terytorialnej 2) analizę dysproporcji, słabości i potencjału rozwojowego 3) cele, obszary interwencji 4) wskaźniki realizacji 5) wykaz programów oraz obszarów interwencji realizowanych przez inne podmioty 6) zestawienie indykatywnej alokacji skierowanej na poszczególne programy 7) sposób koordynacji działań w ramach wskazanych w dokumencie kierunków interwencji podejmowanych na poziomie województwa, powiatu lub gminy 8) zasady, tryb i warunki obejmujące zarządzanie, monitoring, ewaluację, kontrolę i sprawozdawczość w celu zapewnienia przez zarząd województwa prawidłowej realizacji programu.

Ramowy Zintegrowany Program Regionalny RZPR określa, w jaki sposób na poziomie regionalnym koordynowane i integrowane będą działania realizowane przez różne podmioty publiczne na rzecz danego regionu w ramach różnych instrumentów [z „uzasadnienia”] Strategia rozwoju województwa Jest platformą integrowania i koordynowania w skali województwa z definicji Wymaga operacjonalizacji (przełożenia na programy wykonawcze) Koncentruje się na wyselekcjonowanych i wynegocjowanych priorytetach Strategie rozwoju lokalnego Programy operacyjno-wdrożeniowe Programy rozwoju Programy operacyjne Terminologia UoZPPR Ramowy Zintegrowany Program Regionalny ????

System zarządzania rozwojem regionalnym * 07/16/96 System zarządzania rozwojem regionalnym W „Założeniach systemu zarządzania rozwojem Polski” wskazuje się na trzy główne podsystemy: programowania, instytucjonalny, wdrażania System zarządzania rozwojem Wdrażania Instytucjonalny Programowania strategicznego P o d s y s t e m y 36 obligatoryjnych dokumentów programowych na poziomie województwa Problem operacjonalizacji strategii rozwoju Ramowy Zintegrowany Program Regionalny Uwagi: Uwagi: Instytucjonalno-organizacyjne formy zarządzania Regionalne Forum Terytorialne [art. 37c UoZPPR] *

Regionalnego Forum Terytorialne (RFT) Do zadań RFT należy, m.in. [art.37c, UoZPPR]: konsultowanie i uzgadnianie planowania i realizacji zadań publicznych o zasięgu ponadlokalnym i regionalnym w województwie 2) analiza kluczowych procesów i zjawisk mających wpływ na politykę rozwoju województwa 3) ocena postępów realizacji polityki rozwoju województwa 4) formułowanie opinii i rekomendacji w zakresie wymiaru terytorialnego polityk krajowych odnoszących się do województw 5) opiniowanie projektów strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania przestrzennego województwa, ramowego zintegrowanego programu 6) współpraca z Krajowym Forum Terytorialnym RFT przewodniczy marszałek województwa Skład oraz regulamin pracy RFT określa zarząd województwa Przedstawicielami RFT są: 1) jednostki samorządu terytorialnego wszystkich szczebli 2) partnerzy gospodarczy (przedsiębiorcom i organizacje gospodarcze) 3) partnerzy społeczni 4) instytucje naukowe i badawcze, w tym uczelnie wyższe

Regionalne Forum Terytorialne Regionalne Forum Terytorialne w podsystemie programowania rozwoju regionalnego Koncentruje się na wyselekcjonowanych i wynegocjowanych priorytetach Wymaga operacjonalizacji (przełożenia na programy wykonawcze) Strategia rozwoju województwa Jest platformą integrowania i koordynowania w skali województwa z definicji Strategie rozwoju lokalnego Programy operacyjno-wdrożeniowe Programy rozwoju Programy operacyjne Terminologia UoZPPR Regionalne Forum Terytorialne

System zarządzania rozwojem regionalnym * 07/16/96 System zarządzania rozwojem regionalnym W „Założeniach systemu zarządzania rozwojem Polski” wskazuje się na trzy główne podsystemy: programowania, instytucjonalny, wdrażania System zarządzania rozwojem P o d s y s t e m y Programowania strategicznego Instytucjonalny Wdrażania Uwagi: Uwagi: Uwagi: Regionalne Obserwatorium Terytorialne Kontrakt Terytorialny 36 obligatoryjnych dokumentów programowych na poziomie województwa Problem operacjonalizacji strategii rozwoju Ramowy Zintegrowany Program Regionalny Instytucjonalno-organizacyjne formy zarządzania Regionalne Forum Terytorialne [art. 37c UoZPPR] *

Regionalne Obserwatorium Terytorialne Jeden ośrodek organizacji i realizacji Obserwatorium Polityki Rozwoju Obserwatorium Gospodarki Obserwatorium Polityki Społecznej Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji Funkcjonować poza strukturami administracji samorządu wojewódzkiego

Kontrakt Terytorialny [art.5, pkt.5a, UoZPPR] [z „uzasadnienia”] Wybrane właściwości: ujmuje przedsięwzięcia priorytetowe dla danego terytorium niekoniecznie dotyczy obszaru województwa (całego, jednego) ustala sposób koordynacji przyjętych przedsięwzięć wskazuje: uzgodnione cele rozwojowe sposoby ich osiągania źródła finansowania (unijne, krajowe, jst.) nie jest umową jedynie przekazującą środki finansowe Powinien obejmować: działania realizowane na poziomie krajowym resorty wskazane w kontrakcie terytorialnym na poziomie regionalnym jednostki samorządu terytorialnego – województwo, powiat, gmina

Kontrakt Terytorialny [cd.] Oznacza zmianę dotychczasowej – opartej na kontrakcie wojewódzkim - filozofii uzgadniania działań rozwojowych państwo-region [z „uzasadnienia”] KSRR (s.8): Szczegółowe propozycje rozwiązań zawarte w projekcie KSRR dotyczą , m.in. : „odejścia od silnie scentralizowanego modelu sprawowania władzy (top-down), na rzecz wzmocnienia wielopoziomowego (wieloszczeblowego) systemu zarządzania (multi-level governance), m.in. poprzez wprowadzenie nowego instrumentu partnerstwa i koordynacji działań ukierunkowanych terytorialnie — kontraktu terytorialnego” bottom-up approach top-down approach Ustawa o zasadach wspierania rozwoju regionalnego (art. 16) [2000r.] 1. Kontrakt wojewódzki, zwany dalej kontraktem, określa zakres, tryb i warunki realizacji: 1) zadań wynikających z programów wojewódzkich, które uzyskały wsparcie rządu, 2) zadań należących do spraw nadzorowanych przez ministrów właściwych, które wspierane są przez jednostki samorządu terytorialnego i inne uprawnione podmioty.

Spostrzeżenia końcowe (1) Tendencje do centralizacji polityki rozwoju Wspominane uwagi dotyczące kontraktów terytorialnych Podkreślane integrowanie międzyszczeblowe polityki rozwoju Zaostrzone warunki wparcia zadań własnych JST dotacjami celowymi (nowy art.20a) [m.in. odgórnie ustalane obszary interwencji] Ramowy Zintegrowany Program Regionalny

Spostrzeżenia końcowe (2) Wzrastające obciążenie województw obligatoryjnymi programami i działaniami Ramowy Zintegrowany Program Regionalny Ewaluacja ex-ante strategii zgodnie z planem ewaluacji polityki rozwoju

Spostrzeżenia końcowe (3) Pojawiający się problem sprawności zarządzania rozwojem województwa

Spostrzeżenia dla procesu aktualizacji Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego Aktywny udział władz samorządowych w projektowaniu zmian Uważne śledzenie i uwzględnianie projektowanych zmian w modelu polityki regionalnej

Zapowiadane nowe „kategorie” w polskiej polityce regionalnej po 2013 Główna przesłanka: usprawnianie systemu zarządzania rozwojem [z „uzasadnienia” zmian w Ustawie o ZPPR] Kontrakt Terytorialny Ramowy Zintegrowany Program Regionalny Polityka wieloletnia Krajowe Forum Terytorialne Regionalne Forum Terytorialne Krajowe Obserwatorium Terytorialne Regionalne Obserwatorium Terytorialne

Nowa kategoria „polityki wieloletnie” Strategie odnoszące się do obszarów rozwojowych wskazanych w ŚSRK Polityki wieloletnie Programy wprowadzające szczegółowe rozwiązania - Programy operacyjne Programy rozwoju (art. 15) A więc z ŚSRK wynikają strategie problemowe „odnoszące się do rozwoju regionów, rozwoju przestrzennego, sektorów lub dziedzin” (art.9) Polityka wieloletnia jest dokumentem koordynującym działania podejmowane i realizowane przez właściwego ministra. Jest spójna ze średniookresową strategią rozwoju kraju i zawiera : diagnozę sytuacji cele strategicznych działań właściwego ministra wskaźniki realizacji kierunki interwencji w ujęciu krajowym, regionalnym lub lokalnym System realizacji (art.14)

Dziękuję za uwagę