Kuratorium Oświaty w Poznaniu czerwiec 2009 r.

 Skłonić do dyskusji na temat wykorzystania wyników sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego do planowania pracy szkoły.  Przedstawić ideę organizowania cyklicznych, całorocznych spotkań oraz działań służących osiągnięciu poprawy wyników egzaminów zewnętrznych.

 Wyniki sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego są dla nas niezadowalające i przyjmujemy je z przykrością.  Skłaniają do refleksji i z pewnością posłużą do ukierunkowania nadzoru pedagogicznego w przyszłym roku szkolnym. Nadzór pedagogiczny nad szkołami dotyczy bowiem wielu aspektów życia szkoły i należy brać pod uwagę wszechstronny rozwój młodego człowieka.  Przygotowanie do egzaminów zewnętrznych jest bardzo ważnym aspektem nadzoru.

SprawdzianŚrednia pkt% Kraj22,255,50 Okręg22,0355,08 mazowieckie23,8559,63 małopolskie23,3658,40 podlaskie2357,50 podkarpackie22,9957,48 łódzkie22,7256,80 opolskie22,556,25 lubelskie22,4456,10 dolnośląskie22,456,00 zachodniopomorskie22,2955,73 pomorskie22,2955,73 śląskie22,2655,65 kujawsko-pomorskie22,1755,43 świętokrzyskie22,1255,30 warmińsko-mazurskie22,155,25 lubuskie22,0655,15 wielkopolskie21,954,75

Część humanistyczna Średnia Część matematyczno - przyrodnicza Średnia pkt% % Kraj31,6763,34Kraj26,0352,06 Okręg31,1262,24Okręg25,4150,82 mazowieckie32,8165,62mazowieckie27,5355,06 małopolskie32,665,3małopolskie27,254,3 podkarpackie32,464,9kujawsko-pomorskie26,553 lubelskie3263,9podlaskie26,553 śląskie31,9863,96łódzkie26,452,8 łódzkie31,4262,84podkarpackie26,352,7 lubuskie31,2862,56śląskie25,8451,68 kujawsko-pomorskie31,262,4lubelskie25,751,3 opolskie31,262,3wielkopolskie25,6551,3 podlaskie31,262,4pomorskie25,651,2 zachodniopomorskie31,1762,34opolskie25,450,9 świętokrzyskie31,1262,24warmińsko-mazurskie25,250,4 dolnośląskie31,162,3dolnośląskie25,250,5 wielkopolskie31,0462,08lubuskie25,1350,26 pomorskie30,7261,44świętokrzyskie25,1350,26 warmińsko-mazurskie30,460,8zachodniopomorskie25,0550,1

Liczba szkółLiczba szkół w województwie z wynikami: niskimiśrednimiwysokimi Sprawdzian Część humanistyczna Część matematyczno- przyrodnicza Język angielski Język niemiecki

 Czy w pełni potrafimy wykorzystać wyniki z egzaminu zewnętrznego? (analizy CKE i OKE; analiza wyników w szkole)  Czy dobrze organizujemy proces dydaktyczny?  Czy potrafimy motywować i rozbudzać aspiracje uczniów? (strategia osiągania zamiast strategii unikania)  Czy wystarczająco wspieramy każdego ucznia? (ucznia zdolnego; ucznia z trudnościami w uczeniu się)  Czy dzielimy się wiedzą, doświadczeniem i odpowiedzialnością za efekty kształcenia?  Czy właściwie planujemy i organizujemy nadzór pedagogiczny oraz prowadzimy jego rzetelną ewaluację?

Jakie należy podjąć działania, by osiągnąć lepsze efekty kształcenia ?

 Prezentowane wyniki powinni wykorzystać nauczyciele oraz nadzór pedagogiczny do planowania pracy szkoły. Umożliwi to przygotowanie i podjęcie działań służących doskonaleniu wielkopolskiej edukacji, by w następnych latach osiągnięcia uczniów w zakresie sprawdzanych wiadomości i umiejętności były wyższe, a nawet jak najwyższe.

Wnioski i rekomenadcje dyrektorów szkół woj. wielkopolskiego

W pełni wykorzystamy wyniki z egzaminu zewnętrznego gdy: Wszyscy nauczyciele będą odpowiedzialni za wyniki egzaminu zewnętrznego. Dokonamy zespołowej analizy wyników sprawdzianu i egzaminu. Opracujemy wieloletnią koncepcję pracy zespołowej (obejmującą nauczycieli wszystkich przedmiotów), służącą doskonaleniu wyników sprawdzianu i egzaminu, których celem będzie podniesienie poziomu umiejętności określonych w standardach wymagań. Będziemy efektywnie współpracować w zespołach przedmiotowych i interdyscyplinarnych. Rzetelnie zaplanujemy i zrealizujemy wnioski z prowadzonych analiz. Będziemy przeprowadzać w szkołach próbne egzaminy, a następnie będziemy omawiać wyniki z uczniami i rodzicami oraz radą pedagogiczną; współfinansowanie profesjonalnych prób. Wykorzystamy wyniki egzaminów na kolejnym etapie kształcenia do diagnozy (do prognozowania) osiągnięć uczniów. Będziemy doskonalić rady pedagogiczne z zakresu analizy i wykorzystania wyników do planowania pracy nauczyciela (m.in. tendencje, EWD).

Prawidłowo zorganizujemy proces dydaktyczny gdy:  Będziemy koncentrować działania dydaktyczne na realizacji podstawy programowej i wyposażaniu ucznia w umiejętności kluczowe.  Nauczyciele będą odpowiedzialni za rzetelną realizację i monitorowanie podstawy programowej.  Efektywnie wykorzystamy czas pracy dydaktycznej (zastępstwa, imprezy, rajdy w czasie pozalekcyjnym).  Będziemy doskonalić umiejętność planowania procesu dydaktycznego przez nauczycieli.  Będziemy doskonalić i egzekwować od nauczycieli umiejętność właściwego wyboru materiałów dydaktycznych dla ucznia, szczególnie w klasach młodszych (podręczniki i materiały dodatkowe, tylko do wypełnienia, nie stymulują właściwego rozwoju, szczególnie w zakresie logicznego myślenia - ograniczać w szkołach podstawowych korzystanie z ksero i zeszytów ćwiczeń na rzecz pisania); prowadzić obowiązkowe zeszyty przedmiotowe na pierwszym etapie edukacyjnym.  Stymulować uczniów do kreatywnego myślenia; promować techniki i metody twórczego myślenia przez wsparcie metodyczne (doradcy metodyczni).  Nauczyciele uzyskają uprawnienia egzaminatora OKE.

Prawidłowo zorganizujemy proces dydaktyczny gdy:  Uwzględnimy w organizacji pracy szkoły w zakresie wykorzystania godzin wynikających z art.42 KN pracę z uczniem wymagającym wsparcia, a część w/w godzin przeznaczymy dla wszystkich klas III na „oswojenie” się z formą testu.  Będziemy organizować współpracę nauczycieli wszystkich przedmiotów.  W szerszym zakresie zastosujemy metodę projektu, metody problemowe i warsztatowe.  Zapewnimy bardziej atrakcyjną bazę szkolną (wyposażenie szkół w nowoczesne środki dydaktyczne, np. tablice interaktywne, powszechny dostęp do Internetu).  Zostanie określona liczba godzin zajęć realizowanych samodzielnie w każdej klasie w przypadku klas łączonych.

Będziemy właściwie motywować, rozbudzać aspiracje i wspierać uczniów gdy:  Nauczyciele będą efektywnie wykorzystywać czas na lekcji, indywidualizować proces dydaktyczny.  Rozpoznamy i określimy uzdolnienia (indywidualizacja nauczania i wskazanie każdemu uczniowi, na jakim etapie się znajduje i co jeszcze powinien zrobić, jest jednym z elementów uzyskania wyższych wyników; pozytywne wzmacnianie).  Zdiagnozujemy trudności w uczeniu się i zapewnimy opiekę specjalistów do rozwiązywania problemów i systematycznej pracy z uczniami mającymi trudności (pedagog, psycholog, logopeda w każdej szkole); szczególnie ważne w zakresie wczesnego wspomagania dziecka.  Opracujemy system wspierania ucznia zdolnego i utalentowanego.  Zintensyfikujemy pracę z uczniem średniozdolnym.

Będziemy właściwie motywować, rozbudzać aspiracje i wspierać uczniów gdy:  Będziemy postulować podniesienie rangi sprawdzianu (brak konsekwencji formalnych przy naborze do szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, co obniża motywację do nauki - szkoły średnie nie określają dolnej granicy punktów warunkującej przyjęcie do szkoły).  Będziemy wskazywać korzyści wynikające z posiadania dobrego wykształcenia.  Wdrożymy działania wychowawcze zwiększające motywację uczniów - rola rodziców w rozbudzaniu szacunku dla instytucji szkoły i nauczycieli – w tym także polityka medialna (często poszukiwanie taniej sensacji, brak podstawowych wiadomości na temat posługiwania się wynikami egzaminu, rankingi itp.)  Zachęcimy do udziału w konkurach.  Zwiększymy ilość zajęć pozalekcyjnych wyrównujących szanse edukacyjne.  Stworzymy system wspierania ucznia z trudnościami edukacyjnymi adekwatny dla każdej szkoły.  Upowszechnimy stosowanie w szkołach oceniania kształtującego.  Wyeliminujemy negatywne emocje towarzyszące egzaminowi gimnazjalnemu.  Nauczmy dzieci uczenia się.

Wystarczająco dzielimy się wiedzą i doświadczeniem na temat efektów kształcenia gdy:  Wszyscy członkowie rady pedagogicznej wezmą odpowiedzialność za wyniki egzaminów.  Zorganizujemy współpracę zespołów przedmiotowych i interdyscyplinarnych między nauczycielami szkół podstawowych i gimnazjów na terenie gmin.  Będziemy właściwie organizować pracę opiekunów stażu nauczyciela.  Stworzymy banki dobrych praktyk w celu dzielenia się wiedzą, doświadczeniem w zakresie motywowania uczniów.  Wszyscy będziemy odpowiedzialni za kształcone umiejętności w poszczególnych obszarach, w tym również za kulturę języka.

Właściwie zaplanujemy i zorganizujemy nadzór pedagogiczny oraz jego ewaluację gdy:  Ukierunkujemy nadzór pedagogiczny na efekty.  Będziemy właściwe wspierać i motywować nauczycieli.  Będziemy konsekwentnie monitorować realizację wniosków w ramach nadzoru pedagogicznego.  Będziemy skutecznie motywować nauczycieli do uzyskiwania kwalifikacji i umiejętności pedagogicznych, w tym także uzyskania uprawnień egzaminatora.  Zmniejszymy ilość hospitacji obejmujących całą jednostkę lekcyjną na rzecz hospitacji bardziej wycinkowych, np. nastawionych na badanie konkretnych ogniw lekcji, na badanie warsztatu pracy nauczyciela, na badanie zeszytów uczniowskich lub prac klasowych (np. stosowanie przez nauczycieli j. polskiego kryteriów ustalonych przez CKE).  W sposób szczególny będziemy pełnić nadzór pedagogiczny (wewnątrzszkolny) nad nauczycielami, których uczniowie osiągają niskie wyniki.  Stworzymy wewnętrzny system diagnozowania przy współpracy z zewnętrznymi instytucjami przygotowanymi do tego rodzaju działań.  Zmniejszone pensum dydaktyczne dyrektorów umożliwi sprawniejszą realizację nadzoru.  W polityce zatrudnienia prowadzonej przez dyrektora możliwe będzie zapewnie kadry pełnoetatowej oraz ograniczenie do minimum nauczycieli zatrudnianych w kilku szkołach. 

WNIOSKI I REKOMENDACJE  Aby osiągnąć dobre i bardzo dobre wyniki na egzaminie uczeń winien uczestniczyć w kulturze (kino, teatr, muzeum, filharmonia).  Współodpowiedzialność rodziców za wyniki sprawdzianu i egzaminu.  Poziom trudności sprawdzianu nie jest dostosowany do możliwości uczniów.  Zbyt krótki czas sprawdzianu (wydłużyć czas do 90 minut).  Przesunąć termin sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego (inny termin sesji egz.)  Zatrudnić obserwatorów na wszystkich sprawdzianach i egzaminach.  Wnikliwa weryfikacja egzaminatorów; poprawa zadań według specjalizacji.  Mniej priorytetów kuratora i ministra.  Upowszechnienie edukacji przedszkolnej.  Zwiększyć środki na wyjazdy edukacyjne, zielone szkoły, projekty edukacyjne, biblioteki szkolne.  Lepsza organizacja praktyk studenckich (może wydłużenie czasu ich trwania).

 We współpracy z ODN opracować system szkoleń poświęcony motywowaniu ucznia, pracy z uczniem zdolnym i pracy z uczniem z trudnościami w uczeniu.  Powiązać gminny system stypendialny z wynikami egzaminu zewnętrznego.  Dokonać dokładnej analizy socjologicznej wyników w poszczególnych wojewódzkich.  Większe wsparcie samorządu terytorialnego w zakresie doradztwa metodycznego i sfinansowanie dodatkowych godzin na zajęcia fakultatywne, zajęć dydaktyczno- wyrównawczych, kół zainteresowań.  Postulować wprowadzenie zmian legislacyjnych w kierunku niedopuszczania dzieci bez dojrzałości szkolnej do rozpoczęcia nauki w szkole.  Ujednolicić kryteria konkursów przedmiotowych i olimpiad w całym kraju.  Upowszechnić wymianę doświadczeń wymianę doświadczeń /wysokie wyniki/ – dobre praktyki.  Diagnozowanie osiągnięć szkół z niskimi wynikami z egzaminacyjnymi.  System diagnostyczny prowadzony w PPP powinien wspierać pracę nauczyciela z uczniem na lekcji i rodzica w domu – nie może być tylko podstawą do dostosowania wymagań.  Każda szkoła powinna analizować wyniki indywidualnie, trzeba wypracować program poprawy efektywności, biorąc pod uwagę doświadczenia z kilku lat; trzeba zwrócić uwagę na powtarzalność zadań i problemów.

 Stworzenie systemu wspierającego pracę dyrektora i szkoły, co sprzyja budowaniu jego autorytetu.  Uwzględnianie przez OKE uwag zgłaszanych przez dyrektorów szkół.  Diagnoza po klasie III powinna mieć charakter obligatoryjny, ponieważ wiemy, które umiejętności uczniowie posiadają. W tym okresie należy zwrócić uwagę na uczniów z problemami; pracować z nimi na zespołach wyrównawczych.  Współpraca OKE i Kuratorium Oświaty w Poznaniu z dyrektorami szkół w zakresie analizowania wyników i planowania pracy.  Udostępnienie przez OKE w Poznaniu szerszej informacji o wynikach egzaminów zewnętrznych.  Dostęp do wyników swojej szkoły, z okresu od 2002 r. dyrektor powinien mieć przez cały czas. Nierzadko nowi dyrektorzy nie mają przekazanych plików z wynikami szkół z lat poprzednich, albo zdarza się, że po prostu wyniki te są kasowane podczas usterek sprzętu.  Komisje nadzorujące sprawdzian/egzamin powinny być zewnętrzne.  Powrót do publikacji danych z egzaminu (sprawdzianu) w formie, którą zaproponował portal scholaris.  Dokonać dokładnej analizy socjologicznej wyników w poszczególnych wojewódzkich.

 W każdej gminie powinni być zatrudnieni doradcy metodyczni oraz specjaliści tacy jak pedagog, psycholog, logopeda.  Stypendia dla uczniów zdolnych w każdej gminie. Powiązać gminny system stypendialny z wynikami egzaminu, sprawdzianu.  Większe wsparcie samorządu terytorialnego w zakresie doradztwa metodycznego i sfinansowanie dodatkowych godzin - zajęcia fakultatywne, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, koła zainteresowań.  Wsparcie finansowe (dodatek motywacyjny, dodatek funkcyjny, płatne zastępstwa, zajęcia pozalekcyne, projekty, środki na doskonalenie zawodowe nauczycieli). W prezentacji wykorzystano dane zawarte we wstępnych informacjach o wynikach egzaminów Centralnej Komisji Egzaminacyjnej oraz raportach wszystkich Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych.

Wielkopolski Kurator Oświaty - Elżbieta Walkowiak Wicekurator - Hanna Rajcić-Mergler oraz z espół ds. egzaminów zewnętrznych Kuratorium Oświaty w Poznaniu w składzie: Barbara Szkudlarekst. wizytator Krzysztof Paluszkiewiczst. Edward Pawlicki Wiesław Pachockist. Małgorzata Wilczyńska-Grześst. Julitta Włodarczykst.