EFEKTY UCZENIA SIĘ Krajowe Ramy Kwalifikacji, standardy kształcenia, ocena programów, umiędzynarodowienie

Jolanta Urbanikowa2 PROCES BOLOŃSKI: CELE Przygotowanie absolwentów do potrzeb rynku pracy (mobility, employability) Przygotowanie absolwentów do potrzeb rynku pracy (mobility, employability) Rozwój i podtrzymanie podstaw wiedzy zaawansowanej Rozwój i podtrzymanie podstaw wiedzy zaawansowanej Przygotowanie do aktywnego uczestniczenia w (europejskim) społeczeństwie demokratycznym Przygotowanie do aktywnego uczestniczenia w (europejskim) społeczeństwie demokratycznym Doskonalenie kompetencji, rozwój osobisty Doskonalenie kompetencji, rozwój osobisty

Jolanta Urbanikowa3 PROCES BOLOŃSKI Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego konkurencyjność gospodarki (opartej na wiedzy) konkurencyjność gospodarki (opartej na wiedzy) atrakcyjność (szkolnictwa wyższego) atrakcyjność (szkolnictwa wyższego) Różnorodność oferty Różnorodność oferty jakość kształcenia jakość kształcenia porównywalność kwalifikacji (dyplomów) porównywalność kwalifikacji (dyplomów) uznawalność kwalifikacji uznawalność kwalifikacji –ENIC-NARIC –Suplement do Dyplomu –Konwencja Lizbońska, 1997

Jolanta Urbanikowa4 UZNAWALNOŚĆ Jak zapewnić porównywalność i uznawalność przy różnorodności? tradycyjnie oparta na in-put (instytucja, długość kursu, liczba n godzin, treści dydaktyczne), czyli opisie „wejścia”, podejście teacher-centred tradycyjnie oparta na in-put (instytucja, długość kursu, liczba n godzin, treści dydaktyczne), czyli opisie „wejścia”, podejście teacher-centred konieczność zapewnienia przejrzystości, wspólnej miary – oparcie na outcomes – efektach uczenia się, opis wyjścia, student-centred konieczność zapewnienia przejrzystości, wspólnej miary – oparcie na outcomes – efektach uczenia się, opis wyjścia, student-centred 2003 Vaduz – ENIC-NARIC: procedury uznawania winny opierać się raczej na uznawaniu efektów uczenia się, a nie na uznawaniu formalnych ścieżek wiodących do osiągnięcia tych efektów… należy uwzględnić w tym celu rezultaty prac JQI (Dublin Descriptors) oraz TUNING, jak również związanych z uznawaniem efektów spoza systemu formalnego. Uznawanie oparte na efektach ułatwia uczenie się przez całe życie… 2003 Vaduz – ENIC-NARIC: procedury uznawania winny opierać się raczej na uznawaniu efektów uczenia się, a nie na uznawaniu formalnych ścieżek wiodących do osiągnięcia tych efektów… należy uwzględnić w tym celu rezultaty prac JQI (Dublin Descriptors) oraz TUNING, jak również związanych z uznawaniem efektów spoza systemu formalnego. Uznawanie oparte na efektach ułatwia uczenie się przez całe życie…

Jolanta Urbanikowa5 EFEKTY UCZENIA SIĘ efekty uczenia się – stwierdzenia dotyczące tego co absolwent wie, rozumie i potrafi zademonstrować po zakończeniu kursu, modułu, programu kształcenia (a nie to w jaki sposób nabył wiedzę i umiejętności) efekty uczenia się – stwierdzenia dotyczące tego co absolwent wie, rozumie i potrafi zademonstrować po zakończeniu kursu, modułu, programu kształcenia (a nie to w jaki sposób nabył wiedzę i umiejętności) efekty uczenia się – elementy konstrukcyjne (building blocks) reformy bolońskiej, nowego paradygmatu kształcenia efekty uczenia się – elementy konstrukcyjne (building blocks) reformy bolońskiej, nowego paradygmatu kształcenia efekty uczenia się podstawą każdego z tzw. narzędzi (działań) Procesu Bolońskiego efekty uczenia się podstawą każdego z tzw. narzędzi (działań) Procesu Bolońskiego

Jolanta Urbanikowa6 Narzędzia Procesu Czytelne i porównywalne stopnie Czytelne i porównywalne stopnie Trójstopniowy system kształcenia Trójstopniowy system kształcenia System ECTS System ECTS Mobilność Mobilność Jakość kształcenia Jakość kształcenia Wymiar europejski Wymiar europejski Uczenie się przez całe życie Uczenie się przez całe życie Udział studentów Udział studentów

Jolanta Urbanikowa7 Jakość kształcenia Ministrowie do ENQA Ministrowie do ENQA …należy uzgodnić zestaw standardów, procedur i wskazówek dotyczących jakości kształcenia w szkolnictwie wyższym…” Opracowanie systemu zapewniania i doskonalenia jakości wiąże się z przyjęciem wspólnej metodologii definiowania kwalifikacji, poziomów i ich wzajemnych odniesień: powszechne przyjęcie „efektów uczenia się” jako wyznaczników tychże

Jolanta Urbanikowa8 Efekty cd. Efekty – mierzalne Efekty – mierzalne Związane z Związane z –Pełnym programem studiów I, II, III stopień, podyplomowe… I, II, III stopień, podyplomowe… –Modułem (blokiem programowym) –Przedmiotem Przypisane punkty ECTS Przypisane punkty ECTS

Jolanta Urbanikowa9 Efekty cd Określone centralnie (standard) Określone centralnie (standard) –ogólne (generyczne) –„dziedzinowe” Określone przez uczelnię Określone przez uczelnię –szczegółowe (specyficzne dla danego programu studiów)

Jolanta Urbanikowa10 Efekty cd. Efekty uczenia się opisują takie obszary: Savoir Savoir faire Savoir être inaczej Knowing & understanding Knowing how to act Knowing how to be

Jolanta Urbanikowa11 TAKSONOMIE Bloom Bloom Baldwin Baldwin Dewey Dewey Niemierko Niemierko

Jolanta Urbanikowa12 Europejski System Opisu Kształcenia Językowego Common European Framework for Languages: learning, teaching, assessment, Rada Europy 1996

Jolanta Urbanikowa13 TUNING EDUCATIONAL STRUCTURES, Efekty uczenia się –generyczne –dziedzinowe definiowane w kategoriach kompetencji (dynamicznego zestawu wiedzy, rozumienia i umiejętności), stanowiących punkty odniesienia dla tworzenia, opisu i oceny programów studiów Wskazanie na relacje pomiędzy efektami uczenia się, nauczaniem, uczeniem się oraz ocenianiem

Jolanta Urbanikowa14 Deskryptory Dublińskie Joint Quality Initiative 2004 efekty przypisane trzem stopniom kształcenia w obszarze wiedzy i rozumienia wiedzy i rozumienia stosowania wiedzy i rozumienia stosowania wiedzy i rozumienia formułowania sądów formułowania sądów kompetencji komunikacyjnych kompetencji komunikacyjnych umiejętności uczenia się umiejętności uczenia się

Jolanta Urbanikowa15 Struktura/Ramy kwalifikacji Narzędzie przekładu, porównywania kwalifikacji – ułatwia dostęp do systemu kształcenia, progresję, uznawanie osiągnięć spoza systemu formalnego, zapewnia informację dla pracodawców i społeczeństwa. Kwalifikacja – element struktury: tytuł/stopień, odpowiadający dyplom, świadectwo

Jolanta Urbanikowa16 Kwalifikacja Definiowana przez: poziom poziom nakład pracy studenta (ECTS) nakład pracy studenta (ECTS) profil profil efekty uczenia się efekty uczenia się Struktura kwalifikacji – elementy i relacje pomiędzy nimi - ścieżki kształcenia Stanowi opis stanu lub narzędzie zmiany

Jolanta Urbanikowa17 Struktura Kwalifikacji Struktura Kwalifikacji dla EOSzW (2005) Struktura Kwalifikacji dla EOSzW (2005) Qualifications Framework for EHEA Qualifications Framework for EHEA –3 stopnie (Lic., Mgr, Dr) –Deskryptory Dublińskie –Efekty uczenia się wiedza i rozumienie wiedza i rozumienie stosowanie wiedzy i rozumienia stosowanie wiedzy i rozumienia formułowanie sądów formułowanie sądów kompetencja komunikacyjna kompetencja komunikacyjna umiejętność uczenia się umiejętność uczenia się

Jolanta Urbanikowa18 Struktura Kwalifikacji Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (2008) Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (2008) European Qualifications Framework for LLL European Qualifications Framework for LLL –8 stopni (6.,7.,8. = 1.,2.,3.) –Efekty uczenia się wiedza wiedza umiejętności umiejętności kompetencje kompetencje –samodzielność –odpowiedzialność

Jolanta Urbanikowa19 Struktura Kwalifikacji Obowiązek wdrożenia: 3-stopniowa – decyzja Ministrów Państw Sygnatariuszy Deklaracji Bolońskiej (2005/2007) 3-stopniowa – decyzja Ministrów Państw Sygnatariuszy Deklaracji Bolońskiej (2005/2007) 8-stopniowa – Rekomendacja Parlamentu (2008) 8-stopniowa – Rekomendacja Parlamentu (2008) Europejskiego i Rady (inkorporuje 3-stopniową) Europejskiego i Rady (inkorporuje 3-stopniową) do 2010 – opracowanie Krajowych Ram Kwalifikacji kompatybilnych z europejskimi do 2010 – opracowanie Krajowych Ram Kwalifikacji kompatybilnych z europejskimi Do 2012 – wszystkie wydawane dyplomy (kwalifikacje) odniesione do jednego z 8 poziomów Ramy – odpowiedni zapis na dokumencie Do 2012 – wszystkie wydawane dyplomy (kwalifikacje) odniesione do jednego z 8 poziomów Ramy – odpowiedni zapis na dokumencie

Jolanta Urbanikowa20 Struktura Kwalifikacji Ustawa i inne regulacje krajowe Ustawa i inne regulacje krajowe –Polskie Krajowe Ramy Kwalifikacji 8 poziomów? 8 poziomów? –uwzględnienie ram kwalifikacji branżowych, sektorowych, w tym Europejski System Opisu Kształcenia Językowego Europejski System Opisu Kształcenia Językowego Kwalifikacje zawodów Kwalifikacje zawodów

Jolanta Urbanikowa21 Europejskie Ramy Kwalifikacji Międzynarodowa przejrzystość kwalifikacji Międzynarodowa przejrzystość kwalifikacji –porównywalność dyplomów Międzynarodowe uznawanie kwalifikacji absolwentów Międzynarodowe uznawanie kwalifikacji absolwentów Międzynarodowa mobilność absolwentów i uczących się Międzynarodowa mobilność absolwentów i uczących się

Jolanta Urbanikowa22 Krajowe Ramy Kwalifikacji Poprzez odniesienie do ERK – porównanie dyplomów/kwalifikacji Poprzez odniesienie do ERK – porównanie dyplomów/kwalifikacji Informacja dla kandydatów, pracodawców i innych stakeholders o kompetencjach uzyskiwanych po zakończeniu studiów Informacja dla kandydatów, pracodawców i innych stakeholders o kompetencjach uzyskiwanych po zakończeniu studiów Informacja dotycząca dostępu do systemu kształcenia i progresji (możliwości dalszego kształcenia) Informacja dotycząca dostępu do systemu kształcenia i progresji (możliwości dalszego kształcenia) –Otwarcie systemu na efekty uczenia się spoza systemu kształcenia formalnego –Uczenie się przez całe życie Odniesienie dla systemu ewaluacji/akredytacji Odniesienie dla systemu ewaluacji/akredytacji OPIS ale i NARZĘDZIE ZMIANY OPIS ale i NARZĘDZIE ZMIANY

Jolanta Urbanikowa23 Efekty uczenia się Europejskie Ramy Kwalifikacji Krajowe Ramy Kwalifikacji Standardy Kształcenia Programy Studiów Zapewnianie i Doskonalenie Jakości (wewnętrzne systemy) Akredytacja (system zewnętrzny)

Jolanta Urbanikowa24 OBECNY STAN PRAWNY Rozporządzenie MNiSzW 3.X.2006 w sprawie warunków i trybu przenoszenia osiągnięć studenta Rozporządzenie MNiSzW 3.X.2006 w sprawie warunków i trybu przenoszenia osiągnięć studenta Para 2.2. Jeden punkt ECTS odpowiada efektom kształcenia… Para 3.2. student otrzymuje ECTS jeśli …osiągnie … efekty kształcenia Rozporządzenie MNiSzW 12.VII.2006 w sprawie standardów kształcenia… Rozporządzenie MNiSzW 12.VII.2006 w sprawie standardów kształcenia… Zał. Standardy kształcenia dla kierunków studiów 3. Treści i efekty kształcenia Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje Uchwała 219/2008 PKA 10.IV.2008 Uchwała 219/2008 PKA 10.IV.2008 W sprawie kryteriów oceny systemu weryfikacji efektów kształcenia

Jolanta Urbanikowa25 PRZYSZŁOŚĆ? Centralne „standardy” (w kategoriach generycznych efektów uczenia się) w odniesieniu do dziedzin/dyscyplin Centralne „standardy” (w kategoriach generycznych efektów uczenia się) w odniesieniu do dziedzin/dyscyplin Uczelnie same określają nazwę programu studiów i efekty uczenia się (szczegółowe) Uczelnie same określają nazwę programu studiów i efekty uczenia się (szczegółowe) –Misja, strategia, zasoby, potrzeby …

Jolanta Urbanikowa26 PROGRAMY STUDIÓW Tworzenie: Tradycyjnie – kadra: zestaw przedmiotów – program studiów z uwzględnieniem minimum programowego Tradycyjnie – kadra: zestaw przedmiotów – program studiów z uwzględnieniem minimum programowego Po nowemu – efekty kształcenia z uwzględnieniem misji, strategii, potrzeb (rynku), standardów (KRK) – zestaw przedmiotów (EU +ECTS) - kadra Po nowemu – efekty kształcenia z uwzględnieniem misji, strategii, potrzeb (rynku), standardów (KRK) – zestaw przedmiotów (EU +ECTS) - kadra

Jolanta Urbanikowa27 PROGRAMY STUDIÓW Opis przedmiotu (opublikowany) Opis przedmiotu (opublikowany) –Efekty uczenia się & ECTS –Formy, metody i techniki nauczania Takie aby zapewniły uzyskanie zakładanych efektów Takie aby zapewniły uzyskanie zakładanych efektów –wykład nie zapewni umiejętności pracy w grupie –macierz kompetencji (program, przedmioty, efekty uczenia się) –Metody oceniania Standaryzowane testy Standaryzowane testy Egzaminy i prace pisemne Egzaminy i prace pisemne Portfolio Portfolio Grupy fokusowe Grupy fokusowe Projekty, Projekty, obserwacja obserwacja –Kryteria zaliczania (learning outcomes+performance criteria) Progi Progi Różnice między poszczególnymi programi Różnice między poszczególnymi programi

Jolanta Urbanikowa28 EFEKTY POPRAWNE Działanie wykonane przez uczącego się Działanie wykonane przez uczącego się Działanie musi być obserwowalne Działanie musi być obserwowalne Działanie musi być mierzalne Działanie musi być mierzalne

Jolanta Urbanikowa29 PISA dla SZKOLNICTWA WYŻSZEGO OECD, 3.VII.2008 AHELO Roadmap for the OECD Assessment of Higher Education Learning Outcomes Feasibility study

Jolanta Urbanikowa30 Umiędzynarodowienie Europejskie Ramy Kwalifikacji Krajowe Ramy Kwalifikacji: Międzynarodowa przejrzystość kwalifikacji Międzynarodowa przejrzystość kwalifikacji Międzynarodowa uznawalność kwalifikacji Międzynarodowa uznawalność kwalifikacji Międzynarodowa mobilność studentów i absolwentów, doktorantów i kadry Międzynarodowa mobilność studentów i absolwentów, doktorantów i kadry

Jolanta Urbanikowa31 Umiędzynarodowienie kształcenia „… to proces polegający na włączeniu (integrowaniu) wymiaru międzynarodowego, międzykulturowego, globalnego do celów, funkcji i oferty dydaktycznej uczelni…” Jane Knight

Jolanta Urbanikowa32 Umiędzynarodowienie Nic nowego Nic nowego Tradycyjnie Tradycyjnie –Związane ze studiami zagranicą –Niewielka skala –Indywidualna działalność nauczycieli i studentów –Obsługiwane przez wyspecjalizowana jednostkę –Nieistotne dla głównego nurtu uczelni

Jolanta Urbanikowa33 Umiędzynarodowienie Obecnie dotyczy Obecnie dotyczy –Całej uczelni Mobilność Mobilność Uznawalność Uznawalność Zatrudnialność Zatrudnialność Dydaktyka i badania Dydaktyka i badania Transfer wiedzy Transfer wiedzy Postawy (otwarcie) Postawy (otwarcie)

Jolanta Urbanikowa34 Umiędzynarodowienie Zarządzanie uczelnią Zarządzanie uczelnią –Osiągnięcie doskonałości w wymiarze międzynarodowym –Wpływ Strategii Lizbońskiej i Procesu Bolońskiego –Jakość (przejrzystość, porównywalność, odpowiedzialność) Uznawanie dyplomów (kadry, studentów zagranicznych i polskich) Uznawanie dyplomów (kadry, studentów zagranicznych i polskich) Kształcenie międzykulturowe i wielojęzykowe Kształcenie międzykulturowe i wielojęzykowe

Jolanta Urbanikowa35 Umiędzynarodowienie Związane z działaniami „w domu” Związane z działaniami „w domu” –Programy kształcenia, zajęcia po angielsku, kształcenie językowe i międzykulturowe, kadra zagraniczna, przygotowanie administracji, uznawanie dyplomów Związane z działaniami zagranicą Związane z działaniami zagranicą –Strategiczni partnerzy, rekrutacja zagraniczna, mobilność, wspólne programy i dyplomy, publikacje, zapewnianie jakości, wspólne projekty

Jolanta Urbanikowa36 Umiędzynarodowienie Strategia umiędzynarodowienia –Analiza SWOT –Określenie profilu i pozycji uczelni uwzględniając Innych graczy na rynku edukacyjnym (EOSzW) Innych graczy na rynku edukacyjnym (EOSzW) Misje uczelni Misje uczelni Aspiracje Aspiracje Strukturę i potencjał Strukturę i potencjał Fundusze Fundusze Politykę krajową (regulacje krajowe) Politykę krajową (regulacje krajowe)

Jolanta Urbanikowa37 Wdrażanie strategii Wizja odzwierciedlająca kulturę instytucji oraz rolę internacjonalizacji w realizacji celów Wizja odzwierciedlająca kulturę instytucji oraz rolę internacjonalizacji w realizacji celów Wyznaczenie strategicznych priorytetów (celów) Wyznaczenie strategicznych priorytetów (celów) Określenie wskaźników Określenie wskaźników –Osoby/jednostki odpowiedzialne –Terminy –Koszt –Ocena ryzyka

Jolanta Urbanikowa38 Niezbędne elementy Zrozumienie i wsparcie władz Zrozumienie i wsparcie władz Proces bottom-up (potrzeby autentyczne) oraz top-down (potrzeby i aspiracje) Proces bottom-up (potrzeby autentyczne) oraz top-down (potrzeby i aspiracje) Zapewnienie środków Zapewnienie środków Zakorzenienie procesu w „normalnych działaniach uczelni” Zakorzenienie procesu w „normalnych działaniach uczelni” Zapewnienie przejrzystości Zapewnienie przejrzystości Upełnomocnienie i rozliczanie wszystkich Upełnomocnienie i rozliczanie wszystkich

Jolanta Urbanikowa39 Deklaracja Polityki Uczelni Erasmusowej EPS, jako element szerszej strategii, uzasadnienie pragmatyczne (LLP) sine qua non dla uczestniczenia w Programach mobilności studentów, nauczycieli i pracowników administracji Programach mobilności studentów, nauczycieli i pracowników administracji Programach wielostronnych Programach wielostronnych Sieciach Sieciach Działaniach towarzyszących Działaniach towarzyszących Programu „Uczenie się przez całe życie” , ale także FSS

Jolanta Urbanikowa40 Uczelnia Erasmusowa Pełne uznanie osiągnięć studentów mobilnych Pełne uznanie osiągnięć studentów mobilnych Najwyższa jakość mobilności akademickiej i praktyk Najwyższa jakość mobilności akademickiej i praktyk Aktualna i rzetelna informacja o programach (ang), publikowanie EPS i EUC Aktualna i rzetelna informacja o programach (ang), publikowanie EPS i EUC ECTS ECTS Równe traktowanie studentów przyjeżdżających i własnych Równe traktowanie studentów przyjeżdżających i własnych Poradnictwo i tutoring Poradnictwo i tutoring Należyta obsługa studentów Należyta obsługa studentów Przygotowanie językowe Przygotowanie językowe Wsparcie i uznawanie mobilności nauczycieli akademickich Wsparcie i uznawanie mobilności nauczycieli akademickich

Jolanta Urbanikowa41 Polityka językowa Wspiera działania w ramach procesu bolońskiego (umiędzynarodowienia) Wspiera działania w ramach procesu bolońskiego (umiędzynarodowienia) Dotyczy studentów i pracowników Dotyczy studentów i pracowników Dotyczy języka ojczystego i jezyków obcych Dotyczy języka ojczystego i jezyków obcych Dotyczy i dotyka wszystkich sfer życia uczelni Dotyczy i dotyka wszystkich sfer życia uczelni Dotyczy rynku pracy i partnerów społecznych Dotyczy rynku pracy i partnerów społecznych

Jolanta Urbanikowa42 Polityka językowa przygotowanie językowe studentów przygotowanie językowe studentów doskonalenie językowe nauczycieli akademickich doskonalenie językowe nauczycieli akademickich upowszechnienie znajomości języków wśród nie-nauczycieli upowszechnienie znajomości języków wśród nie-nauczycieli Certyfikacja według ESOKJ Certyfikacja według ESOKJ CLIL – zajęcia w językach obcych CLIL – zajęcia w językach obcych

Jolanta Urbanikowa43 Polityka językowa Nowe programy kształcenia (1 i 2 stopnia): efekty kształcenia Nowe programy kształcenia (1 i 2 stopnia): efekty kształcenia Studia językowe: nowe potrzeby rynku pracy Studia językowe: nowe potrzeby rynku pracy Kształcenie w językach obcych Kształcenie w językach obcych Promocja języka polskiego Promocja języka polskiego

Jolanta Urbanikowa44 Polityka językowa Język polski jako obcy Język polski jako obcy –Kursy języka polskiego dla celów akademickich –Udział obcokrajowców w zajęciach prowadzonych po polsku –Erasmus Intensive Language Courses

Jolanta Urbanikowa45 Inne działania Badania naukowe Badania naukowe Współpraca zagraniczna Współpraca zagraniczna Obsługa studentów i nauczycieli Obsługa studentów i nauczycieli Dokumentacja Dokumentacja www i informacja i publikacje www i informacja i publikacje Wsparcie informatyczne Wsparcie informatyczne

Jolanta Urbanikowa46 Dziękuję za uwagę Dziękuję za uwagę