Efekty objęcia polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich Wspólną Polityką Rolną

Plan prezentacji Wybrane efekty realizacji instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce. Oczekiwania co do przyszłej perspektywy finansowej na lata 2014-2020.

Saldo transferów finansowych pomiędzy Polską a UE w okresie od 1 maja 2004 r. do 30 kwietnia 2014 r. (w mln EUR) Od 2004 do 2013 Styczeń-kwiecień 2014 Razem Transfery z UE 92401 4779 97180 Wpłaty i zwroty do budżetu UE -31040 -2008 -33048 Saldo 61361 2771 64132 W Transferach z UE - środki finansowe na Politykę Spójności to 60,7 mld Eur, a na Wspólną Politykę Rolną 32,1 mld Eur.

Transfery środków z budżetu UE związane ze wsparciem rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce od 1 maja 2004 r. do 30 kwietnia 2014 r. (w mld euro, ceny bieżące)

Wydatki na rolnictwo, rozwój wsi i rynki rolne oraz środki z UE w latach 2005 -2013 (w mln zł) Źródło: MRIRW 5

Realizacja płatności bezpośrednich w mld zł

Udział poszczególnych płatności w całkowitym wsparciu bezpośrednim kierowanym do rolników w 2013 r.

Łączne wsparcie dla polskiego rolnictwa w latach 2004-2014 WYSZCZEGÓLNIENIE [mld zł] Płatności bezpośrednie [2004-2014] (JPO+UPO) 104,8 PROW 2004-2006 13 SPO-Rolnictwo 2004-2006 6,5 SPO-RYBY 2004-2006 1 PROW 2007-2013 59,6 PO RYBY 2007-2013 2,59 Wspólnotowa Organizacja Rynków 6,3 Razem wsparcie 2004-2014 193,79 Źródło: Obliczenia własne SAEPR na podstawie danych ARiMR, MRiRW

Poprawa konkurencyjności – wyniki handlu rolno-spożywczego (mld Eur)

Jakość produktów rolnych oraz promocja polskiej żywności Uczestnictwo rolników w systemach jakości podnosi jakość wytwarzanej żywności oraz daje konsumentom ważne narzędzie informacji o właściwościach produktu i jego pochodzeniu W ciągu 10 lat od akcesji Komisja Europejska zarejestrowała 36 polskich produktów, co daje Polsce 1. miejsce wśród państw, które przystąpiły do UE w 2004 r. oraz 8 miejsce wśród wszystkich 27 państw członkowskich. Polska żywność zdobywa nowe rynki dzięki współpracy producentów rolnych i przetwórców, ale jednocześnie w konsolidacji tych grup przedsiębiorców tkwią największe rezerwy, jeśli chodzi o dalszy rozwój handlu zagranicznego artykułami rolno-spożywczymi. Od 2004 r. Polska na promocję swoich produktów żywnościowych pozyskała z UE ok. 37 mln euro. Najwięcej środków przeznaczono na promocję produktów mięsnych, mleka i produktów mleczarskich, a także owoców, warzyw i ich przetworów.

Wzrost dochodów rolników i mieszkańców wsi Wskaźnik zmian w realnych dochodach z działalności rolnej wskazuje, że od 2003 r. dochody na jednego zatrudnionego (w tym właścicieli gospodarstw, pracujących bez wynagrodzenia) kształtowały się w trendzie wzrostowym i w 2013 r. były o 184% wyższe niż dziesięć lat wcześniej. Natomiast dochody rolników z UE-15 w opisywanym okresie nie uległy tak dużym zmianom i w stosunku do 2003 r. były wyższe tylko o 12%.

Poprawa infrastruktury technicznej i społecznej Wsparcie z budżetu unijnego przyczyniło się do poprawy stanu infrastruktury technicznej na wsi. Według danych GUS w latach 2004-2009 liczba osób na obszarach wiejskich korzystających z sieci wodociągowej wzrosła z 71,3% ogółu ludności do 74,7%, z sieci kanalizacyjnej – z 17,3% do 23,5%, zaś gazowej – z 17,8% do 20,6%, tj. o 2,8 p.p. W latach 2004-2007 liczba zbiorczych oczyszczalni ścieków na wsi wzrosła z 2 416 do 2 643, tj. o 9,4%, a indywidualnych – z 28 869 do 38 915, tj. o 34,8%. Ponad 60% ludności wiejskiej korzysta już z Internetu, a tzw. wykluczenie cyfrowe na wsi przestaje być istotnym problemem i barierą rozwoju (w 2005 r. aż 70% osób w wieku 16-74 w ogóle nie korzystały z Internetu). Od 2003 r. notowany jest systematyczny wzrost liczby placówek przedszkolnych na wsi, jednakże wzrost ten nie jest na tyle znaczący, aby zmniejszać istniejące dysproporcje. Poprawia się dostęp do placówek opieki zdrowotnej i usług medycznych, w 2003 r. było ich na obszarach wiejskich 3053, natomiast w 2009 r. już 4130. Rośnie liczba instytucji kultury (domy kultury, kluby, świetlice) – ich liczba na terenach wiejskich w okresie 2004-2009 wzrosła z 2195 do 2375.

Wzrost przedsiębiorczości na obszarach wiejskich Obserwuje się istotny wzrost liczby podmiotów gospodarczych działających na obszarach wiejskich w Polsce. W 2004 r. na obszarach wiejskich w systemie REGON było zarejestrowanych 829 tys. podmiotów, a w 2013 r. liczba ta wzrosła do 1 081 tys., tj. o 30,4%. Turystyka wiejska stała się jedną z najbardziej rozpowszechnionych form turystyki alternatywnej. W ostatnim dziesięcioleciu wg danych szacunkowych (GUS i Instytut turystyki) liczba gospodarstw agroturystycznych wzrosła – z ok. 6000 (2002 r.) do 7 852 (2011 r.). Inną ciekawą formą pogodzenia funkcji wypoczynkowych z nauką jest rozwój sieci zagród edukacyjnych będących w kręgu zainteresowań Europejskiej Sieci Obszarów Wiejskich. Według dostępnych danych w Ogólnopolskiej Sieci Zagród Edukacyjnych tego typu obiektów jest już 132.

Środki finansowe dla rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce na lata 2014-2020

Budżet unijny – główne składowe A) Konkurencyjność na rzecz rozwoju i zatrudnienia B) Spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna Zasoby naturalne: rolnictwo, rozwój obszarów wiejskich, środowisko i rybactwo Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość UE na arenie międzynarodowej Koszty administracyjne Inne

Budżet unijny – porównanie dwóch perspektyw

Budżet na WPR w perspektywach finansowych !! Budżet ogólny na WPR został zmniejszony o ok. 44 mld euro (tj. o ok. 10% w porównaniu do obecnego okresu programowania), w tym na płatności bezpośrednie o ok. 30 mld euro natomiast na rozwój obszarów wiejskich o ok. 14 mld euro (po przeliczeniu na ceny bieżące)

Płatności bezpośrednie 18

Rozwój obszarów wiejskich

Rozstrzygnięcia finansowe: płatności bezpośrednie 23,73 mld euro budżet łączny 23,50 mld euro budżet UE (z przesunięciem 25% środków z II filara) 0,23 mld euro dofinansowanie krajowe

Rozstrzygnięcia finansowe: PROW 2014-2020 13,5 mld euro środki łączne 8,6 mld euro środki unijne 4,9 mld euro środki krajowe

Dodatkowe środki finansowe w ramach polityki spójności na obszarach wiejskich 1,2 mld euro infrastruktura wodno - kanalizacyjna 0,5 mld euro gospodarka wodna 1,5 mld euro rozwój przedsiębiorczości 2,0 mld euro rewitalizacja społeczna i infrastrukturalna na wsi

Wnioski z analizy projektów RPO

Fundusze na rolnictwo i rozwój wsi w Polsce w latach 2014-2020 (mld EUR)

Przyszłość płatności bezpośrednich Od 2015 r. rolnicy będą mieli dostęp do: Płatności dobrowolne (państwa mogą wybrać): Płatności powiązane z produkcją (do 13% +2%) Płatności dodatkowe (do 30%) System płatności dla małych gospodarstw Przejściowe wsparcie krajowe Płatności obowiązkowe (wszystkie państwa): Jednolita płatność obszarowa Płatności za zazielenienie* (30%) Płatność dla młodych rolników (do 2%) (+) Zasada wzajemnej zgodności (uproszczenie i usprawnienie) * Płatność za praktyki rolne o korzystnym wpływie na klimat i środowisko

Aktywny rolnik Wykluczenie z systemu tych właścicieli ziemi dla których prowadzenie działalności rolniczej nie jest głównym celem (lotniska, wodociągi, tereny sportowe, przedsiębiorstwa kolejowe i obrotu nieruchomościami); Proponuje się, aby kwotę płatności bezpośrednich skutkującą automatycznym uznaniem rolnika za aktywnego zawodowo ustalić na maksymalnym poziomie, tj. 5 000 EUR. Szacuje się, że blisko 91% rolników dysponujących łącznie 7,1 mln ha, tj. ok. 51% powierzchni użytków rolnych zostanie automatycznie uznanych za aktywnych.

Płatności bezpośrednie- szacowane stawki

Finansowanie PROW 2014-2020 zmniejszone finansowanie unijne; zapowiedziane przesunięcie na I filar 25%; 30 % na działania związane z ochroną środowiska; zobowiązania z okresu 2007-2013; zapewnienie finansowania działań na obszarach wiejskich w ramach PS; wg projektu Umowy Partnerstwa „obszary wiejskie, w szczególności o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe” jako OSI; propozycja przekazania do PS pewnych obszarów interwencji, m.in. wod-kan, OZE, internet, pozarolnicze szkolenia

Projekt PROW 2014-2020 PROW 2014-2020 realizować będzie wszystkie priorytety UE określone w projekcie rozporządzenia EFRROW tj.: Transfer wiedzy Konkurencyjność sektora rolnego Łańcuch żywnościowy i zarządzanie ryzykiem Środowisko Efektywne wykorzystanie zasobów Rozwój lokalny Cele przekrojowe: innowacje, środowisko, klimat 29

Struktura budżetu PROW 2014-2020 wg priorytetów 30

Dziękuję za uwagę.