8 września 2011 Wyniki studium ewaluacyjnego oceniającego możliwości wdrożenia Inicjatywy JESSICA na Mazowszu Konferencja „Wdrażanie Inicjatywy JESSICA na Mazowszu”

-- Agenda Wprowadzenie 3 Uwarunkowania dla inicjatywy JESSICA w województwie mazowieckim 8 Inicjatywa JESSICA – studia przypadków w województwie mazowieckiem 12 Wdrożenie inicjatywy JESSICA 19 Możliwości i wyzwania dla inicjatywy JESSICA w województwie mazowieckim 22 Podsumowanie 25 2

Wprowadzenie

-- Inicjatywa JESSICA 4 JESSICA (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas – Wspólne europejskie wsparcie na rzecz trwałych inwestycji w obszarach miejskich) – wspólne przedsięwzięcie realizowane przez Komisję Europejską, Europejski Bank Inwestycyjny oraz Bank Rozwoju Rady Europy, należące obok inicjatyw JASPERS oraz JEREMIE do instrumentów unijnej polityki spójności. Główny cel: Wsparcie rozwoju obszarów miejskich oraz ich rewitalizacja zarówno w aspekcie ekonomicznym jak i społecznym poprzez wykorzystanie nowoczesnych instrumentów finansowych.

-- Główne założenia inicjatywy JESSICA 5 Powstanie Funduszy Rozwoju Obszarów Miejskich (FROM) - aktywnych partnerów dla miast - które umożliwiają długoterminowe inwestycje w projekty rewitalizacji obszarów miejskich Zwrotny charakter instrumentów finansowych (pożyczki, gwarancje) Uczestnictwo inwestorów prywatnych, dotychczas niezainteresowanych udziałem w tego typu projektach, ze względu na nieatrakcyjność zdegradowanych obszarów i związane z tym wysokie ryzyko niepowodzenia działań inwestycyjnych Promocja partnerstwa publiczno-prywatnego, dodatkowe wkłady kapitałowe w formie pożyczek (Europejski Bank Inwestycyjny, inne instytucje finansowe oraz inwestorzy prywatni) Długoterminowa strategia wykorzystania funduszy strukturalnych Projekt Instytucja Zarządzająca Fundusz Rozwoju Obszarów Miejskich I Fundusz Rozwoju Obszarów Miejskich II Fundusz Rozwoju Obszarów Miejskich III Fundusz Powierniczy

-- Cele studium możliwości wdrożenia inicjatywy JESSICA w województwie mazowieckim 6 Za główne cele badania uznano: zbadanie rynku potencjalnych projektów rewitalizacyjnych w regionie mazowieckim, a także zagrożeń i szans dla beneficjentów określenie przyszłych ram instytucjonalnych dla inicjatywy JESSICA (identyfikacja potencjalnych uczestników i struktury zarządzania); nakreślenie potencjalnej strategii wdrożenia inicjatywy JESSICA w regionie (plan działania);

-- 7 Krok 1 – Analiza uwarunkowań ekonomicznych województwa mazowieckiego Krok 2 – Ogólny potencjał wynikający z aktualnych programów i dokumentów Krok 3 – Dostępne źródła finansowania projektów rewitalizacyjnych Krok 4 – Popyt na finansowanie (identyfikacja projektów rewitalizacyjnych) Krok 5 – Identyfikacja potencjalnych uczestników mechanizmu JESSICA Krok 6 – Wytyczne dotyczące wdrożenia mechanizmu / plan działań Krok 7 – Szanse rozwoju mechanizmu JESSICA Etapy badania Przyszłość Uwarunkowania regionu Potencjał Podaż Popyt Uczestnicy Implemen- tacja

Uwarunkowania dla inicjatywy JESSICA w województwie mazowieckim

-- Województwo mazowieckie ma ogromne potrzeby w zakresie rewitalizacji. Jest to widoczne zarówno na poziomie całego regionu, jak i w poszczególnych miastach. Na poziomie regionalnym problem rewitalizacji jest szeroko przedstawiony w Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego oraz RPO WM, w ramach Priorytetu V „Wzmacnianie roli miast w rozwoju regionu", a na poziomie poszczególnych miast kwestie te ujęte zostały w Lokalnych Programach Rewitalizacji. Możliwość finansowania projektów rewitalizacyjnych w województwie mazowieckim jest bardzo ograniczona. Z tego względu, inicjatywa JESSICA rozszerzyłaby wachlarz dostępnych instrumentów finansowych w regionie. 9 Rewitalizacja miejska w województwie mazowieckim

-- Sektor energetyczny w województwie mazowieckim Województwo mazowieckie charakteryzuje się dobrą sytuacją w zakresie dostaw i zużycia energii Województwo mazowieckie posiada duży niewykorzystany potencjał odnawialnych źródeł energii. Województwo mazowieckie posiada duże zasoby biomasy. Według wyników badań przeprowadzonych przez Instytut Energetyki Odnawialnej biomasa będzie w przyszłości należeć do głównych źródeł energii odnawialnej na Mazowszu. Prawie wszystkie duże miasta województwa mazowieckiego w swoich lokalnych strategiach podkreślają znaczenie energii odnawialnej i efektywności energetycznej. 10

-- Klastry w województwie mazowieckim 5 klastrów i 2 inicjatywy klastrowe zostały zidentyfikowane w województwie mazowieckim na koniec 2008 r.: 11 Mazowsze ma ogromny potencjał w zakresie innowacyjności, a tym samym również w zakresie tworzenia warunków dla rozwoju klastrów. Według Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza w regionie powinny zostać przeprowadzone analizy klastrów, które mogłaby jednoznacznie wskazywać obszary ich specjalizacji.. Klastry: Aviation Mazovia Mazowiecki Klaster Druku i Reklamy „Kolorowa Kotlina” OPTOKLASTER Mazowiecki Klaster Innowacyjnych Technologii Fotonicznych Alternatywny Klaster IT Mazowiecki Klaster Technik Informacyjnych i Telekomunikacyjnych (ICT) Inicjatywy klastrowe: Mazowiecki Klaster IT Mazowiecki Klaster Energetyczny Źródło:

Inicjatywa JESSICA – studia przypadków w województwie mazowieckim

-- Wybór miast do pogłębionej analizy potencjału w zakresie inwestycji JESSICA (1/2) 13 W pierwszym etapie wyboru miast do pogłębionej analizy potencjału w zakresie inwestycji JESSICA, wysłaliśmy do każdej stolicy powiatu województwa mazowieckiego (38) kwestionariusz dotyczący miejskich projektów dot. rewitalizacji, energetyki i klastrów. ETAP III Wybór miast ETAP I Wysłanie kwestionariuszy W drugim etapie procesu wyboru miast dokonaliśmy analizy otrzymanych kwestionariuszy w zakresie kwalifikowalności przykładowych projektów do realizacji w ramach JESSICA (spełniających kryteria wyboru) Wstępna ocena projektów pozwoliła nam zaproponować listę 7 miast, które w naszej opinii mają największy potencjał pod względem projektów mogących zostać zrealizowanych w ramach mechanizmu JESSICA. Ostateczny wybór został dokonany we współpracy z Instytucją Zarządzającą województwa mazowieckiego oraz z EBI. ETAP II Analiza kwestionariuszy ETAP IV Wizyty terenowe Odbyliśmy wizyty w 7 miastach w celu szczegółowego omówienia przykładowych projektów kwalifikujących się do realizacji w ramach mechanizmu JESSICA.

-- W trakcie badania dokonano wyboru siedmiu miast na cele związane z analizą potencjalnych projektów JESSICA. Wyboru dokonano we współpracy z Instytucją Zarządzającą województwa mazowieckiego oraz EBI. Wybrano następujące miasta: Warszawa Siedlce Płock Otwock Grodzisk Mazowiecki Piaseczno Żyrardów 14 Wybór miast do pogłębionej analizy potencjału w zakresie inwestycji JESSICA (2/2)

-- Zgodność projektu z Regionalnym Programem Operacyjnym dla Województwa Mazowieckiego Włączenie projektu do lokalnych programów rewitalizacji Zdolność projektu do generowania wystarczających przychodów, które zapewnią realną szansę zwrotu funduszy pozyskanych w ramach inicjatywy JESSICA Przygotowanie projektu do realizacji Wdrożenie projektu (wydatkowanie dostępnych środków) do 2015 r. ANALIZA DOKUMENTÓWWYBÓR 7 MIAST WIZYTY W TERENIE SZCZEGÓŁOWY KWESTIONARIUSZ FINANSOWY Identyfikacja projektów kwalifikujących się do realizacji w ramach mechanizmu JESSICA Kryteria oceny potencjalnych projektów dla inicjatywy JESSICA 15

-- Zidentyfikowane projekty z potencjałem do realizacji w ramach inicjatywy JESSICA (1/2) projekty dotyczą rewitalizacji miast 8 projektów dotyczy działań w zakresie poprawy efektywności energetycznej i energii odnawialnej 2 projekty dotyczą stworzenia parków technologicznych Największa liczba projektów: Warszawa i Otwock (6) Odwiedziliśmy 7 miast; otrzymaliśmy informacje nt. 31 projektów Łączna wartość 31 zidentyfikowanych projektów przekracza 750 milionów PLN. kPLN

-- 17 Wartość projektów (PLN) Łączna wartość projektów w ramach każdego Działania (5.2; 4.3; 1.6) przekracza spodziewaną wartość alokacji środków z RPO WM do mechanizmu JESSICA Zidentyfikowane projekty z potencjałem do realizacji w ramach inicjatywy JESSICA (2/2)

-- Stopień dojrzałości projektów w zakresie przygotowania potrzebnej dokumentacji 18 Grupa I: PROJEKTY GOTOWE DO REALIZACJI Posiadają znaczną część niezbędnej dokumentacji projektowej i będą gotowe do realizacji natychmiast po uruchomieniu mechanizmu JESSICA w województwie mazowieckim. Grupa II: PROJEKTY ZAAWANSOWANE Posiadają część niezbędnej dokumentacji projektowej lub są w trakcie jej uzyskiwania; realizacja tych projektów jest zaplanowana na obecny okres programowania, do końca 2015 r. Grupa III: PROJEKTY WSTĘPNE Mogą uzyskać niezbędną dokumentację projektową i zgodnie z lokalnymi programami rewitalizacji powinny zostać zrealizowane do końca roku Grupa IV: PROJEKTY W FAZIE KONCEPCYJNEJ Mogą zostać zrealizowane w przyszłym okresie programowania ( )

Wdrożenie inicjatywy JESSICA

-- Perspektywy wdrożenia w województwie mazowieckim 20 I kwartał 2012 – pierwszy realny termin rozpoczęcia procesu naboru wniosków do inicjatywy JESSICA II kwartał 2012 – podpisanie porozumień w sprawie finansowania projektów Okres realizacji projektów: 3 – 3,5 roku Doświadczenie innych regionów może przyspieszyć proces wdrażania inicjatywy JESSICA miesiące

-- Proponowana struktura mechanizmu JESSICA w województwie mazowieckim 21 Obecność Funduszu Powierniczego zarządzanego przez EBI Dogłębna znajomość mechanizmu JESSICA Szybkie ustanowienie struktury FP Niezwłoczne rozpoczęcie procesu wyboru FROM Doświadczenie w efektywnym wydatkowaniu dostępnych funduszy

Możliwości i wyzwania dla inicjatywy JESSICA w województwie mazowieckim

-- Możliwości dla inicjatywy JESSICA w województwie mazowieckim 23 Duży rynek dla projektów rewitalizacyjnych i energetycznych w województwie mazowieckim Duża liczba projektów kwalifikujących się do realizacji w ramach mechanizmu JESSICA lub łatwo adaptowalnych do jej wymagań Wzrastające doświadczenie w zakresie wdrażania inicjatywy JESSICA wraz z każdym województwem decydującym się na implementację mechanizmu Stanowisko Instytucji Zarządzającej RPO WM przychylne promowaniu inicjatywy JESSICA Ograniczona dostępność innych instrumentów finansujących projekty rewitalizacyjne Poparcie społeczne dla działań rewitalizacyjnych i projektów EE/RE Wzrastająca świadomość wśród potencjalnych beneficjentów nt. zwrotnych funduszy unijnych Wzrastająca atrakcyjność inwestycyjna projektów EE/RE ze powodu rosnących kosztów energii Istniejąca tendencja do rozwoju klastrów

-- Wyzwania dla inicjatywy JESSICA w województwie mazowieckim 24 Wiele alternatywnych źródeł finansowania projektów energetycznych Stosunkowo niewielka podaż projektów dot. rozwoju klastrów Późny moment rozpoczęcia procesu wdrażania inicjatywy JESSICA w kontekście daty zakończenia obecnego okresu programowania Zmiany w ustawodawstwie polskim w zakresie zmniejszenia poziomu zadłużenia miast Wstrzemięźliwa postawa miast w stosunku do wdrażania projektów rewitalizacyjnych we współpracy z podmiotami prywatnymi

Podsumowanie

-- Podsumowanie (1/2) 26 Uwarunkowania dla inicjatywy JESSICA w województwie mazowieckim Województwo mazowieckie posiada ogromne potrzeby w zakresie rewitalizacji i projektów EE/RE (zidentyfikowano 31 projektów o całkowitej wartości powyżej 750 mln PLN – na podstawie pogłębionej analizy siedmiu miast), W województwie mazowieckim występują ograniczone możliwości finansowania projektów rewitalizacyjnych, w związku z tym JESSICA wzbogaciłaby zakres i dostępność istniejących instrumentów finansowania takich inicjatyw w regionie. JESSICA – studia przypadków w województwie mazowieckim Otrzymano informacje nt. 31 projektów (ich szacunkowa wartość przekracza 750 miliony PLN) Wiele z projektów posiada już niezbędną dokumentację lub jest w trakcie jej pozyskiwania Prawie wszystkie zidentyfikowane projekty są zaplanowane do realizacji w tym okresie programowania (do końca roku 2015)

-- Podsumowanie (2/2) 27 Wdrożenie inicjatywy JESSICA Następujące czynniki determinujące kształt mechanizmu JESSICA w województwie mazowieckim: o Efektywność w wydatkowaniu środków dostępnych w ramach mechanizmu JESSICA (prosta i efektywna struktura wdrażania) o Stosunkowo krótki czas pozostały do wdrożenia o Wzrastająca znajomość mechanizmu JESSICA wśród jej potencjalnych beneficjentów. Jednak istnieje potrzeba prowadzenia dalszych działań informacyjnych i promocyjnych. Dwie proponowane struktury wdrożenia mechanizmu JESSICA w województwie mazowieckim o Pierwsza opcja – Prosta struktura (jeden FROM dedykowany wszystkim typom projektów) o Druga opcja – Rozszerzona struktura (dwa FROMy, pierwszy dedykowany projektom rewitalizacyjnym oraz rozwojowi klastrów; drugi dedykowany projektom EE/OZE) Potencjał instytucji finansowych w kontekście zarządzania FROM Przy zakładanej wartości środków dostępnych dla mechanizmu JESSICA zainteresowanie zarządzaniem FROMem/FROMami może okazać się duże

-- Konkluzje i rekomendacje (1/2) 28 Siedem miast w regionie zostało poddanych dokładnej analizie. Można się zatem spodziewać, iż potencjał dla inicjatywy JESSICA jest jeszcze większy niż prezentowany w Studium Ewaluacyjnym, Potencjalni prywatni beneficjenci uznali JESSICĘ za interesującą w kontekście warunków udzielania pożyczek. W celu zwiększenia siły oddziaływania inicjatywy na sektor prywatny powinny zostać podjęte następujące kroki: o Zwiększenie świadomości nt. JESSICA pośród potencjalnych prywatnych inwestorów poprzez wykorzystanie środków z Pomocy Technicznej w ramach RPO WM i organizację wydarzeń promocyjnych, konferencji, warsztatów itp. nt. mechanizmu JESSICA, o Włącznie „przedsiębiorców” do katalogu beneficjentów w ramach Działania 5.2,

-- Konkluzje i rekomendacje (2/2) 29 W przypadku gdy utworzony zostanie FROM dedykowany projektom energetycznym zarządzający powinien jasno wskazać najważniejsze zalety mechanizmu JESSICA dla potencjalnych projektodawców. Jest to niezwykle istotne dla mechanizmu, aby ukazać go jako atrakcyjne, alternatywne źródło finansowania projektów EE/OZE pośród już funkcjonujących funduszy, Wdrożenie inicjatywy JESSICA w obecnym okresie programowania powinno wpłynąć pozytywnie na przygotowanie województwa mazowieckiego do nowej perspektywy finansowej. Będzie to możliwe poprzez nabycie bezpośredniego doświadczenia w korzystaniu z funduszy zwrotnych UE, które planowane są do szerszego zastosowania w kolejnym okresie programowania.

Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, a UK private company limited by guarantee, and its network of member firms, each of which is a legally separate and independent entity. Please see for a detailed description of the legal structure of Deloitte Touche Tohmatsu Limited and its member firms. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited © 2011 Deloitte Polska