TRADYCJE, ZWYCZAJE I OBRZĘDY MNIEJSZOŚCI BIAŁORUSKIEJ W POLSCE Opiekun projektu mgr Irena Jabłuszewska Uczestnicy: uczniowie Zespołu Szkół z Dodatkową Nauką Języka Białoruskiego im. Jarosława Kostycewicza w Bielsku Podlaskim Adresaci projektu: uczniowie Zespołu Szkół z Dodatkową Nauką Języka Białoruskiego w Bielsku Podlaskim, nauczyciele, rodzice, lokalna i pozalokalna społeczność.

Cele projektu: Uczniowie: zgromadzą informacje na temat tradycji, zwyczajów i obrzędów mniejszości białoruskiej zamieszkującej Białostocczyznę poprzez wyszukiwanie informacji w różnych źródłach wiedzy o regionie (pamiątki rodzinne, rozmowy z najstarszymi mieszkańcami regionu, informacje w prasie i wydawnictwach lokalnych, internecie itp.) uświadomią, że kultura ich dziadków jest bogata, wartościowa i nie należy się jej wstydzić, zdobędą i/lub udoskonalą umiejętność posługiwania się programami komputerowymi

Krótki opis projektu: Mieszkam na pograniczu. Chciałam pokazać moim uczniom ich Małą Ojczyznę jako miejsce pogranicza wielu kultur. Podlasie jest miejscem szczególnym w Polsce, mieszkają tutaj obok siebie Polacy, Białorusini, Ukraińcy, Litwini, Rosjanie, Romowie, Tatarzy. Obok siebie istnieją trzy religie: katolicyzm, prawosławie, islam. Pracuję w Zespole Szkól z Dodatkową Nauką Języka Białoruskiego, większość dzieci uczących się w naszej szkole ma korzenie białoruskie, dlatego realizowałam treści programowe edukacji regionalnej - dziedzictwo kulturowe w regionie. Realizacja tego projektu pozwoliła moim uczniom na rozwijanie wiedzy o kulturze własnego regionu, ugruntowała poczucie przynależności regionalnej i uświadomiła, że „inne”, reprezentowane przez mniejszość, wcale nie musi znaczyć gorsze. Chciałam, by dzieci, będące często przedstawicielami mniejszości narodowej lub religijnej, zrozumiały, że mogą uczestniczyć w życiu społeczeństwa bez lęku związanego ze swoją odmiennością. Równie ważne było uświadomienie młodzieży, że kultura ich dziadków jest bogata, wartościowa i nie należy się jej wstydzić, a nawet trzeba zaprezentować szerszemu ogółowi.

W czasie realizacji projektu wykorzystano następujące programy komputerowe i internetowe: -Microsoft Word (pisanie tekstów) Microsoft PowerPoint (prezentacje) -Photofiltre (obróbka zdjęć) -Presto PageManager (skanowanie zdjęć) -DVD Decrypter, AutoGordianKnot (obróbka filmu) -Total Video Conventer (konwersja filmu) -Joomla 1.0.x (edytor CMS) -Photoshop CS3 (obróbka zdjęć) -Googleuploader (hosting filmów)

Grupa I Moderator mgr Grażyna Bogacewicz Zadaniem grupy jest zebranie wiadomości i opracowanie materiału na podst. literatury i ankiet na temat tradycji dotyczących okresu styczeń- luty. Uczniowie opracowują wiadomości dotyczące następujących tradycji i obrzędów: Boże Narodzenie, szczodry wieczór, Święto Jordanu, Gromnice. Grupa liczyła – ok. 35 osób- kl. VIA, II E, III C. W warsztatach ( wykonanie pająka) uczestniczą uczniowie kl. VI A, obróbką materiału zajmują się i uczniowie kl. VIA i gimnazjaliści. Efektem pracy zespołu jest: prezentacja, film, artykuł na witrynę WWW. Grupa II Moderator mgr Marta Piliczuk Zadaniem grupy jest zebranie wiadomości i opracowanie materiału na podst. literatury i ankiet na temat tradycji dotyczących okresu marzec – kwiecień. Uczniowie opracowują wiadomości dotyczące Wielkanocy, Błahowiszczannia ( Zwiastowanie). Grupa liczyła ok.20 osób- kl. VI A, II A. W warsztatach ( malowania pisanek) uczestniczą uczniowie kl. VI A i kl.IIA , obróbką materiału zajmują się gimnazjaliści. Efektem pracy zespołu jest: apel poświęcony tradycjom wielkanocnym, prezentacja, artykuł na witrynę WWW oraz zdjęcia do galerii zrobione w czasie wycieczki do Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach.

Grupa III Moderator mgr Eugenia Łukianiuk, Zofia Saczko-Korolko Zadaniem grupy jest zebranie wiadomości i opracowanie na podst. Literatury materiałów na temat tradycji dotyczących okresu maj- czerwiec- lipiec. Uczniowie opracowują wiadomości dotyczące następujących tradycji i obrzędów: Juryje, Trojca, kupalle. Grupa liczyła ok. 25 osób z kl. II E, IVA. W warsztatach uczestniczą uczniowie kl. IV A, obróbką materiału zajmują się gimnazjaliści. Efektem pracy zespołu jest: artykuł na witrynę WWW oraz zdjęcia do galerii. Grupa IV Moderator mgr Anetta Leoniuk Zadaniem grupy jest zebranie i posegregowanie według kategorii zdjęć do galerii oraz zebranie i zilustrowanie popularnych legend i opowieści ludowych dotyczących Ziemi Bielskiej. Grupa liczyła 12 osób z kl. III E i III B Efektem pracy zespołu jest: galeria zdjęć oraz opowieści i legendy Ziemi Bielskiej umieszczone na witrynie www. Moderator mgr Irena Jabłuszewska Zadaniem grupy jest zaprojektowanie i stworzenie witryny internetowej, na której zostaną zamieszczone materiały opracowane w czasie projektu i archiwalne z kronik szkoły ,dotyczące tematyki tradycji. Grupa liczyła 5 osób z kl. II B, III B i IIIC Efektem pracy zespołu jest witryna internetowa ,, Tradycje, zwyczaje i obrzędy mniejszości białoruskiej na Podlasiu”.

Rola nauczyciela: przedstawienie pomysłu, określenie celów i sposobu realizacji projektu, -pomoc w podziale na grupy zadaniowe i znalezienie wśród nauczycieli osób chętnych do pracy z poszczególnymi grupami, -organizacja warsztatów i wycieczki, nawiązanie współpracy z lokalnymi instytucjami ( Bielski Dom Kultury, Muzeum w Ratuszu, Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach), doradzanie w doborze narzędzi komputerowych, nadzorowanie przebiegu pracy i pilnowanie terminów, pomoc w przeprowadzeniu publicznej prezentacji projektu i nadzorowanie jej przebiegu. Uczniowie przedstawiali również swoje pomysły, które następnie realizowali w ramach projektu. Paulina T. przygotowała m.in. prezentację „ Babcia Ola piecze chleb”, Piotr F., Dawid G. i Dawid J. prezentację „Walonki. Walonkarstwo”.

Uczniowie zdobywają informacje i umiejętności w czasie warsztatów. Tradycyjne ozdoby białoruskie – pająk. Prowadząca spotkanie Animatorka kultury białoruskiej, Annna Fionik, opowiedziała uczestnikom o sposobach ozdabiania białoruskich domów i nauczyła dzieci wykonywania pająka. W trakcie warsztatów dzieci zapisały instrukcję i narysowały schemat wykonania pająka. Udało nam się zrobić dwa ogromne pająki: jeden ozdabia pracownię kl. VI A ( uczestników warsztatów), drugi – pokój nauczycielski. Efektem warsztatów jest prezentacja, która może być doskonałym materiałem instruktazowym , jak wykonać tę efektowną ozdobę.

Uczniowie zdobywają informacje i umiejętności w czasie warsztatów – wycieczki: Walonki. Walonkarstwo. Uczestnicy ( kl. III B) mieli możliwość zapoznać się z historia walonkarstwa w okolicach Bielska Podlaskiego , jak i zobaczyć jak się wykonuje walonki – najcieplejsze wojłokowe buty. Efektem wycieczki jest prezentacja, film oraz dużo zdjęć.

Uczniowie zdobywają informacje i umiejętności w czasie warsztatów: Tradycyjne podlaskie pisanki. Pracownica Bielskiego Domu Kultury, instruktor plastyki, Maryla Babulewicz zaprezentowała uczestniczkom warsztatów techniki zdobienia jaj: batik lejkowy i batik szpilkowy. Następnie uczennice wykonywały pisanki metodą batiku lejkowego specjalnym przyrządem stuhawkoju. Efektem warsztatów były pisanki, które wykorzystano w pierwszej publicznej prezentacji i prezentacja multimedialna „Pisanki w Bielsku Podlaskim i okolicy”

Uczniowie zbierają informacje poprzez opracowanie ankiety i przeprowadzenie jej wśród najstarszych członków rodzin lub mieszkańców pobliskich wsi. Połączone było to również z zapisywaniem ciekawych regionalnych opowieści, szukaniem zdjęć archiwalnych lub fotografowaniem najbliższej okolicy. Docierają również do mieszkających w Bielsku Podlaskim absolwentów filologii białoruskiej Uniwersytetu warszawskiego, którzy pod kierunkiem prof. A. Barszczewskiego pisali prace magisterskie na temat tradycji, zwyczajów i obrzędów podbielskich wsi. Efektem tych działań są umieszczone na stronie internetowej (http://tradycjebialoruskie.lua.pl/) - artykuły opisujące poszczególne tradycje, zwyczaje i obrzędy, - galeria zdjęć, opowieści i legendy Ziemi Bielskiej, wystawa makatek ( przygotowana na szkolnym korytarzu i zaprezentowana gościom w czasie drugiej prezentacji projektu, prezentacje multimedialne np. „ Babcia Ola piecze chleb”.

Pierwsza publiczna prezentacja projektu odbyła się 7 maja 2008 roku w czasie apelu szkolnego poświęconego tradycjom wielkanocnym. Wzięli w niej udział uczniowie klas I-V z naszej szkoły, nauczyciele i dyrekcja. Program: Przedstawienie tradycji wielkanocnych. Prezentacja multimedialna: „Pisanki”. Prezentacja witryny: przedstawienie projektu, jego celów i działań realizowanych przez uczniów. Prezentacja witryny. Pierwsza prezentacja była przeznaczona dla dzieci młodszych , dlatego została przygotowana bogata dekoracja, część artystyczna

1 2 3 1 i 3 – mali widzowie 2 – podsumowanie i podziękowanie Pani Dyrektor

Druga prezentacja projektu była zaplanowana dla rodziców, nauczycieli i zaproszonych gości. Odbyła się 15 maja. Program: Charakterystyka projektu ( Irena Jabłuszewska). Cele projektu ( Asia ). Sposoby zbierania informacji i działania ( Emilka). Prezentacja poszczególnych elementów strony połączona z : - recytacją opowieści ( w języku białoruskim), - przedstawieniem tradycji związanych z Kupallem ( fragm. prezentacji), - przedstawieniem filmów –- „Kolędnicy” i „Walonki”.

Prezentacja projektu – Wystawa makatek

Prezentacja projektu – Wystawa fotograficzna

Wnioski: Realizacja tego projektu była dla mnie prawdziwym wyzwaniem: - uczestniczyło w nim ok. 100 uczniów naszego Zespołu, zarówno ze szkoły podstawowej i gimnazjum, dlatego musiałam zaproponować współpracę nauczycielom, którzy zostali moderatorami poszczególnych grup zadaniowych, dotyczył tematyki bardzo mi bliskiej, ale musieliśmy szukać informacji poza internetem ( który jest obecnie ulubionym źródłem informacji młodzieży), pozwoliło to jednak na bliski kontakt z osobami w starszym wieku oraz z animatorami kultury regionalnej, na pewno będę go kontynuować, bo mam dużo satysfakcji z faktu, że zaszczepiłam w moich uczniach miłość do ich Małej Ojczyzny i mam nadzieję uświadomiłam im, że inne to nie znaczy gorsze.

Wnioski: -jest to mój pierwszy, ale na pewno nie ostatni, projekt z użyciem technik komputerowych, dzięki realizacji tego projektu opanowałam wiele programów i przestałam bać się komputera, poznałam możliwości, zainteresowania moich uczniów, miło i pożytecznie spędzaliśmy wolny czas, przekonałam się, że nie muszę mieć obaw przed realizacją następnych projektów z wykorzystaniem technik komputerowych, wspólnie z uczniami i nauczycielami podjęliśmy decyzję o kontynuacji projektu: Będziemy rozwijać naszą stronę. W ciągu dwóch lat poszerzymy jej zawartość o obrzędy związane z latem i jesienią oraz dotyczące życia człowieka od narodzin do śmierci. Stworzymy internetowe kompendium wiedzy o tradycjach, zwyczajach i obrzędach białoruskich. Zrealizujemy również stronę w języku białoruskim.