LOGISTYKA 2 Podsystemy logistyki podział fazowy dr inż. Piotr LUBIŃSKI Politechnika Poznańska ul. Strzelecka 11 pok.312 www.fem.put.poznan.pl Piotr.Lubinski@PUT.Poznan.PL

Podsystemy logistyki Logistyka zaopatrzenia Logistyka produkcji Logistyka dystrybucji Logistyka części zamiennych Logistyka wtórnego zagospodarowania

Otoczenie współczesnego przedsiębiorstwa - rosnąca konkurencja - niepewność zamówień (co będziemy produkować?) - nowych - realizowanych obecnie - niepewność terminów (kiedy będziemy produkować?) - niepewność ogólna (czy cokolwiek będziemy produkować?) - brak zamówień – niepewność odbiorcy (czy „będzie” klient?) - nadprodukcja - cena minimalna (wymagania - jakość maksymalna Klientów) - sytuacja ekonomiczna ostatecznego odbiorcy - zagrożenie bezrobociem - brak stabilności - zachwiana hierarchia wartości - brak zaufania do rządu - drogie kredyty – spadek konsumpcji

Charakterystyka współczesnego przedsiębiorstwa - nadmiar mocy produkcyjnych - zobowiązania i kredyty do spłacenia, podatki.. - „niewspółczesna” struktura produkcyjna - „niewydolny” system zarządzania i sterowania - zbyt duże zatrudnienie - ogromna bezwładność systemu (+ duża niestabilność otoczenia) - długie czasy realizacji zlecenia produkcyjnego - rozbudowane struktury - przepływ kompletnego zlecenia (zakupy - produkcja – montaż – sprzedaż/dostawa) - rozbudowany system magazynowy (liczne i duże magazyny)

Charakterystyka współczesnego Klienta - „wierny klient” – abstrakcyjne pojecie stosowane w teorii marketingu - ciągłe poszukiwanie „okazji” tanich zakupów - wysokie wymagania jakościowe jako nowy standard - wysokie wymagania terminowe (krótkie cykle dostaw) - dążenie do niezobowiązujących ustaleń (zamiast szczegółowych kontraktów) - ceny – równanie do najniższych - dominująca postawa dużych grup przedsiębiorstw - wymagania rzetelności (przy własnej …arogancji) - duża liczba drobnych zleceń zastępuje duże zlecenia

Co zrobić, aby …przetrwać?   - restrukturyzacja: - podział na „samodzielne jednostki biznesu” - zintensyfikowanie wysiłków („gospodarność”) - możliwość likwidacji deficytowych obszarów - wprowadzenie „nowych” koncepcji zarządzania/sterowania: - JiT – technika i strategia - MRP II (o ile jest czas, finanse i MRP) - „kan-ban” – odwrócenie tradycyjnej koncepcji (istotna wada: stabilny i powtarzalny asortyment) - ESP/ESM - CIM - przejęcia i fuzje (oraz inne „zrzeszenia”) - wspólne inwestowanie (często konkurentów)

Logistyka zaopatrzenia DEFINICJA Jest to system logistyczny związany z rynkiem, stanowi połączenie pomiędzy logistyką dystrybucji dostawców i logistyką produkcji w przedsiębiorstwie odbiorcy; przedmiotem działań logistyki zaopatrzenia są towary (surowce, materiały pomocnicze i eksploatacyjne, części z zakupu i towary nabywane w handlu), które należy udostępnić przedsiębiorstwu/przygotować, zgodnie z jego zapotrzebowaniem

Logistyka zaopatrzenia KONCEPCJA Myślenie kategoriami systemowymi – wyjście poza granice jednego przedsiębiorstwa Myślenie kategoriami kosztów ogólnych Trzy zasady zewnętrznego zaopatrzenia: - zaopatrzenie indywidualne - zaopatrzenie z zapasu - dostawa zsynchronizowana z produkcją lub zużyciem

Logistyka zaopatrzenia Zaopatrzenie indywidualne niskie zaangażowanie kapitału niskie koszt magazynowania możliwość wystąpienia opóźnień dostaw – może to być przyczyną: opóźnień produkcji słabszego wykorzystania potencjału wydłużenia czasu dostaw stosowana do towarów dostępnych „od reki”

Logistyka zaopatrzenia Zaopatrzenie z zapasu nabywanie większych ilości większe zaangażowanie kapitału większe koszty magazynowe problem optymalnej wielkości zamówienia (jedno zamówienie – wiele dostaw?)

Logistyka zaopatrzenia Dostawa zsynchronizowana z produkcją lub zużyciem dostawa w terminach zaopatrzenie dzienne (z pojazdów na produkcję) zapasy zabezpieczające - niskie koszty konieczność wysokiej niezawodności dostawców ścisła współpraca dostawca-odbiorca (zmiany w programie produkcji) konieczność istnienia/działania systemu planowania i sterowania dostawami zaawansowana integracja informatyczna trzy płaszczyzny: uzgodnienia ramowe – warunki współpracy zamówienia ramowe – zapotrzebowanie (tydzień, dzień) dostawa na wezwanie – ilości, terminy, punkty dostawy

Instrumenty polityki zaopatrzenia Polityka produktu Polityka kontraktacji (polityka warunków) Polityka komunikacji Polityka zakupów

Instrumenty polityki zaopatrzenia POLITYKA PRODUKTU Kształtowanie produktu Program zaopatrzenia określa jakie grupy towarów będą sprowadzane do przedsiębiorstwa w okresie objętym planem: jakie rodzaje towarów w jakich ilościach w jakim czasie uwzględniamy zmiany: w konstrukcji materiałowe grupa detali - podzespół Problem „make-or-bay” Koncepcja „modular sourcing” – dostawy oparte o gotowe moduły zamiast kompletu wielu detali (np. surowe – gotowe klapy do autobusów) Współpraca z logistyką produkcji – wielkości i terminy zapotrzebowania na wyroby gotowe są podstawą tworzenia planów potrzeb materiałowych (surowce, podzespoły..)

Instrumenty polityki zaopatrzenia POLITYKA KONTRAKTACJI Określa związek pomiędzy ceną nabycia towaru a zakresem świadczeń od strony dostawcy (możliwość powiązania transportu dystrybucyjnego i zaopatrzeniowego) Istotne znaczenie podczas negocjacji rabaty wielkość partii dostawy terminy dostaw i ich wielkość w przedziałach czasu transakcje barterowe

Instrumenty polityki zaopatrzenia POLITYKA KONTRAKTACJI – REGUŁY HANDLOWE EXW – sprzedaż loco zakład, zleceniodawca (kupujący) określa wszystkie usługi logistyczne, przejmuje wszystkie powstałe koszty logistyczne; nadawca (sprzedający) „kończy” na załadunku środka transportu; ZASADA SAMODZIELNEGO SPROWADZANIA FOB – sprzedający „odpowiada” za towar aż do jego przejęcia przez statek; przekazanie towaru (RYZYKA i KOSZTÓW) następuje na burcie statku w porcie nadania, FLA – odmiana FOB z dowolnym przewoźnikiem, w transporcie lotniczym towar przekazany jest wcześniej niż „na burcie samolotu” CIF – sprzedający „odpowiada” za wszystko aż do portu przeznaczenia, dalej kupujący – PODZIAŁ KOSZTÓW LOGISTYCZNYCH CPT – odpowiedzialność sprzedającego aż do stacji przeznaczenia odbiorcy ustalonej w umowie DDP – wszystko: cło, transport, dokumenty celne i przewozowe po stronie sprzedającego, koszty tych działań w cenie wyrobu; ZASADA DOSTARCZANIA PRZEZ DOSTAWCĘ

Instrumenty polityki zaopatrzenia POLITYKA KOMUNIKACJI Polityka komunikacji ma wyjaśnić dostawcy istotę i zamierzenia polityki zaopatrzenia pozyskanie zdolności wytwórczych pozyskanie woli świadczenia dostaw zapewnienia oferentów co do wywiązywania się z zawartych umów instrumenty polityki komunikacji „Dni dostawców” (aktualnych i potencjalnych)

Instrumenty polityki zaopatrzenia POLITYKA ZAKUPÓW Związek pomiędzy kanałami zaopatrzenia a logistyką zaopatrzenia Dotyczy ustalenia dróg zaopatrzenia, zakupy: - bezpośrednie - przez pośredników - przez hurtownie - u detalistów Problem liczby dostawców i ich „geografii” Koncepcje „single sourcing” i duble sourcing” (just-in-time) Koncepcja „global sourcing” - różnice cen - kursy walut - mniejsze ryzyko strajkowe - mniejsza niezawodność dostaw - wyższe koszty dostaw/transportu - większa złożoność systemów fizycznych i informatycznych - koszty koordynacji - rola i miejsce Spedytora (Operatora Logistycznego)

Logistyka produkcji DEFINICJA Jest zlokalizowana pomiędzy logistyką zaopatrzenia i logistyką dystrybucji, łączy je ze sobą, obejmuje wszystkie czynności, które związane są z zaopatrzeniem procesu produkcji w stosowne towary (surowce, materiały pomocnicze i eksploatacyjne oraz półwyroby i części z zakupu) z przekazywaniem półwyrobów oraz wyrobów gotowych do obszaru zbytu

Logistyka produkcji KONCEPCJA W przeszłości – planowanie oddzielnych etapów produkcji, bez wzajemnego dostosowania ; konieczność kompensacji zapotrzebowania poszczególnych etapów przez tworzenie buforów Jedna dostawa do zaopatrzenia produkcji bezpośrednio do pierwszego etapu produkcji – decyzje produkcyjne mają bezpośredni wpływ na logistykę zaopatrzenia Konieczność spojrzenia systemowego Myślenie kategorią kosztów uchwycenie istotnych składników kosztów w logistyce produkcji obniżenie kosztów produkcji i zapasów zmniejszenie partii produkcyjnej częsta zmiana asortymentu częste przezbrajanie (koszty zapasu a koszty procesy)

Logistyka produkcji WPŁYW PRODUKCJI NA LOGISTYKĘ PRODUKCJI LOGISTYKA PRODUKCJI to SYSTEM PRODUKCYJNY oraz SYSTEM PLANOWANIA I STEROWANIA PRODUKCJĄ Struktura procesu a liczba i rozmieszczenie magazynów w przepływie materiałów i towarów (warunki techniczne i ekonomiczne)

Logistyka produkcji TYPY ORGANIZACYJNE PRODUKCJI Podstawowe typy organizacyjne produkcji: PRODUKCJA WARSZTATOWA PRODUKCJA POTOKOWA PRODUKCJA GNIAZDOWA Typy produkcji zorientowane na program produkcyjny: PRODUKCJA MASOWA PRODUKCJA SERYJNA PRODUKCJA JEDNOSTKOWA

Logistyka produkcji PRODUKCJA WARSZTATOWA Rozmieszczenie stanowisk roboczych według wykonywanych zabiegów WARSZTAT – jednostka grupująca maszyny wykonujące rodzajowo podobne zabiegi Zamówienia wędrują pomiędzy warsztatami zgodnie z technologią Możliwe powroty do warsztatów Przerywany transport materiałów Konieczność składowania pośredniego – rozdzielnia robót Trudności zsynchronizowania robót i transportu Zróżnicowanie produktów i wielkości partii produkcyjnych i transportowych Problem dostosowania zapotrzebowania i struktury zdolności produkcyjnych Konkurencja celów „dylemat planowania”: Czas realizacji zamówienia Wykorzystanie zdolności produkcyjnych

Logistyka produkcji PRODUKCJA POTOKOWA Rozmieszczenie systemów roboczych według podobieństwa technologii obrabianych wyrobów; podobna kolejność operacji – zasada przepływu Produkcja seryjna, rytm produkcji Ciągły transport materiału Wymóg dostępności materiału Przestoje - konieczność zapasów buforowych uszkodzenia narzędzi przerwy w pracy personelu Wysokie wymagania niezawodności środków transportu i przeładunku Możliwa wysoka automatyzacja systemów i środków transportu (palety produkcyjne)

Logistyka produkcji PRODUKCJA GNIAZDOWA Przestrzenne grupowanie jednostek produkcyjnych o różnych funkcjach – umożliwia to kompletną obróbkę określonej grupy (rodziny części) podobnych wyrobów Elastyczny System Produkcyjny/Montażowy Grupowanie przestrzenne: skracanie dróg transportowych uproszczenie systemów transportu zwiększenie przejrzystości procesu przebiegu produkcji uproszczenie planowania i sterowania produkcją redukcja czasu oczekiwania zamówień redukcja zapasów redukcja cykli produkcyjnych

Logistyka produkcji PRODUKCJA MASOWA Zadaniem logistyki produkcji jest zaopatrywanie jednostek produkcyjnych przez długi czas w takie określone materiały Produkcja MASOWA wysoka mechanizacja/automatyzacja kolejność rodzajów produkowanych wyrobów wielkość serii produkcyjnych

Logistyka produkcji PRODUKCJA SERYJNA i JEDNOSTKOWA poważniejszy problem przezbrajania obrabiarek ważne planowanie wielkości serii produkcyjnych większa elastyczność systemów logistycznych Produkcja JEDNOSTKOWA największa elastyczność systemu logistycznego ciągłe zmiany materiału do produkcji: rodzajowe ilościowe

Logistyka produkcji ZASADY ZAOPATRZENIA MATERIAŁOWEGO ZASADA SPROWADZANIA ZASADA DOSTARCZANIA Sterowanie zapotrzebowaniem Sterowanie zużyciem Samodzielne zaopatrywanie (pobieranie z magazynu) Zaopatrywanie z magazynu (obsługa z magazynu) Plan produkcji Podstawa: zużycie materiału w jednostce produkcyjnej Kwity pobrania, pobranie materiału „Zassanie” materiału przez stanowiska robocze zależnie od zlecenia Kompletacja w magazynie (na zlecenie) Zakup materiału niezależny od zleceń Przekazanie do produkcji System 2 i 1 pojemnika

Logistyka produkcji UKŁAD SYSTEMU PRODUKCJI Pozostaje w ścisłym związku z typami produkcji; przedmiotem planowania układu systemu produkcji jest ustalenie przestrzennego rozlokowania związanych z określonym miejscem podsystemów produkcyjnych na z reguły z góry określonej powierzchni, na której ma odbywać się produkcja Stopnie szczegółowości: Ustalenie wewnątrzzakładowych miejsc dla segmentów produkcyjnych (wydziały w ramach obszaru) Lokalizacja jednostek produkcyjnych w segmentach (maszyny, stanowiska na wydziale) oraz uporządkowanie magazynów

Logistyka produkcji UKŁAD SYSTEMU PRODUKCJI Cele rozplanowania układu systemu produkcji: Minimalizacja kosztu przepływu materiału Przejrzystość i jednolitość kierunku przepływu materiału Elastyczność (zmienne wymaganie produkcji) Stopień wykorzystania przestrzeni Produkcja warsztatowa: maksymalna szczegółowość planowania układu lokalizacja magazynu pośredniego (bufor) Produkcja potokowa: rozmieszczenie jednostek produkcyjnych zgodne z kolejnością obróbki przedmiotów – brak problemów planowania ważna rola magazynów buforowych (liczba, miejsce, powierzchnia) Produkcja jednostkowa: uwzględnić lokalizację gniazd i stanowisk w tych gniazdach istotny wpływ rodzaju wykorzystywanego środka transportu (np. stanowiska wzdłuż drogi automatycznego środka transportu)

Logistyka produkcji PODSYSTEMY FUNKCJONALNE LOGISTYKI PRODUKCJI TRANSPORT GOSPODARKA MAGAZYNOWA MAGAZYN OPAKOWANIE OBSŁUGA /OPRACOWANIE ZAMÓWIEŃ

Logistyka produkcji PODSYSTEMY FUNKCJONALNE LOGISTYKI PRODUKCJI TRANSPORT - czynniki kształtujące wewnątrzzakładowy system transportu: materiał intensywność transportu trasa transportu przepisy typ organizacji produkcji potokowa warsztatowa koszty elastyczność sprzężenie informatyczne (stacjonarne i mobilne) procesy przeładunkowe

Logistyka produkcji PODSYSTEMY FUNKCJONALNE LOGISTYKI PRODUKCJI GOSPODARKA MAGAZYNOWA zmniejszenie zapasów, w połączeniu ze zredukowaniem średnich cykli produkcyjnych stanowi właściwy cel dla logistyki produkcji; funkcje magazynów produkcyjnych: magazyn zorientowany na produkcję: funkcja kompensacyjna – bufor w łańcuchu funkcja sortująca – bufor dyspozycyjny funkcja zabezpieczająca – bufor w przypadku zakłóceń magazyn zorientowany na zbyt: funkcja zapewniająca elastyczność funkcja skracająca czas dostaw funkcja substytucyjna

Logistyka produkcji PODSYSTEMY FUNKCJONALNE LOGISTYKI PRODUKCJI MAGAZYN możliwie mały Bufor – nie proces magazynowania lecz proces przemieszczania centralne magazyny półfabrykatów – produkcja warsztatowa rozdzielnie robót zdecentralizowane magazyny – produkcja gniazdowa miejsca odkładcze przy stanowiskach

Logistyka produkcji PODSYSTEMY FUNKCJONALNE LOGISTYKI PRODUKCJI OPAKOWANIE – funkcje: magazynowa transportowa manipulacji zmechanizowanej zautomatyzowanej identyfikacji, samozliczeniowość problem dostępności: rozmieszczenie i ukierunkowanie detali częściowo składana ścianka

Logistyka produkcji PODSYSTEMY FUNKCJONALNE LOGISTYKI PRODUKCJI OBSŁUGA/OPRACOWANIE ZAMÓWIEŃ - zapewnienie przepływu informacji związanych z przepływem materiałów i towarów; realizacja przepływu informacji, który towarzyszy fizycznemu zaopatrzeniu w materiały do produkcji, generuje to zamówienia dla transportu - rodzaj środka transportu, - miejsce przejęcia, - ilość towaru, - miejsce docelowe i magazynowania - ilość do magazynowania lub wydania Zamówienia wewnętrzne: produkcyjne związane z logistyką Nadawanie terminów dla zamówień produkcyjnych

Logistyka produkcji PODSYSTEMY FUNKCJONALNE LOGISTYKI PRODUKCJI OBSŁUGA ZAMÓWIEŃ Rodzaje informacji: poprzedzające towarzyszące potwierdzające Rosnąca integracja obszarów – przepływ informacji oparty o wspólną bazę danych Rosnące uzależnienie – funkcja jednego obszaru automatycznie wywołuje działania innego Dla produkcji na indywidualne zlecenie/zamówienie proces obsługi zamówienia obejmuje śledzenie drogi zamówienia przez system produkcyjny

Logistyka dystrybucji DEFINICJA Jest to system powiązany z rynkiem; łączy logistykę produkcji przedsiębiorstwa z logistyką zaopatrzenie nabywcy; obejmuje wszystkie czynności, które mają związek z zaopatrzeniem klienta w wyroby handlowe (bezpośrednio z produkcji lub z magazynów zbytu)

Logistyka dystrybucji ROZRÓŻNIENIE ZADAŃ DZIAŁ ZBYTU Pozyskanie klientów Opieka nad klientami Określenie cech przyszłych produktów Współpraca z Działem Badań i Rozwoju LOGISTYKA DYSTRYBUCJI Wywołuje przepływ towarów Dostawa przez dostawcę - docieramy do klienta - system logistyki i dystrybucji Samodzielne sprowadzanie - odbiór własny

Logistyka dystrybucji MODELE OGÓLNE KODEL KLASYCZNY „Produkować zgodnie z zapotrzebowaniem rynku” MODEL WSPÓŁCZESNY „Najpierw sprzedać – później produkować” „Just for you” Wymaga cechy obsługi duża szybkość duża elastyczność Klient ceni kompletnie wykonane zamówienie „perfect order” obsługa dostawcza jakość wyrobu doradztwo

Logistyka dystrybucji LOGISTYKA DYSTRYBUCJI i INSTRUMENTY MARKETINGU Polityka produktu Polityka warunków dostawy Polityka komunikowania Polityka dystrybucji

Logistyka dystrybucji POLITYKA PRODUKTU ASORTYMENT WYROBÓW wraz ze wzrostem asortymentu i różnorodności – rosną też problemy logistyczne: opracowanie zamówień pakowanie transport wzrost zapasów w magazynach OBSŁUGA i ŚWIADCZENIE GWARANCJI czyli LOGISTYKA CZĘŚCI ZAMIENNYCH niewłaściwa postać – duże opakowania problemy w eksploatacji, transporcie, magazynowaniu standaryzacja wymiarów KSZTAŁTOWANIE WYROBÓW (suma powyższych)

Logistyka dystrybucji POLITYKA WARUNKÓW DOSTAWY ELEMENTY polityki warunków dostawy Cena - to nie tylko koszt + założony zysk rabaty terminy płatności koszty wysyłki w cenie wyrobu Warunki finansowania Leasing Wynajem długoterminowy

Logistyka dystrybucji POLITYKA KOMUNIKOWANIA ELEMENTY polityki komunikowania Reklama zabezpieczenie od strony logistyki reklama możliwości logistycznych dobra lub zła obsługa Public relation Promocja sprzedaży opakowanie impulsem do zakupu Sprzedaż bezpośrednia informacja bieżąca o stanie logistyki

Logistyka dystrybucji POLITYKA DYSTRYBUCJI ELEMENTY polityki dystrybucji: sposób sprzedaży droga zbytu obsługa dostawcza Kanały dystrybucji Ilość hurtowni i detalistów System własny i obcy Oddziaływanie niedoborów TRACIMY SPRZEDAŻ i MIEJSCE NA PÓŁKACH JEŚLI NIE MAMY TOWARÓW

Logistyka dystrybucji KANAŁ LOGISTYCZNY i KANAŁ KONTRAKTACYJNY strumień towarów KANAŁ KONTRAKTACYJNY strumień praw do towarów Magazyn fabryczny (producent) Dział sprzedaży Tabor transportowy Regionalne biuro sprzedaży Regionalny magazyn wysyłkowy Hurtownie Spedycja Handel detaliczny Magazyn wysyłkowy Przedsiębiorstwa magazynowego Odbiorcy finalni Odbiorcy finalny

Logistyka 2 PODSYSTEMY LOGISTYKI PODZIAŁ FAZOWY Dziękując za uwagę życzę Państwu Dobrego Dnia