Polityka zdrowia publicznego a społeczne determinanty zdrowia w Unii Europejskiej perspektywa społeczeństwa obywatelskiego Dorota Sienkiewicz EPHA Policy Officer for Health Inequalities and Policy Coherence Dom Polski Wschodniej w Brukseli 29 Marca 2011

Prezentacja EPHA – kim jesteśmy? EPHA – z kim pracujemy? EPHA – nad czym pracujemy w 2010-2011 roku? Nierówności społeczne i nierówności w zdrowiu Społeczne determinanty zdrowia, m.in. ubóstwo Opieka i polityka zdrowotna – zdrowie i dialog społeczny Zaangażowanie międzysektorowe, zdrowie we wszystkich politykach Nierówności w zdrowiu – polityka i wkład UE Kolejne kroki oraz wkład EPHA

EPHA – kim jesteśmy? EPHA – European Public Health Alliance (Europejska Koalicja Zdrowia Publicznego) Jesteśmy Europejką Platformą zrzeszającą organizacje zdrowia publicznego reprezentujące specjalistów służby zdrowia, grupy pacjentów, NGO-sy promujące zdrowie i zapobieganie specyficznym chorobom (nie i zakaźnym, przewlekłym, cywilizacyjnym), stowarzyszenia akademiczne i inne organizacje Stowarzyszamy organizacje dzialające na szczeblu międzynarodowym, Europejskim, regionalnym, krajowym i lokalnym

EPHA – kim jesteśmy? Przegląd członków European Federation of Nurses Associations AGE Platform Europe Association of European Cancer Leagues European Alcohol Policy Alliance (Eurocare) European Federation of National Organisations Working with the Homeless (FEANTSA) Mental Health Europe European Heart Network European Network for Smoking Prevention The Associations of Schools of Public Health in the European Region (ASPHER) The European Men’s Health Forum

Członkostwo c.d. International Planned Parenthood Federation EN International Diabetes Federation EN Health Action International Europe Polish Society for Health programmes Malta Health Network Cancer Research UK Norwegian Policy Network on Alcohol and Drugs Armenian Public Health Union Bulgarian Association for Patients’ Rights Defence Finish Diabetes Association Slovenian Coalition for Tobacco Control and Public Health

Z kim pracujemy? Adwokatura, wywieranie wpływu na…

EPHA – jednocześnie sami jesteśmy też członkiem Social Platform Civil Society Contact Group Spring Alliance CONCORD Group Action for Global Health European Public Health and Agriculture Consortium ALTER-EU Cel => wnosimy specyficzne priorytety, ekspertyzę i rodzaj pracy w aliancje z innych sektorów (zapewnienie koherencji i “health in all policies” = zdrowie we wszystkich politykach)

EPHA priorytety w 2011 roku poprawa zdrowia całego społeczeństwa i wydłużenie lat dobrego życia wzrost równości i dostępu do zdrowia oraz zmniejszenie nierówności w zdrowiu wsparcie dla Europejskich struktur insytucjonalnych i politycznych promujących zdrowie wzmocnienie oraz wzrost efektywności kompetencji zdrowia publicznego

Czym się konkretnie zajmujemy w okresie 2010-2011 Żywność – znakowanie, informacje dt. “roszczeń zdrowotnych”, opodatkowanie, reklama i marketing a konsumenci (dzieci, niezdrowe produkty), konkurencja, handel i rynek wewnętrzny UE Wyżywienie, nieprawidłowe żywienie, otyłość, choroby cywilizacyjne Społeczne determinanty zdrowia – styl życia, środowisko, warunki życia i pracy Reforma Wspólnej Polityki Rolnej – rolnictwo a zdrowie publiczne Nierówności w zdrowiu, ubóstwo i wykluczenie społeczne Przegląd planów finansowych UE, strategii Europe 2020 (inteligentny, zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu wzrost) – zbalansowanie interesów publicznych (ZP) z interesem ekonomicznym UE Rewizja Dyrektywy 36 (kwalifikacje zawodowe), mobilność pracowników służby zdrowia Między-graniczna opieka zdrowotna, mobilność pacjentów Wyroby farmaceutyczne,skutki uboczne leków (“pharmacovigilance”), leki sfalsyfikowane Poziom wiedzy o zdrowiu, nowe technologie, e-zdrowie, badania i rozwój w ZP (balans prewencja=leczenie) Tzw. Inicjatywy Flagowe w ramach Europa 2020 (walka z ubóstwem, innowacja, nowe umiejętności i zatrudnienie, mobilna młodzież, aktywne starzenie) Jakość i bezpieczeństwo dla zdrowia

Czym się konkretnie zajmujemy w okresie 2010-2011 Między-graniczna opieka zdrowotna, mobilność pacjentów Wyroby farmaceutyczne,skutki uboczne leków (“pharmacovigilance”), leki sfalsyfikowane Poziom wiedzy o zdrowiu, nowe technologie, e-zdrowie, badania i rozwój w ZP (balans prewencja=leczenie) Tzw. Inicjatywy Flagowe w ramach Europa 2020 (walka z ubóstwem, innowacja, nowe umiejętności i zatrudnienie, mobilna młodzież, aktywne starzenie) Jakość i bezpieczeństwo dla zdrowia

Nierówności społeczne i nierówności w zdrowiu Nierówności w zdrowiu dotyczą systematycznych różnic w zdrowiu pomiędzy róznymi grupami w społeczeństwie czy krajami UE (np. umieralność niemowląt do 5 razy wyższa, oczekiwana długość życia kobiet do 8 lat a mężczyzn do 14 lat krótsza) Na stan zdrowia oraz wiek, w którym ludzie umieraja silny wpływ we wszystkich krajach mają takie czynniki, jak zatrudnienie, zarobki, wykształcenie, pochodzenie społeczne i etniczne, jak i płeć. Czynniki te mają znaczenie szczególnie we wczesnym dzieciństwie i kumulują się przez całe życie. Nierówności w zdrowiu istnieją (i wzrastają) ze względu na istniejące (i wzrastające) nierówności społeczne; warunki w jakich ludzie się rodzą, wychowują, żyją, pracują i starzeją się; tak bliski jest związek pomiędzy społecznymi i ekonomicznymi atrybutami naszych społeczeństw, iż możemu tutaj mówić o społecznym gradiencie zdrowia spowodowanym niesprawiedliwością społeczną w rozdziale dobrobytu ekonomicznego “ludzie w uboższych rejonach i o niskim statusie społecznym umierają szybciej, a ich krótsze życie nacechowane jest znaczną ilościa chorób i niepełnosprawnością” !! To, że ludzie są mniej zdrowi nie jest spowodowane ich “gorszym” wyposażeniem genetycznym, wyborem złego stylu życia, trudnościami w dostępie do opieki zdrowotnej !!

Jednostka psychologia Społeczne determinanty zdrowia wielokompleksowość Wpływ społeczny Jednostka psychologia Jednostka aktywność Aktywność środowisko Produkcja żywności Konsumpcja żywności Three main issues why partnerships for reducing ARH are useful..... better information: website, newsletters provide a structured way of communicating information status: easier to work with policy makers, in our case the EU institutions if we are a larger, more visible partnership rather than isolated individual members. Negotiating power- easier to achieve change is you present a united voice... common guidelines: commitments from the Alcohol and Health Forum, what do we want to achieve with these commitments. A coordinated position. Common advocacy: meet before important meetings to discuss our positions so that when in the meeting we are not divided. This can be particularly important for CSO in a multi stakeholder environment. Informal partnerships: you need to establish common ground and recognise the areas in which you find agreement. biologia

Ubóstwo jest najsilniejszym negatywnie działającym determinantem zdrowia zarobki Status społeczno-ekonomiczny Warunki życia wykształcenie Niższa oczekiwana długość życia Wysoka umieralność niemowląt Ubogie zrowie reprodukcyjne Wysoka stopa chorób zakaźnych Wyskoa stopa chorób cywilizacyjnych i przewlekłych Wyższa używalność leków, alkoholu, papierosów, innych uzywek Nieprawidłowe wyżywienie Wyższa zachorowalność na depresję, samobójstwa, przemoc Narażenie na zagrożenia środowiskowe (wypadki, zanieczyszczenia) Niska stymulacja kognitywna ubóstwo Having said that, we are not all equal when confronting diseases and risks. Many people think that chronic diseases (and especially obesity) affect richer people. The truth is that in all countries of the world, apart from the least developed ones, poor people are much more likely to develop chronic diseases - and are more likely to die early as a result. Moreover, poor health can cause substantial financial burden and push in poverty. The poor are more vulnerable to chronic diseases because of material deprivation, high levels of risk behaviours, unhealthy living conditions and limited access to good-quality health care. They are more likely to consume tobacco products, energy-dense and high-fat food, be physically inactive and as a result be overweight. Why is so? Inequalities of opportunities such as general education, limited choice in consumption patterns, inadequate access to healthcare and health educatio welfare policies need to provide not only safety nets but also springboards to offset earlier disadvantage. “ważne jest nie to, co się ma lecz to, co można zrobić z tym, co się ma” choroba

Opieka i polityka zdrowotna Do tej pory uważano, iż nierówności w zdrowiu, to czy społeczeństwo jest zdrowe czy też nie są kompetencją sektora zdrowia Systemy zdrowotne, organizacja i dostarczanie usług zdrowotnych (prewencja i leczenie), ubezpieczenia czy finansowanie są ważne lecz z punktu widzenia społecznych determinantów, zdrowie jest widziane jako kontinuum od dzieciństwa do starości, wszystkie sektory mające swój udział w promowaniu zdrowia i zapobieganiu chorobom

Zdrowie we wszystkich politykach Tradycyjnie, przyjmuje się, że to sektor zdrowia powinien zajmować się problemami zdrowotnymi; prawda, lecz… Ubogie i niewłaściwe polityki socjalne mają wpływ na – warunki mieszkaniowe, edukację, środowisko, rozwój obszarów miejskich i wiejskich, zatrudnienie, wypoczynek, ochronę socjalną… na wszystkich szczeblach życia Nawet zachowanie zdrowotne i styl życia kształtowane są przez społeczne determinanty (alkohol, tytoń, owoce i warzywa, mięso i nabiał, dostępność, cena) Niespójne polityki – WPR i to, co i jak nasze rolnictwo produkuje, zmiany klimatyczne, handel i dostęp do leków…

Zaangażowanie między-sektorowe Ekonomia społeczność Styl życia środowisko For good health there are four basic needs: 1. Clean water 2. Safe and nutritious food 3. Hygienic environment (i.e sewerage facilities) 4. physical activity We need to consider how modern lifestyles impact upon these factors for good health (sedentary lifestyles, obesogenic environment- denmark and UK comparison) Lifestyle choices- Tobacco/Alcohol/Food are integral to any approach to tackle the social determinants of health (tobacco single most important cause of preventable and premature death/ alcohol 195,000 premature deaths per year (alcohol industry spends #800 millions in UK alone) health-damaging industries are part of a much bigger debate that i can’t address in this presentation- but it took 50yrs for PH ‘Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity’ (World Health Organisation); Social determinants view of health (Dahlgren and Whitehead). better information: website, newsletters provide a structured way of communicating information status: easier to work with policy makers, in our case the EU institutions if we are a larger, more visible partnership rather than isolated individual members. Negotiating power- easier to achieve change is you present a united voice... common guidelines: commitments from the Alcohol and Health Forum, what do we want to achieve with these commitments. A coordinated position. Common advocacy: meet before important meetings to discuss our positions so that when in the meeting we are not divided. This can be particularly important for CSO in a multi stakeholder environment. Informal partnerships: you need to establish common ground and recognise the areas in which you find agreement.

Zdrowie i dialog społeczny zapisane w “konstutucji” UE Art. 164 TWE “Przy określaniu i urzeczywistnianiu wszystkich polityk i działań Unii zapewnia się wysoki poziom ochrony zdrowia ludzkiego. Działanie Unii, które uzupełnia polityki krajowe, nakierowane jest na poprawę zdrowia publicznego, zapobieganie chorobom i dolegliwościom ludzkim oraz usuwanie źródeł zagrożeń dla zdrowia fizycznego i psychicznego (…) Unia uzupełnia działanie Państw Członkowskich w celu zmniejszenia szkodliwych dla zdrowia skutków narkomanii, włącznie z informacją i profilaktyką. Unia zachęca do współpracy między Państwami Członkowskimi (…) oraz, jeśli to konieczne, wspiera ich działani. (…) sprzyja współpracy z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi właściwymi w dziedzinie zdrowia publicznego.”

Zdrowie i dialog społeczny zapisane w “konstutucji” UE Art. 2 TWE “Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn.” Art. 11 TWE “Za pomocą odpowiednich środków instytucje umożliwiają obywatelom i stowarzyszeniom przedstawicielskim wypowiadanie się i publiczną wymianę poglądów we wszystkich dziedzinach działania Unii. Instytucje utrzymują otwarty, przejrzysty i regularny dialog ze stowarzyszeniami przedstawicielskimi i społeczeństwem obywatelskim. Komisja Europejska prowadzi szerokie konsultacje z zainteresowanymi stronami w celu zapewnienia spójności i przejrzystości działań Unii.”

Nierówności w zdrowiu: polityka Biała Księga Komisji Europejskiej “Razem dla Zdrowia: Podejście Strategiczne UE na lata 2008-2013” (sprawiedliwość jako fundamentalna wartość strategii zdrowia UE, szczególnie w zdrowiu psychicznym, palenie tytoniu, młodzieży, raka, oraz HIV/AIDS) (14689/07) WHO Raport Komitetu Społecznych Determinantów Zdrowia (2008) “Zamknąć lukę w zdrowiu w ciągu jednego pokolenia” (“Closing a gap in a generation”) Komunikat Komisji Europejskiej “Odnowiona agenda społeczna: Możliwości, dostęp i solidarność w Europie 21 wieku” (11517/08) Komunikat Komisji Europejskiej “Zmniejszanie nierówności w zdrowiu w UE: Solidarność w zdrowiu” październik 2009 (COM/2009/0567 final) Konkluzja Rady UE “Sprawiedliwość i Zdrowie we Wszystkich Politykach: Solidarność w zdrowiu” czerwiec 2010 Parlament Europejski, raport własnej inicjatywy “Zmniejszanie nierówności w zdrowiu w UE: Solidarność w zdrowiu” marzec 2011 (2010/2089(INI)) Obecne trio przewodnictwa Rady UE (Hiszpania, Belgia i Węgry)– nierówności w zdrowiu debatowane na wysokim szczeblu (mniej pod HU) Nadchodzące trio przewodnictwa Rady UE (Polska, Dania i Cypr) – mniej ważne, chociaż pod PL “zamknięcie luki”, choroby niezakaźne i dzieci

Wkład UE Zdrowie i inne ze zdrowiem związane polityki pozostają domeną krajów członkowskich lecz nalezy pamiętać, iż większość polityk krajowych ma swoje źródło na szczeblu UE UE jest strukturą, która inicjuje, facylituje, ustanawia priotytety, komunikuje, dzieli się, współpracuje, wspiera, funduje, monitoruje oraz ewaluuje postęp UE również angażuje się w awansowanie i solidarność w zdrowiu w wymiarze globalnym, w swojej kompetencji jako największego dostarczyciela pomocy rozwojowej – głównie Milenijne Cele Rozwojowe związane ze zdrowiem

Nierówności w zdrowiu kolejne kroki Praca w ramach Europejskiej Platformy Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym oraz innych Inicjatyw Flagowych strategii Europa 2020 Praca w ramach Raportu nt. Nierówności w Zdrowiu w Rejonie Europy (WHO), 2012 (wstępny raport jest już gotowy) Praca w ramach strategii Zdrowie 2020 Regionalnego Biura WHO Sprawy Romów ważne na szczeblu UE i nierówności w zdrowiu włączone w tą debatę (stategia UE dt. Romów wkrótce wylansowana)

Nierówności w zdrowiu kolejne kroki wkład EPHA Streszczenie nt. Nierówności w Zdrowiu Europejski Czarter dla Sprawiedliwości w Zdrowiu EPHA 2011 Konferencja “Europa 2020: Zdrowa i zrównoważona przyszłość dla wszystkich?” , 14 kwietnia w Brukseli Praca w ramach Polskiego Przewodnictwa Rady UE nad tym tematem Uczestnictwo w konsultacjach społecznych KE i PE: budżet UE, WPR, badania ZP, produkty tytoniowe, urlop macierzyński, oświadczenia pisemne dt. raka, służby zdrowia etc Wkład w debatę na szczeblu narodowym: Polska i Hiszpania (ustawa anyt- nikotynowa), Wlk.Br. (“minimum pricing”), Rumunia i Dania (junk food tax) Diet Platform, Alcohol Platform, EFSA, High Level Group Better Functioning Food Supply Chain…

Dziękuję za uwagę! Pytania? Kontakt: Dorota Sienkiewicz European Public Health Alliance d.sienkiewicz@epha.org