Departament Zwiększania Szans Edukacyjnych WYRÓWNYWANIE SZANS EDUKACYJNYCH UCZNIÓW ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI JEDNYM Z PRIORYTETOWYCH ZADAŃ MEN 29.03.2011r. Joanna Wrona Departament Zwiększania Szans Edukacyjnych 1

Zmiany w kształceniu uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi W 2010 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej opracowało pakiet rozporządzeń zmieniających organizację kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, poradnictwo i pomoc psychologiczno – pedagogiczną Nowe regulacje wprowadzono m.in. w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach 2 2

Dlaczego projektowane rozwiązania? potrzeba optymalizacji rozwiązań organizacyjno- prawnych w zakresie kształcenia uczniów ze  specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wyrównujących szanse tych uczniów niezależnie od miejsca ich kształcenia zapewnienie uczniowi wsparcia i pomocy, w zależności od dokonanego na poziomie przedszkola lub szkoły rozpoznania, zarówno trudności w uczeniu się, jak i uzdolnień dziecka 3 3

Założone cele zostaną osiągnięte dzięki: nauczycielowi, który wspiera i doradza, zna swoich uczniów i wie, jak każdemu z nich pomóc pomocy psychologiczno-pedagogicznej świadczonej jak najbliżej ucznia, tj. w przedszkolu, szkole i placówce systemu oświaty indywidualizacji pracy z uczniem zarówno na obowiązkowych, jak i dodatkowych zajęciach edukacyjnych powstaniu spójnego modelu kształcenia, dostrzegającego na wszystkich etapach edukacyjnych problemy szczególnie ważne w odniesieniu do każdego dziecka 4 4

Główne zadania (w zależności od etapu rozwoju dziecka) wczesne wspomaganie rozwoju dziecka - od chwili wykrycia niepełnosprawności aż do rozpoczęcia nauki w szkole edukacja przedszkolna – jako miejsce wczesnej obserwacji i oceny dojrzałości/gotowości szkolnej dziecka szkoła podstawowa – jako miejsce rozpoznawania ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się, uzdolnień oraz predyspozycji uczniów i udzielania im indywidualnego wsparcia szkoła gimnazjalna i ponadgimnazjalna – jako miejsca przygotowujące do wyboru ścieżki edukacyjnej i zawodowej, zapewniające dostęp do informacji, doradztwa i poradnictwa edukacyjno-zawodowego 5 5

Zadania poradni psychologiczno-pedagogicznej specjalistyczna, pogłębiona diagnoza uczniów, w szczególności w sytuacjach, gdy wsparcie udzielone w przedszkolu, szkole czy placówce nie będzie wystarczające pomoc udzielana przez specjalistów zatrudnionych w poradni nauczycielom przedszkoli, szkół i placówek w rozpoznawaniu potrzeb dzieci i tworzeniu indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych oraz innych programów wspierających rozwój ucznia realizowanie swoich zadań we współpracy z placówkami doskonalenia nauczycieli, mającymi wspierać szkoły i placówki oświatowe w sposób jak najbardziej trafny i efektywny 6 6

Zespół nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem ze SPE Podkreślenie konieczności pracy zespołowej nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem. Zadaniem zespołu jest: planowanie i koordynowanie udzielania uczniowi pomocy psychologiczno – pedagogicznej: - dokonanie analizy poziomu wiadomości, umiejętności i funkcjonowania danego ucznia - określenie trudności, na jakie napotykają w pracy z uczniem - zaplanowanie indywidualnej ścieżki edukacyjnej bądź edukacyjno- terapeutycznej danego ucznia (Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia, Plan Działań Wspierających, Indywidualny Program Edukacyjno Terapeutyczny) ocena skuteczności i efektywności dotychczasowych działań wobec ucznia 7 7

Dostosowanie warunków i form przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych zwiększenie kompetencji szkoły w zakresie dostosowania warunków przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia – rada pedagogiczna na podstawie informacji opracowanej przez Dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej wskazuje dla ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi sposób dostosowania tych warunków dostosowanie form sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych dla wszystkich uczniów niepełnosprawnych - zestawy zadań i arkusze egzaminacyjne uwzględniające rodzaj niepełnosprawności ucznia 8 8

Zatrudnianie dodatkowo nauczycieli posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej obligatoryjnie - w przedszkolach i szkołach integracyjnych oraz w przedszkolach i szkołach z oddziałami integracyjnymi w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych - możliwość zatrudnienia po uzyskaniu zgody organu prowadzącego 9 9

Zatrudnianie pomocy nauczyciela Pomoc nauczyciela zatrudnia się obligatoryjnie: w przedszkolu specjalnym, w klasach I-IV szkoły podstawowej specjalnej i w oddziale specjalnym zorganizowanym w szkole ogólnodostępnej dla dzieci/uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym, niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, z niepełnosprawnościami sprzężonymi Pomoc nauczyciela można zatrudnić (za zgodą organu prowadzącego) w pozostałych rodzajach przedszkoli oraz szkół. 10 10

Liczebność oddziałów nie określa się minimalnej liczby uczniów niepełnosprawnych w oddziałach specjalnych i oddziałach integracyjnych, co daje organom prowadzącym możliwość dostosowania liczby uczniów w oddziale do możliwości środowiskowych i lokalowych liczba uczniów podczas zajęć prowadzonych przez jednego nauczyciela w świetlicy zorganizowanej w szkole integracyjnej lub specjalnej powinna odpowiadać liczbie uczniów określonej dla danego oddziału szkoły integracyjnej lub specjalnej 11 11

Systemowe wsparcie szkół Projekt systemowy realizowany w regionach pn. Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas I-III szkoły podstawowej - w latach 2010-2011. Do celów projektu należy: zapewnienie każdemu dziecku realizującemu I etap edukacyjny oferty edukacyjno - wychowawczo - profilaktycznej, zgodnej z jego indywidualnymi potrzebami edukacyjnymi i rozwojowymi oraz możliwościami psychofizycznymi zwiększenie stopnia i zakresu wykorzystania w szkole aktywizujących metod nauczania zwiększenie dostępności i podniesienie jakości wsparcia i pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej dzieciom, w szczególności uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi podniesienie jakości pomocy udzielanej przez szkołę rodzicom dzieci uczących się na I etapie edukacyjnym oraz zintensyfikowanie współpracy i zaangażowania rodziców w życie szkoły 12 12

Systemowe wsparcie szkół Program Radosna szkoła wyposażenie wszystkich szkół podstawowych w pomoce dydaktyczne do miejsc zabaw w szkole utworzenie lub modernizacja szkolnych placów zabaw 13 13

Systemowe wsparcie nauczycieli Projekt systemowy pn. Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi realizowany w latach 2010-2011: przygotowanie liderów zmian – prawie 500 liderów przeszkolenie ponad 52 000 nauczycieli m.in. w zakresie modelu pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi opracowanie i udostępnienie (w wersji papierowej oraz elektronicznej) materiałów szkoleniowych nt. pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi 14 14

Finansowanie kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi Jednostki samorządu terytorialnego otrzymują subwencję oświatową na uczniów: Standard dla każdego ucznia w 2011 r. – 4717,01 zł Dodatkowo dla uczniów gimnazjów – waga P26=0,04 Dodatkowo dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych – waga P7=0,082 Dodatkowo dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów na terenach wiejskich i w małych miastach – waga P1=0,38 Dodatkowo dla ucznia niepełnosprawnego: waga P2=1,40 – z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim waga P3=2,90 – niewidomi, słabo widzący, z niepełnosprawnością ruchową waga P4=3,60 – niesłyszący, słabo słyszący, z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym waga P5=9,50 - z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim Waga P6=0,80 - dodatkowo dla ucznia niepełnosprawnego w oddziale integracyjnym Dodatkowo zwiększona subwencja dla ucznia przewlekle chorego: waga P2=1,40 – dla uczniów z chorobami przewlekłymi (na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego) waga P22=1,00 - dla ucznia w szkole zorganizowanej w zakładzie opieki zdrowotnej waga P23=1,84 - dla wychowanków zespołów pozalekcyjnych zorganizowanych w zakładzie opieki zdrowotnej waga P24=0,60 – dla uczniów klas terapeutycznych Dzieci przewlekle chore objęte wychowaniem przedszkolnym w przedszkolu lub szkole zorganizowanej w zakładzie opieki zdrowotnej: otrzymują wagę P28=4,00 15 15

Finansowanie likwidacji barier architektonicznych Jednostka samorządu terytorialnego może pozyskać - w ramach podziału 0,6% rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej, wyodrębnionej z ogólnej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej na podstawie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego - środki finansowe na likwidację barier architektonicznych 16 16

Planowane zmiany w ustawie o systemie oświaty objęcie - już w pierwszych latach życia - wczesnym wspomaganiem rozwoju dzieci, u których stwierdzono zagrożenie niepełnosprawnością możliwość organizacji indywidualnego rocznego przygotowania przedszkolnego oraz indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży, którym stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub szkoły, na podstawie decyzji dyrektora odpowiednio przedszkola lub szkoły wprowadzenia możliwości wykorzystania kształcenia na odległość również w szkołach dla dzieci i młodzieży zmiany w kształceniu zawodowym polegające m.in. na odrębnym potwierdzaniu każdej z kwalifikacji wyszczególnionych w danym zawodzie w trakcie nauki w szkole kompleksowe wspomaganie szkół przez centra rozwoju edukacji 17 17

Planowane zmiany w ustawie o systemie oświaty wprowadzenie definicji ucznia niepełnosprawnego dookreślenie regulacji dotyczących dowożenia dzieci i młodzieży niepełnosprawnych do przedszkoli i szkół dookreślenie regulacji dotyczących spełniania obowiązku przygotowania przedszkolnego poza przedszkolem lub inną formą wychowania przedszkolnego i obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą wprowadzenie obowiązku organizacji zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych we wszystkich rodzajach przedszkoli i szkół 18 18

Więcej informacji można uzyskać na stronie: www.reformaprogramowa.men.gov.pl www.radosnaszkola.men.gov.pl oraz na stronie internetowej www.men.gov.pl w zakładce: Nauczyciele i dyrektorzy/Specjalne potrzeby edukacyjne 19