Ministerstwo Edukacji Narodowej REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Co nowego w podstawie programowej? 2

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Nowa podstawa programowa kształcenia ogólnego i wychowania przedszkolnego: - została podpisana 23 grudnia 2008 roku wdrażana rok po roku, od września 2009, zaczynając od pierwszych klas szkół podstawowych i gimnazjów 3

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Co określa podstawa programowa kształcenia ogólnego? Podstawa programowa to rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej, które określa, czego szkoła jest zobowiązana NAUCZYĆ ucznia o przeciętnych uzdolnieniach na każdym etapie kształcenia. Autorzy podstawy dołożyli wszelkich starań, by zdefiniowany w niej zakres treści był możliwy do opanowania przez takiego ucznia. Nie wyklucza to poszerzania zakresu nauczanych treści – podstawa zobowiązuje nauczyciela do wzbogacania i pogłębiania treści nauczania stosownie do uzdolnień jego uczniów. 4

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Co określa podstawa programowa kształcenia ogólnego? Podstawa programowa opisuje cele oraz treści kształcenia dla każdego przedmiotu, na koniec każdego etapu edukacyjnego: etap I - klasy I-III szkoły podstawowej (nauczanie wczesnoszkolne) etap II - klasy IV-VI szkoły podstawowej etap III - gimnazjum etap IV - szkoła ponadgimnazjalna Treści kształcenia obejmują: - wiadomości, które uczniowie powinni zdobyć - umiejętności, które uczniowie powinni opanować - postawy, które szkoła u uczniów powinna kształtować 5

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Proces czy efekt? Stara podstawa programowa koncentrowała się na opisie procesu kształcenia. Dla zróżnicowanych populacji uczniów centralny opis procesu kształcenia nie zdaje egzaminu, bo proces musi też być zróżnicowany. Dlatego nowa podstawa programowa formułuje treści nauczania w języku efektów kształcenia. Taki opis jest zbieżny z ideą europejskich ram kwalifikacji*. Ramy te pozwolą ustalać relacje między kwalifikacjami zdobytymi w różnych krajach Unii Europejskiej. * zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (2008/C111/01). 6

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Język wymagań Dla każdego przedmiotu, na koniec każdego etapu kształcenia: - cele kształcenia sformułowane są w języku wymagań ogólnych treści nauczania oraz oczekiwane umiejętności uczniów sformułowane są w języku wymagań szczegółowych Wymagania te stanowią: - podstawę oceniania wewnątrzszkolnego - jedyną podstawę oceniania na egzaminach zewnętrznych (standardy wymagań egzaminacyjnych znikają) 7

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Język wymagań – cd. Wymagania szczegółowe w ramach jednego przedmiotu nie powtarzają się. Spiralność, podobnie jak: chronologia realizacji, rozkład materiału, metodyka podawania treści są atrybutami programu nauczania, nie podstawy programowej. Wymagania z etapów wcześniejszych obowiązują na wszystkich etapach późniejszych. Np. na maturze obowiązują również wymagania gimnazjalne. Wymagania zdefiniowane na etapie późniejszym nie obowiązują na egzaminach po etapach wcześniejszych. Np. wymagania dotyczące trygonometrii są zdefiniowane w podstawie dla liceum, a zatem nie obowiązują na egzaminie gimnazjalnym. 8

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Europejskie kompetencje kluczowe w podstawie programowej czytanie – umiejętność rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwa-rzania tekstów, w tym tekstów kultury, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społ.; 2) myślenie matematyczne – umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; 3) myślenie naukowe – umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formuło-wania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych, zarówno w mowie, jak i w piśmie; 9

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Europejskie kompetencje kluczowe w podstawie Programowej – cd. 5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi; 6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; 7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; 8) umiejętność pracy zespołowej. 10

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Rola języka polskiego Jednym z najważniejszych zadań szkoły jest kształcenie umiejętności posługiwania się językiem polskim, w tym dbałości o wzbogacanie zasobu słownictwa uczniów. Wypełnianie tego zadania należy do obowiązków każdego nauczyciela. 11

Języki obce Tak jest dziś: Tak będzie: albo Przedszkole Szkoła podstawowa Gimnazjum Liceum, technikum,… Tak jest dziś: Pierwszy język obcy Drugi język obcy Tak będzie: Pierwszy język obcy Drugi język obcy Trzeci język albo 12

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Języki obce Zajęcia powinny być dostosowane do poziomu przygotowania ucznia, które uzyskał na wcześniejszych etapach edukacyjnych. Poziomy zajęć z języków obcych nowożytnych: 1) na I i II etapie edukacyjnym: wszystkie zajęcia odbywają się na jednym poziomie; 2) na III etapie edukacyjnym: a) na poziomie III.0 – dla początkujących, b) na poziomie III.1 – na podbudowie wymagań dla II etapu edukacyjnego; 3) na IV etapie edukacyjnym: a) na poziomie IV.0 – dla początkujących, b) na poziomie IV.1 – dla kontynuujących naukę: - w zakresie podstawowym – na podbudowie wymagań III.0, - w zakresie rozszerzonym – na podbudowie wymagań III.1, c) na poziomie IV.2 – dla oddziałów dwujęzycznych. 13

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Nowe technologie i edukacja medialna Szkoła powinna przygotować uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym. Nauczyciele powinni stwarzać uczniom warunki na zajęciach z różnych przed-miotów do nabywania umiejętności wyszukiwania, porządkowania i wykorzysty-wania informacji z różnych źródeł, z zastosowaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych. Wspomagać ich powinna dobrze wyposażona biblioteka szkolna, dysponująca księgozbiorem oraz zasobami multimedialnymi (w tym: filmoteka, fonoteka). Nauczyciele wszystkich przedmiotów powinni współpracować z nauczycielami bibliotekarzami w celu wszechstronnego przygotowania uczniów do samokształ-cenia i świadomego wyszukiwania, selekcjonowania i wykorzystywania informacji. Każdy nauczyciel powinien poświęcić dużo uwagi edukacji medialnej, czyli wychowaniu uczniów do właściwego odbioru i wykorzystania mediów. 14

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Nauki przyrodnicze i ścisłe Bardzo ważna jest efektywność kształcenia w zakresie nauk przyrodniczych i ścisłych. Kształcenie w tym zakresie jest kluczowe dla rozwoju cywilizacyjnego Polski oraz Europy. (Strategia Lizbońska 1999). Dlatego matematyka wraca w roku 2010 na maturę jako przedmiot obowiązkowy. 15

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Wychowanie fizyczne Mamy do czynienia ze zjawiskiem "migania się" od zajęć wychowania fizycznego. Dlatego należy poszerzyć formułę tych zajęć i zwiększyć różnorodność oferty. W klasach IV-VI szkoły podstawowej oraz w gimnazjum: - część zajęć WF ma pozostać w systemie klasowo-lekcyjnym (2 godz. tyg.), w tej części realizowane są wymagania określone w podstawie programowej, - część zajęć odbywać się będzie w postaci zajęć pozalekcyjnych lub pozaszkolnych (2 godz. tyg.). Będą one obowiązkowe, ale umożliwiać będą wybór treści i form zajęć. Szkoła, uwzględniając lokalne tradycje i warunki, a także potrzeby i oczekiwa-nia uczniów powinna organizować zajęcia o profilu: - sportowym - rekreacyjno-zdrowotnym - tanecznym - turystycznym. 16

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Edukacja dla bezpieczeństwa Treści kształcenia obejmują: - tradycyjne obszary, np. pierwszą pomoc - nowe rodzaje zagrożeń czasu pokoju (terroryzm, katastrofy, zachowanie tłumu, itp.) Zmiana w akceptowana przez Ministerstwo Obrony Narodowej i popierana przez Akademię Obrony Narodowej. Przedszkole Szkoła podstawowa Gimnazjum Liceum, technikum,… 2 godz. PO 2 godz. EdB 17

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Gdzie są ścieżki edukacyjne ze starej podstawy? Ścieżki edukacyjne zbyt często nie były realizowane – nie miały klarownego przydziału czasu. Dlatego treści wszystkich ścieżek zostały włączone do treści poszczególnych przedmiotów nauczania. Np. edukacja zdrowotna znalazła swoje miejsce w podstawie do przyrody, biologii, edukacji dla bezpieczeństwa i wychowania fizycznego. 18

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Jakie postawy szkoła kształtuje? Szkoła kształtuje u uczniów postawy sprzyjające ich dalszemu rozwojowi indywidualnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość, wiarygodność, odpowiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych ludzi, ciekawość poznawcza, kreatywność, przedsiębiorczość, kultura osobista, gotowość do uczestnictwa w kulturze, podejmowania inicjatyw oraz do pracy zespołowej. W rozwoju społecznym bardzo ważne jest kształtowanie postawy obywatelskiej, postawy poszanowania tradycji i kultury własnego narodu, a także postawy poszanowania dla innych kultur i tradycji. Szkoła podejmuje odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji. 19

REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Programy nauczania Program nauczania precyzuje proces kształcenia dla konkretnych oddziałów. Dlatego powinien uzyskiwać ostateczny kształt tak blisko miejsca jego realizacji, jak to możliwe. Czy nauczyciel będzie musiał sam napisać sobie program? Na rynku edukacyjnym funkcjonuje wiele programów – będą tam nadal obecne, jako element promocji serii podręczników. Nadal można z nich korzystać w wersji oryginalnej bądź dostosowanej do potrzeb. Program zatwierdza szkoła po rozważeniu, czy jego realizacja zapewni spełnianie przez jej uczniów wymagań stawianych przez podstawę programową. 20

Kalendarz zmian programowych Rok szkolny Zreformowane nauczanie w klasach 2009/2010 I SP I Gimnazjum 2010/2011 II SP II Gimnazjum 2011/2012 III SP III Gimnazjum 2012/2013 IVSP I L I T I ZSZ 2013/2014 V SP II L II T II ZSZ 2014/2015 VI SP III L III T III ZSZ 2015/2016 IV T I LU 2016/2017 II LU SP – szkoła podstawowa, L – liceum, T – technikum, ZSZ – zasadnicza szkoła zawodowa, LU – liceum uzupełniające

wczesna diagnoza i wsparcie Przedszkole rozwijanie zdolności wczesna diagnoza i wsparcie wyrównywanie szans współpraca z rodzicami uspołecznienie 22

Dlaczego przedszkole? Znacząca część możliwości intelektualnych kształtuje się w pierwszych latach życia. Umiejętności wyniesione z przedszkola procentują w szkole. Już w przedszkolu można postawić diagnozę co do potrzeby wyrównania ewentualnych deficytów dziecka i te deficyty zacząć wyrównywać. Najłatwiej jest wyrównywać szanse edukacyjne u dzieci najmłodszych.

Procent czterolatków w przedszkolach w Unii Europejskiej POLSKA WIEŚ – 539 gmin bez przedszkoli Źródło: Eurostat, 2005

Co warto zrobić? czerwiec 2008 upowszechnić edukację przedszkolną dla dzieci w wieku 3-5 lat zagwarantować każdemu pięciolatkowi roczną edukację przedszkolną, przygotowującą do nauki w szkole wyrównywać szanse edukacyjne dostosować formy wychowania przedszkolnego do potrzeb lokalnego środowiska 2008/09 - ROK PRZEDSZKOLAKA 25

Nowe formy edukacji przedszkolnej czerwiec 2008 Punkty przedszkolne Zespoły wychowania przedszkolnego Gminne Centra Edukacji Przedszkolnej 2008/09 - ROK PRZEDSZKOLAKA 26

Kto może prowadzić nowe formy edukacji przedszkolnej? Niemal każdy: samorząd gminy organizacja pozarządowa (stowarzyszenie, fundacja) związek wyznaniowy pracodawca osoba fizyczna 2008/09 - ROK PRZEDSZKOLAKA 27

Diagnoza przedszkolna Celem diagnozy jest zgromadzenie informacji, które mogą pomóc: rodzicom, aby poznali stan gotowości swojego dziecka do podjęcia nauki w szkole i mogli je odpowiednio do potrzeb w osiąganiu tej gotowości wspomagać, nauczycielom przedszkola przy opracowaniu i realizowaniu indywidualnego programu wspomagania rozwoju dziecka, który będzie realizowany w roku poprzedzającym możliwe rozpoczęcie nauki w szkole w okresie od stycznia do maja, pracownikom poradni psychologiczno-pedagogicznej, do której zostanie skierowane dziecko w wypadku zaobserwowania przez nauczyciela przedszkola potrzeby pogłębionej diagnozy związanej z jakiegoś rodzaju specjalnymi potrzebami edukacyjnymi dziecka.

rozwijanie umiejętności wyposażanie w wiedzę rozbudzanie zainteresowań Szkoła podstawowa rozwijanie umiejętności wyposażanie w wiedzę rozbudzanie zainteresowań indywidualizacja, zwiększanie szans edukacyjnych dobra opieka wsparcie wychowawcze 29

Dobra opieka dla pierwszaków Skierowanie sześciolatków z obowiązkowych zerówek do klas pierwszych w szkołach będzie połączone z przeniesieniem do szkoły przedszkolnego standardu opieki nad nimi. Wysokie standardy opieki nad małymi dziećmi powinny obowiązywać we wszystkich szkołach. Dzięki temu rodzice będą mogli czuć się spokojni o bezpieczeństwo swojego dziecka. Dobra opieka nad dziećmi, to również szansa dla ich rodziców czy opiekunów na podjęcie pracy.

Dlaczego teraz?

Główne założenia zmian programowych w szkole podstawowej Dzieci siedmioletnie, zamiast powtarzać to, czego uczyły się rok wcześniej, będą kontynuować naukę w sposób dostosowany do wieku. Przejście od edukacji przedszkolnej do nauczania początkowego będzie łagodne. Nastąpi dostosowanie oferty szkoły do potrzeb edukacyjnych uczniów, zarówno tych wymagających wyrównywania szans, jak i tych o ponadprzeciętnych uzdolnieniach.

poszerzanie umiejętności uporządkowanie wiedzy Gimnazjum poszerzanie umiejętności uporządkowanie wiedzy rozpoznawanie i rozwijanie zainteresowań posługiwanie się nowoczesnymi technologiami określenie drogi dalszej edukacji 34

potrafi dokonać wyboru drogi dalszej edukacji Absolwent gimnazjum potrafi dokonać wyboru drogi dalszej edukacji ma ukształtowane zainteresowania i system wartości uczestniczy w projektach społecznych zna dwa języki obce   35

Absolwent liceum jest przygotowany, do kontynuacji nauki w szkole wyższej ukończył blok zajęć przyrodniczych lub humanistycznych, dopełniających wiedzę ogólną z dziedzin odległych od wybranego profilu kształcenia ma umiejętność wybierania drogi dalszego kształcenia jest aktywnym obywatelem 36

Ministerstwo Edukacji Narodowej EDUKACJA SKUTECZNA PRZYJAZNA I NOWOCZESNA