Departament Emisyjno-Skarbcowy Zadania dla NBP i sektora bankowego związane z wprowadzeniem banknotów i monet euro w Polsce Narodowy Bank Polski Departament Emisyjno-Skarbcowy Dariusz Wiejak Warszawa, marzec 2009 r.

ZAGADNIENIA Postępowanie z banknotami euro powracającymi z obiegu Wymiana zniszczonych lub uszkodzonych banknotów euro Weryfikacja autentyczności monet euro oraz postępowanie z monetami euro nienadającymi się do obiegu Konwergencja usług gotówkowych Eurosystemu

ZAGADNIENIA Postępowanie z banknotami euro powracającymi z obiegu Wymiana zniszczonych lub uszkodzonych banknotów euro Weryfikacja autentyczności monet euro oraz postępowanie z monetami euro nienadającymi się do obiegu Konwergencja usług gotówkowych Eurosystemu

Postępowanie z banknotami euro powracającymi z obiegu Postępowanie z banknotami euro powracającymi z obiegu: Ramowe zasady wykrywania fałszerstw oraz sortowania banknotów według jakości przez instytucje kredytowe i podmioty zawodowo zajmujące się obsługą gotówki. – dokument przyjęty przez EBC 16.12.2004 r. .

Postępowanie z banknotami euro powracającymi z obiegu Główne cele dokumentu: Udzielenie pomocy instytucjom kredytowym i innym podmiotom zawodowo zajmującym się obsługą gotówki w wypełnieniu obowiązków, jakie nakłada na nie art. 6 rozporządzenia Rady nr 1338/2001.

Postępowanie z banknotami euro powracającymi z obiegu Rozporządzenie Rady nr 1338/2001 ustanawiające środki niezbędne dla ochrony euro przed fałszowaniem. Wydane 28 czerwca 2001 r. i znowelizowane 18.12.2008 r. Obowiązki instytucji w obsłudze i publicznym rozprowadzaniu banknotów i monet (art. 6): sprawdzanie autentyczności otrzymywanych banknotów i monet euro, które zamierzają ponownie wprowadzić do obiegu, wycofywanie z obiegu i przekazywanie właściwym organom krajowym wszystkich otrzymanych banknotów i monet euro, co do których wiadomo lub istnieje uzasadnione podejrzenie, że są sfałszowane,

Postępowanie z banknotami euro powracającymi z obiegu w odniesieniu do banknotów euro weryfikację należy przeprowadzać zgodnie z procedurami określonymi przez EBC, tj. zgodnie z przyjętymi przez EBC ramowymi zasadami wykrywania fałszerstw oraz sortowania banknotów według jakości przez instytucje kredytowe i podmioty zawodowo zajmujące się obsługą gotówki.

Postępowanie z banknotami euro powracającymi z obiegu Zgodnie z rozporządzeniem 1338/2001 w państwach spoza strefy euro kontrolę autentyczności banknotów i monet euro przeprowadza: odpowiednio przeszkolony personel, urządzenie do sortowania banknotów i monet wyszczególnione w wykazie opublikowanym przez EBC w odniesieniu do banknotów, przez KE w odniesieniu do monet.

Postępowanie z banknotami euro powracającymi z obiegu Główne cele ramowych zasad (cd.): Skuteczna realizacja wspólnej polityki dotyczącej powtórnego wprowadzania banknotów do obiegu przez instytucje kredytowe i inne podmioty zawodowo zajmujące się obsługą gotówki. Zalecenie instytucjom kredytowym i innym podmiotom zawodowo zajmującym się obsługą gotówki przestrzegania standardów należytej staranności przy obsłudze banknotów euro.

Postępowanie z banknotami euro powracającymi z obiegu Główne postanowienia ramowych zasad: Banknoty powracające z obiegu muszą być sprawdzane pod względem autentyczności i jakości obiegowej. Banknoty wydawane klientom za pośrednictwem bankomatów muszą być sprawdzone pod względem autentyczności i jakości obiegowej przy pomocy urządzeń do obsługi gotówki. Dopuszcza się wydanie w kasie banknotów, których autentyczność i jakość obiegową sprawdził wykwalifikowany personel ręcznie. Banknotów niesprawdzonych pod kątem autentyczności i jakości obiegowej nie wprowadza się ponownie do obiegu.

Postępowanie z banknotami euro powracającymi z obiegu W oddziałach banków o bardzo niskich obrotach gotówkowych: jakość obiegowa banknotów przeznaczonych do bankomatów może być sprawdzana ręcznie przez wykwalifikowany personel; weryfikację autentyczności przeprowadza się przy użyciu urządzeń przetestowanych z wynikiem pozytywnym przez jeden z krajowych banków centralnych Eurosystemu, instytucje kredytowe, w ścisłej współpracy z krajowymi bankami centralnymi, ograniczą liczbę banknotów, których jakość obiegowa nie jest weryfikowana maszynowo.

Postępowanie z banknotami euro powracającymi z obiegu Siła wyższa W przypadku wystąpienia siły wyższej, skutkującej poważnym zakłóceniem podaży banknotów, weryfikację autentyczności i jakości obiegowej może przeprowadzać, tymczasowo i w drodze wyjątku, wykwalifikowany personel, zgodnie z wymogami określonymi w ramowych zasadach.

Postępowanie z banknotami euro powracającymi z obiegu Wymagania w zakresie sprawozdawczości po wprowadzeniu euro w Polsce. Instytucje kredytowe i inne podmioty zawodowo zajmujące się obsługą gotówki będą regularnie dostarczać do NBP informacje określone w wytycznych EBC z dnia 11 września 2008 r. w sprawie zbierania danych dotyczących euro oraz działania Systemu Informacji Walutowej 2.

Postępowanie z banknotami euro powracającymi z obiegu Nadzór banku centralnego nad jakością obiegu gotówkowego NBP będzie mógł przeprowadzać inspekcje w siedzibach podmiotów zawodowo zajmujących się obsługą gotówki w celu sprawdzenia poprawności funkcjonowania maszyn do obsługi banknotów oraz stosowanych procedur.

Postępowanie z banknotami euro powracającymi z obiegu W krajach, które przystąpią do strefy euro po 2009 r.: Banki centralne będą zobowiązane do wprowadzenia ramowych zasad do krajowych przepisów przed wprowadzeniem do obiegu banknotów i monet euro. Od daty wprowadzenia banknotów i monet euro do obiegu instytucje kredytowe oraz podmioty profesjonalnie zajmujące się obróbką gotówki w danym kraju będą miały 12 miesięcy na wdrożenie ramowych zasad do swojej działalności operacyjnej oraz dostosowania maszyn i urządzeń do sortowania i wydawania gotówki do wymagań zawartych w ramowych zasadach.

ZAGADNIENIA Postępowanie z banknotami powracającymi z obiegu Wymiana zniszczonych lub uszkodzonych banknotów euro Weryfikacja autentyczności monet euro oraz postępowanie z monetami euro nienadającymi się do obiegu Konwergencja usług gotówkowych Eurosystemu

Wymiana zniszczonych lub uszkodzonych banknotów euro Decyzja EBC z dnia 20 marca 2003 r. w sprawie nominałów, parametrów, reprodukcji, wymiany i wycofania banknotów euro. NBP będzie wymieniać w pełnej wartości zniszczone lub uszkodzone banknoty euro w następujących przypadkach: kiedy przedstawione zostaje ponad 50 % banknotu euro, kiedy przedstawione zostaje 50 % lub mniej banknotu euro, jeżeli wnioskodawca udowodni, że brakujące części zostały nieodwracalnie zniszczone.

Wymiana zniszczonych lub uszkodzonych banknotów euro Jeżeli przedstawione zostaną banknoty euro poplamione tuszem, skażone lub impregnowane: pisemne wyjaśnienie dotyczące rodzaju plam, skażenia lub impregnacji dostarcza wnioskodawca. Jeżeli banknoty euro zostaną odbarwione przez aktywowane urządzenia zabezpieczające przed kradzieżą i są przedstawione przez osoby zawodowo zajmujące się obrotem banknotami, powinny one dostarczyć oświadczenie na piśmie dotyczące okoliczności neutralizacji.

Wymiana zniszczonych lub uszkodzonych banknotów euro Jeżeli NBP dowie się lub będzie miał wystarczające powody, by uważać, że banknoty euro zostały celowo zniszczone lub uszkodzone, odmówi wymiany i zatrzyma banknoty. Banknoty euro, które są zniszczone lub uszkodzone w niewielkim stopniu, np. mają adnotacje, liczby lub krótkie zdania, z zasady nie będą uważane za banknoty celowo zniszczone lub uszkodzone.

Wymiana zniszczonych lub uszkodzonych banknotów euro Jeżeli NBP dowie się lub będzie miał wystarczające powody, aby uważać, że zostało popełnione przestępstwo, odmówi wymiany zniszczonych lub uszkodzonych banknotów euro i zatrzyma je, za potwierdzeniem odbioru. Jeżeli banknoty euro zostaną zniszczone lub uszkodzone hurtem z powodu użycia urządzeń zabezpieczających przed kradzieżą: będą musiały być przedstawiane do wymiany w paczkach po 100 banknotów.

Wymiana zniszczonych lub uszkodzonych banknotów euro Opłaty za wymianę zniszczonych lub uszkodzonych banknotów euro: NBP będzie zobowiązany do pobierania opłat od osób zawodowo zajmujących się obrotem banknotami, kiedy zwrócą się one o wymianę banknotów, które zostały zniszczone lub uszkodzone przez użytkowanie urządzeń zabezpieczających przed kradzieżą. Opłata pobierana będzie wyłącznie gdy wymienianych jest co najmniej 100 zniszczonych lub uszkodzonych banknotów euro. Opłata wyniesie 10 centów za jeden zniszczony lub uszkodzony banknot euro. Nie będzie pobierana opłata, jeżeli banknoty euro zostały zniszczone lub uszkodzone w związku z usiłowaniem rabunku lub kradzieży lub rzeczywistym rabunkiem lub kradzieżą.

ZAGADNIENIA Postępowanie z banknotami powracającymi z obiegu Wymiana zniszczonych lub uszkodzonych banknotów euro Weryfikacja autentyczności monet euro oraz postępowanie z monetami euro nienadającymi się do obiegu Konwergencja usług gotówkowych Eurosystemu

Weryfikacja autentyczności monet euro oraz postępowanie z monetami euro nienadającymi się do obiegu Zalecenie Komisji z dnia 27 maja 2005 r. w sprawie weryfikacji autentyczności monet euro oraz postępowania z monetami euro nienadającymi się do obiegu. Cele zalecenia: udzielenie pomocy instytucjom kredytowym i innym podmiotom zawodowo zajmującym się obsługą gotówki w wypełnieniu obowiązków, jakie nakłada na nie art. 6 rozporządzenia Rady nr 1338/2001, skuteczna realizacja wspólnej polityki dotyczącej powtórnego wprowadzania monet do obiegu przez instytucje kredytowe i inne podmioty zawodowo zajmujące się obsługą gotówki,

Weryfikacja autentyczności monet euro oraz postępowanie z monetami euro nienadającymi się do obiegu zalecenie instytucjom kredytowym i innym podmiotom zawodowo zajmującym się obsługą gotówki przestrzegania standardów należytej staranności przy obsłudze monet euro, zalecenie stosowania właściwej praktyki w zakresie zwrotu równowartości monet nienadających się do obiegu.

Weryfikacja autentyczności monet euro oraz postępowanie z monetami euro nienadającymi się do obiegu Zasady powtórnego wprowadzania monet euro do obiegu Wymóg weryfikacji autentyczności powinien dotyczyć przynajmniej trzech najwyższych nominałów monet (2 euro, 1 euro, 50 centów). Liczba monet euro rocznie, których autentyczność należy poddać weryfikacji w państwach strefy euro powinna stanowić co najmniej 10% odpowiednich nominałów wyemitowanych przez dane państwo strefy euro w roku poprzednim. Przynajmniej raz w roku powinny być przeprowadzane testy kontrolne maszyn sortujących. Monety fałszywe bądź podejrzane co do autentyczności przekazuje się niezwłocznie właściwym władzom zgodnie z rozporządzeniem Rady nr 1338/2001.

Weryfikacja autentyczności monet euro oraz postępowanie z monetami euro nienadającymi się do obiegu Postępowanie z monetami nienadającymi się do obiegu ze względu na stopień zużycia lub uszkodzenia. Monetę uznaje się za nienadającą się do obiegu, jeśli jej wymiary odbiegają od przyjętych o 0,3 mm i/lub jej waga różni się o 5% od przyjętej. Każde państwo strefy euro powinno zagwarantować na swoim terytorium zwrot równowartości za monety nienadające się do obiegu bez względu na wizerunek strony narodowej. Opłata za wymianę powinna być taka sama we wszystkich państwach strefy euro i powinna wynosić 5% wartości nominalnej wymienianych monet. Z opłaty tej może zostać zwolniony raz w roku maksymalnie jeden kilogram monet nienadających się do obiegu przedstawianych do wymiany przez jeden podmiot.

Weryfikacja autentyczności monet euro oraz postępowanie z monetami euro nienadającymi się do obiegu Może zostać pobrana opłata dodatkowa w wysokości 15% wartości nominalnej wymienianych monet, jeśli wśród nich znajdują się monety fałszywe i/lub w sformowanym opakowaniu występują nieprawidłowości. Możliwe jest przyznanie ogólnego zwolnienia z opłat, jeśli współpraca z danymi jednostkami jest ścisła i regularna. Monety nienadające się do obiegu pakuje się w worki lub pojemniki zawierające: 500 szt. monet o nominałach 2 EUR lub 1 EUR, 1 000 szt. monet o nominałach 0,50 EUR, 0,20 EUR, 0,10 EUR, 2 000 szt. monet o nominałach 0,05 EUR, 0,02 EUR i 0,01 EUR.

ZAGADNIENIA Postępowanie z banknotami powracającymi z obiegu Wymiana zniszczonych lub uszkodzonych banknotów euro Weryfikacja autentyczności monet euro oraz postępowanie z monetami euro nienadającymi się do obiegu Konwergencja usług gotówkowych Eurosystemu

Konwergencja usług gotówkowych Eurosystemu Eurosystem przyjął w 2007 r. plan przedsięwzięć, których realizacja w średnim okresie ma przyczynić się do większego ujednolicenia usług gotówkowych świadczonych przez krajowe banki centralne Eurosystemu. Większa konwergencja usług jest istotna ponieważ pozwoli: uczestnikom rynku – w szczególności prowadzącym gotówkową działalność transgraniczną – czerpać korzyści z istnienia wspólnej waluty, osiągnąć warunki wolnej konkurencji na rynku gotówkowym. Eurosystem nie przewiduje opracowania powszechnie obowiązującego systemu zaopatrywania w gotówkę.

Konwergencja usług gotówkowych Eurosystemu Eurosystem uzgodnił następujące elementy harmonizacji: Zapewnienie zdalnego dostępu do usług gotówkowych krajowych banków centralnych. Zapewnienie klientom profesjonalnym możliwości deponowania monet w krajowych bankach centralnych.

Konwergencja usług gotówkowych Eurosystemu Elektroniczna wymiana danych dotyczących wpłat i wypłat gotówki z klientami profesjonalnymi. Zniesienie wymogu wydawania i deponowania banknotów w formie uporządkowanej.

Konwergencja usług gotówkowych Eurosystemu Wydłużenie godzin świadczenia usług gotówkowych i ustalenie środków o podobnych skutkach. Wspólne standardy pakowania w ramach bezpłatnych usług gotówkowych oferowanych przez krajowe banki centralne.

Dziękuję za uwagę