Analizy strategiczno-ekonomiczne (analizy rynków miedzynarodowych) konwersatorium dr Jacek Drążkiewicz kontakt: jacek@wycieczkiznami.pl

Cel i zadania przedmiotu - Cel i zadania przedmiotu

Podstawowe cele przedmiotu CEL PRZEDMIOTU: Student powinien umieć: definiować analizy rynkowe, rozróżniać rynki międzynarodowe, opisywać rynki międzynarodowe rożnych grup towarowych, identyfikować cechy rynków międzynarodowych rożnych grup towarowych, tłumaczyć zjawiska zachodzące w koniunkturze gospodarczej krajów i na rynkach międzynarodowych grup towarowych, analizować rynki zagraniczne grup towarowych i krajów według kilku schematów, opracowywać analizy koniunktury gospodarczej, weryfikować informacje rynkowe, w tym liczbowe, szacować wielkość rynku i jego segmentów, wyszukiwać materiały źródłowe do analiz rynków zagranicznych.

Podstawowe założenia pracy doktorskiej TEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. Tematyka konwersatoriów

Plan zajęć

Podstawowe założenia pracy doktorskiej TEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. Literatura przedmiotu

Literatura podstawowa: 1. Grzegorczyk W., Marketing na rynku międzynarodowym, Wolters Kluwer Polska, Kraków 2009. 2. Karcz K., Międzynarodowe badania porównawcze. Uwarunkowania kulturowe, PWE, Warszawa 2004, 3. A. Sznajder, Strategie marketingowe na rynku międzynarodowym, PWE, Warszawa 1995 4. J. Rymarczyk, Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 2004 1.

1. Globalizacja jako czynnik rozwoju przedsiębiorstw działających na rynkach międzynarodowych (homogenizacja popytu, globalizacja konsumpcji)

Ewolucja przekształceń światowej gospodarki Rys. 1.1. Ewolucja przekształceń trójsektorowej struktury zatrudnienia 10 20 30 40 50 60 70 80 90 LATA I FAZY ROZWOJU UDZIAŁ SEKTORÓW SEKTOR I SEKTOR II SEKTOR III FAZA DOPEŁNIENIA FAZA EKSPANSJI FAZA STARTU CYWILIZACJA PIERWOTNA 2000 OKRES PRZEJŚCIOWY

KONCEPCJA „III FALI” Alvina Tofflera Rysunek 1.1. SEKTOROWY PODZIAŁ GOSPODARKI I STREFA II STREFA III STREFA ROLNICTWO PRZEMYSŁ USUGI CECHY III STREFY: dominacja sektora usług dominacja specjalistów i naukowców w gospodarce globalizacja mediów i systemów transmisji wytworów kultury i sztuki tworzenie sektora informacji zmiany w możliwościach kształcenia i podnoszenia kwalifikacji Następuje zmiana stylu życia: wzrost aktywności w zakresie kierowania własnym życiem dążenie do zdrowszego trybu życia, poprzez właściwe odżywianie się, odrzucenie nałogów, aktywny tryb życia dążenie do wygodnego życia (samochody, urządzenia gospodarstw domowego itp.) troska o zdrowie psychiczne i dobre samopoczucie, rozwijanie zainteresowań dążenie do tężyzny fizycznej, zachowania sprawności nawet w późnym wieku, uprawianie sportu podążanie za rozrywkami wzrost świadomości ekologicznej, szukanie kontaktu z przyrodą

Współczesna gospodarka światowa Cechą współczesnej gospodarki światowej jest przede wszystkim znaczne zróżnicowanie form powiązań międzynarodowych. Oprócz wymiany handlowej dynamicznie rozwija się współpraca produkcyjna. Zróżnicowaniu ulegają podmioty gospodarki światowej, wzrasta udział podmiotów międzynarodowych i transnarodowych (przedsiębiorstw, organizacji, instytucji). Zmienia się także charakter międzynarodowego podziału pracy: specjalizacja o charakterze międzygałęziowym ustępuje miejsca specjalizacji wewnątrzgałęziowej, a wymiana wyrobów gotowych – wymianie podzespołów i części wyrobów gotowych. Wzrasta znaczenie wzajemnych powiązań gospodarczych między krajami rozwiniętymi gospodarczo i maleje znaczenie powiązań między krajami rozwiniętymi gospodarczo a krajami słabo rozwiniętymi.

Zróżnicowanie skali i podmiotów działalności ekonomicznej we współczesnym świecie

Tabela 1. Spadek cen rozmów telefonicznych i komputerów w latach 1930-1990. Rok Koszt 3 minut rozmowy telefonicznej Londyn – N. Jork ($) Spadek cen komputerów 1990 = 1,00 1930 244,65 - 1940 188,51 1950 53,2 1960 45,86 125,0 1970 31,58 19,47 1980 4,8 3,62 1990 3,32 1,0 Źródło: Instytut Handlu Zagranicznego, Uniwersytet Gdański, Globalizacja w gospodarce światowej, Sopot 2000, s.41

pasażeromili w przewozach Tabela 2. Spadek cen w przewozach lotniczych w latach 1930 –1990. Rok Średni koszt pasażeromili w przewozach lotniczych ($) 1930 0,68 1940 0,46 1950 0,30 1960 0,24 1970 0,16 1980 0,10 1990 0,11 Źródło: Instytut Handlu Zagranicznego, Uniwersytet Gdański, Globalizacja w gospodarce światowej Sopot 2000, s.41.

2. Międzynarodowe otoczenie przedsiębiorstwa (aspekty prawne, polityczne, ekonomiczne, społeczne i kulturowe),

Otoczenie ekonomiczne

Największe państwa w 2010 i 2011 roku

Największe gospodarki w 2015 roku

PKB per capita w 2007 roku (według MFW)

PKB per capita w 2009 roku (według MFW)

PKB per capita w 2015 roku (według MFW)

Otoczenie prawne Istnieją trzy systemy regulacji prawnej dotyczące funkcjonowania przedsiębiorstw na rynkach różnych krajów, a mianowicie:  System sądowy, w ramach którego są zawarte zasady zwalczania nieuczciwej konkurencji, ochrona praw własności przemysłowej i ochrona praw osobistych jednostki;  System administracyjny oznaczający bezpośrednią ingerencje państwa w dziedzinę konkurencji;  System samokontroli bazujący na tezie, że wystarczającą ochronę wszystkich podmiotów działających na rynku może zapewnić dobrowolne przyjmowanie przez nie ograniczeń.

Otoczenie społeczne

Otoczenie demograficzne

Największe państwa świata (2016)

Otoczenie polityczne i prawne

PODATKI W 2014 roku...

SYSTEM PODATKOWY W SINGAPURZE Podatki w Singapurze opierają się na zasadzie terytorialności, oznacza to, że tylko dochód wypracowany lub otrzymywany na terenie państwa podlega opodatkowaniu. Nie ma żadnych ograniczeń związanych z reinwestowaniem zysków, ich transferem za granicę oraz z przeprowadzaniem transakcji na zagranicznych rynkach i giełdach. Dywidendy są zwolnione od podatku. Podatek od firm jest progresywny z zastosowaniem ulg dla nowych przedsiębiorstw, ponieważ rząd Singapuru docenia ich znaczenie dla rozwoju gospodarki. Nowy przedsiębiorca w ciągu pierwszych trzech lat działalności z zysku nieprzekraczającego 100 tys. dolarów singapurskich (około 250 tys. złotych) zapłaci... zero procent podatku. Dla już funkcjonujących firm minimalna stawka podatku to 4,25%, a maksymalna - 17%. Podatek VAT wynosi 7%, przy czym nie dotyczy towarów eksportowanych za granicę. Podatek od nieruchomości wynosi 10% - uzasadnieniem takiej polityki jest niewielka powierzchnia wyspy. W Singapurze nie ma płacy minimalnej. Podatek dochodowy od osób fizycznych również ustalany jest progresywnie, przy zastosowaniu rożnych ulg. Osoby zarabiające najmniej (odpowiednik 50 tys. złotych rocznie) nie płacą podatku. Najniższa stawka PIT wynosi 3,5 procent, najwyższa - 20 procent, dla dochodów powyżej 320 tys. dolarów singapurskich. Ważnym składnikiem kosztów pracy są ubezpieczenia społeczne, które odprowadza się do tamtejszego ZUS-u. Składka jest - podobnie jak w Polsce - podzielona na część płaconą przez pracodawcę (maksymalna wysokość - 14,5%) oraz pracownika (nie więcej, niż 20 procent). Wysokość składki zależna jest od wieku i dochodu pracownika. Pracownicy zagraniczni, będący w Singapurze na kontrakcie są zwolnieni z tych opłat.

3. Strategie wejścia na rynki zagraniczne

Strategie wejścia na rynki zagraniczne ze względu na formę działania ze względu na stopień koncentracji i rozproszenia geograficznego w układzie produkt-rynek

Strategia wejścia na rynki zagraniczne Strategiczny wybór pomiędzy dostępnymi formami wejścia przy uwzględnieniu takich czynników jak: stopień kontroli działalności zagranicznej, ryzyko z tym związane, atrakcyjność rynku, atuty konkurencyjne przedsiębiorstwa wchodzącego na rynek zaangażowanie zasobów.

Rodzaje strategii wejścia na rynki zagraniczne Strategie eksportu Eksport pośredni Eksport bezpośredni Eksport kooperacyjny Strategie kontraktowe Produkcja kontraktowa Sprzedaż licencji Franchising Kontrakty menedżerskie Strategie z zaangażowaniem kapitałowym Filia handlowa Zakład montażowy Zakład produkcyjny

Eksport pośredni i bezpośredni

Formy organizacyjno-prawne inwestycji bezpośrednich Bezpośrednie inwestycje zagraniczne Oddział Filia Joint venture Spółka córka

Zaangażowanie zasobów, ryzyko, kontrola, potencjał zysku Eksport pośredni Eksport bezpośredni Licencje / franchising Joint venture Spółka córka Zaangażowanie zasobów, ryzyko, kontrola, potencjał zysku

Strategie wejścia ze względu na stopień koncentracji i rozproszenia geograficznego

Strategie ekspansji rynkowej w układzie kraj - segment

Strategie w układzie produkt - rynek

Czynniki wyboru strategii wejścia na rynki zagraniczne Czynniki zewnętrzne: wielkość, dynamika i potencjał rynku docelowego „bliskość” rynku zagranicznego charakterystyka branży warunki polityczne i prawno-administracyjne bariery w obrocie międzynarodowym infrastruktura

Czynniki wyboru strategii wejścia na rynki zagraniczne c.d. Czynniki wewnętrzne: cele strategiczne przedsiębiorstwa zasoby i przewagi konkurencyjne przedsiębiorstwa stopień umiędzynarodowienia i orientacja specyfika asortymentu przedsiębiorstwa

4. Analizy ekonomiczne i strategiczne

Znaczenie i pojęcie analizy ekonomicznej Warunkach gospodarki rynkowej i zaostrzającej się konkurencji, zapotrzebowanie na informacje analityczne jest bardzo duże. Bez nich trudno wyobrazić sobie zarządzanie współczesnym przedsiębiorstwem.

Ocena ex-post (ex-post evaluation) – ocena, ewaluacja danego zjawiska po jego realizacji; wyrażenie ex post znaczy "po (fakcie), później". Analiza operatywna sporządzana jest za okresy krótsze niż rok. Najczęściej dotyczą one kwartału lub miesiąca. Wykorzystywana jest w bieżącym zarządzaniu przedsiębiorstwem. Ocena ex-ante – termin ekonomiczny oznaczający analizę mającą na celu określenie (ocenę) zapotrzebowania na konkretne działanie przeprowadzone przed jego wdrożeniem. Ocena ex-ante jako narzędzie szacowania ma szerokie zastosowanie w konstruowaniu m.in. polityki regionalnej państwa. Analizując mocne i słabe strony, szanse i zagrożenia danego regionu, gminy, czy miasta, ocena ex-ante jest podstawą do sformułowania wieloletniej strategii rozwoju.

Strategia rozwoju Strategia rozwoju jest to proces, podczas którego przedsiębiorstwo koncentruje się na realizacji głównych założeń firmy, czyli przetrwania, rozwoju, przezwyciężenia konkurencji oraz wzmocnienie swojej pozycji na rynku. Strategia rozwoju obejmuje wszystkie działania zmierzające do osiągnięcia celów strategicznych przedsiębiorstwa w dłuższym okresie czasu.

Model macierzy Harry’ego Ansoffa wyróżnia cztery podstawowe strategie rozwoju przedsiębiorstwa: Strategia penetracji rynku – firma dąży do powiększenia swoich udziałów na rynku, nie zwiększając przy tym swojej oferty asortymentowej. Przedsiębiorstwo dąży do osiągnięcia większych przychodów ze sprzedaży, co zmusza przedsiębiorstwo do pozyskania nowych klientów lub zachęcenia zwiększenia zakupów przez stałych konsumentów. Jest to możliwe poprzez polepszenie jakości produktów, zwiększenie funkcjonalności sprzedawanych dóbr, zastosowanie promocji, udoskonalenie obsługi klientów oraz obniżenie cen produktów. Strategia penetracji rynku jest zazwyczaj stosowana przez małe firmy, które poprzez zastosowanie działań niewymagających wysokich nakładów pieniężnych dążą do osiągnięcia zamierzonego celu. Strategia rozwoju rynku – w celu powiększenia zysków firma decyduje się na wejście na nowe rynki zbytu ze swoimi produktami. Wiąże się to zazwyczaj z ekspansją geograficzną, bądź skierowaniem sprzedaży do innych segmentów rynku. Strategia rozwoju rynku jest zazwyczaj stosowana przez firmy małe. Strategia wiążę się z wysokimi kosztami wkroczenia na rynek, jednocześnie stwarza możliwość szybkiego wzrostu sprzedaży. Strategia rozwoju produktu – polega na wprowadzeniu nowych produktów lub zastosowanie innowacji w produktach już istniejących. Pociąga za sobą dość duże koszty finansowe dla pokrycia prac badawczo-rozwojowych, które umożliwią wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań, aby zachęcić do zakupów stałych klientów. Strategia dywersyfikacji – opiera się na wprowadzeniu nowych produktów, które przyciągną nowych klientów. Strategia dywersyfikacji jest zazwyczaj stosowana przez duże firmy, gdyż wiąże się z dużymi kosztami finansowymi.

Analiza strategiczna koncentruje się na dwóch podstawowych obszarach: analizy otoczenia 2) analizy wewnętrznej Analiza otoczenia obejmuje problematykę badania otoczenia bliższego firmy (konkurencja, klienci, dostawcy, i in.) oraz otoczenia dalszego (środowisko polityczne, prawne, ekologiczne, społeczne itp.). Natomiast analiza wewnętrzna dotyczy następujących obszarów funkcjonalnych przedsiębiorstwa: finansów, personalnego, logistycznego, marketingowego, sprzedaży, produkcji itd.

Wybrane metody analizy strategicznej: 1) Analiza SWOT 2) Analiza PEST 3) Analiza TOWS

Analiza SWOT jest jedną z podstawowych metod analizy strategicznej przedsiębiorstwa. Nazwa metody jest akronimem angielskich słów strengths (mocne strony), weaknesses (słabe strony), opportunities (szanse potencjalne lub zaistniałe w otoczeniu), threats (zagrożenia prawdopodobne lub istniejące w otoczeniu). Można ją stosować dla całego przedsiębiorstwa, lub w poszczególnych sferach jego funkcjonowania, np. marketingu, finansach, produkcji, itp. Może być także wykorzystywana w działalności doradczej (konsultingu) jako technika wstępnej analizy strategicznej przedsiębiorstwa (organizacji) zamawiającego usługę konsultingową.

wywierające negatywny wpływ na organizację i mające wpływ pozytywny Analiza TOWS, jest to metoda analizy strategicznej służąca do badania otoczenia organizacji oraz analizy jej wnętrz. Pojęcie TOWS Analyse jest równoznaczne z pojęciem analizy SWOT Threats (zagrożenia w otoczeniu), Opportunities (szanse w otoczeniu), Weaknesses (słabe strony organizacji), Strenghts (mocne strony organizacji), ma być umieszczony w takiej kolejności, żeby zrobić nacisk na sekwencję rozwiązywania problemów w procesach formułowania strategii. Analiza TOWS jest oparta na prostym schemacie klasyfikacji: wszystkie czynniki mające wpływ na bieżącą i przyszłą pozycję organizacji dzieli się na: zewnętrzne w stosunku do organizacji i mające charakter uwarunkowań wewnętrznych wywierające negatywny wpływ na organizację i mające wpływ pozytywny Ze skrzyżowania tych dwóch podziałów powstają cztery kategorie czynników: Zewnętrzne pozytywne – szanse, Zewnętrzne negatywne – zagrożenia, Wewnętrzne pozytywne – mocne strony, Wewnętrzne negatywne – słabe strony Etapy analizy TOWS: I. Identyfikacja szans i zagrożeń II. Identyfikacja i analiza mocnych i słabych stron przedsiębiorstwa III. Określenie pozycji strategicznej i kierunków rozwoju przedsiębiorstwa

Analiza PEST jest metodą służącą do badania makrootoczenia - makroekonomicznego otoczenia przedsiębiorstwa. Inaczej nazywana jest generalną segmentacją otoczenia. Określa podstawowe sfery otoczenia, czyli obszary, które mają kluczowy wpływ na funkcjonowanie organizacji. Wyznacza także przyszłą strategię działania organizacji poprzez dogłębną analizę. Punktem wyjścia jest zestawienie podstawowych czynników zewnętrznych organizacji (stąd też wywodzi się jej nazwa): Political - polityczne, Economic – ekonomiczne, Social – społeczno-kulturowe, Technological – technologiczne.

5. ĆWICZENIA

Praca w grupach. Dokonaj hipotetycznej analizy ekonomicznej i strategicznej firmy zatrudniającej 130 pracowników z sektora (do wyboru), planującej ekspansję na rynek państwa X (do wyboru).