Od gwarka do współczesnego górnika

Legendy górnicze: O życiu i śmierci świętej Barbary patronki górników O Skarbku

O życiu i śmierci świętej Barbary patronki górników

Święto Barbara urodziła się w III wieku nowej ery, w mieście Nikomedia w Bitynii nad Propentydą. Łociec Barbary mioł na miano Dioskorus i był zapalonym poganinem a w dodatku festelnie łokrutny, nerwowy i dopolony.

Przoł ji i spełnioł wszystkie jej zachcianki i prośby, ino nie chcioł, by się łożeniła i poszła z chałpy w świat za chłopem. Dioskorus zamknął cera we wysoki wieży bardzo szykownie wyrychtowany bo nie chciał widzieć w doma żadnego zalotnika. Doł ji siedem dziołchów do posługi. Jak spokopił, że Barbara jest pochopno do nauki, sprowadził do jej wieży mądrych rechtorów, kierzy jom ćwiczyli w różnych naukach.

Urgens był jednym z jej rechtorów, wybitny filozof i teolog krześciański, ale zamiast uczyć filozofii wyjawił ji wszystkie artykuły wiary krześciańskiej a potem na ji prośba łokrzcił ją na krześcianka. Dioskorus w tym czasie wyjechał do Rzymu, a jak wrócił nazad, to zaraz łodwiydzioł swoja cera.

Wkurzył sie, bo Barbara wyciepła na chasiok wszystkie pogańskie bożki a na ich miejsce wstawiła krzyże, a przy łokazji powiedziała łojcu, że została krześcianką i tyż chciała go nawrócić na nowo wiara. Był uparty jak kozioł i za nic nie chciał łotym słyszeć. Łociec chwycił miecz i chcioł chlasnąć swoja cera. Gdy Barbara uciekała przez las nagle jakimś cudownym sposobem skała przed nią się rozstąpiła, a łona do ni wlazła.

Ociec nie umiąc ji znaleść poszoł do miasta i zebroł kupa uzbrojonych pocholików, i tak zlazło dwa tygodnie, szukał i sznupął. Jakiś pastuch co pasoł kozy i świnie przypodkiem znaloz ji kryjówka, a w ni pełno złotych paciorków i piestrzonki, a gdy poznoł Barbara przyniósł ji pożywienie. Jednego dnia spotkoł Dioskorusa kery obiecoł mu cały mieszek strzybnych denarów. Jak ino mu pomorze łodnoleść cera. Pastuch był pierzynem prgragliwy i paszczył się ło byle co.

Jak ino łobejrzoł tyla pieniędzy, to z pragliwości, aż mu się w łepie zakręciło i chcioł zaprowadzić go do groty kaj się skryła Barbara. W tem wielki kamień spod z góry i piznął w som łeb pastucha kiery zaraz przekopyrtnął się, pofikoł girami i skonoł. Ociec i tak znalazł grota gdzie się ukrywała Barbara. Chwycił ji za włosy i zatargoł do chaty, przez cały czos bił na zabicie. W końcu łopomiętoł się i pomyśloł, że jak ją zabije to pódzie na sąd. Zamknął swoja cera w ciemnicy na calutko noc i pojechoł do Nikodyjskiego rządcy niedaleko Marcjana i łoskarżył własno cera, że jest krześcianką.

Marcjanowi żol się Barbary zrobiło bo znoł ją od dziecka Marcjanowi żol się Barbary zrobiło bo znoł ją od dziecka. Kozoł sprowadzic ją pod sąd. Marcian wol nie wol wydał wyrok na Barbara. Najpirw prano ją ruzgami a potem wciepli do ciemnicy. Na następny dziń wyciągnęli ją ale łona śmiejąc się z Marciana powiedziała, że się nie nawróci. Wtedy wkórzył się na nią i kazoł podziobać ją ostrymi hakami a ręce i nogi rombać pyrlikiem, a do ji boków przykładać rozpalone kaganki i pochodnie, ale i to nie pomagało. Marcian wydoł wyrok ścięcia głowy Barbary.

Gdy nadszedł dzień egzekucji Barbara była gotowo na śmierć i modliła się gorliwie. Ociec chcioł zostać ji katem. Marcian zgodził się ale wszyscy byli zadziwieni, co to za ociec. Łodrazu po ścięciu głowy trafił go piorun, a za kilka dni spotkało to też Marciana. Od tej pory ta też Barbara jest patronką górników.

Święta Barbara z cechowni kopalni „Pokój”

Skąd się wziął skarbnik

Skarbnik to jest duch jednego górnika, kiery bardzo miłowoł robota na grubie. Był roz taki górnik a nazywoł sie Walenty, robił za trzech. Baba i dzieci to nic z niego nie mieli. Walenty ino fedrowoł i fedrowoł, znoł bezma wszystkie drogi, chodniki, kąty, stare szyby. Był to dobry chłop, kolegom pomogoł, chlebem się dzielił, na urobek wskazywoł, jak lampa zgasła oliwy porzyczoł.

No i roz tak przyszło, że Walenty zaniemógł, zaczął kucać węglem i krwią pluć, widać było jak śmiertka się za nim wlokła. Zaczął rzykać, wołoł święto Barbórka i wszystkich świętych coby mu pozwolili łostać po śmierci na grubie. Łobiecoł pomagać wszystkim górnikom i ich ratować. No i w niebie uradzili, że dusza Walentego nie przyjdzie do nich ino,że go łostawią w grubie.

Łod tego czasu Walenty chodzi po grubie w postaci skarbnika i pilnuje, aby wszystko dobrze szło.

Wizerunek Skarbnika według dawnej ryciny

Najstarszy obraz świętej Barbary pod ziemią.

Niektóre rodzaje węgla

Węgiel kamienny

WĘGIEL KAMIENNY          Węgiel kamienny – skała osadowa pochodzenia roślinnego, powstała głównie w karbonie (era paleozoiczna) ze szczątków roślinnych, które bez dostępu tlenu uległy uwęgleniu. Ma czarną barwę, matowy połysk, czarną rysę. Węgiel kamienny stosowany jest powszechnie jako paliwo. Jego skład to np. popiół, siarka. Węgiel kamienny jest nieodnawialnym źródłem energii.

Węgiel drzewny

Węgiel drzewny Węgiel drzewny - (czerń węglowa), lekka, czarna substancja wytwarzana z drewna w procesie suchej destylacji. Głównym składnikiem jest węgiel pierwiastkowy, zanieczyszczony popiołem i licznymi związkami organicznymi. Węgiel drzewny ma bardzo małą gęstość (zachowuje częściowo strukturę ścian komórkowych drewna). Ma duże zdolności adsorpcyjne dzięki silnie rozwiniętej powierzchni. Jako paliwo ma ok. trzykrotnie większą wydajność energetyczną niż drewno. Kruszy się i pyli przy manipulacji. Ze względu na stosunkowo małą zawartość substancji smolistych należy do paliw stałych generujących najmniejsze ilości zanieczyszczeń.

Węgiel brunatny

WĘGIEL  BRUNATNY Węgiel brunatny to skała osadowa pochodzenia organicznego roślinnego powstała w trzeciorzędzie w erze kenozoicznej ze szczątków roślin obumarłych bez dostępu powietrza. Często stosowany jako paliwo. Węgiel brunatny jest nieodnawialnym źródłem energii.

Węgiel aktywny

WĘGIEL AKTYWNY Węgiel aktywny (aktywowany) – substancja składająca się głównie z węgla pierwiastkowego w formie bezpostaciowej (sadza), częściowo w postaci drobnokrystalicznego grafitu (poza węglem zawiera zwykle popiół, głównie tlenki metali alkalicznych i krzemionkę). Jest doskonałym adsorbentem wielu związków chemicznych. Wielka powierzchnia właściwa węgla aktywnego jest wynikiem istnienia wewnętrznej struktury porowatej odziedziczonej w dużym stopniu po wyjściowym materiale organicznym, a rozwiniętej w procesie wygrzewania w wysokiej temperaturze przy ograniczonym dostępie powietrza. Jednocześnie łatwa do utylizacji po zużyciu (przez spalenie).

DIAMENT

Pierwsze oficjalne mundury górnicze wprowadzono pod koniec XVIII wieku w węglowych zagłębiach Niemiec. Minister Fryderyk Antoni bron von Heynitz w galowym stroju górniczym W 1769 zrewidował śląską ordynację górniczą, czyli Jednolite dla Suwerennego Księstwa Śląskiego i Hrabstwa Kłodzkiego Prawo Górnicze Jednym z nich był również Górny Śląsk. W Polsce, pierwsze mundury górnicze wprowadza, wzorując się na niemieckich, ustawa o Korpusie Górniczym z 1817 r. Twórcą Korpusu Górniczego i wielkim prekursorem górnictwa i szkolnictwa górniczego był jeden z najwybitniejszych w historii Polaków Stanisław Staszic.

Emil Friedrich Bittner urodzony w 1867 roku w Hajdukach Górnych powiat Bytom. Na kolanach trzyma swojego urodzonego w 1906 roku syna Erwina. Zdjęcie wykonano w 1910 roku, prawdopodobnie w dniu górniczego święta, Barbórki.

Służbowy mundur górniczy

Górnicze nakrycia głowy. Pierwsze z prawej czako z Saksoni Górnicze nakrycia głowy. Pierwsze z prawej czako z Saksoni. Piąte z prawej czako z kopalni państwowej z małym wzorem orła.

Dla porównania; z lewej mundur z kopalni prywatnej, w środku zdjęcie sztygara w mundurze 'państwowym', z prawej powojenny polski mundur sztygara Guziki munduru "państwowego" zaopatrzone były, oprócz młotków, w koronę. Uczniowie i urzędnicy biurowi - zamiast czako - nosili czapkę z daszkiem.

Dwa skórzane pasy górnicze i tradycyjna górnicza łata (skóra, Bergleder, Arschleder)

Pięknie zdobiony mundur sztygara dozoru rejonu górniczego z zawieszonymi odznaczeniami wojskowymi z okresu 1. wojny światowej.

Parada górnicza w Zabrzu w roku 1935 na obecnym placu Warszawskim Parada górnicza w Zabrzu w roku 1935 na obecnym placu Warszawskim. Środkiem w czakach z orłem defiluje dozór z kopalni państwowej (w Zabrzu kop. "Królowa Luiza", od 1945r. "Zabrze"), z boku stoją szeregowi górnicy w czakach z młotkami. Umundurowani w czapkach z daszkiem to uczniowie lub pracownicy biur.

Rękojeść pruskiej szabli górniczej z końca XIX wieku Rękojeść pruskiej szabli górniczej z końca XIX wieku. Pozłacana z symbolem górniczym

Paradne narzędzia górnicze Paradne narzędzia górnicze. Od lewej: laska sztygarska z Górnego Śląska (współczesna), sztygarska łata miernicza (Górny Ślask, początek XIX wieku), topór i siekiera górnicza (XVII wiek)