Zarządzanie Produkcją i Usługami Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Zarządzania Dr inż. Piotr Chwastyk wykład nr 2 – organizacja stanowisk roboczych

ZPU wyk. I/2

ZPU wyk. II/ 3 Proces technologiczny Proces technologiczny to główna cześć procesu wytwórczego, w ramach której następuje zmiana kształtów, właściwości fizykochemicznych, wyglądu zewnętrznego przetwarzanego materiału lub trwała zmiana wzajemnego położenia poszczególnych części wchodzących w skład produkowanego wyrobu czyli montaż. Operacja Operacja to część procesu technologicznego realizowana na jednym stanowisku pracy, przez jednego lub grupę pracowników, na jednym lub grupie przedmiotów bez przerw na jakąkolwiek inną pracę.

ZPU wyk. II/ 4 Operacja technologiczna ma miejsce wówczas, gdy występuje zmiana kształtu, właściwości fizycznych lub chemicznych materiału wyjściowego lub półwyrobów. Specjalnym rodzajem operacji jest montaż lub demontaż polegający na przewidzianej projektem technologicznym mianie trwałego położenia określonej części w stosunku do jednej części. Operacja kontroli występuje wówczas, gdy część, zespół lub gotowy wyrób jest sprawdzany (kontrolowany) przez wykonawcę lub specjalne służby zgodnie z programem kontroli. Operacja transportu występuje wówczas, gdy materiał, półwyrób, część lub cały wyrób zostaje w procesie produkcyjnym przemieszczony z jednego miejsca na drugie według metody i w czasie ustalonym przez program realizacyjny, ustalony z góry lub korygowany w trakcie realizacji procesu produkcyjnego.

ZPU wyk. II/ 5 Operacja magazynowania i składowania występuje wówczas, gdy materiał, półwyrób lub gotowy wyrób nie podlega żadne z poprzednio wymienionych operacji spoczywa na wyodrębnionych powierzchniach magazynowych, składowych, odkładczych lub wprost na urządzeniach technologicznych, kontrolnych bądź transportowych. Operacja złożona występuje wówczas, gdy w tym samym czasie, przy użyciu tych samych urządzeń wykonywane są jednocześnie czynności mające przykładowo charakter technologiczny jak i kontrolny lub kontrolno-transportowy.

ZPU wyk. II/ 6 Najczęściej spotykane rodzaje operacji 1. Operacje technologiczne - obróbki wstępnej - obróbki właściwej - obróbki wykańczającej - montażu 2. Operacja kontroli i pomiarów - kontrola wstępna - kontrola międzyoperacyjna - kontrola końcowa - pomiary wyrobu i badania specjalne

ZPU wyk. II/ 7 3. Operacje transportu - transport międzywydziałowy - transport międzyoperacyjny 4. Operacje magazynowania i składowania - magazynowanie materiałów, surowców i wyrobów gotowych - magazynowanie i składowanie międzyoperacyjne - wyczekiwanie (czasowe magazynowanie) 5. Operacje złożone - obróbka lub montaż połączony z kontrolą - obróbka bądź montaż połączony z transportem - magazynowanie na przenośniku podłogowym, transporterze podwieszonym itp.

ZPU wyk. II/ 8 Schemat procesu produkcyjnego wyrobu: a) prostego, b) złożonego 1,11 - operacje magazynowania 3, 5 - operacje technologiczne 7 - operacje kontroli 9 -operacje konserwacji 2, 4, 6, 8, 10 - operacje transportu. Odpowiednio zbiory tych operacji tworzą procesy: magazynowania, technologiczne, kontroli, konserwacji i transportu.

ZPU wyk. II/ 9 Schemat fragmentu struktury procesu produkcyjnego wyrobu – pompy PS2

ZPU wyk. II/ 10 Stanowisko robocze Stanowisko robocze – najmniejsza komórka produkcyjna przygotowana technicznie i organizacyjnie do realizacji części procesu produkcyjnego. ręczne maszynowe jednoosobowe wieloosobowe wielomaszynowe

ZPU wyk. II/ 11 Stanowisko robocze charakteryzują następujące elementy: Cel, który jest realizowany na stanowisku w ramach celu zakładu, Wyjście, czyli wyroby, półwyroby lub usługi produkowane przez człowieka lub zespół ludzi zatrudnionych na danym stanowisku, Wejście, czyli doprowadzane z zewnątrz materiały, surowce, informacje, itp., Wyposażenie, jego dobór, sposoby wykorzystywania, rozplanowanie, Czynnik ludzki.

ZPU wyk. II/ 12 Czas przygotowawczo-zakończeniowy Czas przygotowawczo-zakończeniowy (t pz ) to czas związany z przygotowaniem stanowiska roboczego do wykonania operacji i jej zakończenia. Występuje on tylko raz dla całej partii produkcyjnej wytwarzanych wyrobów i nie zależy od liczby wykonywanych sztuk. Czas ten jest potrzebny na zapoznanie się z rysunkiem i powierzonymi zadaniami, ustawieniem maszyny i jej rozbrojeniem, załatwieniem formalności związanych z przyjmowaniem i zdawaniem pracy. Czas jednostkowy (t j ) jest określany zgodnie z przewidzianą normą na wykonanie operacji dla jednej jednostki wyrobu (detalu). Czas zajęcia maszyny Czas zajęcia maszyny (t zm ) to czas niezbędny na przygotowanie i wykonanie operacji. t zm = t pz + S · t ij t zm – czas zajęcia maszyny t pz – czas przygotowawczo-zakończeniowy S – wielkość partii produkcyjnej t ij – czas jednostkowy

ZPU wyk. II/ 13 Schemat powiązań czynników głównych w trzech przekrojach organizacji stanowiska roboczego: 1.Wykonawca w przestrzeni: Kwalifikacje (wykształcenie, doświadczenie, umiejętności) Stan zdrowia (wiek, kondycja fizyczna, przydatność do pracy, płeć) Cechy psychofizyczne (cierpliwość, refleks, zdolność natężania uwagi, itp.) w czasie: Reakcja na zmęczenie fizyczne (ze względu na pozycję ciała podczas pracy, temperaturę, oświetlenie, itp.) Reakcja na zmęczenie psychiczne (ze względu na monotonię pracy, napięcie nerwowe, hałaśliwość, itp.) Nawyki produkcyjne robotnika (wprawa, powtarzalność czynności, tempo pracy) w powiązaniu z innymi stanowiskami: Stosunki między ludźmi (psychologia i socjologia pracy) Stopień zaangażowania pracowników (w związku z koniecznością utrzymywania kontaktów z innymi stanowiskami)

ZPU wyk. II/ 14 2.Środki pracy w przestrzeni: Skład środków (maszyny i urządzenia, wyposażenie, itp.) Stan środków (techniczna przydatność, stopień zużycia) Rozmieszczenie (rozplanowanie, zajmowana powierzchnia, gabaryty, itp.) w czasie: Parametry techniczne urządzeń produkcyjnych (obroty, szybkości, posuwy, itp.) Własności eksploatacyjno - usługowe (wymagana konserwacja, smarowanie, czyszczenie) Obciążenie maszyn i urządzeń energetycznych (zużycie narzędzi energetycznych, itp.) w powiązaniu z innymi stanowiskami: Środki przemieszczania przedmiotów pracy (dźwigi, przenośniki, itp.) Drogi transportowe oraz miejsca do składowania Środki sygnalizacji (sygnał świetlny, dźwiękowy, telefon, itp.)

ZPU wyk. II/ 15 3.Przedmiot pracy w przestrzeni: materiałoznawstwo (własności tworzywa, wymagania dotyczące przechowywania, konserwacji, itp.) konstrukcja (wymiary, kształty, stopień złożoności przedmiotu, delikatność, w czasie: dostosowanie przedmiotu do zadań produkcyjnych na stanowisku (np. technologiczność konstrukcji, obrabialność, jakość materiału wyjściowego) właściwości manipulacyjne (ilość, ciężar, gabaryty, itp.) przebieg procesu technologicznego (kolejność czynności, itp.) w powiązaniu z innymi stanowiskami: przebieg materiału w procesie produkcyjnym (wielkość partii transportowej, częstotliwość przepływu) zapasów obrotowych (wielkość zapasów międzyoperacyjnych) cykl produkcyjny

ZPU wyk. II/ 16 Zadania marketingu i działalności podstawowej Cechy wyróżniające wyroby i usługi WyrobyUsługi Materialny charakterNiematerialny charakter Minimalny kontakt z klientemRozległy kontakt z klientem Minimalny udział klienta w dostawieDuże zaangażowanie klienta w czasie świadczenia usługi Odłożona w czasie konsumpcjaNatychmiastowa konsumpcja Jakość łatwo mierzalnaJakość trudna do zmierzenia

ZPU wyk. II/ 17 Zasady organizacji procesów wytwarzania: 1.Koncentracji 2.Specjalizacji 3.Proporcjonalności 4.Równoległości 5.Liniowości 6.Ciągłości 7.Równomierności i rytmiczności 8.Elastyczności

ZPU wyk. II/ Zasada koncentracji 1. Zasada koncentracji - polega na skupieniu czynników produkcji w określonym obszarze produkcyjnym, w celu uzyskania wyższego stopnia wykorzystania tych czynników. Możliwość specjalizacji komórek produkcyjnych dowolnego szczebla.

ZPU wyk. II/ Zasada specjalizacji 2. Zasada specjalizacji - ograniczenie różnorodności zadań i asortymentu produkcji, co ułatwia organizację i planowanie oraz zwiększa efektywność produkcji. KORZYŚCI: 1.Postęp w zakresie techniki, technologii i organizacji produkcji przez: zastosowanie wyspecjalizowanych maszyn i urządzeń, integrację podzielonych procesów pracy, optymalne wykorzystanie zdolności produkcyjnych, uproszczenie organizacji produkcji i jej struktury. 2.Wzrost wydajności produkcji wskutek wzrostu ilości wykonanych wyrobów i zmniejszenie się pracochłonności oraz mechanizacji pracy. 3.Obniżanie kosztów wytwarzania. WADY: 1.Większe koszty stałe (zakup specjalizowanych maszyn i urządzeń) 2.Obniżenie elastyczności 3.Zwiększenie niepewności w wytwarzaniu produkcji finalnej z uwagi na zwiększający się stopień kooperacji produkcyjnej.

ZPU wyk. II/ 20 3.Zasada proporcjonalności 3. Zasada proporcjonalności - zaleca właściwy podział zadań procesu produkcyjnego w taki sposób, aby wszystkie operacje, fazy produkcyjne, stanowiska robocze i komórki produkcyjne były tak dostosowane do siebie pod względem możliwości produkcyjnych, aby działalność przedsiębiorstwa w zakresie realizacji planu produkcji w dowolnych jednostkach czasu mogła przebiegać bez wewnętrznych zakłóceń.

ZPU wyk. II/ Zasada równoległości 4. Zasada równoległości - wytwarzanie poszczególnych wyrobów w tym samym czasie, powoduje to skrócenie cyklu produkcyjnego. 5. Zasada liniowości 5. Zasada liniowości - nakłada na realizację poszczególnych części warunek jednokierunkowości przebiegu, bez nawrotów i skrzyżowań (najkrótsza droga).

ZPU wyk. II/ Zasada ciągłości 6. Zasada ciągłości - nakazuje eliminowanie z procesu produkcyjnego wszelkich przerw wpływających niekorzystnie na kształtowanie się parametrów produkcyjno - organizacyjnych i ekonomicznych. 7. Zasada równomierności 7. Zasada równomierności - rytmiczności - planowanie przebiegu produkcji w ustalonych rytmach.

ZPU wyk. II/ Zasada elastyczności 8. Zasada elastyczności - szybkie i łatwe przystosowywanie się do nowych warunków zmieniających się w zależności od konkretnej sytuacji: zdolność do wytwarzania detali różnorodnych pod względem technologicznym (szybkie przezbrajanie - metoda SMED) zdolność do zmian w programach produkcyjnych zdolność do przewidywania i szybkiego reagowania na odchylenia i zaburzenia w realizacji produkcji