Projekt przygotowany w ramach akcji CEO i Gazety Wyborczej „Szkoła myślenia”

A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają! Mikołaj Rej ( ) Chodzi mi o to, aby język giętki / Powiedział wszystko, co pomyśli głowa. Juliusz Słowacki ( )

Co to jest kultura języka ? to termin wieloznaczny. Oznacza on: działalność zmierzająca do doskonalenia języka i umiejętność posługiwania się nim, polegająca na obserwacji zmian zachodzących w praktyce językowej oraz określaniu normy językowej; stopień umiejętności posługiwania się językiem, jest on rezultatem oddziaływania domu rodzinnego oraz instytucji wychowawczych i edukacyjnych w tym szkoły; naukę o kulturze języka.

Kultura języka jest częścią składową kultury człowieka. Wiąże się z szacunkiem dla odbiorcy, dostosowaniem wypowiedzi do sytuacji, zachowaniem szczerości, brakiem manipulacji i wulgarności. Poprawność językowa to inaczej cecha tekstu pisanego lub mówionego polegająca na zgodności z przyjętymi normami językowymi. Tekst poprawny językowo to tekst wolny od błędów i usterek językowych. Najczęstsze rodzaje błędów językowych to błędy: ortograficzne i interpunkcyjne, fleksyjne, składniowe, słowotwórcze, leksykalne, frazeologiczne.

Czy masz wątpliwości dotyczące poprawności językowej? (odmiana, pisownia, wymowa, składnia zdania) Tak często czasami rzadko nigdy Gdzie lub u kogo szukasz pomocy w rozwiązaniu wątpliwości? (zaznacz 2 najbardziej pasujące odpowiedzi) – nigdzie nie sprawdzam – nauczyciel polonista – rodzice lub starsze rodzeństwo – Internet – słowniki (jakie?) – inne (jakie?) Czy posiadasz w domu słowniki? Tak (jakie?) Nie (to gdzie korzystasz?) Z jakich słowników najczęściej korzystasz? (zaznacz max 3 najczęściej używane) a) słownik ortograficzny b) słownik poprawnej polszczyzny c) słownik języka polskiego d) słownik frazeologiczny e) słownik synonimów i antonimów f) słownik wyrazów obcych g) inne (jakie?)

Kto co, twoim zdaniem,ma największy wpływ na sposób mówienia współczesnej młodzieży? a) rodzice b) nauczyciele c) literatura piękna d) rówieśnicy e) media (radio, telewizja, prasa) Czy oglądasz programy na temat poprawnej polszczyzny, na przykład profesora J. Miodka, profesora Bralczyka? Tak Nie Czy starasz się reagować na błędy popełniane przez kolegów? Tak Nie Czy zainteresowałbyś się konkursami popularyzującymi poprawną polszczyznę? Tak Nie Czy twoim zdaniem warto dbać o piękno i poprawność języka polskiego wśród młodzieży? Tak (dlaczego?) Nie (dlaczego?)

Kolego, Koleżanko. Prosimy o uzupełnienie mini testu, którego celem jest sprawdzenie, czy młodzież naszego gimnazjum posługuje się poprawna polszczyzną. Która z podanych form rzeczowników jest niewłaściwa? mieszczaninem oczyma przyjacielami braćmi Wskaż nieprawidłową formę czasownika. mełł rósł szłem szła W podanych zestawieniach podkreśl poprawną formę wyrazu. (oni) umią(oni) umieją (ten) pomarańcz (ta) pomarańcza (ta) pomarańcz (ta) wsza(ta) wesz przełańczaćprzełączać swetrsweter premierzypremierowie w Zakopanemw Zakopanym AmerykanAmerykanin

Podkreśl wyrazy o poprawnej pisowni: (może być więcej niż jedna poprawna odpowiedź) a) przede wszystkim, naprawdę, na codzień, napewno, w ogóle, od dawna, w okamgnieniu, tym czasem b) nie pisać, nie prawda, nie trzech, nie tylko, nie miło, niepalący, niektóry, c) radomianin, Europejczyk, Warszawiak, Ślązak, afrykanin, kenijczyk, Popraw zdania. Użyj poprawnego związku frazeologicznego 1) Maratończycy ukończyli bieg przemoczeni do szpiku kości. Maratończycy ukończyli bieg przemoczeni do suchej nitki. (przemarznąć do szpiku kości) 2) Kilkanaście miesięcy to zbyt krótki okres czasu. Kilkanaście miesięcy to zbyt krótki okres ( lub krótki czas). 3) Schodził w dół krętymi schodami. Schodził krętymi schodami. 4) Wrócił z powrotem do kraju. Wrócił do kraju. 5) Nasza drużyna stoczyła mecz o mistrzostwo szkoły. Nasza drużyna rozegrała mecz o mistrzostwo szkoły. (stoczyć bitwę,pojedynek) 6) Nasi znajomi zaadoptowali strych na pokój dziecięcy. Nasi znajomi zaadaptowali strych na pokój dziecięcy. zaadoptować dziecko – przysposobić, dokonać adopcji ale zaadaptować - przystosować, dostosować coś do nowych potrzeb, np. zaadaptować powieść na sztukę teatralną, zaadaptować strych na pokój.

Uczniowie mają dość wysoką świadomość językową, ponad 48,5% ma często lub czasami wątpliwości językowe. W rozwiązywaniu problemów językowych szukają pomocy u rodziców i rodzeństwa, w Internecie, rzadziej w słownikach, chociaż 85%deklaruje posiadanie podstawowych słowników w domu. Najczęściej uczniowie korzystają ze słownika ortograficznego, języka polskiego i wyrazów obcych, rzadziej ze słownika frazeologicznego i poprawnej polszczyzny. Największy wpływ na sposób mówienia gimnazjalistów mają: rówieśnicy (53,8%) i media (29,2%), znacznie mniejszy jest wpływ rodziców, nauczycieli i literatury pięknej. Większość uczniów deklaruje, że zwraca uwagę kolegom na popełniane przez nich błędy(64,6%), ale niewielu jest zainteresowanych konkursami językowymi(27,7%) i niewielu ogląda programy dotyczące poprawności językowej (10,8%).

Wyniki testu wskazują na bardzo dobrze opanowane umiejętności związane z fleksją – poprawną odmianą wyrazów, niestety piętą Achillesowa jest ortografia. Tylko 46,92% potrafi poprawnie pisać wyrażenia przyimkowe, 39,23% stosuje poprawnie zasady pisowni partykuły „nie” i 52% wie, kiedy piszemy wielką, a kiedy mała literę w nazwach mieszkańców miast, państw, kontynentów i regionów. Trudności mieli uczniowie z poprawnym zastosowaniem frazeologii w zdaniach. Pocieszający może być fakt, ze wraz z wiekiem świadomość językowa uczniów i ich kompetencje językowe rosną – najlepsze wyniki uzyskali uczniowie klas III. Zachęcamy do częstego korzystania ze słowników i wydawnictw promujących poprawną polszczyznę.

Granice mego języka oznaczają granice mego świata. Ludwig Wittgenstein ( ) Kto mówi językiem niezrozumiałym dla nikogo poza nim, nie mówi w ogóle. Mówić, to mówić do kogoś. Hans Georg Gadamer

Dziękujemy za uwagę. Projekt przygotowany przez uczniów klasy III c Publicznego Gimnazjum nr 3 w Radomiu: Agatę Sz. Patrycję T. Pawła Sz. Pod opieką nauczyciela języka polskiego p. Małgorzaty Zaceńskiej.