Konferencja „Kobieta w biznesie” 13 kwiecień 2012, Wrocław Równość szans w rozwoju kariery zawodowej mężczyzn i kobiet – diagnoza, problemy, kierunki koniecznych zmian dr inż. Teresa Kupczyk, Wyższa Szkoła Handlowa we Wrocławiu

Równość kobiet i mężczyzn - terminologia O równości kobiet i mężczyzn mówimy wtedy kiedy mają oni równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym, w w szczególności mają równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń [na podstawie art. 33 Konstytucji RP]

Równość kobiet i mężczyzn na rynku pracy O równości kobiet i mężczyzn na rynku pracy mówimy wtedy gdy są oni równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nie określony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy [na podstawie Kodeksu pracy, art. 18(3a)]

Prawo a równość płci Niezwykle istotne dla wyrównania szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy ma ust. 4 art. 141 Traktatu, według którego zasada równości traktowania nie stoi na przeszkodzie w utrzymywaniu lub wprowadzaniu przez państwa członkowskie specyficznych korzyści dla osób należących do płci niedoreprezentowanej, w celu ułatwienia im wykonywania działalności zawodowej bądź zapobiegania niekorzystnym sytuacjom w karierze zawodowej i ich kompensowania.

Wybrane sukcesy na polu równości kobiet na rynku pracy w Unii Europejskiej  wskaźnik zatrudnienia kobiet w UE (grupa wiekowa: lata) w latach wzrósł z 57,3 % do 62,5 % [źródło: KOM(2010) 491]  w Unii Europejskiej na 12, 5 miliona nowych miejsc pracy stworzonych w latach 2000 – ,8 miliona miejsc przypada na kobiety [źródło: KOM(2010) 491]  zwiększyła się choć nieznacznie liczebność kobiet na stanowiskach kierowniczych

Wskaźnik zatrudnienia i bezrobocie- kobiety, mężczyźni w wieku lata w UE Source: Eurostat, Labour Force Survey (LFS)

Wskaźnik zatrudnienia: kobiety, mężczyźni w wieku lat, 2009 Polska: kobiety: 50,9%, mężczyźni: 66,2% UE-27: kobiety: 62,5%, mężczyźni: 75,8% Plany w Strategii EUROPA 2020 – 75% Source: Eurostat, Labour Force Survey (LFS)

Wskaźnik zatrudnienia w Polsce (15 lat i więcej) według płci -III kwartał 2011, mężczyźni: 59,5%, kobiety: 43,5% Źródło: Aktywność ekonomiczna ludności Polski – III kwartał 2011, Główny Urząd Statystyczny

Wskaźnik zatrudnienia –kobiety, mężczyźni w wieku lat posiadający dzieci i bez dzieci UE-27, 2009 r. Source: Eurostat, Labour Force Survey (LFS)

Wskaźnik zatrudnienia: kobiety, mężczyźni w wieku lat, 2009 r. UE-Kobiety: 37.8% Mężczyźni: 54,8% Polska - Kobiety: 21,9% Mężczyźni: 44,3% Source: Eurostat, Labour Force Survey (LFS)

Źródło: Future Skill Supply, CEDEFOP, s. 49 Aktywni zawodowo wg wieku, płci i kwalifikacji (w tys.) , EU 25

Źródło: obliczenia Departamentu Analiz Ekonomicznych i Prognoz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej na podstawie danych BAEL. Grafika z: Kupczyk T.: Uwarunkowania rozwoju Dolnego Śląska w perspektywie roku 2020, Wyższa Szkoła Handlowa, Wrocław 2010, str. 135 W 2020 roku wskaźnik zatrudnienia w Polsce powinien osiągnąć u kobiet 47%, u mężczyzn 56,8%. W 2020 r. maksymalna prognozowana stopa bezrobocia w przypadku kobiet powinna osiągnąć wartość 7%, u mężczyzn około 9,4%. Źródło: Obliczenia Departamentu Analiz Ekonomicznych i Prognoz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej na podstawie danych BAEL. AAktywność ekonomiczna kobiet i mężczyzn w latach – prognoza

Przedsiębiorczość a płeć Kobiety prowadzące firmy stanowią od 1,5 do 45,4% dorosłej populacji kobiet (na 59 gospodarek krajowych tylko w Ganie mamy sytuację, gdzie w grupie przedsiębiorców, jest więcej kobiet niż mężczyzn)  gospodarki oparte na czynnikach produkcji - kobiety stanowiły 19,9%  gospodarki oparte na efektywności - kobiety stanowiły 9,7%  gospodarki oparte na innowacjach – kobiety stanowiły 3,9% [Źródło: 2010 Report: Women Entrepreneurs Worldwide, Kelley D.J., GEM 2010] Wśród polskich przedsiębiorców kobiety stanowią około proc. (dane różnią się w zależności od źródła), co samo w sobie stanowi dobry wynik, także na tle innych krajów europejskich, gdzie średnia wynosi 33% [Źródło: GUS]

Przedsiębiorczość a płeć Źródło: 2010 Report: Women Entrepreneurs Worldwide, Kelley D.J., GEM 2010

Uczestnictwo w kształceniu wyższym (absolwenci) według płci 2009 Source: Eurostat, Labour Force Survey (LFS)

Odsetek absolwentów szkół wyższych na Dolnym Śląsku w latach na kierunkach: Zarządzanie, Zarządzanie i Marketing oraz Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Udział kobiet na stanowiskach kierowniczych i decyzyjnych (UE, Polska) 2010 Udział kobiet na stanowiskach decyzyjnych i kierowniczych – 2009/2010UE (%)Polska (%) Rządy narodowe 2519 Parlament Europejski (członkowie wg krajów) 3522 Parlamenty narodowe (wyższe/niższe izby) 2420 Sądy najwyższe 3123 Sądy najwyższe – najwyższe stanowisko 200 Banki Centralne 186 Banki Centralne – najwyższe stanowisko 00 Największe spółki akcyjne – członek zarządu 1110 Największe spółki akcyjne – prezes zarządu 35 Liderzy firm – dyrektorzy i prezesi, menedżerowie małych przedsiębiorstw 3335

Udział kobiet w organach podejmujących decyzje na najwyższym szczeblu w największych przedsiębiorstwach Source: Eurostat, Labour Force Survey (LFS) Kobiety na najwyższym szczeblu zarządzania (CEO) w 2011r. z listy Fortune 500 stanowiły 3,6%, z listy Fortune 1000 stanowiły 3,6% [Catalyst Inc 2012]

Uczestnictwo kobiet w zarządach najlepszych spółek w Polsce - LISTA r. (pierwsze 500 przedsiębiorstw z Listy 2000, „Rzeczpospolita”, wyd ) Źródło: T. Kupczyk, 2009

Uczestnictwo kobiet w Radach Nadzorczych najlepszych spółek w Polsce - LISTA r. (pierwsze 500 przedsiębiorstw z Listy 2000, „Rzeczpospolita”, 2008) Źródło: [Kupczyk, 2009]

% kobiet w zarządach spółek – Polska na tle krajów europejskich Źródło: Opracowanie własne na podstawie: European Professional Women’s Network, “Third Biannual EuropeanPWN BoardWomen Monitor 2008” (2008) oraz badań własnych (wyniki w Polsce na podstawie pierwszej 500 przedsiębiorstw z Listy 2000 "Rezczpospolita„, 2008r.)

Uczestnictwo kobiet i mężczyzn w najlepszych 2000 firmach w Polsce 2009 r. (2000 przedsiębiorstw z Listy 2000, „Rzeczpospolita”, r.) – badania własne

Liczebność firm z kobietami w Zarządzie w 2000 najlepszych spółek z w Polsce z Listy 2000, „Rzeczpospolita”, r. ( na dole w spółkach informatycznych) – badania własne

Najbardziej innowacyjne spółki w Polsce z kobietami w zarządzie (zgodnie z klasyfikacją najbardziej innowacyjnych firm w Polsce, „Kamertony Innowacyjności 2008”)- badania własne

Procent kobiet zatrudnionych na stanowisku członka zarządu w przedsiębiorstwach z listy Fortune 500 Prognoza 2083 r. (50% udział kobiet) źródło: [Kupczyk, 2009]

Procent kobiet zatrudnionych na stanowisku Dyrektora Naczelnego (CEO’s) w przedsiębiorstwach z listy Fortune 500 – Prognoza 2089 (20% udział kobiet). 50 procentowy udział kobiet przypadł by na rok 2229 [Kupczyk, 2009]

Odpowiedzi na pytanie: Czy i jakie dostrzega Pani obecnie bariery kobiet w karierze kierowniczej? Źródło: [Kupczyk, 2009]

Odpowiedzi na pytanie: Statystyki pokazują, że kobiety stanowią mniejszość w zarządzaniu, mają niższe zarobki i wolniej awansują. Co Pani zdaniem jest tego przyczyną? Źródło: [Kupczyk, 2009]

Porównanie wpływu wdrożenia modelu gospodarki opartej na wiedzy według wskaźnika KEI 2009 na stan nierówności pomiędzy mężczyznami a kobietami występującymi w udziale kobiet we władzach i gremiach podejmujących ważne decyzje według wskaźnika GEI krajów ( (procent kobiet na stanowiskach technicznych, w rządzie, wysokich stanowiskach biznesowych, a także w parlamencie i na stanowiskach ministerialnych) Źródło: Opracowanie własne na podstawie KAM2009 -The World Bank, GEI 2009 (Gender Equity Index 2009) -Social Watch

Porównanie wpływu rozwoju edukacji i zasobów ludzkich, innowacji i ICT na stan nierówności (wskaźnik GEI) pomiędzy mężczyznami a kobietami występującymi w udziale kobiet we władzach i gremiach podejmujących ważne decyzje (rysunek po lewej) oraz na udział kobiet w zarządzaniu (%) według rankingu Liderzy Biznesu (stanowiska dyrektorów, członków zarządu, w tym prezesów i menedżerów małych przedsiębiorstw) Źródło: Opracowanie własne na podstawie KAM2009 -The World Bank, GEI Social Watch, Women and men in decision-making 2010

Średnio w UE kobiety zarabiają o 17,5% mniej za tą sama pracę niż mężczyźni, różnice sięgają od 5% (Włochy) do 31% (Estonia) Source: Eurostat.Gender Pay Gap (GPG)

Różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn 2010

Ponad 60 proc. pracodawców sądzi, że w ich firmach nie ma różnic, jeżeli chodzi o awansowanie kobiet i mężczyzn. Jednak co piąty przyznaje, że w jego firmie kobiety rzadziej awansują - wynika z badań przeprowadzonych przez rządowe Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich

Autorka prezentacji stawia hipotezę, iż sytuacja kobiet na rynku pracy nie będzie poprawiała się w perspektywie roku 2020 w tempie deklarowanym przez Unię Europejską, rząd polski czy samorządy

Kobiety na rynku pracy i w biznesie: główne wnioski  we wszystkich krajach na świecie udział kobiet w rynku pracy, w tym w zarządzaniu i podejmowaniu decyzji jest znacząco niższy, niż mężczyzn, co oznacza ich dyskryminację i marnowanie ich potencjału (finansujemy kształcenie kobiet w zarządzaniu a go nie wykorzystujemy)  rozwój zawodowy kobiet postępuje szybciej, niż dostęp do wysokich stanowisk kierowniczych, nadal barierą są stereotypy kulturowe, przekonania i przesądy, przestarzały stereotyp funkcjonowania rodziny, jak i wzorzec stanowisk menedżerskich  wiele kobiet nie ma świadomości, że jest dyskryminowana

Kobiety na rynku pracy i w biznesie: wnioski  większe uczestnictwo kobiet w rynku pracy i w biznesie może złagodzić nadchodzące problemy demograficzne i zwiększyć wzrost gospodarczy  brakuje w dokumentach strategicznych propozycji działań mogących zwiększyć wykorzystanie potencjału kobiet w rozwoju Polski i Dolnego Śląska  postęp w obszarze równości szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy i w biznesie samoistnie nie nastąpi  należy kontynuować działania na rzecz eliminacji stereotypów i przekonań na temat kobiet i mężczyzn w postawach polityków, pracodawców, instytucji rynku pracy, szkół, uczelni, mediów, pracowników, członków rodzin, w tym młodzieży i dzieci

dr inż. Teresa Kupczyk, Czy równość szans kobiet i mężczyzn nam się opłaca? Role przypisane płciom nadal wpływają na najważniejsze decyzje osobiste dotyczące:  edukacji, kariery, rodzaju pracy  rodziny i planowania potomstwa Decyzje te wywierają z kolei wpływ na: gospodarki, społeczeństwa i kraje Wniosek podsumowujący: Równość szans kobiet i mężczyzn leży w interesie społeczeństw, gospodarek i krajów

Dziękuję za uwagę