Pojęcie, klasyfikacja oraz znaczenie inwestorów instytucjonalnych na rynkach finansowych

Ewolucja stosunków właścicielskich w gospodarce kapitalistycznej Kapitalizm właścicielski - system, w którym właściciele kapitału zarządzają nim osobiście. Tą wczesną formę rozwoju stosunków właścicielskich cechuje bardzo duże rozdrobnienie własności w gospodarce. Kapitalizm menedżerski - system, w którym w którym właściciele kapitału powierzają zarządzanie nim wynajętym menedżerom. Na tym etapie następuje konsolidacja własności, przy jednoczesnym rozdrobnieniu rzeczywistej kontroli nad własnością. Kapitalizm finansowy (instytucjonalny) - system, w którym właściciele kapitału przekazują nadzór nad skutecznością działań menedżerów oraz narzędzia do ich dyscyplinowania instytucjom wspólnego oszczędzania i inwestowania. Na tym etapie rozwoju stosunków właścicielskich następuje konsolidacja rzeczywistej kontroli nad stosunkowo rozdrobnionym kapitałem.

Ewolucja systemu finansowego Hegemonia banków komercyjnych Dominacja rynków finansowych Etap sekurytyzacji

Inwestorzy instytucjonalni są to instytucje zajmujące się profesjonalnie lokowaniem środków na rynku kapitałowym, szczególnie w zakresie inwestycji długoterminowych.

E Philip Davis: Wyspecjalizowane instytucje finansowe zarządzające zbiorowo oszczędnościami drobnych inwestorów w celu zapewnienia wyniku w zakresie maksymalizacji stopy zwrotu, przy zagwarantowaniu akceptowalnego poziomu ryzyka i terminów zapadalności aktywów

Cechy inwestorów instytucjonalnych Risk pooling Dywersyfikacja portfela Preferencja płynności Zdolność gromadzenia i przetwarzania informacji rynkowych Duży udział pasywów długoterminowych Duża skala instytucji ◦ Duże wolumeny transakcji ◦ Inwestycje w niepodzielne aktywa o wysokiej wartości ◦ Duża siła negocjacyjna Zarządzanie aktywami osób trzecich ◦ Stosunek fiducjarny ◦ Problem agent – pryncypał ◦ Zachowania stadne (herding behavior)

Najważniejsze grupy inwestorów instytucjonalnych banki komercyjne banki inwestycyjne firmy ubezpieczeniowe fundusze emerytalne fundusze inwestycyjne fundusze hedgingowe fundusze private equite / venture capital narodowe fundusze majątkowe (Sovereign Wealth Funds)

Banki komercyjne Banki komercyjne - koncentrują się na udzielaniu kredytów a lokaty w papiery wartościowe i inne instrumenty finansowe traktują jako działalność drugoplanową. Najczęściej zakupują wtedy skarbowe i komunalne papiery wartościowe oraz papiery dłużne przedsiębiorstw. Banki uczestnicząc w ustalaniu ceny na kapitał wpływają na zainteresowanie inwestycjami w papiery wartościowe.

Banki inwestycyjne Banki inwestycyjne - profesjonalnie lokują środki na rynku kapitałowym, często nawet kreując go. Uczestniczą one w organizacji emisji papierów wartościowych, podejmując często wysokie ryzyko, jakie jest z tym związane (będąc gwarantem emisji).

Instytucje ubezpieczeniowe Instytucje ubezpieczeniowe - instytucje te w naturalny sposób zmuszone są do inwestowania, ponieważ gromadzą znaczne środki pieniężne i osiągają nadwyżki ze swej działalności. Inwestycje przez nie dokonywane, ze względu na charakter tych instytucji, są lokatami bezpiecznymi. Na ogół inwestują one w akcje renomowanych firm lub nabywają skarbowe papiery wartościowe (np. obligacje). Zazwyczaj powszechny obowiązek niektórych grup ubezpieczeń sprawia, że rozwój instytucji dokonujących tych operacji jest promowany przez instrumenty państwowej polityki gospodarczej.

Fundusze emerytalne Fundusze emerytalne tworzy się w celu dodatkowego zabezpieczenia osób indywidualnych na starość, niezależnie od państwowego systemu ubezpieczeń społecznych. Na rynku kapitałowym fundusze emerytalne są niezależnymi podmiotami w sensie finansowym, organizacyjnym i prawnym.

Fundusze inwestycyjne Fundusze inwestycyjne - to instytucje finansowe, które lokują powierzone sobie pieniądze w przedsięwzięcia mające przynosić zysk, przede wszystkim na rynkach finansowych. Fundusz dysponuje znacznie większym rozeznaniem, które możliwości inwestowania są bardziej atrakcyjne z punktu widzenia uzyskania odpowiednio wysokiej stopy zwrotu. Osoba inwestująca za pośrednictwem funduszu ma także gwarancje, że jej portfel inwestycyjny, w którym oprócz akcji mogą znaleźć się także inne instrumenty finansowe, będzie zarządzany profesjonalnie.

Fundusze hedgingowe Fundusze hedgingowe (Hedge fund) - rodzaj instytucji finansowej pobierającej opłatę za zarządzanie powierzonym kapitałem, w którym dokonuje się kupna i krótkiej sprzedaży instrumentów finansowych na rynku kapitałowym w celu ograniczenia (hedge) ryzyka wahań cen obejmujących swoim zasięgiem cały rynek dla maksymalizacji zysków. Jego najważniejszymi cechami są bardzo wysokie ryzyko inwestycyjne jak i możliwość osiągania wysokiej stopy zwrotu zarówno podczas hossy jak i bessy na rynku.

Fundusze Private Equity / Venture Capital Fundusze PE/VC to fundusze inwestycyjne specjalizujące się w inwestycjach o charakterze niepublicznym, często charakteryzującym się podwyższonym ryzykiem inwestycyjnym i koniecznością aktywnego włączenia się inwestora finansowego w zarządzanie przedsięwzięciem. Venture Capital jest często traktowany jako podgrupa Private Equity specjalizująca się w inwestycjach w przedsiębiorstwa na wczesnym etapie rozwoju.

Narodowe Fundusze Majątkowe Narodowe Fundusze Majątkowe (Sovereign Wealth Funds) – fundusze inwestycyjne kontrolowane przez władze publiczne, inwestujące na rynkach kapitałowych środki pochodzenia publicznego, często pochodzące z dochodów państwa ze sprzedaży surowców naturalnych.

Dynamiczny wzrost skali aktywów inwestorów instytucjonalnych Wartość aktywów tradycyjnych inwestorów instytucjonalnych (bln USD) (Źródło: CityUK Fund Management Report 2015)

Nowe grupy inwestorów instytucjonalnych (2014, bln USD) (Źródło: CityUK Fund Management Report 2015)

Aktywa inwestorów instytucjonalnych w relacji do GDP (% - lata )

Przyczyny wzrostu znaczenia inwestorów instytucjonalnych Przemiany w gospodarce światowej ◦ Dynamiczny wzrost skali sektora finansowego ◦ Wzrost skali oszczędności gospodarstw domowych ◦ Deregulacja rynków finansowych ◦ Wzrost skali emisji papierów wartościowych ◦ Wzrost skali transgranicznych inwestycji portfelowych ◦ Innowacje na rynkach finansowych (instrumenty pochodne, commercial papers, asset-backed securities)

Przyczyny wzrostu znaczenia inwestorów instytucjonalnych Przyczyny podażowe – wzrost przewagi komparatywnej w zakresie realizowanych funkcji. ◦ Innowacje finansowe prowadzą do obniżenia kosztów świadczonych usług i rozszerzenia ich zakresu. Przyczyny popytowe – wzrost popytu na funkcje pełnione przez inwestorów instytucjonalnych ze strony ich klientów. ◦ Wzrost popytu na długoterminowe inwestycje oferujące wysoką stopę zwrotu przy ograniczonym ryzyku.

Obszary wpływu inwestorów instytucjonalnych Struktura i rozwój systemu finansowego Efektywność i stabilność systemu finansowego Wzrost gospodarczy Finansowanie podmiotów gospodarczych Wycena aktywów Ład korporacyjny

Korzyści oferowane przez inwestorów instytucjonalnych Koncentracja funduszy (pooling of funds) – korzyści skali inwestycji – rozwój rynku sekurytyzacji aktywów; Transfer zasobów ekonomicznych – transfer w czasie (systemy emerytalne) i w przestrzeni (inwestycje transgraniczne, dywersyfikacja portfela); Zarządzanie ryzykiem – zdolność do wykorzystywania instrumentów pochodnych i innych narzędzi redukcji ryzyka portfela aktywów; Wykorzystanie informacji cenowych – niski koszt dostępu do i przetwarzania informacji; Zarządzanie problemami motywacyjnymi (incentive problems) – duża siła głosu inwestorów instytucjonalnych daje im większe możliwości wpływu na poziomie korporacyjnym a nawet politycznym.

Skutki wzrostu znaczenia inwestorów instytucjonalnych – obszar obsługi i rozliczeń płatności Rozwój funduszy rynku pieniężnego oferujących funkcje płatnicze jako alternatywa dla rachunków bankowych (USA, Francja). ◦ Odpośredniczenie (disintermediation) rynku depozytów bankowych

Skutki wzrostu znaczenia inwestorów instytucjonalnych – struktura rynku Preferencje inwestorów instytucjonalnych – płynność rynku, efektywność procesu rozliczeniowego, mniejsze znaczenie ochrony inwestorów. Efekty – rozwój hurtowych rynków finansowych – rynki blokowe, platformy MTN (ECN), procesy konsolidacji giełd i instytucji rozliczeniowych, przejście od handlu open-outcry do handlu elektronicznego.

Skutki wzrostu znaczenia inwestorów instytucjonalnych – obszar koncentracji funduszy Konkurencja banki – zarządzający funduszami – odpośredniczenie działalności banków ◦ Rozwój rynku sekurytyzacji aktywów. ◦ Reakcja sektora bankowego – wzrost udziału przychodów prowizyjnych i pozabilansowych – rozwój bankowości uniwersalnej; w obszarze bilansowym wzrost zainteresowania pożyczkobiorcami o wyższym poziomie ryzyka (finansowanie nieruchomości, fuzji i przejęć, kredyty międzynarodowe). Przejście od relationship banking do transactions banking. Gwałtowny spadek udziału bezpośrednich inwestycji gospodarstw domowych

Skutki wzrostu znaczenia inwestorów instytucjonalnych – obszar transferu zasobów ekonomicznych Wzrost udziału inwestorów instytucjonalnych skutkuje wydłużeniem terminów zapadalności aktywów w portfelach i zmianami struktury portfeli (wzrost udziału papierów udziałowych). Przejęcie przez inwestorów instytucjonalnych głównej roli w międzynarodowych transferach kapitału (spadek znaczenia banków komercyjnych po kryzysach zadłużeniowych krajów rozwijających się)

Skutki wzrostu znaczenia inwestorów instytucjonalnych – obszar transferu zasobów ekonomicznych – inwestorzy instytucjonalni jako źródło finansowania korporacji Rynek akcji – preferowane akcje o wysokiej płynności i dużej kapitalizacji. ◦ Większość inwestycji instytucjonalnych ma charakter benchmarkowy – preferowane inwestycje w składniki benchmarku. Rynek obligacji korporacyjnych – efekt klienteli – podział na rynek investment- grade bonds i high-yield bonds ◦ Case rynku obligacji zamiennych

Skutki wzrostu znaczenia inwestorów instytucjonalnych – obszar innowacji finansowych Rozwój rynku sekurytyzacji aktywów, Rozwój rynku instrumentów pochodnych, Rozwój nowych strategii zarządzania portfelem (immunizacja portfela itp.)

Skutki wzrostu znaczenia inwestorów instytucjonalnych – obszar informacji cenowej Wpływ inwestorów instytucjonalnych na zmienność cen aktywów. ◦ Okresy „normalne” – wzrost tempa dostosowania cen aktywów do wartości fundamentalnej. ◦ Okresy „kryzysowe” – zjawiska stadne (one- way selling)

Skutki wzrostu znaczenia inwestorów instytucjonalnych – obszar problemów motywacyjnych (incentive problems) Modele kontroli nad przedsiębiorstwem: ◦ Direct control via debt (Niemcy, Europa kontynentalna, Japonia) ◦ Market control via equity (kraje anglosaskie) Nowe koncepcje kontroli ◦ Market control via debt (finansowanie fuzji i przejęć długiem wysokiego ryzyka prze banki i instytucje) ◦ Direct control via equity – wzrost aktywności inwestorów instytucjonalnych na walnych zgromadzeniach i w nieformalnych relacjach z zarządami korporacji