WSTĘPNY RAPORT O STANIE MIAST

Prezentacja na temat: "WSTĘPNY RAPORT O STANIE MIAST"— Zapis prezentacji:

1 WSTĘPNY RAPORT O STANIE MIAST
Andrzej Porawski dyrektor Biura

2 Źródła System Analiz Samorządowych Dane GUS (BDR) Ekspertyzy dla ZMP
Opracowania Instytutu Rozwoju Miast Opracowania ZMP

3 Układ Według ustawy ustrojowej: Demografia Społeczeństwo obywatelskie
Ład przestrzenny – rozwój lokalny Środowisko, przyroda, zieleń Gospodarka komunalna (W-Ś, odpady, energia) Gospodarka nieruchomościami i mieszkaniowa Drogi i lokalny transport publiczny Infrastruktura i polityka społeczna Bezpieczeństwo Finansowanie zadań publicznych Zarządzanie miastami (administracja, instytucje)

4 Stan „medialny” miast centra rozwoju regionalnego i lokalnego,
koncentracja problemów społecznych (bezrobocie, bieda, wykluczenie), odpływ mieszkańców, problemy ekologiczne (śmieci, ścieki, smog), największe problemy komunikacyjne, zdekapitalizowana infrastruktura, zwłaszcza mieszkaniowa, drogowa i (po-)przemysłowa, największe konflikty przestrzenne, „wieś” atrakcyjniejsza” od „miasta”;

5 Demografia (1) Spadek ludności miast (41 → 39):
> 2000 – 11,44 mln.; 2005 – 11,29; 2010 – 11,14; > Spadek ogółem ( ): - skutki społeczne i ekonomiczne; Rok (1.I) 2000 2005 2009 2010 Ludność 38,26 38,17 38,14 Ludność miast 23,68 23,47 23,29 % ludn. miejskiej 61,90 61,48 61,07 61,02

6 Demografia (2) Sub-urbanizacja:
- kierunki migracji (gminy podmiejskie), - marnotrawstwo ekonomiczne; Zmiany proporcji pokoleniowych: - mniej pracujących, więcej pozostających na utrzymaniu, - „starzenie” - wyzwanie dla polityki społecznej miast i państwa;

7 Społeczeństwo obywatelskie (1)
Wybory samorządowe: - bezpośrednie burmistrzów, - proporcjonalne rad; Referenda: - najczęściej negatywne (odwołanie), - rzadko pozytywne (w sprawie…); Zmiany granic: - dwie różne sytuacje (M, MiG), - kwestia konsultacji społecznych.

8 Społeczeństwo obywatelskie (2)
Jednostki pomocnicze: - zadania (zwykle opiniowanie, mało decyzji), - finanse (kwestia zakresu odpowiedzialności), - mienie (brak zadowalających rozwiązań); Współpraca z organizacjami obywatelskimi: - w 2008 r mln. PLN, z tego: * miasta (874 mln.) 63,5%, * gminy wiejskie 10,4%, * powiaty 14,5 % * województwa 11,6%. - §§ 281-3; ponadto: § 430 oraz § 245 i 627;

9 Społeczeństwo obywatelskie (3)
Współpraca z organizacjami obywatelskimi (cd) Dziedzina MNPP Pozostałe miasta Gminy miej-sko-wiejskie Miasta RAZEM Pomoc społeczna 267,3 22,0 12,1 301,4 Sport, rekrea-cja kultura fiz. 171,8 61,2 72,5 305,5 Kultura 65,6 8,8 3,7 78,1 Zdrowie 79,2 24,7 8,0 111,9 Pozostałe 37,6 19,6 19,5 76,7 OGÓŁEM 621,5 136,3 115,8 873,6 ,3

10 Ład przestrzenny / rozwój lokalny
Stan prac: - studia uwarunkowań i kierunków… - miejscowe plany zagospodarowania… - decyzje o warunkach zabudowy; Charakterystyka sytuacji w planowaniu przestrzennym: - studia niezintegrowane ze strategią rozwoju i politykami lokalnymi, - plany nierównomiernie rozłożone i nie zawsze odpowiadające na zapotrzebowanie;

11 Ład przestrzenny / rozwój lokalny (2)
Stan przestrzeni miejskiej: - nierównomierne zagospodarowanie (brak danych w BDR), - zaśmiecona przestrzeń publiczna, - niekontrolowana (sub-)urbanizacja; Przestrzenie w stanie kryzysu (rewitalizacja): 21% powierzchni miast wymaga rewitalizacji: - 51,8% - strefy śródmiejskie, - 20,0% - obszary poprzemysłowe, - 12,5% - tereny pokolejowe, - 3,3% - tereny powojskowe, - 12,4% - blokowiska (rozbieżności oceny).

12 Ład przestrzenny / rozwój lokalny (3)
Strategie rozwoju miast, skorelowane z poli-tyką przestrzenną i społeczną; [polityki sekto-rowe; wsparcie; monitoring i ewaluacja]; Programy operacyjne: - zintegrowane, - sektorowe (w tym obowiązkowe); Monitorowanie stanu [rozwoju] miasta: - wskaźniki sektorowe i zintegrowane (obiekt.); - wskaźniki opinii mieszkańców (subiektywne); - wskaźniki rozwoju instytucjonalnego (zarz.);

13 Środowisko, przyroda, zieleń
Dziedzina, której nie monitorujemy, ani nie analizujemy (poza WZR); Kilka wskaźników w BDR; Ważne parametry: lasy, zieleń (parki itp.), łąki i pola; tereny zalewowe; Niezbędne wprowadzenie GIS: - nowoczesne narzędzie gosp. przestrz. (Rybnik, Elbląg, niektóre inne budują), - najlepsza płaszczyzna integracji procesów zarządzania miastem i otoczeniem;

14 Gospodarka komunalna (1)
Warunki ustawowe (GK, FP, PZP, PPP, A-K); Zakres: - gospodarka wodno-ściekowa, - oczyszczanie i zagospodarowanie odpadów, - zaopatrzenie w media energetyczne, w tym w szerszym zakresie w ciepło, - targowiska, cmentarze komunalne, - lokalny transport publiczny, - gospodarka mieszkaniowa;

15 Gospodarka komunalna (2)
Woda – ścieki: zbyt mała nadwyżka cen nad kosztami; (woda – 106,5%) (ścieki – 102%); dopłaty z budżetów do taryf – zagrożony roz-wój sieci; jako „socjalne” też niesprawiedliwe (dla biednych i bogatych ta sama cena); dostępność usługi „woda” – 94,6% mieszk.; cena wody – 2,64 zł/m³ brutto; dostępność usługi „ścieki” – 81,1% mieszk.; cena ścieków – 3,38 zł/m³ brutto;

16 Gospodarka komunalna (3)
Odpady komunalne (śmieci): wielki rozrzut cen: - średnio 45 zł/m³ (m. małe – 32; duże – 54); - od 5 do 262 zł/m³ !! dostępność – 89 %(od M - 63% do D - 95,5%); średnio 11 firm w mieście (M – 3,3; D – 43); brak monitoringu segregacji i recyklingu; brak polityki śmieciowej; niezbędne zmiany przepisów – gmina winna być właścicielem odpadów komunalnych i kierować je do utylizacji (sprzeciw „lobby śmieciowego”);

17 Gospodarka komunalna (4)
Plany zaopatrzenia w media energetyczne; Ciepłownictwo (najbardziej sprywatyzowany sektor GK): - duży rozrzut cen ciepła 30 – 70 zł/GJ; koszt ogrzewania średniego mieszkania (55 m²) od 1,50 zł/m² do 5,00 zł/m²; Przygotowujemy ten sektor do monitorowania w SAS (GWD – gotowy zestaw wskaźników);

18 Gospodarka nieruchomościami
Mienie komunalne: - administrowanie zamiast zarządzania; Wyszczeg. Ogółem (ha) Zasób (ha) % pow. Polska 3,13 Gminy wiejskie 2,02 Gm. miejsko-wiejskie 2,96 Gm. miejskie 20,05 w tym miasta na pr. pow. 25,11

19 Gospodarka mieszkaniowa
Brak polityki mieszkaniowej państwa; 1,2 mln. mieszkań komunalnych (w 1990 – było 2,0); 45 % budynków komunalnych – sprzed 1946; 30 % zasobów – z lat 1946 – 1965; 25 % zasobów – po roku 1965; Wydatki z budżetów miast – 5 mld zł (w tym 1,8 mld zł – inwestycyjnych); Socjalny charakter zasobów i czynszów; Wszystkie zadania przekazano bez środków.

20 Drogi i transport publiczny
Wielkie / zbyt małe nakłady inwestycyjne na drogi: - gminy – 8 mld zl (2 mld Є), - powiaty – 1,1 mld zl (0,27 mld Є), - regiony – 2,6 mld zl (0,65 mld Є), - razem – 38 % inwestycji lokalnych i regionalnych; Brak polityki państwa w zakresie zrównoważonego transportu miejskiego; brak wsparcia dla miast. Wystarczająca ilość linii autobusowych; Zbyt mało tras i linii tramwajowych w miastach; Spada szybkość – rośnie czas podróży; Dotacje do cen biletów: 41% -A, 45 % - T.

21 Pomoc społeczna Zadania „własne” i „zlecone”;
Ogromna nadregulacja prawna; Wielki wzrost wydatków: 2000 – 10% – 16 %; Ważna część – poprzez NGOs (transfer miejski do NGOs: razem 874 mln zł; pomoc społ. – 34,4 %. Pomoc społeczną w Polsce determinuje dziś bezro-bocie i będące jego wynikiem ubóstwo; znacznie mniej – sytuacja demograficzna. Trudna sytuacja małych (nawet ponad 20 % wydat-ków budżetowych) i średnich miast. Nowe zjawisko – bezdomność – duże miasta.

22 Kultura Wysoki udział w budżetach miast – 3,6 % (najwyższy w miastach – 4,2%). Największy wzrost w miastach do (mają zwykle tylko domy kultury i biblioteki). Szybko rośnie udział wydatków majątkowych (największy udział w miastach i ponad ); w 2008 – 1 mld (5 %). Kultura na trzecim miejscu (po sporcie i po-mocy społecznej) w wydatkach na działalność pożytku publ. (transfery do NGOs) – 16%.

23 Edukacja (SIO) Subwencja „szkolna” wystarcza dla:
15,5% JST w 2004; ,3% JST w 2007 r.; Dopłata do zadań subwencjonowanych: 10,4 % w 2004; ,1 % w 2007 r.; Dopłaty w różnych kategoriach JST (2007): > powiaty – 6,0% > gminy wiejskie – 20 % > gminy m-w – 29% > gminy miejskie – 42% > miasta npp – 32% Zmniejszanie się wielkości szkół i oddziałów – wzrost kosztów, pogorszenie wskaźnika organi-zacji szkół.

24 Części brakujące Bezpieczeństwo – dotąd brak dostępu do danych KG Policji; Finanse miast – w piątek otrzymaliśmy dane za rok 2009 – wymagają odrębnej analizy, ponieważ widać istotne zmiany. Wzrósł udział inwestycji i równocześnie defi-cytu i zadłużenia. Jednocześnie spadły do-chody własne (CIT i PIT, ale i podatki lok.). Zagrożenia są bardzo poważne (limit zadł.). Jakość zarządzania – PRI (samoocena).