Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów EKONOMIA SPOŁECZNA JAKO NARZĘDZIE PROWADZENIA POLITYKI SPÓJNOŚCI I KREOWANIA LOKALNEGO ROZWOJU SPOŁECZNO–GOSPODARCZEGO Jacek Kwiatkowski FRDL MISTIA

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów PROGRAM: MIEJSCE EKONOMII SPOŁECZNEJ MIEJSCE EKONOMII SPOŁECZNEJ ZASTOSOWANIE EKONOMII SPOŁECZNEJ – PRZYKŁADY PAŃSTW EUROPY ZACHODNIEJ ZASTOSOWANIE EKONOMII SPOŁECZNEJ – PRZYKŁADY PAŃSTW EUROPY ZACHODNIEJ DLACZEGO EKONOMIA MA BYĆ SPOŁECZNA? PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE JAKO INSTRUMENT REINTEGRACJI SPOŁECZNEJ I ZAWODOWEJ NA OTWARTYM RYNKU PRACY PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE JAKO INSTRUMENT REINTEGRACJI SPOŁECZNEJ I ZAWODOWEJ NA OTWARTYM RYNKU PRACY SPÓŁDZIELNIE SOCJALNE W POLSCE SPÓŁDZIELNIE SOCJALNE W POLSCE EKONOMIA SPOŁECZNA W POLSCE EKONOMIA SPOŁECZNA W POLSCE

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów MIEJSCE EKONOMII SPOŁECZNEJ I SEKTOR EKONOMIA SPOŁECZNA II SEKTORIII SEKTOR

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów EKONOMIA SPOŁECZNA Ekonomia społeczna (gospodarka społeczna, gospodarka solidarna, ekonomia solidarności, ekonomia społeczności lokalnej, gospodarka obywatelska) to taka sfera działalności gospodarczej, która stawia prymat celów społecznych nad maksymalizacją zysków realizacja celów społecznych poprzez realizację celów gospodarczych (poprzez instrumenty charakterystyczne dla sfery gospodarczej, jednakże dostosowane do szczególnych celów społecznych).

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów EKONOMIA SPOŁECZNA Cechy charakteryzujące: Prymat celów indywidualnych i społecznych nad kapitałem i zyskiem Dobrowolne i otwarte członkostwo Demokratyczna kontrola sprawowana przez członków Połączenie interesu członków z interesem ogólnym Realizacja wartości solidaryzmu i odpowiedzialności Autonomiczne zarządzanie i niezależność od władz państwowych Przeznaczanie nadwyżki finansowej na stały rozwój celów i usług dla członków i/lub interesu społecznego Na podstawie: Witold Kwaśnicki, Gospodarka społeczna z perspektywy ekonomii liberalnej, w Trzeci Sektor, nr 2, wiosna 2005.

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów EKONOMIA SPOŁECZNA banki (etyczne, spółdzielcze itp.) ubezpieczenia wzajemne spółdzielnie CIS, KIS fundusze poręczeniowefundusze inwestycyjne przedsiębiorstwa społeczne stowarzyszenia, fundacje Podmioty ekonomii społecznej

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów ZASTOSOWANIE EKONOMII SPOŁECZNEJ – PRZYKŁADY PAŃSTW EUROPY ZACHODNIEJ

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów Francja: żłobki rodzicielskie: struktury opieki nad małymi dziećmi w części kierowane i zarządzane przez rodziców Belgia: przedsiębiorstwa integracji zawodowej dla młodzieży, osób niepełnosprawnych, dla długotrwale bezrobotnych o niskich kwalifikacjach Niemcy: przedsiębiorstwa społeczne korzystające z czasowej pomocy publicznej mające na celu tworzenie miejsc pracy dla osób długotrwale bezrobotnych i wspieranie rozwoju ekonomicznego Wielka Brytania: spółdzielnie opieki domowej zatrudniające swoich członków, głównie kobiety mające obowiązki rodzinne; spółdzielnie produkcyjne i usługowe

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów Spółdzielnia GREEN WORKS Pozyskiwanie i renowacja starych mebli, dalsze ich odsprzedawanie; Pozyskiwanie starych pofabrycznych, nieużywanych budynków, rewitalizacja i przeznaczanie ich na tanie biura lub inne obiekty komercyjne dla np. początkujących przedsiębiorców; Zyski przeznaczają np. na renowację boiska w dzielnicy i nieodpłatne udostępnianie go miejscowym dzieciom i młodzieży – działania profilaktyczne Z zysków utworzyli fundusz inwestycyjny dzielnicy – mieszkańcy mogą korzystać i przeznaczyć dotację na jakąś społeczną inwestycję Zatrudnione 2 osoby, pozostali pracownicy to osoby przywracane na rynek pracy Działają od ponad 20 lat w ścisłej współpracy z władzami lokalnymi w tzw. trudnych dzielnicach miast Wlk.Brytanii

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów SANTIAGO SOCIAL Program władz regionu Galicja i miejskich Santiago de Compostela (Hiszpania) Stworzenie specjalnych komórek doradczych, analitycznych i programowych w Rządzie Galicji oraz samorządzie Santiago de Compostela Powołanie Rady Programu: władze regionu, samorządu, NGO, lokalny biznes, spółdzielnie Program skierowany na wzmacnianie rozwoju lokalnego poprzez jak największe wykorzystanie lokalnych zasobów, w tym zasobów pracy Program skierowany głównie na reemigrantów, ale też do osób mających trudności w znalezieniu zatrudnienia na otwartym rynku pracy Instrumenty programu: szczegółowe i wieloaspektowe analizy społeczno – gospodarcze, doradztwo, szkolenia, przyjazny i kompetentny urząd, dotacje, ulgi, mentoring, ułatwienia administracyjne, wsparcie techniczne.

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów EKONOMIA SPOŁECZNA WE WŁOSZECH We Włoszech 75% usług społecznych jest w rękach III sektora, 10% w rękach biznesu i 15% - administracji publicznej 7% PKB krajowego we Włoszech wytwarza III sektor Rocznie 65% obywateli oddaje procent swojego podatku na organizacje pożytku publicznego (każdy obywatel może przekazać 5% swojego podatku), co dało w 2005r. kwotę 600 mln Euro

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów EKONOMIA SPOŁECZNA WE WŁOSZECH Sektor ekonomii społecznej (fundacje, stowarzyszenia wolontariat, stowarzyszenia pomocy społecznej, spółdzielnie socjalne) jest bardzo ważnym partnerem administracji publicznej w realizacji usług społecznych na rzecz mieszkańców Rola sektora ekonomii społecznej nie zamyka się tylko do wykonywania zadań w zakresie usług społecznych i publicznych zleconych przez administrację. Sektor III jest bardzo mocno angażowany już na etapie planowania zadań publicznych i ustalania priorytetów w zakresie realizacji polityki społecznej w danym regionie

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów EKONOMIA SPOŁECZNA WE WŁOSZECH FUNDUSZ KRAJOWY tworzony jest przez banki, które oddają do niego procent swojego zysku. Każdego roku fundusz ten gromadzi około 50mln Euro. Każdy bank posiada swoją fundację, a te fundacje tworzą Stowarzyszenie (ACRI – stowarzyszenie fundacji). Jest to coś na kształt kasy oszczędnościowej. Banki 2% swojego zysku przeznaczają obligatoryjnie na działalność filantropijną. Oprócz stowarzyszenia ACRI (stowarzyszenie wszystkich fundacji bankowych) istnieje FORUM TRZECIEGO SEKTORA, które zrzesza wszystkie podmioty III sektora. Stowarzyszenie ACRI i FORUM TRZECIEGO SEKTORA wspólnie utworzyło nowa Fundację - Fundazione SUD (Fundację Południa), której celem ma być zniwelowanie zróżnicowania pomiędzy Północą a Południem Włoch. Rocznie fundacja ta obraca kwotą 40mln Euro. 10mln Euro z tej kwoty jest przeznaczane na tworzenie i działalność sieci. Pozostała kwota finansuje wsparcie rozwoju projektów lokalnych.

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów EKONOMIA SPOŁECZNA WE WŁOSZECH Spółdzielnie socjalne typu A i typu B A: spółdzielnie usługowe ukierunkowane na realizację usług zdrowotnych, edukacyjnych i socjalnych na rzecz grup dysfunkcyjnych np. starszych, uzależnionych, niepełnosprawnych, opieka nad osobami niepełnosprawnymi w domach B: spółdzielnie socjalne na rzecz reintegracji zawodowej grup wykluczonych społecznie

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów DLACZEGO EKONOMIA MA BYĆ SPOŁECZNA?

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów MIEJSCE EKONOMII SPOŁECZNEJ Polityka gospodarcza Polityka społeczna Ekonomia społeczna

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów POLITYKA SPOŁECZNA Zakres przedmiotowy polityki społecznej: Praca i zatrudnienie Zabezpieczenie społeczne i transfery socjalne Zdrowie Oświata i wychowanie Mieszkalnictwo Kultura Sport i rekreacja

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów POLITYKA GOSPODARCZA Elementy polityki gospodarczej: Stabilizacja gospodarki Wzrost gospodarczy Restrukturyzacja struktury gospodarki Stosunki gospodarcze z zagranicą Zabezpieczenie i rozwój społeczny

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów WSPÓŁRZĘDNE WYZNACZAJĄCE MIEJSCE EKONOMII SPOŁECZNEJ W REALIZACJI SPRAW PUBLICZNYCYH Rozwój lokalny (społeczny i gospodarczy) Rozwój kapitału społecznego Partnerstwo lokalne

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów ROZWÓJ LOKALNY SPOŁECZEŃSTWOGOSPODARKAKULTURA LOKALNEJ SPOŁECZNOŚCI FILARY ROZWOJU LOKALNEGO

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów Obszary lokalnego rozwoju : Infrastruktura lokalna – techniczna, społeczna Lokalny biznes i inwestycje zewnętrzne Rozwój kapitału ludzkiego i społecznego Promowanie przedsięwzięć w skali sub- lokalnej (sąsiedzkiej) – rozwój społeczeństwa obywatelskiego, współuczestnictwa w życiu publicznym. Na podstawie: Edward Blakley, Planning local economic development, SAGE, 1989.

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów Cele rozwoju lokalnego: Wspieranie zatrudnienia Uzyskiwanie rynkowej konkurencji (pozycji konkurencyjnej) Harmonizacja rozwoju (gospodarczego i społecznego, produkcja – środowisko naturalne, wzrost gospodarczy – jakość życia) Pełne wykorzystanie zasobów (lokalnych i regionalnych) Wykorzystanie możliwości zewnętrznych Instytucje rozwoju lokalnego, praca zbiorowa pod red. Grażyny Gęsickiej, Wyd.Śląsk, Katowice 1996r.

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów Polityka gospodarcza – dwie szkoły: Wolny rynek (mechanizm samoregulujący) i neoliberalizm Interwencjonizm państwa Ekonomia społeczna łączy te nurty

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE JAKO INSTRUMENT REINTEGRACJI SPOŁECZNEJ I ZAWODOWEJ NA OTWARTYM RYNKU PRACY

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów KRYTERIA DEFINIUJĄCE PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE Kryteria ekonomiczne Produkcja dóbr i usług Autonomia działania Ryzyko ekonomiczne (rynkowe) Korzystanie z zasobów, w tym finansowych, kapitałowych, pracy

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów Kryteria społeczne: Ukierunkowanie na rzecz wspierania i rozwoju społeczności lokalnej oraz promowanie odpowiedzialności społecznej Lokalny charakter prowadzonej działalności Demokratyczne rządzenie wg zasady: jeden udział = jeden głos Odbiorcy usług są reprezentowani w strukturach przedsiębiorstwa Redystrybucja dochodów na realizację potrzeb członków przedsiębiorstwa i określone cele społeczności lokalnej

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów FUNKCJE PRZEDSIĘBIORSTW SPOŁECZNYCH Reintegracja z rynkiem pracy osób: niepełnosprawnych, długotrwale bezrobotnych, zagrożonych lub dotkniętych wykluczeniem społecznym (osoby uzależnione, byli więźniowie, młodzież, która przerwała obowiązek szkolny) i w ten sposób ograniczenie bezrobocia i marginalizacji społecznej Pełnienie roli przejściowych rynków pracy, stanowiących etap przejścia do otwartego rynku pracy.

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów SPÓŁDZIELNIE SOCJALNE W POLSCE ustawa z dnia 27 kwietnia 2006r. o spółdzielniach socjalnych (Dz.U. Nr 94 poz.651) Art.4 ustawy mówi, że założyć ją mogą: –Osoby długotrwale bezrobotne –Osoby mające problemy z integracją społeczną i zawodową (np. bezdomni realizujący indywidualny program wychodzenia z bezdomności, wychodzący z uzależnienia alkoholowego i narkotykowego, chorzy psychicznie, osoby opuszczające zakłady karne, uchodźcy) –Osoby niepełnosprawne.

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów SPÓŁDZIELNIE SOCJALNE W POLSCE chętnych osób musi być minimum 5, a maksimum 50 musi być zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym Złożenie wniosku w sądzie zwolnione jest od wszelkich opłat rejestracyjnych Spółdzielnia socjalna tworzy miejsca dla swoich członków. Pracują oni na podstawie umów o pracę (tzw. spółdzielczej umowy o pracę)

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów Spółdzielnia socjalnaSpółdzielnia socjalna jest podmiotem, który realizuje cele społeczne poprzez cele gospodarcze Spółdzielnia socjalnaSpółdzielnia socjalna jest formą aktywizacji, reintegracji społecznej i zawodowej osób mających problemy ze znalezieniem pracy na tzw. otwartym rynku pracy Spółdzielnia socjalnaSpółdzielnia socjalna daje szansę na faktyczne realizowanie tej części polityki społecznej, która odpowiada za przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu oraz rozwój kapitału społecznego gmin i powiatów

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów EKONOMIA SPOŁECZNA W POLSCE Ustawa z dnia r o spółdzielniach socjalnych Ponad 120 spółdzielni socjalnych Brak wsparcia merytorycznego i finansowego Brak różnic w rozumieniu spółdzielni socjalnej a innej firmy komercyjnej Brak systemowego podejścia do ekonomii społecznej w Polsce Niska świadomość społeczna Bardzo wąskie rozumienie rozwoju lokalnego przez samorządy Traktowanie ekonomii społecznej jako narzędzia przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu Słabość sektora NGO Duży poEQUALowy ferment - brak systemu wsparcia Brak wiedzy o tym, co jest i refleksji nad tym, co dalej

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów PERSPEKTYWY EKONOMII SPOŁECZNEJ komplementarna współpraca różnorodnych jednostek i organizacji na terenie gminy i powiatu współpraca międzysektorowa tworzenie odpowiednich i sprzyjających warunków dla przedsiębiorstw społecznych wzrost świadomości i odpowiedzialności społecznej stanowienie dobrego prawa

Kraków, r.Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów Dziękuje za uwagę !!!