Pomoc i integracja społeczna w okresie 2007 - 2013 Szanse i możliwości Gorzów Wielkopolski – 1 marca 2007 roku Cezary Miżejewski Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Uwarunkowania reform systemowych Ekonomiczne - wysokie długotrwałe bezrobocie (1,5 mln osób – ponad połowa zarejestrowanych bezrobotnych) – powoduje trwałe wyłączenie z rynku pracy. Społeczne - wzrost ubóstwa wśród osób bezrobotnych (blisko 31% osób utrzymujących się ze źródeł niezarobkowych jest poniżej linii ubóstwa bezwzględnego) – powoduje zagrożenie wykluczeniem społecznym. Finansowe - system pomocy społecznej staje się podstawowym elementem osłonowym bez możliwości aktywizacji (85% zasiłków okresowych wypłaca się z powodu bezrobocia) – powoduje uzależnienie finansowe i wzrost wydatków. Instytucjonalne - dotychczasowy model służb społecznych cechuje brak kooperacji i aktywności instytucji – powoduje brak skuteczności władz publicznych i niewiarę obywateli w państwo. Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Nadchodzący okres programowania 2007 – 2013 staje się znakomitą okazją do nowego spojrzenia na problemy pomocy społecznej w Polsce. SZANSE Unia Europejska zaproponowała nowe podejście do polityki zatrudnienia i integracji społecznej zakładające nowe działania w zakresie integracji społecznej; wprowadzony zostaje jednolity system programowania polityki rozwoju w wymiarze siedmioletnim; przygotowany został system programowania polityki społecznej zintegrowany z polityką rozwoju; oraz nowy system działania pomocy społecznej; Polska otrzyma w okresie 2007 – 2013 wsparcie ze środków strukturalnych 67,3 mld euro; Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Nadchodzący okres 2007 – 2013 może stanowić również zagrożenie dla systemu pomocy społecznej w Polsce: ZAGROŻENIA segmentacja służb społecznych i zepchnięcie pomocy społecznej do roli podwykonawcy działań urzędów pracy i systemu ochrony zdrowia; nieprzemyślana dalsza decentralizacja pomocy społecznej powodująca chaos i bałagan organizacyjny; pogłębienie się dzikiej komercjalizacji usług socjalnych, obniżając jakość realizowanych usług; odchodzenie kwalifikowanej kadry do innych instytucji integracji społecznej; zniechęcenie pracowników Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Zasoby państwo sektor niekomercyjny Sektor komercyjny Kościoły Sektor pozarządowy – 4,5 tysiąca organizacji (10% wszystkich NGO) jako podstawową działalność wymienia usługi socjalne i pomoc społeczna 46% prowadzi działalność dla chorych i niepełnosprawnych, 32% dla ludzi starszych lub zależnych i ich bliskich, 30% domy dziecka, rodziny zastępcze, kwestie adopcyjne, 43% Warszawa lub stolice województw. ponad 2 tysiące organizacji pozarządowych w Polsce prowadzi jakieś działania związane z pośrednictwem pracy lub aktywizacją zawodową, Ośrodki pomocy społecznej - 40 tysięcy pracowników, w tym 15.351 pracowników socjalnych Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie – 3,8 tys. pracowników, Powiatowe Urzędy Pracy 17,5 tys. Regionalne Ośrodki Polityki Społecznej - 200 pracowników Oddziały PFRON – 350 pracowników, Wojewódzkie Urzędy Pracy - 2100 pracowników Parafie - 9964 Caritas Polska i 41 Caritas diecezjalnych 150 – 180 organizacji Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta Agencje zatrudnienia – ok. 1700 Instytucje szkoleniowe – ok.. 5,5 tys. Placówki opieki i pomocy środowiskowej Sektor komercyjny Kościoły Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Instrumenty służb społecznych Usługi opiekuńcze Specjalne usługi opiekuńcze Opieka środowiskowa i stacjonarna nad osobami zależnymi 1) Instytucjonalne (poradnictwo rodzinne, opieka środowiskowa nad dzieckiem - Kluby, świetlice 2) Systemy wsparcia dochodów - pomoc społeczna, świadczenia rodzinne, dodatki mieszkaniowe, stypendia profilaktyczne opiekuńcze integracyjne aktywizacyjne Praca socjalna Zatrudnienie socjalne – Kluby Integracji Społecznej, Centra Integracji Społecznej Spółdzielnie socjalne, WTZ, ZAZ Poradnictwo obywatelskie Projekty – Centrum Aktywności Lokalnej Kluby pracy, KIS Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1784/1999 zwiększanie integracji społecznej osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji w celu ich trwałej integracji na rynku pracy oraz zwalczanie wszelkich form dyskryminacji na rynku pracy poprzez: wspieranie metod integracji z rynkiem pracy oraz ponownego wejścia na rynek pracy osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, takich jak osoby doświadczające wykluczenia społecznego, osoby wypadające z systemu edukacji, przedstawiciele mniejszości, osoby niepełnosprawne i osoby opiekujące się osobami będącymi na ich utrzymaniu, poprzez działania służące poprawie zdolności do zatrudnienia, w tym w dziedzinie gospodarki społecznej, dostęp do kształcenia zawodowego i szkolenia zawodowego, oraz działania towarzyszące i odpowiednie wsparcie, usługi na rzecz społeczności lokalnej i usługi w zakresie opieki służące poprawie możliwości zatrudnienia; wspieranie akceptacji różnorodności w miejscu pracy i zwalczania dyskryminacji w dostępie do rynku pracy i rozwoju kariery, w tym poprzez podnoszenie świadomości, angażowanie lokalnych społeczności i przedsiębiorstw oraz promowanie lokalnych inicjatyw na rzecz zatrudnienia; Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

POLITYKA AKTYWNEGO WŁĄCZENIA Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie konsultacji dotyczących działań na szczeblu UE, mających na celu aktywną integrację osób najbardziej oddalonych od rynku pracy COM(2006)44 z 8 lutego 2006 r. łączność z rynkiem pracy poprzez możliwości zdobycia pracy lub szkolenie zawodowe wsparcie dochodu na poziomie wystarczającym do godnego życia; lepszy dostęp do usług mogących wyeliminować pewne przeszkody napotykane przez niektóre osoby i rodziny w miarę włączania się w główny nurt społeczeństwa, a przez to wspierających ich powrót do zatrudnienia Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

- Integracja Społeczna i Zabezpieczenie Społeczne 2006 – 2008 Krajowy Program - Integracja Społeczna i Zabezpieczenie Społeczne 2006 – 2008 National Report on Strategies for Social Protection and Social Inclusion Przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 9 października 2006 roku Priorytet 1: Wsparcie rodzin z dziećmi Priorytet 2: Integracja poprzez aktywizację Priorytet 3: Mobilizacja i partnerstwo Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Priorytet 1: Wsparcie rodzin z dziećmi Działanie 1.1. Rozwój zintegrowanego systemu pomocy rodzinom (w tym: rozwój działań w zakresie wsparcia rodzin doświadczających bezradności w sprawach opiekuńczych i wychowawczych, rozwój mieszkalnictwa socjalnego. rozwój poradnictwa obywatelskiego i rodzinnego) Działanie 1.2. Rozwój systemu wspierania dochodów Działanie 1.3. Ułatwienie pracownikom godzenia obowiązków zawodowych z rodzicielskimi (w tym: rozwój usług opiekuńczych) Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Priorytet 2: Integracja poprzez aktywizację Nowa polityka integracji społecznej zmierza do reformy narzędzi i instrumentów aktywizacji zawodowej i społecznej, które umożliwią bardziej efektywne działania jednostek samorządu terytorialnego w zakresie pomocy i integracji społecznej oraz budowy sektora usług społecznych w oparciu o podmioty ekonomii społecznej. Działanie 2.1. Reforma narzędzi i instrumentów na rzecz aktywnej integracji Działanie 2.2. Rozwój partnerstwa publiczno – społecznego Działanie 2.3. Rozwój instytucji ekonomii społecznej Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

aktywizacyjna formuła świadczeń z pomocy społecznej; Działanie 2.1. Reforma narzędzi i instrumentów na rzecz aktywnej integracji aktywizacyjna formuła świadczeń z pomocy społecznej; nowe wykorzystanie narzędzi pracy socjalnej (kontrakt socjalny, projekt aktywności lokalnej); instrumenty na rzecz aktywnej integracji (zawodowej, społecznej, edukacyjnej, zdrowotnej); aktywizacja i integracja osób niepełnosprawnych. Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Rozwój i nowe wykorzystanie narzędzi integracji społecznej Działanie 2.1. Reforma narzędzi i instrumentów na rzecz aktywnej integracji Rozwój i nowe wykorzystanie narzędzi integracji społecznej Kontrakt socjalny (indywidualny program) - adresowany imiennie do klienta z zastosowaniem zasiłku aktywizacyjnego (części zasiłku okresowego lub zasiłku celowego), pracy socjalnej i instrumentów aktywnej integracji; Projekt aktywizacji lokalnej – adresowany do obywateli na danym terytorium z zastosowaniem środowiskowej pracy socjalnej i form aktywnej integracji Wsparcie instytucji ekonomii społecznej – działających w obszarze integracji społecznej; Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Instrumenty aktywnej integracji Działanie 2.1. Reforma narzędzi i instrumentów na rzecz aktywnej integracji Instrumenty aktywnej integracji zawodowe (udział w CIS, KIS, zajęcia reintegracji zawodowej, zatrudnienie w spółdzielni socjalnej, organizacji pozarządowej); edukacyjne (zajęcia szkolne związane z uzupełnieniem wykształcenia ogólnego kształcenia ustawicznego, obowiązek szkolny lub zajęcia wyrównawcze dla dziecka osoby będącej stroną kontraktu lub uczestnikiem programu); zdrowotne badania profilaktyczne lub specjalistyczne w związku z możliwością podjęcia zatrudnienia; terapia psychologiczna dla rodzin lub osób; program korekcyjno-edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie, turnusy rehabilitacyjne, zespoły ćwiczeń fizycznych usprawniających psychoruchowo, rekreacyjnych i sportowych, zgodnie z potrzebami osób niepełnosprawnych program psychoterapii lub terapeutyczny w przypadku osób uzależnionych od alkoholu oraz dla osób uzależnionych od narkotyków, badania profilaktyczne i szczepienia ochronne dla dziecka osoby będącej stroną kontraktu lub programu społeczne ośrodki dziennego wsparcia, świetlice i kluby, środowiskowe domy samopomocy lub rodzinne domy pomocy, usługi wspierające w tym tłumacz osoby głuchoniemej, przewodnik osoby niewidomej, asystent personalny osoby niepełnosprawnej; świadczenia w ramach wolontariatu; grupy i kluby samopomocowe. Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

zdefiniowanie pojęcia usług społecznych użyteczności publicznej Działanie 2.2. Rozwój partnerstwa publiczno – społecznego zdefiniowanie pojęcia usług społecznych użyteczności publicznej ujednolicenie trybu kontraktowania zadań usług społecznych użyteczności publicznej, usprawnienie współpracy podmiotów publicznych i pozarządowych w realizacji zadań Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

wspieranie integracji sektora budowy infrastruktury wspierającej Działanie 2.3. Rozwój instytucji ekonomii społecznej wspieranie integracji sektora budowy infrastruktury wspierającej określenie zasad dostępu do kapitału i pomocy publicznej promowanie i edukacja Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Priorytet 3: Mobilizacja i partnerstwo Działanie 3.1. Programowanie polityki integracji społecznej Działanie 3.2. Integracja i rozwój służb społecznych Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Działanie 3.1. Programowanie polityki integracji społecznej skoordynowanie programowania polityki społecznej z programowaniem polityki rozwoju uspołecznienia procesu programowania integracji społecznej roczne programy współpracy jednostek samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi działania edukacyjne w zakresie rozwoju procesu programowania stworzenie spójnego systemu monitorowania i ewaluacji Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

zwiększenie potencjału służb społecznych Działanie 3.2. Integracja i rozwój służb społecznych zwiększenie potencjału służb społecznych podniesienie jakości służb społecznych skoordynowanie działań instytucji rynku pracy i pomocy społecznej Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Reforma instytucji integracji społecznej 1. Zmiana funkcjonowania ośrodka pomocy społecznej jako instytucji programującej, koordynującej i finansującej działania na rzecz integracji społecznej 2. Pełne włączenie pomocy społecznej w działania na rzecz aktywnej integracji – wyodrębnienie Centrum Aktywizacji i Pracy Socjalnej 3. Profesjonalizacja działań poprzez standardy realizacji usług oraz nowa rola pracownika socjalnego realizującego działania w różnych instytucjach posiadającego takie same uprawnienia w realizacji zadań publicznych ·        4. Budowa partnerstwa w zakresie integracji społecznej – jednolity tryb współpracy, partnerstwo publiczno – społeczne, 5. Uspołecznienie działań w zakresie integracji społecznej – wspieranie rozwoju sektora usług społecznych realizowanych przez podmioty ekonomii społecznej 6. Nadanie nowej roli strukturom regionalnym – Regionalnemu Ośrodkowi Polityki Społecznej jako koordynatora polityki integracji społecznej w województwie Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Czy środki Europejskiego Funduszu Społecznego mogą wesprzeć reformę pomocy społecznej? Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Priorytet I. Działanie 1.2 Wsparcie systemowe instytucji działających w obszarze pomocy i integracji społecznej rozbudowa systemu monitorowania i oceny efektywności działań a także prognozowania sytuacji w obszarze pomocy społecznej m.in. poprzez prowadzenie i upowszechnianie badań, ekspertyz i analiz; tworzenie i rozwijanie standardów jakości usług instytucji pomocy i integracji społecznej; rozwój krajowego systemu szkoleń tematycznych i specjalistycznych (szkolenia dotyczące kwestii o zasięgu krajowym) oraz doskonalenia kadr instytucji pomocy i integracji społecznej (m.in. poprzez szkolenia/kursy, doradztwo, studia, studia podyplomowe, wizyty studyjne, specjalizacje, coaching, superwizję); poszerzanie oferty instytucji pomocy i integracji społecznej w zakresie usług na rzecz aktywizacji zawodowej i społecznej; rozwój narzędzi i systemów informatycznych dla jednostek organizacyjnych pomocy społecznej; upowszechnianie systemów informatycznych zwiększających dostęp do informacji o instrumentach i usługach systemu pomocy i integracji społecznej; budowa i ulepszanie systemu koordynacji oraz przekazywania informacji i danych między instytucjami działającymi w obszarze polityki społecznej i rynku pracy; identyfikacja i promocja najlepszych praktyk i rozwiązań z zakresu pomocy i integracji społecznej. Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Priorytet VII. Działanie 7.3 Równość szans dla wszystkich oraz promocja integracji społecznej 1.290.904.768 euro Instytucja wdrażająca – WUP/ROPS lub inna instytucja SYSTEMOWY KONKURSOWY SYSTEMOWY SYSTEMOWY Instrumenty aktywnej Integracji adresowane do klientów pomocy społecznej pozbawionych zatrudnienia Ośrodki pomocy społecznej Instrumenty aktywnej integracji adresowane do klientów pomocy społecznej pozbawionych zatrudnienia Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie Projekty służące wzmocnieniu i rozwojowi publicznych służb społecznych Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej na rzecz Ośrodków Pomocy Społecznej, Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie Projekty wzmacniające rozwój instytucjonalny integracji społecznej i ekonomii społecznej Wszystkie legalne podmioty Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Działania OPS (MOPR) we współpracy z PUP Bezrobotni -2,3 mln Usługi i instrumenty rynku pracy Powiatowy urząd pracy Bezrobotni -1,0 mln Instrumenty Aktywnej integracji Ośrodek pomocy społecznej Bezdomni (OPS); Niepełnosprawni (PCPR), Uzależnieni (OPS); Opuszczający zakłady karne (OPS); Imigranci (PCPR); Opuszczający placówki opiekuńczo-wychowawcze i rodziny zastępcze (PCPR); Korzystające ze świadczeń pomocy społecznej od co najmniej 24 miesięcy (OPS); Osoby pochodzące z rodzin niewydolnych wychowawczo, w tym osoby samotnie wychowujące dzieci lub rodziny wielodzietne z problemami wychowawczymi; będący bezrobotnymi, poszukującymi pracy lub bez zatrudnienia będącymi jednocześnie klientami pomocy społecznej Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Zadania wynikające z ustawy o pomocy społecznej pomoc w integracji ze środowiskiem osób mających trudności w przystosowaniu się do życia, młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze itp. zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodziców (placówki dzienne) pomoc osobom mającym trudności w integracji ze środowiskiem, które otrzymały status uchodźcy lub inny specjalistyczne poradnictwo (?) Zadania wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie działania w zakresie aktywizacji społeczno zawodowej dla ofiar przemocy w rodzinie przebywających w specjalistycznych ośrodkach wsparcia (?) Zadania wynikające z ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych działania w zakresie rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych w tym: finansowanie działań na rzecz aktywizacji zawodowej w WTZ, działania na rzecz zatrudnienia wspieranego Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Projekty wzmacniające rozwój instytucjonalny integracji społecznej i ekonomii społecznej - działanie konkursowe wsparcie (m.in. prawne, organizacyjne, szkoleniowe i finansowe) dla tworzenia i działalności jednostek sektora ekonomii społecznej, w tym: zakładów aktywności zawodowej, centrów integracji społecznej, klubów integracji społecznej, podmiotów działających na rzecz aktywizacji społeczno-zawodowej promowanie i wspieranie zatrudnienia (w tym podmiotów działających na jego rzecz) w sektorze ekonomii społecznej i w organizacjach pozarządowych poradnictwo psychologiczne, psychospołeczne, zawodowe i inne, prowadzące do integracji społecznej i zawodowej, skierowane do osób zagrożonych wykluczeniem i ich otoczenia rozwój form zatrudnienia i wsparcie tworzenia miejsc pracy dla osób należących do grup szczególnego ryzyka (m.in. alternatywne i elastyczne formy zatrudnienia, telepraca) wsparcie mobilności na rynku pracy oraz rozwój usług przezwyciężających indywidualne bariery w powrocie na rynek pracy rozwijanie umiejętności i kompetencji społecznych, niezbędnych w poszukiwaniu i utrzymaniu zatrudnienia wsparcie tworzenia i działalności instytucji aktywizujących osoby zaburzone psychicznie, w tym środowiskowe domy samopomocy promocja i wsparcie wolontariatu, w zakresie integracji osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym wsparcie dla tworzenia i funkcjonowania pozaszkolnych form integracji społecznej młodzieży (świetlice socjoterapeutyczne, kluby środowiskowe) wsparcie lokalnych inicjatyw samoorganizacji i samopomocy na rzecz integracji społecznej rozwój form wsparcia indywidualnego i środowiskowego, umożliwiających integrację zawodową i społeczną osobom ze specyficznymi trudnościami na rynku pracy (w tym m.in. osobom niepełnosprawnym) organizowanie akcji i kampanii promocyjno – informacyjnych m.in. z zakresu równości szans, mobilności i elastyczności zawodowej, promowania postaw aktywnych oraz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu szkolenia oraz specjalistyczne doradztwo dla kadr integracji społecznej, działających na terenie regionu, powiązane bezpośrednio z potrzebami oraz ze specyfiką realizowanych zadań rozwój dialogu, partnerstwa publiczno-społecznego i współpracy na rzecz rozwoju zasobów ludzkich na poziomie regionalnym i lokalnym prowadzenie, publikowanie i upowszechnianie badań i analiz z zakresu integracji i polityki społecznej w regionie Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Sposób dofinansowywania projektów PO KL w trybie systemowym zgodność Instytucja wdrażająca Plan działania Zwięzły opis planowanych działań, preferowanych form wsparcia (typów projektów), podziału środków finansowych na wybrane typy projektów oraz zasad i terminów wyboru projektów. Umowa ramowa przedmiot umowy środki finansowe monitoring Karta projektu załącznik Opis działań podejmowanych w ramach projektu;  Określenie grup docelowych projektu; Zestawienie wskaźników produktu i rezultatu (wraz z wartościami docelowymi); Syntetyczny opis sposobu zarządzania projektem (w tym: zasoby kadrowe); Budżet projektu (główne kategorie wydatków z podziałem na lata realizacji wsparcia, określenie wysokości wkładu własnego). Beneficjent Grupy docelowe (osoby, instytucje, grupy społeczne bezpośrednio korzystające z pomocy) Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Wskaźniki realizacji Priorytetu: wskaźniki produktu: liczba uruchomionych w wyniku wsparcia uzyskanego z EFS przedsięwzięć gospodarczych (w tym przez osoby bezrobotne); liczba osób, które otrzymały wsparcie w ramach realizowanych projektów (w przekroju: ogółem, k/m); liczba osób niepełnosprawnych, które otrzymały wsparcie (w przekroju: ogółem, k/m); liczba zatrudnionych w ramach Priorytetu doradców zawodowych, pośredników pracy i pracowników socjalnych (w przekroju: ogółem, k/m). wskaźniki rezultatu: wskaźnik aktywizacji – stosunek liczby osób aktywizowanych do liczby osób zarejestrowanych, średniorocznie (w przekroju: ogółem, k/m); udział klientów pomocy społecznej objętych kontraktem socjalnym / projektem aktywizacji lokalnej w ogóle klientów korzystających z pomocy społecznej (w przekroju: ogółem, k/m); wskaźnik prewencji – stosunek liczby osób, którym udzielono usług doradztwa, poradnictwa lub pośrednictwa w pierwszych 6/12 miesiącach od rejestracji do liczby osób zarejestrowanych. wskaźniki wpływu: wskaźnik efektywności – udział osób, które podjęły dalszą naukę lub pracę w okresie 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie do liczby osób które ukończyły udział w projekcie (w przekroju: ogółem, k/m). Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym Ministerstwa Rozwoju Regionalnego