Nazwa szkoły: Gimnazjum nr 1 w Chełmży ID grupy: 96/64_MP_G2 Opiekun: mgr Ewa Wiśniewska Kompetencja: Matematyczno-Przyrodnicza Temat projektowy: Las jako naturalne środowisko życia Semestr/rok szkolny: semestr II/ 2011/2012

Spis treści: 1. Rola lasów 2. Lasy Polski 3. Ekosystem 4. Warstwy lasu i gatunki roślin oraz zwierząt w nim żyjące 5. Szkodniki oraz niszczenie lasów

Rola lasów Lasy stanowią cenny faktor w ekologicznym balansie, zapewniając ciągłość życia, różnorodność krajobrazu oraz neutralizację zanieczyszczeń (zapobiegają degradacji środowiska).

Lasy przyczyniają się do zmniejszania parowania, wpływają na wzrost ilości opadów, a także chronią okoliczne tereny przed hałasem. Obszary leśne zapewniają także produkcyjność biologiczną, są produktem społeczeństwa jako całości, pomagając kształtować lepsze warunki dla zdrowia, życia, rekreacji, rozwoju kultury, nauki i edukacji.

Podstawowe funkcje lasów: a) Produkcyjne- Lasy dostarczają drewna, owoców, ziół, grzybów, żywicy, są siedliskiem życia dzikich zwierząt b) Pozaprodukcyjne- Kształtują i wpływają na warunki środowiska przyrodniczego. Lasy regulują stosunki wodne, zmniejszają erozję gleb, regulują wahania temperatury, chronią przed wiatrem.

Lasy Polski Jeszcze pod koniec XVIII wieku lesistość Polski wynosiła ok. 40% ale po II wojnie światowej w 1946 roku wynosiła ona tylko 20,8%. Gospodarka leśna w latach 1946-1970 zwiększyła lesistość Polski do 28%. Od końca II wojny światowej zasoby leśne Polski systematycznie się powiększają. Zgodnie z Narodowym Programem Zwiększania Lesistości w 2020 roku lasy mają stanowić 30% powierzchni kraju, a w 2050 – 33%.

Struktura gatunkowa W strukturze leśnej w Polsce przeważają lasy iglaste, w których dominującym gatunkiem jest sosna zwyczajna. Od 1945 roku struktura gatunkowa polskich lasów ulega istotnym przemianom wyrażającym się między innymi zwiększeniem udziału drzewostanów z przewagą gatunków liściastych. wykres prezentuje udział poszczególnych gatunków drzew w ogólnej strukturze lasów polskich:

Struktura własnościowa 82% polskich lasów to lasy publiczne (w tym lasy pozostające w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe stanowią 78%, lasy parków narodowych to 2%, lasy gminne 0,9% i inne lasy skarbu państwa 1,1%). 18% to lasy prywatne.

Ekosystem Co to jest ekosystem…? EKOSYSTEM- funkcjonalna całość, w której zachodzą przepływ energii oraz nieustanny obieg materii, zespół org. żywych różnych gatunków powiązane zależnościami pokarmowymi zamieszkujące dane środowisko wraz z czynnikami abiotycznymi (klimatycznymi). Działającymi korzystnie lub niekorzystnie na nie.

W przyrodzie wyróżnia się: ekosystemy naturalne, które powstały bez udziału człowieka. Należą do nich między innymi lasy, stepy, rzeki, morza. b) ekosystemy sztuczne, które powstały w wyniku działalności człowieka. Są to: pola, sady. Ekosystem Sztuczny- Staw rybny Ekosystem naturalny- Jezioro

Przemiany ekosystemów Wzajemny wpływ ożywionych i nieożywionych elementów przyrody sprawia, że wciąż powstają nowe ekosystemy, a istniejące podlegają zmianom. Modyfikacje biotopu powodują powstawanie kolejnych siedlisk, a tym samym stwarzają warunki życia dla nowych gatunków organizmów tworzących biocenozę. Proces ten nazywamy sukcesją. Sukcesja pierwotna - sukcesja ekologiczna rozpoczynającą się od zasiedlenia terenu dziewiczego, np. nagich skał, lawy, nowej piaszczystej wydmy. Powierzchnia nagiego gruntu, pozbawiona swojej pierwotnej roślinności na skutek pożaru, powodzi czy zlodowacenia, nie pozostaje długo bez roślin i zwierząt. Sukcesja wtórna - sukcesja, której punktem wyjścia jest ekosystem zmieniony przez człowieka - np. półnaturalny albo sztuczny. W Polsce taką sukcesję najczęściej możemy zaobserwować na terenach porolnych, przede wszystkim polach i łąkach ugorowanych z powodu słabej gleby. Sukcesja wtórna zmierza do odtworzenia się naturalnego zbiorowiska charakterystycznego dla lokalnych warunków środowiskowych.

Warstwy lasu i gatunki roślin oraz zwierząt w nim żyjące Budowa lasu jest zróżnicowana. W zależności od nasłonecznienia i wilgotności gleby, rosną różne rośliny. Tam gdzie jest niewiele światła, ale jest bardzo duża wilgotność, rośliny zielne są małe i drobne. W nieco wyższej partii lasu, gdzie częściej dociera słońce rosną krzewy i młode drzewa. Najwyższe piętro lasu stanowią wysokie drzewa.

wysokie drzewa podszyt runo leśne

Wysokie drzewa Najwyższą warstwę lasu tworzą wysokie drzewa: dęby, buki, brzozy, sosny, jodły, modrzewie i świerki. Ich korony zatrzymują najwięcej światła i opadów atmosferycznych. W tej warstwie lasu ptaki znajdują schronienie i budują gniazda.

Drzewa iglaste SOSNA Kora szarobrązowa. Igły wyrastają po 2 z krótkopędu. Szyszki są kuliste. JODŁA Ma igły płaskie, od spodu z 2 białymi paskami. Szyszki stoją ku górze, dojrzałe rozsypują się.

Drzewa liściaste BRZOZA Ma białą korę. Liście kształtem zbliżone do trójkąta. JARZĄB Ma charaktery-styczne czerwone owoce zebrane w baldachimy.

Podszyt Średnią warstwę lasu, czyli podszyt stanowią młode drzewa i krzewy, takie jak: leszczyna, jałowiec, czeremcha, czarny bez, kalina i malina. Żyje w nich dużo owadów będących pokarmem dla ptaków.

Krzew o kremowych kwiatach i czarnych owocach. Krzewy CZARNY BEZ Krzew o kremowych kwiatach i czarnych owocach. CZEREMCHA Krzew ma kwiaty białe, zwisające zebrane w grona.Owoce są czarne, a później czerwone.

Pędy ma pokryte szczeciniastymi kolcami. MALINA Pędy ma pokryte szczeciniastymi kolcami. Owoce złożone są z wielu czerwonych kuleczek. LESZCZYNA Duży krzew liściasty. Owoce leszczyny zwane orzechami laskowymi są pożywne i zdrowe.

Runo leśne Najniższą warstwę, zwaną runem leśnym, tworzą: paprocie, mchy, borówki, wrzosy, grzyby i rośliny zielne. Rośliny te lubią cień i wilgoć. W nich znajdują schronienie żaby, zaskrońce i motyle.

Paproć o potrójnie pierzastych liściach. Tworzy gęste zarośla. Paprocie ORLICA Paproć o potrójnie pierzastych liściach. Tworzy gęste zarośla. PAPROTKA ZWYCZAJNA Liście wyrastają pojedynczo .Na spodniej stronie znajdują się żółte zarodniki.

Mech luźny, nierozgałęziony. Jeden z największych mchów europejskich. Mchy MECH PŁONNIK Mech luźny, nierozgałęziony. Jeden z największych mchów europejskich. TORFOWIEC Mech gąbczasty, barwy bladozielonej do białawej. Rośnie w zacienionych miejscach.

Grzyby BOROWIK SZLACHETNY MUCHOMOR CZERWONY

Inne rośliny runa leśnego WRZOS Krzewinka o jasno- fioletowych kwiatach zebranych w grona. BORÓWKA CZARNA Krzewinka o rozgałęzionej łodydze. Owocami są czarne jagody.

Podsumowanie WARSTWY LASU podszyt wysokie drzewa runo leśne mchy drzewa iglaste drzewa liściaste młode drzewa krzewy mchy paprocie grzyby rośliny zielne

WYSOKIE DRZEWA drzewa iglaste drzewa liściaste sosna brzoza jodła jarząb

KRZEWY malina czeremcha leszczyna czarny bez

RUNO LEŚNE mchy paprocie grzyby rośliny zielne inne rośliny płonnik torfowiec paprotka orlica grzyby borowik szlachetny muchomor czerwony rośliny zielne inne rośliny konwalia przylaszczka wrzos borówka

Zwierzęta żyjące w lesie Las jest dla zwierząt miejscem, gdzie znajdują pożywienie i schronienie. Żyją tu liczne owady, żmije, zaskrońce, ptaki i ssaki.

Ssaki BORSUK DZIK JEŻ ŁASICA

ŁOŚ WIEWIÓRKA ZAJĄC JELEŃ

Drapieżniki WILK LIS RYŚ

Ptaki SIKORKA MODRA DZIĘCIOŁ ZIELONY SOWA

SŁOWIK KRUK DZIĘCIOŁ ŻOŁĘDZIOWY PUCHACZ

Owady KLESZCZ KOMAR MRÓWKA MUCHA

Szkodniki oraz niszczenie lasów

Gospodarka leśna od dawna miała do czynienia z zakłóceniami cyklu produkcji: masowe pojawianie się szkodników owadzich, często o rozmiarach gwałtownych gradacji, występowanie chorób grzybowych – trwałe i na dużych obszarach, niekiedy masowe oraz szkody klimatyczne i klęski żywiołowe – wiatrołomy, śniegołomy, susze, mrozy. Cetyniec Kornik Przypłaszczka Szczególnie groźne w sytuacji zakłóceń procesów ekologicznych są tzw. szkodniki wtórne, owady "dobijające" drzewa osłabione (cetyńce, korniki, przypłaszczki), które w dużym stopniu decydują o ilości drzew martwych w lesie (tzw. Posusz)

Zagrożeniem dla upraw i młodych drzewostanów stają się coraz częściej zwierzęta łowne, naturalny przecież komponent leśnych biocenoz. Powierzchnia zgryzionych i wydeptanych upraw, młodników odartych z kory i połamanych przez sarny, jelenie i łosie wynosiła w 1991 r. 390 tysięcy hektarów. Na tych obszarach realizacja celów hodowlanych leśnictwa jest niemożliwa.

Jednym z niedocenianych zagrożeń dla lasów jest presja turystyczna, wiążąca się między innymi z zaśmiecaniem środowiska. Odpady turystyczne nie tylko wpływają negatywnie na szatę roślinną, glebę i hydrosferę, ale tak że na życie mezofauny oraz kręgowców. Znaczna część społeczeństwa lubi odwiedzać lasy, ale nie każdy zdaje sobie sprawę z potrzeby pozostawienia ich w niezaśmieconym stanie. Drzewostany stają się miejscem spędzania wolnego czasu, chwilowego wypoczynku, po którym zostają niechlubne wizytówki w postaci nie sprzątniętych śmieci.

Aby zapobiec zanieczyszczaniu lasów musimy: 1. Zbierać makulaturę. 2. Nie wyrzucać śmieci do lasu. 3. Nie wyrzucać niezapisanych zeszytów, bloków, notesów 4. Zmniejszyć ilość zanieczyszczeń wydzielanych przez przemysł 5. Rozsądnie prowadzić wyrąb drzew 6. Sadzić więcej drzew liściastych bardziej odpornych na szkodniki i zanieczyszczenia 7. Jak najrzadsze jeżdżenie autem tylko rowerem... 8. Zakładanie flirtów na kominy 9. Kupowanie żarówek energooszczędnych 10. Segregować śmieci

Zanim wyrzucisz niepotrzebną ci rzecz pomyśl jak długo będzie się tam rozkładać… - butelki szklane 1 000 000 lat, - puszki aluminiowe od 80-100 lat do 200-400 lat, - plastiki 100-1000 lat, - torby plastikowe 10-20 lat, - stosowane powszechnie woreczki jednorazowe 250-300 lat, - gumowa opona 50-80 lat, - kawałek drewna 10-15 lat, - papier pokryty plastikiem 5 lat. Ponadto inne odpadki pozostawiane przez turystów: - niedopałki papierosów 1-5 lat, - papierek po gumie do żucia 2-4 tygodni, - ogryzek 5 tygodni, - skórki pomarańczy i bananów 2-5 tygodni.

Rozwijająca się działalność człowieka coraz znaczniej ogranicza niezniszczoną przestrzeń terenów leśnych. Zagrożone są lasy Europy i Ameryki Północnej. Karczuje się je aby poszerzyć przestrzeń miejską i drogi nasilonej komunikacji. Zanieczyszczenie środowiska niszczy roślinność wszystkich kontynentów. Poważnym zagrożeniem są miedzy innymi kwaśne deszcze. Najbardziej dotknięte karczowaniem lasów tropikalnych są następujące regiony świata: Amazonia Lasy Haiti Lasy Bangladeszu, Indonezji i Indii Lasy zachodniego wybrzeża Afryki: -Kamerun -Ghana -Gwinea -Nigeria -Wybrzeże Kości Słoniowej Bangladesz

W Afryce główną przyczyna wycinki lasów jest narastająca bieda zamieszkującej jej ludności. Drewno jest bardzo cennym i coraz rzadszym surowcem. Azja - na terenach niektórych państw Azji wycinka lasów jest bardzo nasilona. Eksport drewna w roku 1992 z terenów Kambodży wyniósł nawet około 1,2 mln. m3 drewna. Proces wylesiania jest nasilany przez budowę dróg. Zdjęcia pokazują Autostradę Transamazońską podczas budowy i kilka lat później. Na drugim zdjęciu wyraźnie widać wyrąb lasu wzdłuż autostrady.

Pożary lasów Niewątpliwie czynnikiem decydującym o dużym zagrożeniu pożarowym lasów jest długotrwała bezdeszczowa pogoda i wysokie temperatury powietrza. Należy sądzić, że na wielu obszarach lasów w Polsce, zwłaszcza na południu i zachodzie kraju tworzy się nowa kategoria zagrożenia pożarowego, będąca wynikiem jednoczesnego występowania, co najmniej trzech wzajemnie wspierających się zjawisk: długotrwałej suszy (być może w związku z globalnymi zmianami klimatu), skutków zanieczyszczenia powietrza (zamieranie drzew, przerzedzenie drzewostanów, bujny wzrost traw, a zatem nagromadzenie dużej ilości łatwopalnego materiału) oraz zwiększonego natężenia transportu i ruchu rekreacyjno-turystycznego w lasach.

Na koniec wybraliśmy się na wycieczkę do pobliskiego lasu, w którym staraliśmy się określić gatunki roślin w nim występujących. Oto jak wyglądała nasza wyprawa