JAK NAM DALEKO DO ŚRODOWISKOWEGO SYSTEMU WSPARCIA SPOŁECZNEGO OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI ? Ewa Szczypior

Definicja oparcia społecznego, którą przyjęliśmy przy tworzeniu Strategii polityki społecznej województwa pomorskiego do 2013 roku określa, że jest to system wypracowany przez podmioty pomocy społecznej i służby zdrowia, umożliwiający podtrzymywanie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, organizowanie w środowisku społecznym pomocy ze strony rodziny, innych osób, grup, organizacji pozarządowych i instytucji oraz udzielanie pomocy finansowej i rzeczowej.

„System ochrony zdrowia psychicznego w Polsce nie odpowiada współczesnym standardom i potrzebom społecznym - nie można dłużej odkładać początku jego gruntownej , systemowej przebudowy.” NPOZP

NARODOWY PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO jego długoletnie powstawanie i trudność w finansowaniu pożądanych zmian skłoniło środowisko pomorskie do przygotowania swojej analizy i przedstawienia założeń w ramach Programu „Zdrowie dla Pomorzan” opracowania „Nie ma zdrowia bez zdrowia psychicznego”.

Zdrowie psychiczne może i powinno także w naszym kraju stać się istotną wartością - wyzwaniem dla polityków zapobiegania jego zaburzeniom, unowocześnienia opieki psychiatrycznej według modelu środowiskowego oraz prowadzenia badań i budowania systemów informacyjnych.

Psychiatria środowiskowa to zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej, zintegrowanej i dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form pomocy niezbędnych do życia w środowisku społecznym, w tym rodzinnym, zawodowym.

NPOZP zawiera kierunki realizacji wyznaczonych celów: wymagają koordynacji różne formy opieki i pomocy wymagają stabilnego finansowania jednoczesnego działania promującego zdrowie psychiczne jednoczesnego realizowania badań naukowych i informatyzacji tego obszaru wymagają obowiązującego wszędzie środowiskowego modelu usług psychiatrycznych

Dane analizowane przez grupę roboczą ds Dane analizowane przez grupę roboczą ds. lecznictwa psychiatrycznego pokazują: Dynamika zachorowań w woj. pom. jest znacznie większa niż w kraju i wynosi 11,8% w stosunku do 6,6% w Polsce. Od roku 1994 przyrasta liczba osób korzystających z leczenia ambulatoryjnego i stacjonarnego /w 1994 roku było 32.475 osób, a w 2006 już 84.678 osób/. Rośnie liczba zamachów samobójczych zakończonych zgonem w woj. pom. z 261 do 292, gdy w kraju maleje z 4893 do 4090 w latach 2004-2006. Dzieci leczonych z zaburzeniami psychicznymi jest wyjątkowo mało w stosunku do wskazań krajowych, ale dostępność jest wyjątkowo niska- co 101 dni średnio częstość możliwych wizyt pacjenta. Najczęściej leczone są osoby z powodu zaburzeń depresyjnych i lękowych, w ciągu 15 lat wskaźnik tych zaburzeń wzrósł o 85%!!!

Dane analizowane przez grupę roboczą ds Dane analizowane przez grupę roboczą ds. lecznictwa psychiatrycznego pokazują: Brak jest kadry zarówno lekarzy psychiatrów, szczególnie dzieci i młodzieży, jak i psychologów klinicznych, pracowników socjalnych, pielęgniarek, terapeutów zajęciowych i psychoterapeutów z certyfikatem. Ciągle niewystarczające finansowanie z NFZ niższe niż w kraju. Przestarzały model organizacyjny- brak form leczenia środowiskowego W Poradniach Zdrowia Psychicznego i Poradniach Psychogeriatrycznych (obejmujących leczeniem osoby powyżej 65 roku życia), przybywa osób leczonych i zgłaszających się po raz pierwszy. Notuje się większy, proporcjonalny wzrost w poradniach dla osób w wieku podeszłym, co odzwierciedla zmiany demograficzne społeczeństwa naszego województwa.

Przewiduje się, że do 2020 roku depresja będzie najpowszechniej występującym zaburzeniem psychicznym. Należy podkreślić, że zaburzenia psychiczne kosztują państwo utratę 3-4% PKB i są najczęstszą przyczyną pobierania rent inwalidzkich. Grupą szczególnie wymagającą pomocy jest młodzież, ze względu na jej pogarszające się samopoczucie psychospołeczne (wynikające ze stresu, narastającej przemocy, dostępności narkotyków).”

Zadanie tworzenia CENTRUM ZDROWIA PSYCHICZNEGO (dla obsługi 1500 dorosłych, na 50 tys. mieszkańców, czyli dzielnice dużych miast lub poziom powiatu). W ramach Centrum działałby zespoły: Ambulatoryjny: porady lekarskie i psychologiczne, indywidualna i grupowa pomoc psychoterapeutyczna, czynności pielęgniarskie, interwencje socjalne. Środowiskowy: wizyty domowe, terapia indywidualna i grupowa, praca z rodziną, treningi umiejętności, budowanie sieci oparcia społecznego, zajęcia i turnusy rehabilitacyjne. Dzienny : częściowa hospitalizacja. Szpitalny: dostęp do odpowiednio kwalifikowanej psychiatrycznej opieki stacjonarnej. Podstawowym i docelowym rozwiązaniem powinny być świadczenia oddziału psychiatrycznego lokalnego szpitala ogólnego!!! Centrum opierać powinno współpracę o powiatowe/miejskie zespoły koordynacyjne ds. wsparcia społecznego i profilaktyki zagrożeń zdrowia psychicznego.

Osoby z zaburzeniami psychicznymi mają prawo osiągać i podtrzymywać maksymalny potencjał osobistego indywidualnego rozwoju, niezależności społecznej i godności osobistej, a my mamy obowiązek im to umożliwiać. „Sposób , w jaki społeczeństwo traktuje swoich słabszych członków, włączając w to osoby z zaburzeniami, wiele mówi o tym społeczeństwie” Raport dla Parlamentu Europejskiego.

Przegląd elementów sieci oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi w Polsce i Regionie Pomorskim Środowiskowe Domy Samopomocy Domy pod Fontanną / Fountain House/ Kluby Samopomocy Mieszkalnictwo wspierane /Hostele/ Warsztaty Terapii Zajęciowej Zakłady Aktywizacji Zawodowej Asystentura Kluby Integracji Społecznej Centra Integracji Społecznej Biura Integracji Zawodowej Osób Niepełnosprawnych Podmioty ekonomii społecznej Podmioty służące działaniom artystycznym- galerie, orkiestry, festiwale.

Program wyrównywania szans o. n Program wyrównywania szans o.n. województwa pomorskiego na lata 2006-2013 Analiza badania 428 o.n w wieku od 20 do 56 r.ż. z beneficjentów realizowanych w w naszym woj. programów. Pytano o: Jakość relacji z innymi ludźmi - lepsze 77% Znaczenie aktywności lokalnej – lepsze 69% Własnej ciekawości społecznej - poszukuje sam 49,5% dostał propozycje 34% nowe inicjatywy wokół 40% Oglądalności programów TV - więcej tematów dla o.n. 72% Własne oczekiwania – chce bardziej uczestniczyć - 69%

Podsumowując – dobry prognostyk dla zmian integracyjnych – sami niepełnosprawni widzą potrzebę większego włączania się w życie społeczne ich miejsc zamieszkania. Jednakże tylko połowa świadomie poszukuje informacji o możliwych źródłach i drogach pomocy deklarują oczekiwanie na propozycje ze strony władz lokalnych i społeczności.

Realny wpływ wskazanych instytucji na jakość życia w społeczeństwie: organizacje pozarządowe - Caritas, parafie, Centrum Inicjatyw Obywatelskich, PZN, PSOUU, inne organizacje samorządowe- MOPS, OWI, WTZ, PCPR organizacje rządowe – PEFRON, PUP, ZUS.

BRAK NA KAŻDYM POZIOMIE INSTYTUCJI SYNTEZY DOKONAŃ, DOSTRZEŻENIA BRAKÓWI ZANIEDBAŃ, FORMUOWANIA ZALECEŃ. BRAK PRZEPŁYWU PIONOWEGO INFROMACJI MIĘDZY SZCZEBLAMI ZARZADZANIA – BRAK ROZWIĄZAŃ SYSTEMOWYCH PRZY DOBRYCH DZIAŁANIACH DORAŹNYCH.

MONITORING NIEZBĘDNY na poziomie regionu aby uzyskać PRAWDZIWĄ INTEGRACJĘ: potrzeb i oczekiwań o.n. realizacji programów na rzecz o.n. ocena stopnia zaspokojenia potrzeb i oczekiwań o.n wskazania dla polityki społecznej.

przełamywać zaklęty krąg dziedziczenia statusu społecznego Modyfikacja strategii lizbońskiej w poł. okresu jej realizacji wskazuje na pierwszeństwo kwestii społecznych nad gospodarczymi – europejski model socjalny: zagwarantowanie jednostkom i grupom społ. ochronę przed różnego rodzaju ryzykiem społ. i przed zachodzącymi zmianami zapewnić wszystkim obywatelom godny standard życia i możliwości pełnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa zminimalizować przejawy dyskryminacji stworzyć w miarę równe szanse dla wszystkich zapobiegać marginalizacji i integrować osoby wykluczone ze społeczeństwa przełamywać zaklęty krąg dziedziczenia statusu społecznego zmniejszyć istniejące różnice materialne wśród jednostek i grup .

Raport stwierdza, że polityka społeczna, na którą przeznaczana jest istotna część ogółu wydatków publicznych, nie zapobiega w pełni ubożeniu i wykluczaniu pewnych grup . Niezbędny staje się rozwój aktywnej polityki lokalnej, gdyż polityka integracji społecznej powinna być realizowana przede wszystkim na szczeblu lokalnym. Należy koncentrować się na wspieraniu współpracy pomiędzy wyspecjalizowaną administracją publiczną, rozwijającym się sektorem pozarządowym, biznesem coraz bardziej świadomym oraz samorządami lokalnymi, które powinny stać się inicjatorami polityki integracji na swoich obszarach!!!