Konferencja GZM "Od miasta do metropolii – drogi rozwoju Europy" METROPOLIA “SILESIA” Z PERSPEKTYWY REGIONU Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Planowania Strategicznego i Przestrzennego ul. Ligonia 46 40-037 Katowice

METROPOLIZACJA - PROCESY METROPOLIZACJI JAKO DECYDUJĄCY CZYNNIK ROZWOJU REGIONU Proces metropolizacji kształtuje środowisko przestrzenne, społeczne i gospodarcze metropolii, a jego cechą jest przekształcenie historycznie ukształtowanej hierarchicznej organizacji terytorialnej w organizację sieciową o zasiegu europejskim. Metropolia musi posiadać rozbudowane funkcje egzogeniczne powiązane w skali globalnej z innymi metropoliami. Powiązania te są czynnikiem sprzyjającym dla lokalizacji inwestycji, które są mniej ryzykowne na dużym rynku pracy, w miejscu gdzie łatwy jest dostęp do szerokiego wachlarza podwykonawców i różnego rodzaju usług. Metropolie są zatem węzłami przepływów w sieciach transportowych, komunikacyjnych oraz węzłami kontaktów między przedsiębiorstwami produkcyjnymi, handlowymi, bankami i instytucjami finansowymi.

Kształt aglomeracji miejskich określony w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego

Związek Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego Organizacje wzmacniające rozwój aglomeracji w Województwie Śląskim: Związek Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego Górnośląski Związek Metropolitalny

Aglomeracja Górnośląska i Aglomeracja Rybnicka Obszar zdefiniowany w PZPWŚ oraz Struktura organizacyjna samorządów

Górnośląski Związek Metropolitalny CZŁONKOWIE Związek Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego Górnośląski Związek Metropolitalny Miasta na prawach powiatu (14): Bytom Chorzów Dąbrowa Górnicza Gliwice Jaworzno Katowice Mysłowice Piekary Śląskie Ruda Śląska Siemianowice Sosnowiec Świętochłowice Tychy Zabrze Powiaty (3): Raciborski Rybnicki Wodzisławski Miasta na prawach powiatu (3): Rybnik Żory Jastrzębie Zdrój Gminy (19): Miasta na prawach powiatu (11): Bytom Chorzów Dąbrowa Górnicza Gliwice Katowice Mysłowice Ruda Śląska Siemianowice Sosnowiec Świętochłowice Zabrze Gminy (12): Będzin Bobrowniki Chełm Śląski Czeladź Gierałtowice Imielin Knurów Psary Radzionków Siewierz Sławków Wojkowice Czerwionka-Leszczyny Gaszowice Godów Gorzyce Jejkowice Kornowac Krzanowice Krzyżanowice Kuźnia Raciborska Lubomia Lyski Marklowice Mszana Pszów Racibórz Radlin Rydułtowy Świerklany Wodzisław Śl.

Związek Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego Górnośląski Związek Metropolitalny Związek międzygminny Stowarzyszenie Związek międzygminny Forma prawna 8.06.2007 (wpis do Rejestru Związków Międzygminnych) 24.04.2002 (wpis do Rejestru Stowarzyszeń) 16.12.1991 (wpis do Rejestru Związków Międzygminnych) Data utworzenia Piotr Uszok (prezydent Katowic) Waldemar Socha (prezydent Żor) Roman Urbańczyk Przewodniczący Powierzchnia (w km2) 1 218 1 154 1 394 Liczba ludności 1 969 349 617 567 1 910 585 14 miast na prawach powiatu 25 gmin i powiatów 23 gminy i miasta na prawach powiatu Członkowie

Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego ZADANIA Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego Związek Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego Górnośląski Związek Metropolitalny wspólna strategia rozwoju pozyskiwanie funduszy krajowych i zagranicznych zarządzanie drogami aktywizacja rynku pracy wspieranie edukacji opiniowanie procesów legislacyjnych i decyzyjnych dotyczących Związku współpraca z samorządem, administracją państwową, społecznościami lokalnymi współpraca z administracją rządową, samorządową, i innymi organizacji oraz współpraca transgraniczna udział w tworzeniu stowarzyszeń, fundacji itp. wspieranie rozwoju gospodarczego, edukacji, kultury, ochrony środowiska, rozwoju infrastruktury technicznej, innowacyjności pozyskiwanie funduszy krajowych i europejskich promocja społeczności lokalnych opiniowanie aktów prawnych regulujących działanie samorządu lokalnego i podejmowanie inicjatyw prawodawczych w tej kwestii rozwijanie podmiotowości aglomeracji działania na rzecz ładu przestrzennego i skoordynowanego zagospodarowania terenu kształtowanie zintegrowanego systemu transportowego organizacja lokalnego transportu zbiorowego utrzymanie i rozwój infrastruktury związku prace studialne nad rozwojem systemów transportowych inne prawa i obowiązki związane z transportem zbiorowym

Aspekt instytucjonalny CZY GÓRNOŚLĄSKI ZWIĄZEK METROPOLITALNY JEST METROPOLIĄ? Wielokryteriowe podejście do zagadnienia metropolii Aspekt naukowy Aspekt instytucjonalny METROPOLIA Aspekt gospodarczy Aspekt prawny Aspekt społeczny

CZY GÓRNOŚLĄSKI ZWIĄZEK METROPOLITALNY JEST METROPOLIĄ? Aspekt naukowy O tym czy dany obszar jest metropolią czy też nie, nie decydują względy intencjonalne ani zapisy planów zagospodarowania przestrzennego tylko realne zjawiska gospodarcze i społeczne. Aby miasto mogło się stać metropolią, musi mieć co najmniej 500 000 mieszkańców, charakteryzować się doskonałością i wszechstronnością usług, instytucji i wyposażenia, potencjałem innowacyjnym w zakresie technicznym, ekonomicznym, społecznym, politycznym i kulturalnym oraz wyjątkowością i specyfiką miejsca.

CZY GÓRNOŚLĄSKI ZWIĄZEK METROPOLITALNY JEST METROPOLIĄ? Aspekt gospodarczy Na potencjał gospodarczy Górnośląskiego Związku Metropolitalnego składa się przede wszystkim najwyższa wśród pozostałych obszarów metropolitalnych kraju liczba podmiotów gospodarki na 10 000 mieszkańców. Pod względem produkcji sprzedanej przemysłu GZM zajął drugą pozycję po Metropolii Warszawskiej.

CZY GÓRNOŚLĄSKI ZWIĄZEK METROPOLITALNY JEST METROPOLIĄ? Aspekt społeczny Zarówno pod względem powierzchni jak i liczby ludności Aglomeracja Górnośląska zajmuje pierwsze miejsce wśród innych metropolii w kraju. Świadczy to o potencjale społecznym występującym na tym terenie. Obszar metropolitalny stanowi 0,4% powierzchni kraju, a liczba jego mieszkańców 5,2% ogółu mieszkańców Polski.

CZY GÓRNOŚLĄSKI ZWIĄZEK METROPOLITALNY JEST METROPOLIĄ? Aspekt instytucjonalny Niezbędne jest wdrażanie całościowych strategii i prowadzenie skoordynowanych działań ze strony wszystkich osób i instytucji zaangażowanych w proces rozwoju miejskiego, które wykraczałyby poza granice poszczególnych miast. Władze na każdym szczeblu – lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim – ponoszą odpowiedzialność za przyszłość miast.

CZY GÓRNOŚLĄSKI ZWIĄZEK METROPOLITALNY JEST METROPOLIĄ? Górnośląski Związek Metropolitalny jest związkiem międzygminnym, którego podstawowym celem jest tworzenie dynamicznie rozwijającego się wielkomiejskiego ośrodka, zdolnego do skutecznej konkurencji z innymi ośrodkami metropolitalnymi w kraju i w Europie. Aspekt prawny

SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA - ANIMATOR WSPÓLNYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ W GZM Aglomeracja Górnośląska to obszar o największej w kraju i jednej z większych w Europie koncentracji osadnictwa miejskiego - policentrycznej struktury przestrzennej, której wielki potencjał i jego efektywne wykorzystanie zależą od znalezienia równowagi pomiędzy konkurencją i współpracą między tworzącymi je miastami. Wsparcie działalności GZM ze strony samorządu województwa sląskiego umożliwi lepszą koordynację działań na poziomie regionu w ramach metropolii, co zapewni wyższą efektywność inwestycji i realizację wspólnych wyzwań.

SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA - ANIMATOR WSPÓLNYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ W GZM Główne działania zgodnie z zapisami projektu Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego "Śląskie 2020" to: wsparcie procesów metropolizacyjnych i rozwoju funkcji metropolitalnych na obszarach aglomeracji miejskich w regionie; lobbing na rzecz ukształtowania się silnych aglomeracji stanowiących centra obszarów metropolitalnych, w wymiarze prawnym, organizacyjno-administracyjno-gospodarczym i ich zarządzania, w tym w szczególności wspieranie rozwoju oraz wzmocnienie organizacyjne Górnośląskiego Związku Metropolitalnego; wzmacnianie funkcji miejskich obszarów metropolitalnych mających znaczenie dla policentrycznego rozwoju na obszarze województwa; integracje przestrzenną obszarów metropolitalnych i funkcjonalnych regionu, w tym przede wszystkim reprezentacyjnych przestrzeni publicznych dla osiagniecia wysokiej jakości rozwiązań urbanistycznych i architektonicznych o znaczeniu ponadregionalnym; wspieranie tworzenia zintegrowanego systemu zarządzania usługami publicznymi w obszarach metropolitalnych i funkcjonalnych obszarach miejskich.

GZM NA TLE METROPOLII EUROPEJSKICH Według diagnoz i scenariuszy europejskich (ESPON), Warszawa z Łodzią oraz Kraków z Aglomeracją Górnośląską pozycjonują się w przestrzeni europejskiej w sieci europolii. Klasyfikacja ESPON zalicza również poszczególne ośrodki krajowe, tj. Warszawę, Kraków, Gdańsk-Gdynię, Wrocław, Poznań, Katowice (konurbację górnośląską), Łódź i Szczecin do tzw. MEGA czyli Europejskich Metropolitalnych Obszarów Wzrostu. Podstawowym układem odniesienia polityki przestrzennej państwa pozostanie otoczenie europejskie.

GZM A KRAKÓW I OBSZAR WSPÓŁPRACY „ EUROPOL” Współpraca śląsko-krakowska Kwadrat strategiczny: GZM/Kraków – Wrocław – Poznań – Warszawa/Łódź Pas Polski Południowej: Kraków – GZM – Wrocław Wspólna realizacja projektów transgranicznych Katowice – Kraków – Żylina – Ostrava

GZM A WSPÓŁPRACA TRANSGRANICZNA Z OSTRAWĄ I ŻYLINĄ Wysoka wartość dodana z funkcjonowania GZM będzie możliwa do osiągnięcia w sytuacji współpracy ponadregionalnej. Realizacja wspólnych projektów w ramach programów transgranicznych, a także włączenie się w transeuropejski system transportowy i telekomunikacyjny pozwoli na uzyskanie dodatkowych korzyści i osiągnięcie wyższej pozycji na tle innych metropolii europejskich.

Konferencja GZM "Od miasta do metropolii – drogi rozwoju Europy" DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Planowania Strategicznego i Przestrzennego ul. Ligonia 46 40-037 Katowice