ZASTOSOWANIE ZAŁOŻEŃ EUROPEJSKIEGO SYSTEMU OPISU KSZTAŁCENIA JĘZYKOWEGO W NAUCZANIU JĘZYKA OBCEGO EUROPEJSKIE PORTFOLIO JEZYKOWE W NAUCZANIU JĘZYKA ANGIELSKIEGO W NASZEJ SZKOLE

WSTĘP Zgodnie z realizowaną w polskich szkołach podstawowych podstawą programową jednym z ważnych celów kształcenia jest opanowanie przez uczniów znajomości języka obcego na poziomie zapewniającym minimum komunikacji językowej oraz umożliwienie doskonalenia umiejętności w kolejnych etapach kształcenia. Wśród najważniejszych zadań szkoły znalazło się więc realizowanie takich założeń jak:

Rozwijanie w uczniach poczucia własnej wartości oraz wiary we własne możliwości językowe (…). Stopniowe przygotowywanie ucznia do samodzielności w procesie uczenia się języka obcego. Rozwijanie w uczniach postawy ciekawości, otwartości i tolerancji wobec innych kultur.

W świetle wymienionych celów wartościowe wydaje się zaznajomienie uczniów oraz ich rodziców z założeniami Europejskiego portfolio językowego oraz zachęcenie ich do realizowania zadań wyznaczonych w tym dokumencie.

EUROPEJSKIE PORTFOLIO JĘZYKOWE Europejskie portfolio językowe jest osobistym dokumentem uczącego się, dzięki któremu może on zaprezentować swoje umiejętności językowe i doświadczenia kulturowe z różnych okresów nauki języka obcego. Niezwykle ważne jest danie uczniowi poczucia kontynuacji nauki i doskonalenia swoich umiejętności. Dokument ten może być wykorzystany w wielu sytuacjach np. przy zmianie szkoły, klasy, uczelni, a później przy staraniu się o pracę.

Portfolio jako metoda pracy Portfolio to znana metoda pracy, która polega głównie na gromadzeniu i przedstawianiu w specjalnie dostosowanym do tego celu dokumencie swoich osiągnięć i postępów w nauce zgodnie z określonymi wcześniej celami (może to być np. teczka, do której uczeń zbiera materiały związane z własną nauką języka obcego). W zamyśle swych europejskich twórców Portfolio językowe ma odzwierciedlać przebieg nauki szkolnej i pozaszkolnej. Jest więc świadectwem rozwoju ucznia w procesie uczenia się, który może trwać przez całe życie. Jego twórcy nazywają je współtowarzyszem drogi, prowadzącej nas do różnojęzyczności.

Idea Portfolio językowego zrodziła się w Sekcji Języków Nowożytnych Rady Europy. Jego pierwsze wersje zostały opracowane w latach 90. przez zespół zaangażowany w prace nad Europejskim systemem opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie. W latach 2000-2002 Komitet Akredytacyjny Rady Europy zatwierdził blisko 40 wersji językowych Europejskich portfolio językowych. Oznacza to, że uczeń może gromadzić materiały związane z każdym językiem obcym, który poznaje w szkole lub poza nią. Można zaopatrzyć się w specjalne publikacje.

Wśród polskich wersji portfolio dla osób w różnym wieku: od młodszych dzieci do osób dorosłych dotychczas ukazały się następujące: Europejskie portfolio językowe dla dzieci od 3 do 6 lat wraz z Poradnikiem dla nauczycieli i rodziców – numer akredytacji Rady Europy 87.2007 Europejskie portfolio językowe dla dzieci od 6 do 10 lat wraz z Poradnikiem dla nauczycieli i rodziców – numer akredytacji Rady Europy 72.2006 Europejskie portfolio językowe dla uczniów od 10 do 15 lat wraz z Poradnikiem – numer akredytacji Rady Europy 62.2004 Europejskie portfolio językowe dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych i studentów wraz z Poradnikiem – numer akredytacji Rady Europy 76.2006 Europejskie portfolio językowe dla dorosłych – numer akredytacji Rady Europy 6.2000

Każda z wymienionych wersji portfolio ma nadany numer akredytacji Rady Europy, ponieważ to właśnie Rada Europy posiada prawa autorskie do nazwy Europejskie portfolio językowe i budowy tego dokumentu.

Idei opracowywania portfolio przyświecał cel uświadomienia każdej osobie uczącej się języków obcych, że nauczyciel może tylko pomóc w nauce języka, ale to sam uczący się musi sterować przebiegiem swojego procesu uczenia się. Musi nauczyć się dostrzegać swoje sukcesy i w nich upatrywać źródła motywacji do dalszej nauki.

Paszport Językowy, Biografia Językowa, Dossier Proces opanowywania języka obcego jest długi i nie zawsze przychodzi łatwo. Dzięki Europejskiemu portfolio językowemu uczący sam może dostrzegać postępy we własnej nauce. Każde Europejskie portfolio językowe składa się z trzech ściśle powiązanych ze sobą części: Paszportu Językowego, Biografii Językowej i Dossier.

Paszport językowy Paszport językowy prezentuje profil językowy oraz bilans doświadczeń kulturowych jego posiadacza. Można skorzystać z jego ujednoliconej formy (więcej informacji na stronie www.codn.edu.pl/portfolio). Dokument ten jest rozpoznawany na terenie całej Europy – zawiera informacje o Radzie Europy i paszporcie, dane właściciela, jego portret językowy – profil językowy – samoocenę, tabelę samooceny, informacje od kiedy uczy się języków i jak ta nauka przebiega, jakie nabywa się doświadczenia i jak można poświadczyć nabywaną wiedzę, doświadczenia i umiejętności.

Biografia językowa Biografia językowa to osobisty zapis wydarzeń związanych z nauką języków i także osobista refleksja ucznia na temat własnych strategii uczenia się oraz potrzeb i celów nauki – gdzie i kiedy słyszę języki wokół siebie, bliskie mi osoby mówią po..., chciałbym poznać inne języki, koresponduję, rozmawiałem z cudzoziemcami z…, kraje, gdzie byłem – zabytki, mieszkańcy, zwyczaje, jedzenie, ciekawostki, jak uczę się języków – mój styl uczenia się, z czego korzystam, gdy się uczę, podręcznik, prasa młodzieżowa, programy komputerowe itd.

Dossier Dossier to teczka zawierająca wybór prac i dokumentów właściciela Portfolio. To właśnie w Dossier osoba ucząca się gromadzi swoje najlepsze prace, dyplomy, zaświadczenia o udziale w konkursach, projektach, kursach językowych, wycieczkach, podróżach, pracy wakacyjnej za granicą itd.

W naszej szkole Korzystając z wprowadzonych w naszej szkole podręczników do języka angielskiego dla klas IV – VI szkoły podstawowej MAXI TAXI Wydawnictwa Szkolnego PWN uczniowie mają ogromne możliwości pracy według zaprezentowanych zasad i myślę, że warto z tych możliwości skorzystać.

My portfolio Przez cały rok szkolny dzieci tworzą i zbierają materiały dotyczące nauki języka angielskiego i świadczące o pogłębianiu świadomości językowej i kulturowej. Materiały te mogą być gromadzone w teczce zatytułowanej My Portfolio. Są to różnego rodzaju projekty, plakaty, opisane rysunki, listy, wiadomości, pocztówki, życzenia itp. Przykładami projektów tworzonych przez uczniów mogą być prace na tematy związane ze światem dzieci i młodzieży, szkołą i nauką, poznawaniem kontynentów, zwierząt, środków masowego przekazu oraz komunikacji multimedialnej, sportem i tolerancją, historią, kulturą, zwyczajami i tradycjami różnych narodów.

Koło języka angielskiego Inne różnorodne zagadnienia związane z szeroko pojętą kulturą oraz życiem codziennym mieszkańców krajów anglojęzycznych omawiane są na zajęciach Koła języka angielskiego i tam także uczniowie otrzymują wiele ciekawych dodatkowych materiałów. Tematy te powtarzają się w rozszerzonym poziomie w nauczaniu języka angielskiego w kolejnych etapach kształcenia, dlatego uczeń może je uzupełniać, poszerzać o dowolne materiały i wykorzystywać w przyszłości.

Zeszyty ćwiczeń Bogatym źródłem gotowych zestawów są Zeszyty ćwiczeń, w których znajdują się karty pracy do wypełniania przez uczniów i zamieszczania w prywatnym Dossier: My ID, Poznaję języki, Poznaję świat anglojęzyczny, I can do it!, Umiem wykorzystać język angielski w następujących sytuacjach…itp. Proponuję uczniom zwrócić większa uwagę na te zagadnienia i zainteresowanie się poszerzaniem swojej wiedzy.

LANGUAGE CHECK Podręcznik daje także uczniom szereg możliwości łatwego bieżącego samodzielnego sprawdzania i oceniania własnych postępów w nauce. Na końcu każdego rozdziału w książce znajdują się strony LANGUAGE CHECK, które zawierają tabele do sprawdzenia nabytych wiadomości. Uczeń może je wypełnić samodzielnie lub z pomocą rodzica albo rodzeństwa oraz dodatkowo powtórzyć i utrwalić te partie materiału, które sprawiają mu trudności. Jest to doskonały impuls do ćwiczenia samodzielności ucznia w procesie opanowania języka obcego.

Liczne konkursy Ponadto uczniowie naszej szkoły mają bardzo często okazję do zaprezentowania swojej wiedzy, umiejętności oraz zdolności w licznych konkursach międzyszkolnych lub organizowanych w szkole. Są to testy, quizy, konkursy znajomości słownictwa i gramatyki oraz zagadnień kulturowych, a nawet konkurs piosenki anglojęzycznej.

Najważniejsze zasady obowiązujące autorów i użytkowników Europejskiego portfolio językowego: Europejskie portfolio językowe jest własnością jednej osoby – dziecka, nastolatka lub osoby dorosłej. Dla użytkownika Europejskiego portfolio językowego jest ważna wszelka wiedza, umiejętności i doświadczenia językowe oraz kulturowe, niezależnie od tego jakiego języka dotyczą i czy zostały zdobyte w szkole czy poza nią. Podstawą opracowania Europejskiego portfolio językowego są wytyczne przedstawione w dokumencie Rady Europy:Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie. Europejskie portfolio językowe ma być jasne i zrozumiałe dla każdego użytkownika na każdym etapie nauki, dlatego języki stosowane w opracowywanych portfoliach to: język ojczysty oraz co najmniej jeden z języków używany w krajach członkowskich Rady Europy.

Każda osoba ucząca się języka obcego może wykorzystywać zasady Europejskiego portfolio językowego. Ma ono być dostosowane do wieku, potrzeb i celów osoby uczącej się. Praca z Europejskim portfolio językowym powinna przyczynić się do:

Poznania siebie jako osoby uczącej się. Zdobycia wiary we własne możliwości. Stopniowego opanowania umiejętności oceny swoich postępów w poznawaniu języków i kultur. Refleksji nad własnymi sposobami uczenia się. Zdobycia samodzielności w nauce języków oraz zdolności świadomego doskonalenia kompetencji językowej, komunikacyjnej, interkulturowej i różnokulturowej.

Zgodnie z założeniami uczeń, który przyswoi sobie treści podręcznika MAXI TAXI 2 (klasaVI) znajdzie się na poziomie min. A1. Poziom A1 oznacza, iż uczeń rozumie i potrafi stosować potoczne wyrażenia i bardzo proste wypowiedzi, dotyczące konkretnych potrzeb życia codziennego. Potrafi formułować pytania z zakresu życia prywatnego, na temat np. miejsca, w którym mieszka, ludzi, których zna i przedmiotów, które posiada, oraz odpowiadać na tego typu pytania. Potrafi prowadzić prostą rozmowę pod warunkiem, że rozmówca mówi wolno lub wyraźnie.

Potrafi prowadzić prostą rozmowę pod warunkiem, że rozmówca mówi wolno i wyraźnie. Formułuje proste wypowiedzi na temat umiejętności, czynności, przedmiotów. Uczeń potrafi zrozumieć proste teksty, podpisy pod zdjęciami lub ilustracjami, formularze dotyczące podstawowych danych, krótkie ogłoszenia, napisy informacyjne, pozdrowienia, życzenia, wiadomość, polecenie.

PODSUMOWANIE Mam nadzieję, że przedstawione przez mnie informacje zachęcą uczniów, ich rodziców oraz nauczycieli do wykorzystania założeń Europejskiego portfolio językowego w systematycznej nauce języka angielskiego. Przede wszystkim jednak chciałabym uświadomić uczniom, że w doskonaleniu znajomości języka obcego ważniejsza od ocen szkolnych jest pozytywna samoocena własnej pracy i osiąganych wyników oraz kontynuacja nauki na coraz wyższym poziomie w dalszych etapach kształcenia.

Na zakończenie… Zachęcam do zakupienia teczki lub segregatora, zredagowania prostych informacji o sobie, swojej nauce języka angielskiego oraz gromadzenia wszystkich ciekawych prac, projektów, dodatkowych materiałów, dyplomów itp. Życzę dobrej zabawy!

Materiały zebrała i opracowała mgr Anita Leszczyńska na podstawie artykułów zawartych w numerach czasopisma Języki Obce w Szkole, informacji zamieszczonych na stronie internetowej CODN, publikacji dla kandydatów na egzaminatorów egzaminu gimnazjalnego w zakresie języka obcego nowożytnego oraz materiałów pomocniczych dla nauczyciela korzystającego z podręcznika do języka angielskiego Wydawnictwa Szkolnego PWN MAXI TAXI.