Metoda projektów w szkole podstawowej opracowała: Gabriela Źrałek nauczyciel matematyki w Szkole Podstawowej nr 6 im. Juliusza Słowackiego w Sosnowcu

Zadania współczesnego nauczyciela Przed współczesnym nauczycielem stoi wiele wyzwań, szczególnie jeśli pracuje w szkole podstawowej. Świadomość roli, jaką mamy do odegrania w życiu uczniów, powinna skłonić nas do postawienia celów, jakie chcemy osiągnąć. Nasze zadania to m. in.: Wspieranie wszechstronnego rozwoju ucznia Indywidualizacja pracy z uczniem Indywidualizacja pracy z grupą Kształtowanie umiejętności ponadprzedmiotowych Rozwijanie kompetencji kluczowych uczniów: Planowania, organizowania i oceniania własnego uczenia się Skutecznego komunikowania się w różnych sytuacjach Efektywnego współdziałania w zespole Rozwiązywania problemów w twórczy sposób Efektywnego posługiwania się technologią informacyjną

Metody pracy Bardzo ważne przy realizacji stawianych celów są odpowiednio dobrane metody pracy. Za najbardziej efektywne uznaje się metody aktywizujące uczniów. Wśród nich można wymienić m.in. dyskusję, burzę mózgów, metodę problemową, pokaz, obserwację, gry i zabawy, pracę w grupach, kulę śniegową, metodę projektów. Metoda projektów, chociaż wymagająca, wydaje się szczególnie interesująca.

Początki metody projektów Metoda wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych, pierwsze wzmianki o niej pojawiły się na początku XX wieku. Za jej twórcę uważa się Williama H. Kilpatricka, który twierdził, że uczniowie powinni samodzielnie zdobywać wiadomości i sprawdzać umiejętności w konkretnych sytuacjach życiowych, zamiast przyswajać wiedzę teoretycznie. Kilpatrick uznał, że uczniów nie powinno się zmuszać do podejmowania niechcianych przez nich działań, bo jako niechciane – nie przyniosą trwałego i zadowalającego efektu. To uczniowie sami mają decydować, co chcą robić, szkoła ma zaś stworzyć im sprzyjające rozwojowi warunki.

Założenia metody projektów Praca tą metodą polega na tym, że uczniowie realizują określone zadanie czy przedsięwzięcie w oparciu o przyjęte wcześniej wspólnie z nauczycielem założenia. Projekty mają charakter interdyscyplinarny i dzięki temu metoda pomaga dzieciom uzyskać bardziej kompleksową wiedzę.

Założenia metody projektów Temat zadania określany jest najczęściej bardzo ogólnie, dzieci samodzielnie precyzują szczegóły swojej pracy. Uczniowie często pracują w grupach, dzielą się obowiązkami według indywidualnych predyspozycji, planują i organizują działania samodzielnie, w taki sam sposób podejmują większość decyzji związanych z projektem.

Założenia metody projektów Dzięki temu można u dzieci zaobserwować zwiększenie zaangażowania w pracę i pojawiające się poczucie odpowiedzialności za końcowy efekt. Nauczyciel pełni rolę jedynie doradczą, najpierw przygotowuje uczniów do pracy metodą projektu, następnie wspólnie opracowują plan, harmonogram i zasady działań, a potem udziela konsultacji, wskazuje źródła informacji, pomaga porządkować i oceniać materiały oraz przygotować końcową prezentację. Bierze też udział – wspólnie z uczniami – w ocenie projektów.

Trudności związane z metodą W szkole podstawowej praca metodą projektów nie jest łatwa. Wymaga poświęcenia sporej ilości czasu i dużego zaangażowania ze strony nauczyciela, aby wdrożyć tak młodych uczniów w opisany wcześniej system pracy i aby efekty były dla obu stron zadowalające. Wymagana jest stała kontrola przebiegu realizacji projektów przez uczniów. Konieczne jest formułowanie jasnych wytycznych i pomoc w przydzielaniu konkretnych zadań dla każdego ucznia. Nauczyciel musi stale czuwać i nad terminowością wykonywania poszczególnych prac przez dzieci. Powinien też służyć uczniom pomocą i radą podczas przygotowania projektów.

Trudności związane z metodą W klasach młodszych, przy projektach wymagających działań grupowych – praca głównie w szkole (za małe dzieci, żeby spotykać się w grupach w domu). W klasach starszych system lekcyjny ze ścisłym podziałem na przedmioty oraz ilość materiału, który trzeba zrealizować, nie sprzyjają tej metodzie.

Zalety metody projektów Dzięki tej metodzie można u uczniów kształtować szereg takich umiejętności jak np.: planowanie, organizacja pracy własnej uczniów, praca w grupie, komunikowanie się, przyjmowanie odpowiedzialności, zbieranie i selekcjonowanie informacji, rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji, twórcze myślenie, rozwijanie u uczniów umiejętności kluczowych, ocenianie własnej pracy.

Przykłady projektów

Metoda projektów na matematyce Zabawa w kubizm – projekt realizowany z uczniami klas VI: uczniowie wybierają dowolny obiekt (przedmiot, budowlę …), pracując w parach starają się zbudować kopię (makietę) tego obiektu, składającą się wyłącznie z brył sklejonych z siatek, które samodzielnie zaprojektowali, podczas prezentacji efektów swojej pracy muszą poprawnie nazwać wykorzystane bryły i znać ich podstawowe własności, oceniana jest staranność wykonania, zróżnicowanie wykorzystanych brył i ich znajomość oraz podobieństwo do oryginału.

Metoda projektów na matematyce Moja wymarzona podróż po Europie – projekt realizowany z uczniami klas V. Zadaniem uczniów było zaplanowanie wymarzonej podróży po europejskich miastach. I etap (praca z mapą i z komputerem) – uczniowie wybierają 8 miast, które chcą odwiedzić, planują kolejność ich odwiedzania, następnie opierając się na mapie Europy przygotowują na komputerze schemat trasy swojej wycieczki, używając do tego dowolnego programu graficznego;

Metoda projektów na matematyce II etap (praca z mapą i ewentualnie z komputerem) – uczniowie obliczają rzeczywiste odległości między kolejnymi miastami, korzystając z mapy i podanej na niej skali. Mogą wykonywać swoje obliczenia samodzielnie, mogą także skorzystać z arkuszy kalkulacyjnych typu Microsoft Office Excel, warunkiem jest zastosowanie prawidłowych formuł obliczeniowych. Uczniowie, którzy nie potrafią wykonać tego zadania, powinni odnaleźć właściwe dane w internecie (co jednak będzie uwzględnione podczas oceniania);

Metoda projektów na matematyce III etap (poszukiwanie informacji) – uczniowie szukają informacji na temat wskazanych przez siebie miast, uzasadniając tym samym swój wybór; IV etap (praca z internetem) – uczniowie starają się obliczyć szacunkowy koszt takiej wyprawy, uwzględniając wybrane przez nich wydatki (sami podejmują decyzje na temat środków transportu, ewentualnych kosztach paliwa, noclegach itd.). Szukają brakujących danych w internecie, wymagane jest też przeliczenie ostatecznego kosztu podróży na złotówki (według aktualnego kursu walut); V etap (podsumowanie) – grupy prezentują na lekcji efekty swojej pracy w wybranej przez siebie formie, nauczyciel ocenia projekty uwzględniając opinie innych uczniów.    

Kronika klasy IV a „na żywo” Duży interdyscyplinarny projekt, realizowany przez wychowawcę z klasą IV. Jego głównym celem było wykorzystanie potencjału intelektualnego i wysokich zdolności twórczych uczniów tej klasy. Praca nad realizacją projektu trwała 3 miesiące i odbywała się na lekcjach wychowawczych i zajęciach pozalekcyjnych. Uczniowie zostali podzieleni losowo na 5 grup kilkuosobowych, z których każda wylosowała jedno z pięciu najważniejszych dla klasy wydarzeń mijającego roku. Ich zadaniem było przygotowanie wystąpienia (w dowolnej formie), mającego zaprezentować wylosowane wydarzenie.

Kronika klasy IV a „na żywo” Przebieg pracy: Burza mózgów – przypominamy sobie ważne wydarzenia mijającego roku szkolnego, a następnie dokonujemy selekcji – wybieramy 5 najważniejszych, w których uczestniczyła cała klasa. Organizacja pracy – klasa zostaje losowa podzielona na 5 grup 5-osobowych, a następnie każda z grup losuje jedno z wydarzeń, które ma opracować. Każdy zespół samodzielnie wybiera lidera, dzieli się obowiązkami (uwzględniając indywidualne umiejętności i możliwości). Uczniowie planują elementy swojego wystąpienia.

Kronika klasy IV a „na żywo” Praca nad projektem – uczniowie gromadzą materiały: pamiątki, zdjęcia, zapisują wspomnienia, szukają informacji dodatkowych (np. na temat odwiedzonych podczas wycieczek miejsc, czy tradycji związanych z obchodzonymi w klasie świętami). Opracowują scenariusz swojej prezentacji. Pracują nad elementami wystąpienia oraz ewentualnymi rekwizytami: tekstem, który będą wygaszać, plakatami, pracami plastycznymi, strojami do przebrania, własnymi wierszami, skeczami, filmami, prezentacjami multimedialnymi itd. – zależnie od pomysłowości i umiejętności członków grupy.

Kronika klasy IV a „na żywo” Występ przed publicznością – uczniowie zapraszają swoje rodziny na specjalną uroczystość w auli szkolnej, podczas której prezentują wydarzenia roku szkolnego w kolejności chronologicznej. Występ każdej grupy składa się z wielu elementów (np. autorskiego skeczu, prezentacji multimedialnej, zarejestrowanego wcześniej kamerą reportażu, rozdania własnoręcznie wykonanych upominków itd.) połączonych w spójną, zaplanowaną wcześniej całość. Następnie goście biorą udział w quizie, który sprawdza, czy uważnie oglądali występy dzieci. Ocena projektów przez nauczyciela i nagrodzenie uczniów za ich pracę – wręczenie upominków.

Cele projektu Zacieśnianie więzi w klasie poprzez wspólne wspomnienia i współpracę. Wzmacnianie poczucia własnej wartości – szukamy w sobie zdolności, czegoś, w czym jesteśmy dobrzy (grupa pomaga znaleźć każdemu jego mocne strony). Zwiększenie zaangażowania w pracę i wzbudzenie poczucie odpowiedzialności za końcowy efekt. Kształtowanie takich umiejętności jak: planowanie, organizacja własnej pracy, praca w grupie, komunikowanie się, przyjmowanie odpowiedzialności, rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji, twórcze myślenie, ocenianie własnej pracy., Wdrażanie do umiejętnego wyszukiwania informacji i ich selekcjonowania.

Cele projektu Pokazanie, że komputer można wykorzystać w bardzo twórczy sposób, Wdrażanie uczniów do publicznych wystąpień i przezwyciężania tremy, Danie uczniom możliwości wyrażenia siebie poprzez twórczą aktywność (np. pisanie wierszy, scenariuszy skeczy, prace plastyczne, występ aktorski, grafikę komputerową, tworzenie krótkich form filmowych, nagrywanie reportaży itd), Lepsze poznanie przez wychowawcę możliwości uczniów, obserwacja sposobu, w jaki pracują, zdiagnozowanie ewentualnych problemów i trudności. Wspólne przeżywanie emocji przez uczniów, rodziców i wychowawcę – budowanie więzi.

Dziękuję za uwagę