ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ USŁUG TURYSTYCZNYCH

Slides:



Advertisements
Podobne prezentacje
OSIEM ZASAD ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ.
Advertisements

Założenia teoretyczne budowy sieciowych produktów turystyki wiejskiej oraz proces ich komercjalizacji Tworzenie wspólnej oferty turystycznej pod hasłem:
SKUTECZNOŚĆ i EFEKTYWNOŚĆ SYSTEMU
Trendy w turystyce mgr inż Włodzimierz Nowotarski
ISTOTA MARKETINGU 1. Początki i przyczyny rozwoju marketingu
Definicja Benchmarking definiowany jest jako „nieprzerwany proces porównywania wyników przedsiębiorstwa, systemów zarządzania, procesów, produktów i usług.
Definicja Clienting to nowe pojęcie, które umożliwia odmiennie niż w tradycyjny sposób postrzeganie marketingu i klientów. Prekursorem tego nurtu jest.

E UROPEJSKIE R AMY K WALIFIKACJI W O BSZARZE T URYSTYKI G RUPA 2 T URYSTYKA Toruń 12 grudnia 2011r.
Istota i przesłanki badań marketingowych
Budżetowanie kapitałów
Decyzje cenowe przedsiębiorstwa turystycznego
SYSTEMY ZARZĄDZANIA - GENEZA
SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ
Struktura SYSTEMU Jacek Węglarczyk.
DOKUMENTOWANIE PROCESU ZINTEGROWANEGO
Innowacyjność zagadnienia wprowadzające
SPRAWNOŚĆ SEKTORA PUBLICZNEGO WYKŁAD IV
Marketing – zagadnienie podstawowe wykład nr 1
Oddziaływanie współczesnych przemian kulturowo-cywilizacyjnych na rozwój zasobów ludzkich w kontekście tworzenia społeczeństwa informacyjnego i gospodarki.
Podstawy wiedzy ekonomicznej
1 Kryteria wyboru systemów: Przystępując do procesu wdrażania zintegrowanego systemu zarządzania, należy odpowiedzieć na następujące pytania związane z.
Jakość systemów informacyjnych (aspekt eksploatacyjny)
P O P Y T , P O D A Ż.
MARKETING STRATEGICZNY
Katedra Marketingu Usług
Problemy turystyki w województwie podkarpackim Brak markowych produktów turystycznych Przeciętna oferta turystyczna, znacznie poniżej możliwości regionu.
Rynki konkurencji niedoskonałej
Zarządzanie 1. Zarządzanie
Zarządzanie projektami
Adam Walicki - 30 września 2010
BIURA PODRÓŻY OPRACOWAŁA: D.DUNIEWICZ-KUFEL
Rynek usług medycznych
Wewnętrzny system zapewniania jakości PJWSTK - główne założenia i kierunki działań w ramach projektu „Kaizen - japońska jakość w PJWSTK” Projekt współfinansowany.
BADANIE RYNKOWE I MARKETINGOWE
Promocja oferty przedsiębiorstwa turystycznego
Elementy otoczenia społeczno -demograficznego
Społeczne partnerstwo na rzecz zdrowia środowiskowego
Nazwa szkoły: Zespół Szkół Ogólnokształcących w Świebodzinie ID grupy:97/76_p_G1 Opiekun: Dariusz Wojtala Kompetencja: Przedsiębiorczość Temat projektowy:
MODU Ł Kszta ł cenie ustawiczne i mobilno ść zawodowa Klasa II.
OD KONTROLI DO AUDITU HACCP
Planowanie przepływów materiałów
INFORMACJA MARKETINGOWA
Analiza kluczowych czynników sukcesu
Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw
Metoda studium przypadku jako element XI Konkursu Wiedzy Ekonomicznej
Kształtowanie jakości w przedsiębiorstwie turystycznym
Transport i logistyka Studia I stopnia Katedra Transportu.
Aleksandra Popławska Marta Pawłowska
Młodzi Przedsiębiorczy – program nauczania Ekonomii w praktyce w szkole ponadgimnazjalnej Produkt i usługa Działania marketingowe Projekt jest współfinansowany.
KONCEPTUALIZACJA WYMAGAŃ DLA PLACÓWEK DOSKONALENIA NAUCZYCIELI
Humanistyczne aspekty zarządzania jakością
Cel wykładu Podstawy zarządzania jakością (Elektronika) (prowadzący: prof.nadzw.dr hab.Zofia Zymonik) Zdobycie przez studenta podstawowych umiejętności.
KONCEPTUALIZACJA WYMAGAŃ DLA PLACÓWEK DOSKONALENIA ZAWODOWEGO.
Nie jesteśmy w stanie odpowiedzieć na wszystkie wyzwania... ~ … ale jesteśmy Nie jesteśmy w stanie odpowiedzieć na wszystkie wyzwania... ~ … ale jesteśmy.
PRODUKT.
Konferencja Gdańsk - PODR
Ekonomika małych i średnich przedsiębiorstw
Sprzedaż lokalnych produktów trystycznych WARSZAWA_27_10_2015.
WYKŁAD dr Krystyna Kmiotek
„Infrastruktura zakładu opieki zdrowotnej i aparatura medyczna – jak efektywnie dokonywać pożądanych zakupów” KIELCE 20 WRZEŚNIA 2012 WITOLD PONIKŁO.
Specjalność: „Zarządzanie w Administracji Publicznej” studia I stopnia kierunek: „Zarządzanie”
Ewa Dziedzic Katedra Turystyki SGH Potrzeby i luki informacyjne u podmiotów zarządzających turystyką.
Społeczna odpowiedzialność organizacji Zmiany zachodzące w otoczeniu współczesnych organizacji powodują, że ulegają zmianie społeczne oczekiwania wobec.
Funkcja planowania.
ANALIZA SWOT S – strengths – mocne strony W – weaknesses – słabości
Specjalność: „Zarządzanie w Administracji Publicznej”
{ Wsparcie informacyjne dla zarządzania strategicznego Tereshkun Volodymyr.
Zapis prezentacji:

ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ USŁUG TURYSTYCZNYCH studia niestacjonarne 1UTZ/2013 GW01 - 10 h Wykładów Ćwiczenia – 10 h Dl – 10 h

ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ USŁUG TURYSTYCZNYCH studia stacjonarne 1UTD/2013 GW01 - 10 h wykładów Ćwiczenia - 10 Dl - 10

Forma zaliczenia: Kryteria oceny: z egzaminu, z ćwiczeń i DL podano Wykłady – egzamin pisemny (opisowy) Kryteria oceny: z egzaminu, z ćwiczeń i DL podano w syllabusie (dysk S)

Cel nauczania przedmiotu Celem wykładu jest charakterystyka wybranych zagadnień z zakresu zarządzania i marketingu w sektorze usług, ukierunkowanych na procesy i jakość świadczonych usług. Zakres przedmiotu pozwala na pełniejsze zrozumienie związków i zależności pomiędzy organizacją, a otoczeniem, w której ona działa, ze szczególnym uwzględnieniem roli personelu w zaspokajaniu potrzeb klientów branży turystycznej. Rola jakości (i ceny) w kształtowaniu konkurencyjności firmy i jej produktów.

Cel nauczania DL najważniejszych i najbardziej popularnych metod, Celem kursu jest pomoc w poznaniu najważniejszych i najbardziej popularnych metod, technik i narzędzi zarządzania jakością usług turystycznych oraz metod pomiaru jakości. Ideą kursu jest również poznanie Nagród Jakości, jakie stosowane są w odniesieniu do firm, które wdrażają systemy jakości w swoich strukturach i starają się być konkurencyjne na rynku usług turystycznych.

przełożenia teorii do praktyki i przekonanie się, jak wygląda Cel nauczania DL Zadania do wykonania pozwolą na przełożenia teorii do praktyki i przekonanie się, jak wygląda w rzeczywistości wdrażanie różnych technik zarządzania i pomiaru jakości w poszczególnych firmach.

Tematyka wykładów: 2. Jakość i jej rola w usługowej ofercie rynkowej; 1. Definicje i pojęcia dotyczące jakości; 2. Jakość i jej rola w usługowej ofercie rynkowej; 3. Znaczenie jakości w sektorze usług turystycznych; 4. Klasyfikacja i specyfika usług; 5. Polityka jakości firmy i systemy zarządzania jakością; 6. Wybrane metody badania i szacowania jakości oferty usługowej.

Literatura podstawowa Kachniewska M., Zarządzanie jakością usług turystycznych. Wydawnictwo Difin, Warszawa 2002. Kachniewska M., ISO w przedsiębiorstwie turystycznym, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2004. Kachniewska M., Jak odnieść sukces w turystyce. Kultura jakości. Wyd. „Wiadomości turystyczne”, Warszawa 2002. Kindlarski E., Bagiński J., Podstawy zarządzania przez jakość. Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1994.

5. Dahlgaard J. J. i in., Podstawy zarządzania jakością. PWN, Warszawa 2000. 6. Jędrzejczyk I., Nowoczesny biznes turystyczny. PWN, Warszawa 2000. 7. Kolman R., Tkaczyk T., Jakość usług. TNOiK, Bydgoszcz 1996. 8. Gołembski G., Przedsiębiorstwo turystyczne w gospodarce wolnorynkowej. AE Poznań, 1998.

9. „Ekonomiczne i organizacyjne aspekty rozwoju turystyki” (red. J. Krupa i T. Soliński), Wyd. WSIiZ, Rzeszów 2004. Gospodarek J., Prawo w turystyce i rekreacji. Wyd. Difin, Warszawa 2007. „Jakość usług turystycznych” (red. A. Panasiuk), Wyd. Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2007.

Polecane tytuły czasopism „Problemy Jakości” „Marketing i Rynek” „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa” „Zarządzanie i Edukacja” „Handel Wewnętrzny” oraz „Problemy Turystyki” „Rynek Turystyczny” „Wiadomości Turystyczne” „Folia Turistica”

Pojęcie jakości produkt zaspokaja potrzeby klienta „Jakość – to stopień, w jakim określony produkt zaspokaja potrzeby klienta i znajduje u niego szczególne uznanie” „Jakość to istotne cechy produktu, wyróżniające go spośród innych i stanowiące o jego odrębności”

Jakość produktu rozpatrywana jest na ogół dwóch płaszczyznach: „Jakością jest to wszystko, co nie jest ilością” Jakość produktu rozpatrywana jest na ogół dwóch płaszczyznach: technicznej (swoiste cechy produktu); funkcjonalnej (proces sprzedaży i świadczenia usługi).

Problematyka jakości w turystyce, podobnie jak w innych sektorach usługowych powinna być analizowana w dwóch ujęciach: a) jakości usługi – poprzez ocenę parametrów, jakie spełnia określona usługa, kształtująca potrzeby konsumentów usług turystycznych; b) jakości obsługi – za pośrednictwem oceny stanu kontaktów firmy turystycznej z usługobiorcami, a przede wszystkim personelu obsługującego nabywców.

„Wysoka jakość pracy” nie oznacza „wysokiej jakości usług” „Wysoka jakość pracy” nie oznacza „wysokiej jakości usług”. Doskonałe wyroby, odpowiednia infrastruktura sprzedażowa, a nawet kompetentni pracownicy, to nie oznacza jeszcze, że klient odczuje pełną satysfakcję. Co więcej te atrybuty mogą zostać całkowicie zniweczone, jeśli jakość obsługi klienta była niska.

W usługach decyduje bowiem sposób komunikacji i interakcji z klientem W usługach decyduje bowiem sposób komunikacji i interakcji z klientem. To, jak klienta traktuje usługodawca jest zasadniczym wyznacznikiem oceny uzyskanej wartości, jaką wystawia on firmie. Jakość w turystyce jako branży usługowej w dużej mierze zależy od umiejętności personelu na styku klienta z firmą. Klienci, jak się okazuje chwalą sobie przedsiębiorstwa, które w trakcie wykonywania usługi przejawiają wyjątkową troskliwość, zaangażowanie i zaradność.

Jakość - Normalizacja - Certyfikacja Nie ma jakości, nie ma biznesu

Jakość - Normalizacja - Certyfikacja Jakość nie wynika tylko z posiadanych certyfikatów, ale z konsekwentnego, profesjonalnego, grupowego działania.

Pojęcie jakości określony produkt (wyrób i usługa) Jakość to stopień, w jakim określony produkt (wyrób i usługa) zaspokaja potrzeby danego nabywcy (jakość rynkowa).

U S Ł U G A TO CZYNNOŚĆ NIEPROWADZĄCA DO ZMIANY FORMY DOBRA MATERIALNEGO; WSZELKIE CZYNNOŚCI ZWIĄZANE BEZPOŚREDNIO LUB POŚREDNIO Z ZASPOKAJANIEM POTRZEB LUDZKICH, ALE NIE SŁUŻĄCE BEZPOŚREDNIO DO WYTWARZANIA DÓBR.

Pojęcie jakości Jakość to ciągłe zadowolenie klienta. Jakość to jest to, co można doskonalić. Do sprzedawcy (producenta, pośrednika, usługodawcy) ma powracać zadowolony klient (lojalny), a nie wadliwy produkt.

tym pojęciem rozumie klient. To stopień spełnienia oczekiwań klientów. Pojęcie jakości Jakość to wszystko to, co pod tym pojęciem rozumie klient. To stopień spełnienia oczekiwań klientów.

wydajność nie gwarantuje sukcesu rynkowego. Firma musi mieć jeszcze Należy mieć świadomość, że sama wydajność nie gwarantuje sukcesu rynkowego. Firma musi mieć jeszcze dobrych i lojalnych klientów. Pozyskanie nowego klienta jest pięć razy droższe, niż utrzymanie pozyskanego. „Jakość to nawyk, a nie zdarzenie” Arystoteles

Produkt turystyczny Produktem turystycznym nie jest to, co my chcemy sprzedać, (rynek producenta), ale wszystko to, co chce kupić klient (rynek konsumenta).

Produkt turystyczny Wartość dodana Atrakcyjność Gościnność Produkt turystyczny musi być wkomponowany w całość wartości oferowanych przez: producenta – pośrednika – usługodawcę – obszar (gminę, powiat, region), społeczność lokalną. Wartość dodana Atrakcyjność Gościnność

Przy tworzeniu takiej oferty, nadrzędnym celem powinno być zapewnienie wysokiej jakości. Klient oczekuje, przede wszystkim takiego produktu turystycznego, który: zaspokoi jego potrzeby, dostarczy satysfakcji i zadowolenia, nie przysporzy problemów, zostanie dostarczony w dogodnym czasie i miejscu, którego cena będzie odpowiadała wartości, jaką sobą prezentuje.

Mierniki jakości produktu: wysoka atrakcyjność cech produktu; kompleksowa jakość usługi; pełne rozpoznanie potrzeb klienta; stopień zadowolenia klienta; atrakcyjna i przystępna cena.

i daj mu to, ale nie zapominaj Dowiedz się, czego chce nabywca (klient) i daj mu to, ale nie zapominaj o zysku

niemożliwa do niezauważenia, Pojęcie jakości „Jakość jest niewidoczna, gdy jest dobra, niemożliwa do niezauważenia, gdy jest zła”.

Pojęcie jakości „Jakość nigdy nie jest dziełem przypadku, zawsze jest wynikiem wysiłku człowieka”. John Ruskin „Jakość jest tym, czego brak oznacza straty dla wszystkich”. G. Toguchi

tylko wówczas, gdy każdy pracownik, Odpowiednią jakość można osiągnąć tylko wówczas, gdy każdy pracownik, na każdym etapie produkcji (świadczenia usługi) wykonuje swoją pracę z pełną świadomością i odpowiedzialnością, wykorzystując wszystkie elementy jakości.

JAKOŚĆ W TURYSTYCE - definicja Światowa Organizacja Turystyki (UNWTO – United Nations World Tourism Organization) formułując definicję jakości podkreśla, że: „jakość to spełnienie za ustaloną i przyjętą cenę wszystkich zgodnych z prawem żądań i oczekiwań klienta, przy jednoczesnym przestrzeganiu wymagań jakościowych w odniesieniu do bezpieczeństwa, higieny i dostępności usług turystycznych oraz harmonii środowiska ludzkiego i przyrodniczego”.

Istnieje wiele definicji jakości, gdyż niemal każdy z nas ma swoje wyobrażenie na ten temat. Definicja jakości wg UNWTO wskazuje, że jakość w turystyce: to satysfakcjonujący rezultat działań mających na celu zaspokajanie zgodnych z prawem, potrzeb i oczekiwań klienta powiązanych z określonymi dobrami i usługami, uwzględnia działania w oparciu o ustaloną cenę i przyjęte wzajemnie zaakceptowane warunki,

kładzie się nacisk na przestrzeganie zasad: w podejmowaniu aktywności turystycznej kładzie się nacisk na przestrzeganie zasad: bezpieczeństwa, ochronę, higienę i dostępność, oraz uwzględnia autentyczną i harmonijną współzależność między podejmowaną aktywnością turystyczną, a otoczeniem (środowiskiem) ludzkim (społecznym) i naturalnym.

Definicje doskonałości” (Platon, IV wiek p.n.e), „Jakość jest to pewien stopień doskonałości” (Platon, IV wiek p.n.e), „Jakość jest tym, co można udoskonalić ” (Lao Tsu), Jest to podstawa do tworzenia TQM „Jakość określa się poprzez cechy przedmiotu (Arystoteles - średniowieczne rzemiosło).

Definicje - według współczesnych autorytetów w dziedzinie jakości: „Jakość to zgodność z wymaganiami” (P.B. Crosby) „Przewidywalny stopień jednorodności i niezawodności przy możliwie niskich kosztach i dopasowaniu do wymagań rynku” (E.W. Deming) „Przydatność użytkowa” (J.M. Juran)

Kształtowanie jakości w usługach Jakość w procesie usługowym możemy kształtować na wszystkich etapach usługi: przed w trakcie i po świadczeniu usługi.

Podejście do jakości zostało zastąpione pojęciem nowego wyrobu Pojęcie produkcji masowej (jakość masowa) zostało zastąpione pojęciem nowego wyrobu (jakość zindywidualizowana, innowacje). Zwrócono uwagę na potrzebę wysokiej jakości (wartości użytkowej), niezawodności i konkurencyjnie niskiej ceny („rewolucja japońska”).

Jakość to „prawo do wartości” Podejście do jakości Jakość to „prawo do wartości” przysługujące klientowi i usługodawcy.

Jakość usług składa się głównie z jakości technicznej i funkcjonalnej. Podejście do jakości w odniesieniu do wyrobów; w odniesieniu do usług. z punktu widzenia klienta (subiektywne, jakość postrzegana, w odniesieniu do korzyści, potrzeb, preferencji i wartości); z punktu widzenia przedsiębiorstwa (jako wolność od wad, produkcja materialna). Jakość usług składa się głównie z jakości technicznej i funkcjonalnej.

Wymiary jakości usług Poziomy świadczenia usług: jakość materialna (poziom podstawowy); jakość interakcyjna (poziom interakcji); jakość firmowa (na poziomie całej firmy). Podejście procesowe (jakość usługi): jakość wejścia; jakość procesu; jakość wyjścia.

Atrybuty jakości usług (wg modelu Servqual) materialny wygląd usługi; rzetelność; reaktywność; pewność; zrozumienie.

PRAWO A JAKOŚĆ USŁUG W TURYSTYCE

oznaczać zgodność z prawem, a w dążeniu W nauce o jakości nie spotyka się poglądu, że jakość może wynikać z obowiązywania przepisów prawa. Wspomina się jedynie, że jakość musi oznaczać zgodność z prawem, a w dążeniu do zaspokojenia potrzeb klienta – usługodawcy lub wytwórcy produktów nie mogą naruszać prawa.

w prawodawstwie w postaci pewnych standardów, których niespełnienie Jakość od starożytności obecna jest w prawodawstwie w postaci pewnych standardów, których niespełnienie równoznaczne jest z zakazem wprowadzania danego wyrobu na rynek. Uzasadnieniem dla ustanawiania owych standardów jest zawsze ochrona bezpieczeństwa konsumentów.

29 kwietnia 2010 r. Sejm znowelizował ustawę o usługach turystycznych (z 29 sierpnia 1997 r.) 17 września 2010 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o usługach turystycznych wprowadzając istotne zmiany w warunkach, jakie muszą spełnić - organizator turystyki  i pośrednik turystyczny, aby uzyskać wpis do rejestru prowadzonego przez Marszałka Województwa.

Nowelizacja uchyla m.in. artykuł, który mówił o tym, że „aby prowadzić biuro podróży trzeba skończyć studia wyższe na kierunku turystyki i rekreacji, prawa, ekonomii lub zarządzania i marketingu i mieć rok praktyki. W przypadku, gdy ukończyło się inny kierunek studiów albo szkołę średnią z zakresu obsługi turystów wystarczyło mieć dwa lata praktyki”. Przy zwykłej maturze potrzebne były 4 lata praktyki, a bez matury aż 6.

odpowiedniego wykształcenia lub praktyki przez osobę kierującą firmą; Nie ma już konieczności posiadania odpowiedniego wykształcenia lub praktyki przez osobę kierującą firmą; Niezmiennie do wniosku o wpis do rejestru należy dołączyć dokument potwierdzający zawarcie umowy z instytucją ubezpieczeniową lub oświadczenie o przyjmowaniu wpłat wyłącznie na rachunek powierniczy (turystyka krajowa).

Przepisy prawa ochrony konsumenta można zasadniczo podzielić na trzy grupy: 1) regulacje dotyczące informowania klienta o produkcie przed jego sprzedażą (prawda); 2) przepisy dotyczące odpowiedzialności cywilnej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy; 3) przepisy wymagające zapewnienia minimalnego standardu i bezpieczeństwa wyrobów lub usług.

Prawo, a jakość w turystyce Do polskiego prawa turystycznego zalicza się: 1. Przepisy regulujące działalność biur podróży; 2. Ustalające system kategoryzacji hoteli; 3. Dotyczące bezpieczeństwa żywienia; 4. Przepisy administracyjne z zakresu ochrony przyrody i dziedzictwa kulturowego; 5. Przepisy dla samorządu terytorialnego w zakresie rozwoju turystyki.

Prawo, a jakość w turystyce Kategoryzacja nie jest miernikiem jakości usług hotelarskich. Kategoryzacja spełnia funkcję informacyjną o zgodności ze standardami (np. ISO). Liczba gwiazdek jest nośnikiem informacji dla klientów, jakiego standardu mogą się spodziewać w danym obiekcie. Wyższa kategoria to większy zakres usług towarzyszących.

Działalność biur podróży Kwalifikacje osób prowadzących biura podróży. Obowiązkowe zabezpieczenie finansowe organizatorów imprez turystycznych (wyjazdów – „bezpieczny powrót do domu”). Obowiązek informacyjny przy zawieraniu umowy o imprezę turystyczną. Odpowiedzialność organizatora imprezy za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy.

Turystyczny fundusz gwarancyjny Polskie przepisy dotyczące zabezpieczenia finansowego biur podroży, a także ich stosowanie w praktyce, są wadliwe. Gdyby ustawodawca polski wdrożył w odpowiedni sposób w tym zakresie dyrektywę 90/314 (o podróżach i wycieczkach turystycznych) nie byłoby zaistniałych problemów. Dyrektywa gwarantuje klientom upadłego biura całkowity zwrot wpłaconych kwot.

Turystyczny fundusz gwarancyjny Organizatorzy turystyki będą musieli obecnie składać marszałkowi województwa, co kwartał sprawozdanie finansowe. Do lipca 2013 r. zarejestrowanych było ponad 8 tysięcy podmiotów. Upadło około 0,6 procent wszystkich organizatorów turystyki. Obecnie fundusz nie ma już być tylko kontem w banku, ale ma mieć osobowość prawną i osobny zarząd.

(uniknięcie sprzeciwu ministra finansów). Fundusz ma być osobnym podmiotem z osobowością prawną, przy jednoczesnym wyłączeniu z systemu finansów publicznych. Nie będzie on państwową osobą prawną (uniknięcie sprzeciwu ministra finansów). Składki do funduszu mają być zróżnicowane. Większe obciążenie będzie dla touroperatorów organizujących wyjazdy czarterowe i imprezy w krajach pozaeuropejskich.

Unijna dyrektywa sobie, państwo polskie - sobie Minister Sportu i Turystyki podał informację, że „ poszkodowani klienci biur podróży mogą dochodzić swoich roszczeń bezpośrednio od organizatora turystyki na zasadach ogólnych, na drodze sądowej (roszczenia cywilnoprawne – przepisy Kodeksu cywilnego oraz w oparciu o przepisy ustawy – Prawo upadłościowe).

Środki z umowy gwarancji ubezpieczeniowej W przypadku braku środków (wyczerpaniu) z umowy gwarancji ubezpieczeniowej firmy klienci mogą dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej, z powództwa cywilnego lub z tzw. masy upadłościowej firmy (po ogłoszeniu przez sąd upadłości likwidacyjnej). Istnieje zobowiązanie państwa wynikające z prawa unijnego (dyrektywa 90/314) ??

Podejście do jakości poszukiwania: metod jakości zarządzania W dążeniu do jakości przystąpiono do poszukiwania: metod zapewnienia jakości; metod jakości zarządzania norm zapewnienia jakości; systemów zarządzania jakością; systemów zarządzania przez jakość itp.

Aspekty postrzegania jakości Jest wiele różnorodnych aspektów dotyczących postrzegania jakości. Jakość w turystyce możemy rozpatrywać i analizować chociażby w odniesieniu do - istoty produktu turystycznego (w ujęciu wąskim lub szerokim), w odniesieniu do - działalności przedsiębiorstwa turystycznego czy - obszaru turystycznego.

Istota produktu - rdzeń to wszystkie potrzeby nabywcy, które decydują o wyborze produktu. Jest podstawą tworzenia produktu. Jest to np. potrzeba wypoczynku, potrzeba spędzenia czasu z bliskimi poza miejscem zamieszkania: Produkt rzeczywisty (podstawowy). Produkt poszerzony.

Produkt poszerzony – wszystkie Produkt rzeczywisty – podstawowe składniki pakietu turystycznego, tj. posiłki, nocleg, transport. Pakiet usług, który kupuje nabywca, aby zaspokoić swoje potrzeby. Produkt poszerzony – wszystkie dodatkowe usługi oferowane przez touroperatora, które powodują, że produkt jest bardziej atrakcyjny i konkurencyjny.

Można także wyodrębnić: Produkt potencjalny – elementy oferty, które mogą w przyszłości wejść w pakiet usług oferowanych przez organizatora. Produkt oczekiwany – zbiór cech i warunków, które oczekuje turysta nabywający dany produkt (np. turysta oczekuje w hotelu mydła, ręcznika). Produkt psychologiczny – wszystkie elementy, które zostaną w pamięci nabywcy po konsumpcji produktu.

Produkt turystyczny jako: rzecz (elementy materialne np. mapa); usługa (noclegowa, przewodnicka, gastronom.); wydarzenie (festiwale muzyczne, kongresy); impreza (wycieczka objazdowa, rajd, wczasy); obiekt (np. skała, hotel Spa, zamek); szlak (np. Szlak Naftowy, Szlak Orlich Gniazd); obszar (np. Uzdrowisko Rymanów Zdrój, gdzie są atrakcje, usługi).

Podejście do jakości 1. ORIENTACJA NA KLIENTA (potrzeby) wg haseł: Główną zasadą zarządzania jest: 1. ORIENTACJA NA KLIENTA (potrzeby) wg haseł: „Klient nasz Pan” „Klient jest naszym pracodawcą” „Ostatecznym sędzią jest klient” „Klient zawsze ma rację”

Zasady zarządzania jakością 2. Przywództwo 3. Zaangażowanie pracowników 4. Podejście procesowe 5. Podejście systemowe 6. Doskonalenie 7. Podejmowanie decyzji na podstawie faktów 8. Współpraca z dostawcami

Jakość optymalna, a nie maksymalna. Podejście do jakości Czy organizację interesują potrzeby klienta, czy jego pieniądze? O tym decyduje konkurencja na rynku. Im mniejsza konkurencja (rynek producenta), tym mniejsza jakość. Jakość optymalna, a nie maksymalna.

Co jeszcze interesuje organizację? opinia klienta wyrażana na temat firmy (i produktów) – według hasła: „Jeśli jesteś zadowolony, powiedz to innym, jeśli nie - powiedz to nam”

Firmy powinny poszukiwać sposobów pomiaru zadowolenia klienta jako pomocnego środka do ustalenia strategii przedsiębiorstwa oraz zwiększenia wpływów i udziału na rynku. Mierzenie zadowolenia klienta w praktyce oznacza poszukiwanie odpowiedzi na następujące pytania: Jak klienci reagują na nasze usługi, i w jakim stopniu są zadowoleni z poszczególnych składników usługi?

2. Co wpływa bardziej, a co mniej na ich zadowolenie? 3. Których naszych konkurentów klienci uważają za wzorowych w pewnych dziedzinach? 4. Jakie należy wprowadzić zmiany, by doprowadzić do poprawy satysfakcji klienta? Ocena jakości świadczonych usług jest subiektywna, czyli znacznie zindywidualizowana.

Określono pięć czynników determinujących jakość usług, które stanowią kryteria metody SERVQUAL (22): 1. Niezawodność (relability) – zdolność do świadczenia usługi w sposób dokładny i pewny; 2. Szybkość reakcji (responsiveness) – chęć udzielenia pomocy klientom i natychmiastowe wykonanie danej usługi; 3. Pewność (assurance) – kompetencja i uprzejmość pracowników oraz ich umiejętność wzbudzania zaufania;

Kryteria metody SERVQUAL: (22 kryteria, w tym 5 głównych) 4. Empatia (empathy) – przejawianie troskliwego, indywidualnego podejścia do klienta; 5. Materialność (tangibles) – wygląd pomieszczeń, wyposażenia, personelu, środków przekazywania informacji.

Istnieje, co najmniej, kilka bardziej lub mniej skomplikowanych metod pomiaru satysfakcji klienta: 1. Monitorowanie poziomu sprzedaży; 2. Badanie pozorowanych zakupów (mystery shopping); 3. Analiza utraty klientów; 4. Analiza skarg i zażaleń; 5. Metoda pomiaru zadowolenia klientów (customer satisfaction nesearch - ankiety);

Metody pomiaru satysfakcji klienta: 6. Metoda SERVQUAL; 7. Metoda Infratest Burke (kilka metod badania satysfakcji klienta i wolumenu rynku. Najważniejszą jest metoda TRI:M, która służy do mierzenia i monitorowania zadowolenia klienta). oraz inne ….

Struktura popytu na polskim rynku turystycznym zróżnicowanie indywidualnych preferencji turystycznych; wzrost znaczenia jakości usług turystycznych;

zmiana tradycyjnych modeli wypoczynku turystycznego, z akcentem na aktywne formy spędzania czasu wolnego; poszukiwanie unikatowych, markowych produktów turystycznych w ofercie rynkowej; https://www.google.pl/search?q=podkarpacie+przestrze

zmiana struktury rodzajowej wydatków turystycznych - radykalne zmniejszenie wydatków żywieniowych, a wzrost środków na dobra i usługi wypełniające czas wolny turystów; udoskonalenie metod badawczych dotyczących zachowań konsumentów na rynku usług turystycznych.

o wyborze oferty decydują głównie dwa czynniki: cz. psychologiczne; Na polskim rynku turystycznym o wyborze oferty decydują głównie dwa czynniki: cz. psychologiczne; cz. ekonomiczne. http://turystyka.interia.pl

Wzrost wymagań jakościowych

Jakość w branży turystycznej Jakość w branży turystycznej staje się coraz istotniejszym czynnikiem konkurencji. Składa się na to wiele przyczyn, z  których do najważniejszych można zaliczyć:

i oczekiwania użytkowników Polityka jakości przedsiębiorstwa Uwarunkowania prawne - bezpieczeństwo użytkowania - ochrona życia i zdrowia - ochrona środowiska naturalnego - odpowiedzialność prawna za jakość produktu - standardy międzynarodowe - dyrektywy, regulacje, itp. Potrzeby i oczekiwania użytkowników rozszerzanie funkcji wyrobu   ekstremalne warunki     środowiska eksploatacji wzrost bezpieczeństwa użytkowania -   wzrost niezawodności i trwałości -   łatwość obsługi, serwisu i napraw -   korzystna cena -   dostępność na rynku   krótkie okresy    wprowadzania Polityka jakości przedsiębiorstwa - wprowadzanie na rynek    wyrobów nowej generacji - wysoki standard jakości - akceptacja na rynku światowym - dobre imię firmy, itp. Wzrost wymagań jakościowych Wzrost konkurencji wprowadzanie nowych technologii    wytwarzania skracanie okresów innowacji wyrobów - obniżanie kosztów wytwarzania, itp.

Wzrost wymagań jakościowych Potrzeby i oczekiwania użytkowników - rozszerzanie funkcji produktu (wyrobu i usługi); -   ekstremalne warunki  środowiska eksploatacji; - wzrost bezpieczeństwa    użytkowania; -   wzrost niezawodności i trwałości; -   łatwość obsługi, serwisu i napraw; -   korzystna cena; -   dostępność na rynku; -   krótkie okresy  wprowadzania.

Wzrost wymagań jakościowych Uwarunkowania prawne - bezpieczeństwo użytkowania; - ochrona życia i zdrowia; - ochrona środowiska naturalnego; - odpowiedzialność prawna za jakość produktu; - standardy międzynarodowe; - dyrektywy, regulacje, itp.

Wzrost wymagań jakościowych Polityka jakości przedsiębiorstwa - wprowadzanie na rynek    wyrobów nowej generacji; - wysoki standard jakości; - akceptacja na rynku światowym; - dobre imię firmy, wizerunek, marka, itp.

Wzrost wymagań jakościowych Wzrost konkurencji - wprowadzanie nowych technologii   wytwarzania (świadczenia usług); - skracanie okresów innowacji wyrobów; - obniżanie kosztów wytwarzania, itp.

Nie ma jakości uniwersalnej. Nie tworzy się obecnie jakości dla wszystkich, lecz dla określonej grupy odbiorców (segmentu rynku). http://www.goldenline.pl/marek-piatkowski

Jakość w branży turystycznej Na współczesnym, konkurencyjnym rynku istnieje konieczność stałego monitorowania naszej jakości i jakości konkurencji

Jakość w branży turystycznej Coraz silniejsza konkurencja skłania firmy usługowe i produkcyjne do poszukiwania rozwiązań organizacyjnych i systemowych, pozwalających z większym optymizmem myśleć o przyszłości firmy. Coraz większą szansę dostrzega się w postawieniu na jakość.

Jakość w branży turystycznej Poprawa jakości na współczesnym rynku posiada charakter: strategiczny, marketingowy, ekonomiczny,

Jakość w branży turystycznej technologiczny, społeczny, prawny, informacyjny.

Postrzeganie jakości usług przez konsumentów Jakość usługi turystycznej wymaga słuchania klienta i trzeba ją mierzyć, porównując rzeczywisty stan zaspokojenia potrzeb klienta (postrzeganie), ze stanem przez niego oczekiwanym (usługa oczekiwana).

Postrzeganie jakości usług przez konsumentów Przekaz ustny Potrzeby osobiste Doświadczenia Wyróżniki jakości usług: solidność i niezawodność zdolność reagowania pewność empatia materialne komponenty procesu usługowego Usługa oczekiwana ( u o ) Usługa postrzegana ( u p ) Postrzeganie jakości usług: przekraczająca oczekiwania u o < u p (jakość zadziwiająca) odpowiadająca oczekiwaniom u o = u p (jakość satysfakcjonująca) nie odpowiadająca oczekiwaniom u o > u p (jakość nie do przyjęcia) Źródło: J. A. Fitzimmons, M. J. Fitzimmons: 1998 (cyt. za M. Kachniewska 2004)

Stopień odczuwanej satysfakcji uzależniony jest z jednej strony od właściwości nabywanego produktu, z drugiej od oczekiwań klientów. Należy dążyć do tego, by różnica między usługą oczekiwaną, a otrzymaną była jak najmniejsza. Proces badania jakości musi uwzględniać poznanie potrzeb i wymagań oraz postaw i opinii klientów.

Postrzeganie jakości usług przez konsumentów Zadowolenie klienta osiąga się, gdy: znamy i rozumiemy aktualne potrzeby i oczekiwania  klienta, spełniamy wymagania klienta i mierzymy poziom jego zadowolenia (korekta), należy starać się wykraczać ponad te wymagania (uo < up),

Postrzeganie jakości usług przez konsumentów trafnie przewidywać zmiany potrzeb i oczekiwań klienta, monitorować zadowolenie klienta, śledzić konkurencję, poznać jej zamiary, systematyczne zarządzanie relacjami z klientami (pracownik – klient), postrzeganie klienta jako „pracownika zewnętrznego” (to klientowi najbardziej zależy na wysokiej jakości usług i on jest obiektywnym kontrolerem jakości).

Postrzeganie jakości usług przez konsumentów Najszybciej rezygnują z usług niskiej jakości najlepsi klienci (najbardziej dochodowi), u których wartość czasu wolnego rośnie wraz z dochodami nabywców. Szczególne znaczenie dla usługi ma zatem hasło „zrobić dobrze za pierwszym razem”.

Czynniki kształtujące jakość usług hotelarskich Zakres oferty (szeroki zakres dóbr i usług czyni obiekt bardziej konkurencyjnym); Cena (dogodniejsze warunki ekonomiczne zakupu dóbr i usług); Dostępność produktu (marka firmy oraz dostępność dóbr i usług); Unikatowość produktów (wyróżniających się na rynku dóbr i usług); Jakość (spełnienie oczekiwań klienta).

Specyfika jakości produktu turystycznego Jakość jest subiektywna (indywidualne i subiektywne odczucia w ocenie produktu); Jakość jest względna (stanowi rezultat porównań między cechami produktu, a oczekiwaniami konsumentów); Jakość jest stopniowa (warianty poziomu jakości satysfakcjonujące klienta); Jakość jest kategorią zmienną (dynamiczną, zależną od poziomu podaży i popytu, preferencji).

ZARZĄDZANIE W STRATEGII FIRMY Wszelkie organizacje gospodarcze dążą do sukcesu rynkowego. Na powodzenie przedsięwzięcia wpływa wiele czynników, takich jak: cel, strategia, zaangażowanie pracowników, dobry system informacji, bezbłędne wdrożenie planów marketingowych, wdrożony i realizowany system zarządzania jakością i inne.

ZARZĄDZANIE W STRATEGII FIRMY Firmy, które odniosły sukces, mają jedną wspólną cechę. Tym, co je łączy, jest absolutne oddanie sprawie: rozpoznania i zaspokojenia potrzeb klientów na dobrze określonych rynkach docelowych.

ZARZĄDZANIE W STRATEGII FIRMY Właściwe zarządzanie organizacją w warunkach silnej konkurencji dotyczy klientów. Dostarczanie klientom wartości i  zadowolenia to samo sedno nowoczesnego myślenia i działania zarządczo-marketingowego.

ZARZĄDZANIE W STRATEGII FIRMY Powszechny jest pogląd, że zarządzanie i marketing stosują tylko duże firmy działające w wysoko rozwiniętej gospodarce, jednak pewne elementy tych działań są niezbędne do sukcesu każdej organizacji.

ZARZĄDZANIE W STRATEGII FIRMY Nie ma organizacji biednych i bogatych, są tylko lepiej lub gorzej zarządzane.

Klient jako współtwórca sukcesu organizacji „Pokaż mi swoich klientów, powiem Ci co jesteś wart”. Jakość to karta przetargowa w walce o klienta, który dyktuje warunki i przesądza o poziomie jakości.

że „globalny rynek jest najbardziej F.A Hayek (Chicago 1988) stwierdził, że „globalny rynek jest najbardziej skomplikowanym zjawiskiem na Ziemi, a zatem całkowicie nieprzewidywalnym”. Jest to niezmiernie wymowna opinia, którą należy brać pod uwagę przy opracowywaniu strategii firmy. KRYZYS FINANSOWY

ZARZĄDZANIE W STRATEGII FIRMY Definicje zarządzania: Zarządzanie określane jest jako „działalność kierownicza polegająca na ustalaniu celów i powodowaniu ich realizacji w  organizacjach podległych zarządzającemu na podstawie własności środków produkcji lub dyspozycji nimi”. (Encyklopedia organizacji i zarządzania, PWE, Warszawa 1981).

ZARZĄDZANIE W STRATEGII FIRMY „Zarządzanie to skuteczne wykorzystywanie i koordynowanie zasobów takich, jak: kapitał, urządzenia, materiały i praca, dla osiągnięcia określonych celów” . (M. Bielski, 1996).

ZARZĄDZANIE W STRATEGII FIRMY Informacje (prawdziwe, terminowe oraz potrzebne); Kompetencje (element ekonomiczny); Motywacje (potrzeby).

Informacja Menedżer powinien decydować się na pozyskanie informacji, gdy oczekiwana wartość informacji jest wyższa od kosztów jej uzyskania. Specyfiką informacji jest to, że jej wartość możemy poznać dopiero po jej uzyskaniu i wykorzystaniu, dlatego cena nie jest kształtowana przez podaż i popyt, lecz przez koszty poniesione na wytworzenie i wartość oczekiwaną informacji.

Informacja niezwykle istotny jest sprawny obieg We współczesnym zarządzaniu firmą niezwykle istotny jest sprawny obieg informacji oraz szybki dostęp do nich oraz wykorzystanie ich w procesach biznesowych.

Informacja W większych organizacjach wykorzystywane są rozwiązania informatyczne wspomagające zarządzanie przedsiębiorstwem i procesami biznesowymi. Może się to jednak wiązać z tym, że każda z firm współpracujących może mieć inny system, co może wymuszać ręczne wprowadzanie i bieżącą aktualizację danych pochodzących z różnych systemów.

ZARZĄDZANIE W STRATEGII FIRMY Proces zarządzania składa się z kilku elementów: Planowanie – wytyczanie celów organizacji; Podejmowanie decyzji – wybór trybu działania; Przewodzenie – koordynowanie działań, oddziaływanie na pracowników; Kontrolowanie – sprawdzanie efektów.

MARKETING W STRATEGII FIRMY Marketing można zdefiniować jako: „proces społeczny i  zarządczy, dzięki któremu jednostki i grupy uzyskują to, czego potrzebują i pragną - przez tworzenie oraz wzajemną wymianę produktów i wartości”. (Kotler Ph., Armstrong G„ Saunders J., Wong V., 2002).

MARKETING W STRATEGII FIRMY Termin „marketing” wywodzi się od angielskiego słowa ”market” , czyli rynek i jak dotychczas nie ma odpowiednika w innych językach. Rynek – rozumiany jako obszar, ale również jako klient.

MARKETING W STRATEGII FIRMY Przez marketing rozumie się także: „działalność podmiotów gospodarczych mającą na celu poznanie i dostosowywanie się do potrzeb rynku oraz oddziaływanie na popyt i podaż przy uwzględnieniu potrzeb, wymagań i preferencji finalnych nabywców”.

MARKETING W STRATEGII FIRMY Marketing można określić jako: „dostosowywanie się podmiotów gospodarczych do zmiennych warunków rynku i aktywne wywieranie nań wpływu dla osiągnięcia swoich celów”. Marketing to siła sprawcza sukcesu

MARKETING W STRATEGII FIRMY Koncepcja marketingu oznacza więc, że: „punktem wyjścia wszelkich działań i weryfikatorem działalności podmiotów gospodarczych są potrzeby i wymagania ostatecznych odbiorców oraz pobudzanie intencji zakupów konsumentów”. (J. Dietl, 1985).

MARKETING W STRATEGII FIRMY Marketing obejmuje: produkt (product) i jego wycenę (price), promocję (promotion) i  dystrybucję (place) dóbr lub usług w celu stworzenia transakcji wymiany, które zaspokajają cele indywidualne oraz organizacyjne, ludzie (people) - jako personel i klient, proces (process) - świadczenie usługi, wizualne i materialne elementy (physical evidence) – dowody jakości (w usługach jest to ograniczone).

MARKETING W STRATEGII FIRMY Cała filozofia działań marketingowych polega na wyróżnieniu się firmy na rynku, poprzez: markę (wartość, logo), jakość (niezawodność, szybkość, pewność i fachowość, indywidualne podejście), konkurencyjny produkt i cenę, duży udział w rynku (popyt, lojalność).

Tym, co wyróżnia zarządzanie marketingowe jest świadomość, że rynek decyduje o sukcesie lub porażce firmy. Oznacza to zasadę (I), że najpierw należy zbadać potrzeby, pragnienia, możliwości, oczekiwania i inne cechy potencjalnych i dotychczasowych klientów, a następnie dokonać wyboru celów i podporządkować im sposoby ich realizacji.

Wydatki na reklamę Większe wydatki na reklamę już nie zapewniają wysokiej sprzedaży. To tylko koszt dla firmy. Ludzie są gdzie indziej. Najważniejszy jest pomysł, przy uwzględnieniu potrzeb klienta. Pozostaje jeszcze kwestia – co sprzedajemy, czy wyrób, czy szczęście?

Marketing internetowy Dlaczego jeden produkt (wyrób czy usługa) przykuwa uwagę i zmusza do zakupu, a inne nie? Dlaczego klienci często „czatują”, aby zdobyć wymarzony wyrób (np. tablet), a nie inne, równie atrakcyjne tablety, o podobnych parametrach (a często lepsze, niestety trafiają na wyprzedaż)?

Marketing produktów turystycznych W dokumencie rządowym pt. „Kierunki rozwoju turystyki do 2015 roku” z dn. 20.09.2008 r. przyjęto, że jednym z obszarów priorytetowych w zakresie turystyki jest wsparcie marketingowe w 3 fazach: eksponowanie największych atrakcji turystycznych, tworzenie świadomości społecznej istnienia w kraju walorów turystycznych;

Marketing produktów turystycznych profilowanie produktów turystycznych do wymagań wyselekcjonowanych grup odbiorców, poszerzanie oferty o mniej spektakularne, lecz interesujące dla poszczególnych grup nabywców; wzmacnianie wizerunku wysokiej jakości krajowych produktów turystycznych.

„MAZURY – CUD NATURY” Jezioro Szkotowskie koło Nidzicy fot. Jan Morek/Agencja FORUM

MARKETING W STRATEGII FIRMY Niesłuszny jest pogląd, że dobry towar sprzeda się sam

Zarządzanie i marketing w strategii firmy „Jakość w swej istocie jest efektem właściwego zarządzania i organizacji firmy”. A.V. Feigenbaum „Nie ma jakości bez odpowiedniej jakości zarządzania”.

Analiza marketingowa - Metoda 5C Company (pozycja firmy na rynku); Customers (klient); Competitors (konkurencja); Context (otoczenie makro); Collaborators (partnerzy).

Strategia firmy dużym stopniu uwarunkowany systemem Sukces przedsiębiorstwa jest w bardzo dużym stopniu uwarunkowany systemem organizacyjnym, stanowiącym podstawę zarządzania. Jakość tego systemu zależy od jakości ludzi. Poziom jakości ludzi kształtuje poziom jakości ich życia, a ten wyznacza poziom jakości pracy.

Strategia firmy na pytanie o sposób urzeczywistnienia Strategia - generalnie jest odpowiedzią na pytanie o sposób urzeczywistnienia przyszłego wizerunku (wizji) przedsiębiorstwa. Można przyjąć, że określa ona sposób, w jaki organizacja realizuje swoje cele przy uwzględnieniu swoich mocnych i słabych stron (zasoby) oraz szans i zagrożeń płynących z otoczenia (analiza SWOT).

10 zasad realizacji strategii Wola działania; Przedsiębiorczość; Oszczędzanie środków; Koncentracja wysiłku; Spójność działania; Swoboda działania; Czas niezbędny do realizacji celów; Obserwacja przebiegu realizacji; Pracownicy; System informacji.

Hierarchia celów w organizacji WIZJA MISJA OBSZARY FUNKCJONOWANIA CELE STRATEGICZNE CELE OPERACYJNE I TAKTYCZNE

Cel w strategii firmy „dynamiczna wypadkowa ścierania się Cel organizacji wyłania się jako „dynamiczna wypadkowa ścierania się interesów wewnętrznych (indywidualnych, grupowych, ogólnych) oraz interesów jej otoczenia”. (F. Bławat 2003).

S M A R T Cel w strategii firmy Cele organizacji powinny być zgodne z zasadą: S K O N K R E T Y Z O W A N E M I E R Z A L N E A M B I T N E R E A L N E T E R M I N O WE

Definiowanie celów Zasada SMART S (specific) – jasno określone; M (measurable) – mierzalne; A (attainable) – osiągalne; R (resultoriented) – zorientowane na rezultaty; T (timebounded) – określone w czasie.

Zarządzanie w strategii firmy Wyzwania współczesności opierają się na cywilizacji wiedzy. Punktem wyjścia nie jest głównie kapitał, a dobry pomysł. To właśnie kapitał intelektualny - ludzie przedsiębiorczy, innowacyjni, kreatywni decydują o przewagach konkurencyjnych.

Zarządzanie w strategii firmy Ryzykuj, ale rób to inteligentnie; (ryzyko niedopuszczalne i dopuszczalne, czyli akceptowalne) Pionierzy i innowatorzy odnoszą ryzykowne sukcesy częściej niż ci, którzy unikają ryzyka; Jeśli nie możesz być najlepszym, bądź...

INNOWACYJNOŚĆ I KREATYWNOŚĆ W PRZEDSIĘBIORSTWIE Podażowy i popytowy model procesu innowacyjnego MODEL PODAŻOWY Badania i rozwój (B + R) Marketing Klient Produkcja

INNOWACYJNOŚĆ I KREATYWNOŚĆ W PRZEDSIĘBIORSTWIE MODEL POPYTOWY Marketing Produkcja Klient Badania i rozwój (B + R) Źródło: A. Pomykalski, Warszawa-Łódź 2001

(jakość (jakość (jakość Wytwórca Produkt Klient (jakość (jakość (jakość technologiczna) użytkowa) eksploatacyjna) Użyteczność - Niezawodność - Jakość

Konkurencja na rynku usług Głównym celem firmy jest osiąganie efektywności ekonomicznej (finansowej) wynikającej ze sprawnego zarządzania finansami, personelem i wartością klienta (poszukiwanie oszczędności oraz inwestowanie w jakość). Jakość produktu stanowi obok ceny podstawowy sposób pozyskiwania przewagi rynkowej (podnoszenia konkurencyjności) firmy.

INNOWACYJNOŚĆ I KREATYWNOŚĆ W PRZEDSIĘBIORSTWIE „Wyobraź sobie siebie samego w roli klienta, a wtedy będziesz wiedział lepiej, niż on sam,  czego pragnie. To sprawi, że będzie on wobec ciebie lojalny”. M.J. Stahl

Zarządzanie w strategii firmy Zdaniem P. Druckera istotne jest, aby „pojawiające się zagrożenia traktować jako sposobność do rozwijania nowych rodzajów aktywności i osiągania sukcesu na rynku”. Menedżerowie są siłą sprawczą każdego sukcesu i kluczowymi postaciami w każdej organizacji, bowiem tylko oni czynią zasoby produktywnymi (i personel).

wspólnych wartości i wspólnych celów, Gdy następuje zjednoczenie wokół wspólnych wartości i wspólnych celów, zwykli ludzie są w stanie osiągnąć niezwykłe rezultaty

Zarządzanie w strategii firmy powinno być: E K O N O M I C Z N E E F E K T Y W N E E T Y C Z N E (i ekologiczne)

Przedsiębiorstwa etyczne Certfikaty za etykę http://www.google.pl

Konkurs JAKOŚĆ ROKU skierowany jest do przedsiębiorstw, które przykładają wagę do jakości w świecie biznesu. Pozwala na docenienie projakościowych starań i wyróżnienie najlepszych firm. http://www.google.pl

Polityka jakości firmy Polityka jakości to „ogół zamierzeń i kierunków działalności organizacji dotyczących jakości, w  sposób formalny wyrażony przez kierownictwo tej organizacji”.

Polityka jakości firmy Polityka jakości powinna zostać opracowana przez naczelne kierownictwo. Polityka jakości powinna wynikać z misji firmy i być opracowana tak, aby możliwe było zrealizowanie celów firmy.

Polityka jakości firmy Deklaracja polityki jakości powinna być zwięzła i  określać główne cele przedsiębiorstwa w zakresie kształtowania jakości. Z kolei zarządzanie jakością to wypełnianie założeń tej polityki.

Polityka jakości firmy Na przedsiębiorstwa przystępujące do wdrażania systemu zarządzania jakością np. na bazie normy ISO 9001:2008 został nałożony obowiązek sformułowania polityki jakości (jest to jeden z pierwszych warunków zbliżających firmę do uzyskania certyfikatu) - PN-EN ISO 9001:2009.

Certyfikat zgodności SZJ z normą 9001:2009 wydaje niezależna jednostka certyfikująca. https://www.google.pl/search?source

Polityka jakości firmy „Wdrożysz ISO, będziesz miał mniej roboty” – odpowiadają szefowie firm, na pytanie czy warto wdrażać ISO ? Wdrożenie dobrego systemu zarządzania jakością według normy ISO 9001:2008 pozwala na przemyślane ustalenie optymalnych procedur postępowania we wszystkich obszarach działalności firmy oraz doprecyzowanie odpowiedzialności. Zorganizowane jest, m.in. systematyczne monitorowanie i ocena skuteczności ustalonych działań itp…

Polityka jakości firmy Każda polityka jakości będzie inna - powinna podkreślać indywidualność przedsiębiorstwa. Istnieje wiele możliwości sformułowania deklaracji o charakterze uniwersalnym np. „Jakość to nasze zobowiązanie” czy „Jakość to nasze główne zadanie”, „Stawiam na jakość” itp. Zaletą tych deklaracji jest ich prostota i łatwość przyswojenia przez wszystkich pracowników.

Polityka jakości firmy Sformułowania często brzmią jak slogan – łatwo wpadają w ucho, ale tak naprawdę nic nie znaczą. Polityka jakości powinna być znakiem wyróżniającym firmę, która chce pokazać, że dba o jakość.

Polityka jakości firmy np. szpitala „Naszym celem jest dobro i zdrowie pacjenta” np. kościoła naszych wiernych”

Polityka jakości firmy (przykład) Chcemy, aby znak naszej firmy był utożsamiany przez klientów z: wysoką jakością świadczonych usług, ich kompleksowością, konkurencyjnymi cenami, dostosowaniem do indywidualnych potrzeb klienta.

Polityka jakości firmy Realizujemy to poprzez: Identyfikowanie potrzeb i oczekiwań naszych klientów w stosunku do świadczonych przez firmę usług. Monitorowanie zadowolenia naszych klientów. Ciągłe podnoszenie kwalifikacji wszystkich pracowników w drodze systematycznego szkolenia. Kwalifikowanie naszych dostawców pod kątem spełnienia wymagań jakościowych, stosowanych w naszej firmie.

Podejście do jakości W początkowym okresie tworzenia definicji jakości, pod tym pojęciem rozumiano: BRAK DEFEKTÓW

Zadania wykonuje wyspecjalizowany Podejście do jakości Można wyróżnić cztery kroki na drodze ewolucji zarządzania jakością: 1. Kontrola jakości - sprawdzanie, mierzenie lub testowanie charakterystyk produktu w celu potwierdzenia zgodności. Zadania wykonuje wyspecjalizowany personel.

Podejście do jakości 2. Sterowanie jakością – włączenie do systemu kontroli pracowników przedsiębiorstwa i stworzenie sprzężeń zwrotnych pomiędzy wynikami kontroli, a sferą produkcyjną (i usługową).

Podejście do jakości 3. Zapewnienie jakości - prowadzenie systematycznych i zaplanowanych działań monitorujących jakość. Wykonywanie regularnych inspekcji, przeglądów, auditów i zewnętrznych ocen. System zapewnienia jakości jest formalnie opisany i stosowany, a jego skuteczność jest stale monitorowana.

Podejście do jakości 4. Zastosowanie procedur zarządzania jakością - odnosi się do wszystkich zagadnień związanych z zarządzaniem, w tym także do ustalania polityki, strategii, struktury organizacyjnej i formowania kultury pracy (np. Systemy ISO czy HACCP).

Dążenie do jakości do wszystkich działów przedsiębiorstwa, Wg Deminga to „realizacja nieprzerwanego cyklu doskonalenia, zakładającego cztery występujące po sobie etapy, których występowanie nie ma końca”. Deming wprowadził cykl P-D-C-A do wszystkich działów przedsiębiorstwa, a ostatecznym weryfikatorem ustanowił klienta.

Dążenie do jakości • PLANUJ (PLAN) - proces, który ma na celu przygotowanie dokumentacji dla spełnienia założeń wymiernie określonych celów przedsięwzięcia; • WYKONAJ (DO) - realizacja zaplanowanych w procesie czynności i  zbierania potrzebnych informacji o jego przebiegu;

Dążenie do jakości DZIAŁAJ (ACT) - zrealizowanie • SPRAWDŹ (CHECK) - kontrola wyników wykonania zadań w  porównaniu z planem; DZIAŁAJ (ACT) - zrealizowanie przedsięwzięcia.

Koło Deminga Check Act Sprawdzaj Działaj Do Plan Wykonaj Planuj

Koło Deminga PLANUJ DZIAŁAJ WYKONAJ SPRAWDŹ problem istniejący Opisz problem Zinstytucjonalizuj to Zanalizuj istniejący Zaplanuj poprawę Wypróbuj to Zmierz rezultaty Czy jesteś zadowolony? TAK NIE SPRAWDŹ St. Tkaczyk, G. Bąk: Zintegrowany System Zarządzania, Materiały I Konferencji ISO 9000, Polanica-Zdrój 1998, s. 329

Przeszkody w realizacji filozofii Deminga 5 M + E LUDZIE (MAN) MASZYNY (MACHINE) Główne przeszkody w realizacji filozofii Deminga SKU- TEK MATERIAŁ (MATERIAL) KIEROWNICTWO (MANEGEMENT) METODY (METHOD) + ŚRODOWISKO (ENVIRONMENT) Diagram Ishikawy - wykres „rybiej ości”

CYKL DOSKONALENIA Z UŻYCIEM MIERNIKÓW JAKOŚCI 1 2 Jakość obsługi 3 5 4

Jakość usług

MODEL JAKOŚCI CZĄSTKOWYCH – wymiary jakości Jakość projektu – takie zaprojektowanie usługi (jej części składowych oraz poszczególnych faz procesu świadczenia usługi), aby zapewnić możliwie najlepsze spełnianie funkcji, jakich oczekuje klient – personel liniowy (recepcjonista, kelner, wystrój, itp.).

MODEL JAKOŚCI CZĄSTKOWYCH – wymiary jakości Jakość wykonania – powinna być zgodna z projektem i  na najwyższym poziomie. Zależy od fachowości i kultury wszystkich osób zaangażowanych w proces świadczenia usługi.

MODEL JAKOŚCI CZĄSTKOWYCH – wymiary jakości Jakość dostaw – zgodność dostaw towarów z  wcześniejszymi uzgodnieniami (terminowość przewozów, właściwie przygotowana umowa, sprawna realizacja usługi itp.).

MODEL JAKOŚCI CZĄSTKOWYCH – wymiary jakości Jakość techniczna – uwzględnia głównie techniczne elementy towaru lub usługi (wyposażenie biura, sprzęt, wystrój wnętrz, ubiór pracowników, środek transportu itp.). Jest zależna, m.in. od kwalifikacji i umiejętności personelu usługowego (wykształcenia, umiejętności praktycznych, znajomości języków obcych itp.);

MODEL JAKOŚCI CZĄSTKOWYCH – wymiary jakości Jakość funkcjonalna - forma świadczenia usługi przez personel – uprzejmość, uczciwość, prawdomówność. Zależy ona w dużym stopniu od samych nabywców – sposobu ich zachowania podczas świadczenia usługi.

MODEL JAKOŚCI CZĄSTKOWYCH – wymiary jakości Jakość relacji – utożsamiana z jakością wykonania i  dostaw (jakość kontraktu usługowego – zdolność personelu do nawiązywania relacji zewnętrznych).

Jakość obsługi klienta Na jakość obsługi klienta najważniejszy wpływ wywierają: Jakość techniczna; Jakość funkcjonalna.

Jakość techniczna w kontakcie z organizacją jest tym, co uzyskuje klient w kontakcie z organizacją świadczącą na jego rzecz usługę, czyli rezultat usługi (np. transport, nocleg i wyżywienie).

Jakość funkcjonalna otrzymuje wynik techniczny usługi, określa „w jaki sposób” klient otrzymuje wynik techniczny usługi, czyli ocena procesu uzyskania (np. noclegu, wyżywienia, rozrywki).

MODEL JAKOŚCI CZĄSTKOWYCH – wymiary jakości „Dbałość o jakość w usługach musi być natychmiastowa” – brak możliwości powtórzenia i skorygowania.

istotny wpływ na podniesienie jakości funkcjonalnej. Doskonalenie jakości technicznej wywiera istotny wpływ na podniesienie  jakości funkcjonalnej. Nie mniej ważne od tego CO oferujemy turyście, jest to JAK nabywca jest obsługiwany (przy świadczeniu usługi, czy nabywaniu towaru).

Kwalifikacje i kompetencje Kwalifikacje - rozumiane są jako zestaw wiedzy i umiejętności wymaganych do realizacji składowych zadań zawodowych (lub w wybranej specjalności - umiejętność posługiwania się określonymi urządzeniami i narzędziami). Kwalifikacje zależą od: wiedzy zawodowej, ogólnej, jak również doświadczenia osobistego.

Kwalifikacje i kompetencje Kompetencje - zespół nabytych cech, zdolności umożliwiających swobodne uczestnictwo w życiu społeczno- zawodowym, zgodne z przyjętymi normami. Kompetencje osobiste - zapewniają sprawne zarządzanie sobą, oraz kompetencje społeczne, które gwarantują wysoką skuteczność interpersonalną w firmie.

Prawdziwe jest powiedzenie, że w XXI wieku jedynym pewnym i stałym elementem zarządzania w firmie są i będą zmiany. Zmiany są nieuchronne, poszukiwanie coraz bardziej efektywnych form funkcjonowania zespołów, bardziej wydajnych technologii, optymalnych systemów zarządzania – to procesy na stałe wpisane w życie każdej firmy.

Zmiany w firmie przez pracowników jako szansa, wyzwanie, Zmiany w firmie mogą być postrzegane przez pracowników jako szansa, wyzwanie, możliwość, ale również jako zagrożenie, niebezpieczeństwo i ryzyko. Należy się do nich przygotować, pamiętając, że „każda, nawet największa zmiana, zaczyna się w nas”.

Typy postaw pracowników wobec zmian 1. LOKOMOTYWY - to ci, którzy są motorem zmian; 2. ENTUZJAŚCI - postrzegają zmiany jako szansę i nowe wyzwania

Typy postaw pracowników wobec zmian 3. MALKONTENCI - przystosowują się bez entuzjazmu, z niechęcią; 4. HAMULCOWI - zdecydowanie i aktywnie opierają się zmianom 5. DINOZAURY - konsekwentni przeciwnicy wszelkich zmian

Pracownik hybrydowy http://weblog.infopraca.pl/2012/08/pracownik-hybrydowy-kto-to-taki/

zadania, które wykonują - do południa być Osoby, które elastycznie są w stanie zmieniać zadania, które wykonują - do południa być handlowcem, po południu magazynierem, a w piątki np. tworzyć sklep internetowy.   Pracownik łączący w sobie kilka kompetencji pozwala zaoszczędzić – nawet jeśli sam zarabia trochę więcej, niż na „pojedynczym” stanowisku.

„Tańczę, śpiewam, recytuję, i krawaty wiążę” – tak żartobliwie mówi się o pracownikach hybrydowych, czyli osobach, które w ramach jednego etatu łączą kilka zadań. http://jestpraca24.pl/tag/pracownik-hybrydowy

Zdrowie. Będzie wzrastać świadomość Trendy kształtujące przyszłość w rozwoju turystyki, zarówno w aspekcie jakościowym, jak i ilościowym Zdrowie. Będzie wzrastać świadomość zdrowotna, która nie wpłynie na wielkość popytu, ale z całą pewnością będzie miała wpływ na podejmowanie decyzji przy wyborze celu podróży oraz na postępowanie klienta w czasie wyjazdu (struktura podaży/popytu).

Trendy kształtujące przyszłość… Dalszy rozwój np. ośrodków Spa (łac. sanus per aquam - zdrowie dzięki wodzie) to wspólna nazwa dla leczenia wodą (hydroterapia, wodolecznictwo, akwaterapia) - miejsc, gdzie takie leczenie się odbywa i miejscowości, przeważnie ze źródłami wód leczniczych. Ośrodki odnowy biologicznej (kompleksowe usługi).

Trendy kształtujące przyszłość… Edukacja i świadomość. Średni poziom wykształcenia się podnosi. Będzie to skutkowało wyborem imprez, w których istotną rolę odgrywają sztuka, kultura i historia, tzn. imprez o większych walorach edukacyjnych i związanych z rozwojem duchowości. Rozwój turystyki kwalifikowanej, kulturowej, uzdrowiskowej, pielgrzymkowej (poznawczo-religijnej), etnicznej itp.

Trendy kształtujące przyszłość… Technologie informatyczne. Nadal będzie wzrastać znaczenie przeszukiwania Internetu oraz jego wykorzystania do zdobywania informacji oraz nabywania wyrobów i usług turystycznych. Internetowe systemy rezerwacji, promocji produktów turystycznych, firm, miejscowości i regionów.

Trendy kształtujące przyszłość… Transport Rosnąca dostępność pociągów szybkobieżnych oraz tanich przewoźników będzie miała wpływ na dotychczasowy ruch turystyczny. Ruch drogowy narażony będzie na większe utrudnienia. Wzrost popytu na usługi lotnicze.

Trendy kształtujące przyszłość… Zrównoważony rozwój Świadomość związana z ochroną środowiska będzie nadal wzrastać. Będzie to skutkować zwiększonym popytem na miejsca, w których rozwój jest zrównoważony, i w których przyroda i lokalni mieszkańcy odgrywają coraz większą rolę. Wybór hoteli i miejsc pobytu (np. agroturystyka), postrzegany jest poprzez działania proekologiczne ze strony usługodawców oraz społeczności lokalnej.

Trendy kształtujące przyszłość… Bezpieczeństwo Działania terrorystyczne, regionalne wojny, zanieczyszczenia i inne kryzysy przekładają się w turystyce na zwiększoną potrzebę bezpieczeństwa, co powoduje, że turyści unikają destynacji postrzeganych jako niebezpieczne (kraju, hotelu, gastronomii itp..).

Trendy kształtujące przyszłość… Doznania Coraz więcej konsumentów o wyrafinowanych gustach otwarcie wyraża swoje potrzeby i dochodzi swoich praw. W turystyce przekłada się to na bardziej krytyczne nastawienie do jakości i stosunku jakości do ceny.

Trendy kształtujące przyszłość… Styl życia Styl życia w społeczeństwie zachodnim stopniowo się zmienia. W turystyce ma to wpływ na postrzeganie osobistych potrzeb i zachowanie turystów. Wzrost aktywności ruchowej, odpowiednia dieta, zachowania proekologiczne.

Produkt turystyczny Celem nadrzędnym określającym sens istnienia przedsiębiorstwa turystycznego jest świadczenie usługi turystycznej. Usługa turystyczna ma specyficzne cechy wyróżniające ją spośród innych usług na rynku.

Jakość w branży turystycznej POTRZEBA KSZTAŁTOWANIA JAKOŚCI W BRANŻY TURYSTYCZNEJ WYNIKA Z NASTĘPUJĄCYCH POWODÓW: (uwarunkowania w Polsce)

Jakość w branży turystycznej 1.    Większość biur turystycznych nie posiada jeszcze marki, a  utrzymanie jakości na stałym, wysokim poziomie jest koniecznym czynnikiem jej kreowania.

Jakość w branży turystycznej 2.  Usługa turystyczna jest zazwyczaj produktem złożonym, zarówno z  wyrobów materialnych, a głównie z  usług - i   jedynie zachowanie jakości wszystkich składników oferty (produktu) może zaowocować pełnym zadowoleniem klienta.

Jakość w branży turystycznej 3.    Usługi turystyczne należą do dóbr okresowego lub nawet rzadkiego wyboru, w przypadku których klient przywiązuje coraz większą wagę do jakości.

Jakość w branży turystycznej 4.   Wyjeżdżając na wakacje ludzie oczekują często spełnienia wszystkich swoich marzeń, a słaba jakość któregokolwiek ze składników oferty (np. podróży) znacznie obniża wartość usługi dla klienta i często nie może być zrekompensowana nawet niższą ceną.

Jakość w branży turystycznej 5.    Jakość usługi w dobie malejącej skuteczności innych środków promocyjnych staje się coraz bardziej skutecznym narzędziem rywalizacji, a  jakość obsługi klienta jest aspektem, który można poprawić stosunkowo najmniejszym nakładem finansowym.

Jakość w branży turystycznej Na wolnym rynku (zwłaszcza rynku konsumenta) zanika anonimowość produktu (wyrobu i usługi), a wygrywa marka oraz jakość potwierdzona certyfikatem.

Jakość w branży turystycznej Na rynku turystycznym konkurencja odbywa się, m.in. poprzez: cenę, aspekt ekologiczny produktu oraz jakość i innowacyjność produktu.

Jakość w branży turystycznej Dynamiczny postęp naukowo-techniczny (zwłaszcza „rewolucja” informatyczna, Internet – zakupy, rezerwacja, itp.) wymuszają stosowanie polityki rozwoju projakościowego (zdobywanie Nagród i Znaków Jakości – konkursy i targi).

Jakość w branży turystycznej 9. Istnieje tendencja do tworzenia jakości indywidualnej, a nie uniwersalnej (zaniechanie anonimowości). Tworzenie marki, tj. wartości, a nie tylko znaku graficznego.

Jakość w branży turystycznej Rosnący nacisk wielu organizacji np. konsumenckich, ochrony środowiska, certyfikacyjnych wymusza ciągłą poprawę jakości funkcjonowania przedsiębiorstw i oferowanych produktów.

Jakość w branży turystycznej 11. Integracja krajów (postępująca globalizacja gospodarki światowej) oraz unifikacja przepisów (dyrektyw, zarządzeń) wymusza dostosowywanie się do wspólnych kryteriów oceny i standardów.

Produkt turystyczny Dobra i usługi turystyczne można podzielić na: • dobra i usługi, których czynnikiem popytotwórczym jest wyłącznie turystyka (przejazdy, noclegi, mapy, foldery, usługi przewodnickie, wyżywienie itp);

Produkt turystyczny • dobra i usługi, których zakup występuje w związku z  uprawianiem turystyki, ale które stanowią pewną substytucję konsumpcji w innych okresach i  innym miejscu (obuwie, ubiór, gastronomia, transport itp.);

Produkt turystyczny • dobra i usługi, które zaspokajają te same potrzeby  występujące zarówno u  turystów, jak i u osób nie będących turystami (łączność, ochrona zdrowia, banki, ubezpieczenia, rozrywki itp.).

Produkt turystyczny Produkt turystyczny charakteryzowany jest głównie przez cztery cechy: komplementarność, abstrakcyjność, związek z czasem, substytucyjność.

Produkt turystyczny Komplementarność to „pakiet świadczeń” składających się, z co najmniej dwóch wzajemnie zespolonych w cenie usług turystycznych (wzajemne uzupełnianie się).

Produkt turystyczny Chodzi tu o pakiet dóbr materialnych i niematerialnych. Komplementarność usług turystycznych ma największe znaczenie dla turysty. Wystarczy, że tylko jedno ogniwo w łańcuchu usług zawiedzie, a całościowa ocena jakości produktu będzie niska.

abstrakcję trudną do opisania i sprawdzenia uprzednio. Wynika to Produkt turystyczny Abstrakcyjność - kupujemy pewną abstrakcję trudną do opisania i sprawdzenia uprzednio. Wynika to z niematerialnego charakteru usługi.

Produkt turystyczny Związek z czasem. Po pierwsze czas wiąże się z sezonowością ruchu turystycznego, sprzedaży i  konsumpcji produktu turystycznego. Po drugie, czas wiąże się z  niemożnością składowania i  magazynowania usługi turystycznej. Po trzecie kupując produkt turystyczny konsument nie może wcześniej sprawdzić jego jakości.

Produkt turystyczny Substytucyjność - polega na zdolności wzajemnego zastępowania się produktów. Produkty wykazują zdolność zaspokajania tych samych potrzeb, natomiast ich konkurencyjność dotyczy ceny.

Produkt turystyczny produktu turystycznego jest to, że nie Ponadto cechą charakterystyczną produktu turystycznego jest to, że nie można nabyć prawa do jego własności (zwłaszcza w odniesieniu do usługi).

Cechy produktów turystycznych Cechy specyficzne dla produktów turystycznych: nieuchwytność, heterogeniczność,  zniszczalność, nierozdzielność.

Cechy produktów turystycznych Nieuchwytność - niemożności sprawdzenia jej przed zakupem, stąd też kupujący ponosi pewne ryzyko. Heterogeniczność - nie jest to konkretny produkt, o stałej jakości.

Cechy produktów turystycznych Produkty turystyczne są zniszczalne, nie mogą być sprzedane później, jak to ma miejsce w przypadku produktów materialnych. Nierozdzielność. Usługi są niezwykle mocno związane z człowiekiem, a produkt jest wynikiem przygotowania sprzedawcy.

Usługa definiowana jest jako: „działalność (czynność) polegająca na spełnieniu potrzeb odbiorcy”. „Wynik bezpośredniego współdziałania dostawcy i klienta oraz wewnętrznej działalności dostawcy w celu zaspokojenia potrzeb klienta”.

że „usługa w sensie gospodarczym jest Bardziej rozbudowana definicja mówi, że „usługa w sensie gospodarczym jest użytecznym produktem niematerialnym, który jest wytwarzany w wyniku pracy ludzkiej (czynności) w procesie produkcji, poprzez oddziaływanie na strukturę określonego obiektu (człowieka traktowanego jako osoba fizyczna, intelekt czy cząstka określonej społeczności albo przedmiotu materialnego)”.

Klient jako współtwórca sukcesu organizacji Warunkiem efektywnego zarządzania, zwłaszcza w usługach jest uznanie, że klienci: są najważniejszymi osobami w każdej działalności; nie są zależni od nas. To my jesteśmy zależni od nich; nie zakłócają naszej pracy. Są jej celem;

Klient jako współtwórca sukcesu organizacji robią nam uprzejmość, kiedy przychodzą; są częścią naszej organizacji, a nie osobami z zewnątrz; nie są tylko częścią statystyki. Są ludźmi z krwi i kości, którzy czują, reagują tak jak my;

Klient jako współtwórca sukcesu organizacji przychodzą do nas ze swoimi potrzebami i życzeniami, a naszym zadaniem jest je zaspokajać; zasługują na tyle uprzejmości i uwagi, ile tylko możemy im poświęcić; są istotą tego i każdego innego interesu. Bez nich nie byłoby nas. wg A. Boratyńskiej-Sali, 2006