1 PPL+ Ogólne założenia, wdrażanie Schematu I i II Tadeusz Borek Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA wrzesień 2007 r.

2 Historia podejścia Leader w UE : Leader I, nowa inicjatywa : Leader II, upowszechnianie :Leader+, konsolidacja : Leader+: Polska jako nowy członek UE uwzględniła Leadera+ w SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich

3 Sposób wdrażania podejścia Leader w UE Zcentralizowany: Austria, Dania, Grecja, Irlandia, Luksemburg, Finlandia, Francja!!!, Portugalia, Szwecja Zdecentralizowany (regiony/kraje): Belgia- 2, Niemcy-13, Hiszpania-17, Holandia-4, Wlk. Brytania-4, Włochy-21 Polska – zcentralizowany , zdecentralizowany (16 województw)

4 Liczba LAG - 15/UE Około 900, w tym wg. priorytetowych zagadnień: 34%-wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych 23%-poprawa jakości życia 20%-podnoszenie wartości produktów lokalnych 12%-zastosowanie nowych technologii 11%- inne

5 Przeciętna LGD (LAG) w 15/UE km.kw. 54 tys. mieszkańców Blisko 100% obszarów wiejskich jest objętych programem Leader

6 PPL+ w Polsce, podstawa prawna Narodowy Plan Rozwoju, Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, Priorytet: Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Działanie: 2.7 Pilotażowy Program Leader+, jedno z 12 działań w SPO

7 PPL+ w Polsce, podstawa prawna – c.d. Rozporządzenia Ministra W sprawie Uzupełnienia SPO... (zbędne przy wdrażaniu PROW ), ale... W sprawie trybu składania i wzoru wniosku o dofinansowanie... W sprawie wzoru umowy o dofinansowanie... Rozporządzenia zmieniające w/w Książka procedur wdrażania PPL+, zatwierdzana przez MRiRW, z kompletem formularzy dokumentów wdrożeniowych

8 W PROW zamiast Uzupełnienia SPO będzie... Rozp. w sprawie szczegółowych kryteriów i sposobu wyboru LGD do realizacji lokalnej strategii... w sprawie warunków i trybu przyznawania pomocy na wdrażanie strategii... w sprawie warunków i trybu wypłaty pomocy na projekty współpracy oraz funkcjonowanie LGD

9 Cele ogólne PPL+ Stymulowanie lokalnych inicjatyw na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, budowanie LGD, włączanie partnerów społecznych i gospodarczych do planowania i wdrażania lokalnych inicjatyw. Sprzyjanie lepszemu wykorzystaniu potencjału rozwojowego terenów wiejskich, poprawie ich konkurencyjności jako miejsca zamieszkania i prowadzenia działalności gospodarczej, a także przyczynianie się do aktywizacji oraz współpracy mieszkańców wsi.

10 Instytucje/uczestnicy Instytucja zarządzająca – MRiRW (SPO, rozporządzenia wykonawcze, kryteria oceny, komitet sterujący i grupy ekspertów, monitorowanie i kontrola) Instytucja wdrażająca - FAPA (przygotowanie dokumentów wdrożeniowych, ogłaszanie naboru oraz nabór i wstępna ocena wniosków o dofinansowanie, zawieranie umów z beneficjentami, przyjmowanie i ocena wniosków o płatność, kontrola, sprawozdawczość) Jednostka płatnicza – ARiMR (wypłaca środki na podstawie autoryzacji FAPA, kontroluje) Beneficjenci – mieszkańcy obszarów wiejskich, za pośrednictwem LGD (w Schemacie I – za pośrednictwem gmin, fundacji, stowarzyszeń)

11 Sposób wdrażania Centralny przez FAPA, w ramach dwóch odrębnych schematów: Schemat I (przygotowawczy) wdrażany od jesieni tworzenie LGD, opracowanie zintegrowanej strategii rozwoju obszarów wiejskich Schemat II (zasadniczy), wdrażany od wiosny 2006 – realizacja strategii rozwoju obszarów wiejskich

12 Budżet PPL+ Ogółem 18,75 mln euro Z tego: EU (80%) 15 mln euro Polska (20%) 3,75 mln euro Schemat I (30%) 5,575 mln euro Schemat II(70%) 13,175 mln euro Po decyzji KM z 5 lutego 2007 mamy na PPL+ 30,44 mln euro W Schemacie I wydaliśmy 19,55 mln. PLN !!! Udział środków publicznych = 100% kosztów kwalifikowalnych

13 Wysokość pomocy Do 150 tys. zł na projekt w ramach schematu I; Do 750 tys. zł na projekt w ramach schematu II;

14 Zakres pomocy Schemat I: 1. Działania informacyjne, szkoleniowe i promocyjne związane ze stymulowaniem udziału mieszkańców i organizacji działających na obszarach wiejskich w procesie planowania strategii rozwoju; 2.Opracowywanie strategii rozwoju obszarów wiejskich i wsparcie techniczne procesu ich przygotowywania w szczególności analizy, ekspertyzy, wsparcie doradcze, prace studialne; 3. Pomoc doradcza i ekspercka związana z tworzeniem LGD

15 Zakres pomocy Schemat II: 1. Działalność operacyjna LGD; 2. Promocja i informacja dotycząca założeń i sposobu realizacji strategii rozwoju obszarów wiejskich; 3. Pomoc szkoleniowa i doradcza w zakresie przygotowywania i realizacji projektów dotyczących strategii rozwoju obszarów wiejskich;

16 Zakres pomocy Schemat II c.d.: 4. Przygotowywanie opracowań, analiz, dokumentacji związanej ze szczegółowym planowaniem inwestycji oraz kreowaniem nowych produktów, usług zgodnie z założeniami strategii rozwoju obszarów wiejskich; 5. Organizacja imprez promujących region w szczególności jego produkty, usługi, kulturę i sztukę; 6. Współpraca i wymiana doświadczeń na poziomie krajowym i międzynarodowym pomiędzy LGD w zakresie wdrażania strategii oraz organizacji pracy LGD.

17 Podstawa płatności Refundacja poniesionych wydatków na podstawie przedłożonego do FAPA wniosku o płatność z fakturami i dowodami ich zapłaty 100% kosztów kwalifikowalnych jest refundowanych

18 Beneficjenci Schemat I: Gminy wiejskie i miejsko – wiejskie związki międzygminne, osoby prawne: fundacje, stowarzyszenia, związki stowarzyszeń lub inne organizacje pozarządowe posiadające osobowość prawną. Schemat II: LGD (fundacja, stowarzyszenie lub związek stowarzyszeń spełniający kryteria dostępu- dalej)

19 Beneficjenci ostateczni MIESZKAŃCY OBSZARÓW WIEJSKICH

20 Kryteria dostępu Schemat I: 1. Pomoc może być przyznana podmiotom, których statutowym zadaniem jest działanie na rzecz rozwoju obszarów wiejskich; 2. Projekt dotyczy obszaru co najmniej jednej gminy; 3. Projekt współfinansowany w ramach działania nie może być realizowany z udziałem innych środków publicznych przyznanych beneficjentowi w związku z realizacją tego projektu; 4. Ubiegający się o dofinansowanie realizacji projektu nie ma zaległości podatkowych ani zaległości w opłacaniu składek z tytułu ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego.

21 Kryteria dostępu Schemat II: 1. Beneficjent (fundacja lub stowarzyszenie lub związek stowarzyszeń) spełnia kryteria LGD, czyli: jego statutowym celem jest działanie na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, w strukturze zarządu co najmniej 50% stanowią partnerzy społeczni i gospodarczy, 2. Projekt realizowany jest na obszarze gmin wiejskich lub miejsko – wiejskich (z wyłączeniem miast powyżej 20 tys. mieszkańców), dla których opracowana została ZSROW; 3. Obszar, na którym realizowany jest projekt, liczy co najmniej 10 tys. i nie więcej niż 100 tys. mieszkańców a gęstość zaludnienia nie przekracza 150 osób/km kw.(120 w starej 15 UE);

22 Kryteria dostępu Schemat II c.d.: 4. Granice obszaru, na którym realizowany jest projekt, są zgodne z podziałem administracyjnym na poziomie gminy; 5. Obszar realizacji projektu został określony z uwzględnieniem warunków naturalnych (geograficznych, przyrodniczych), ekonomicznych, kulturowych lub historycznych; 6. ZSROW opracowana przez LGD odpowiada wymogom formalnym i jest zgodna z przyjętą przez gminę strategią rozwoju lub planem zagospodarowania przestrzennego; 7. Dopuszcza się możliwość realizacji wyłącznie jednego projektu na tym samym terenie; 8. Obszar działania LGD odpowiada obszarowi realizacji projektu

23 Kryteria dostępu Schemat II c.d.: 9. LGD realizująca projekt w ramach Schematu II nie może realizować innych projektów finansowanych ze środków funduszy strukturalnych = WYKREŚLONY; 9. Projekt współfinansowany w ramach działania nie może być realizowany z udziałem innych środków publicznych przyznanych beneficjentowi w związku z realizacją tego projektu; 10. Ubiegający się o dofinansowanie realizacji projektu nie ma zaległości podatkowych ani zaległości w opłacaniu składek z tytułu ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego.

24 Kryteria wyboru projektów Schemat I: 1. Dochód podatkowy gmin na 1 mieszkańca 75% średniej krajowej = 2 pkt % średniej krajowej = 1 powyżej średniej krajowej = 0 2. Obszar projektu do 10 tys. mieszkańców = tys. mieszkańców = tys. mieszkańców = 2

25 Kryteria wyboru projektów Schemat I c.d.: 3. Procentowy udział ludności wiejskiej w ogólnej liczbie ludności na obszarze objętym projektem wynosi: - do 50% = 0 pkt % = 1 - powyżej 75% = 2 4. Ocena jakości projektów dokonana przez GR KS - b.dobra = 7-8 pkt - dobra = średnia = słaba = 0-2

26 Kryteria wyboru projektów Schemat I c.d.: O kolejności decydowała łączna liczba uzyskanych punktów, a w przypadku równej liczby pkt., projekt który był wyżej oceniony za jakość, a jeśli i tu były oceny jednakowe to ten który miał niższy dochód podatkowy na 1 mieszkańca; Do realizacji wybierano po 2 projekty z każdego województwa, które uzyskały w skali danego województwa najwięcej punktów (16x2=32). Następnie wchodziły do realizacji, w miarę dostępnych środków, projekty z listy ogólnokrajowej w kolejności uzyskanych punktów.

27 Kryteria wyboru projektów Schemat II: 1. Dochód podatkowy gmin na 1 mieszkańca – patrz Schemat I; 2. Obszar projektu (liczba mieszkańców) – patrz Schemat I; 3. Procentowy udział ludności wiejskiej w ogólnej liczbie ludności – patrz Schemat I; 4. Zrównoważony udział mężczyzn i kobiet w strukturze organów LGD- żadna z płci nie stanowi mniej niż 40% 5. Ocena ZSROW dokonana przez GR KS: 0-8 pkt 6. Potencjał administracyjny LGD w ocenie GR KS 0-5 pkt Do realizacji wybierano po 1 projekcie z każdego województwa, który uzyskał najwięcej punktów (16x1=16). Następnie wchodziły do realizacji, w miarę dostępnych środków, projekty z listy ogólnokrajowej w kolejności uzyskanych punktów. Nie były dofinansowywane projekty, które uzyskały 0 pkt. za potencjał administracyjny LGD

28 Kryteria oceny ZSROW (0-8pkt) 1.Jakość ZSROW - Czy ZSROW jest zgodna z wytycznymi MRiRW (czy zachowuje układ i zawiera rozdziały podane w Instrukcji sporządzania ZSROW)? - Czy dokument jest przejrzysty, czytelny i zrozumiały? 2.Spójność planowanych kierunków rozwoju z uwarunkowaniami przestrzennymi, historycznymi, kulturowymi i przyrodniczymi oraz sytuacją społeczno-gospodarczą obszaru, którego dotyczy projekt. - Czy w ZSROW zostały uwzględnione w/w uwarunkowania i tematy wiodące oraz cele zawarte w strategii są spójne z tymi uwarunkowaniami? Czy wybrany obszar jest spójny pod względem przestrzennym, historycznym, kulturowym, przyrodniczym lub społeczno-gospodarczym? - Czy analiza SWOT jest spójna z diagnozą obszaru ? - Czy temat/y wiodący/e i cele strategiczne są spójne z wynikami analizy SWOT?

29 Kryteria oceny ZSROW - c.d. 3. Zgodność ZSROW z kierunkami wiodącymi inicjatywy Leader+ - Czy ZSROW ma charakter inicjatywy oddolnej (czy wskazuje na szeroki udział partnerów lokalnych - wszystkich 3 sektorów i mieszkańców - w jej przygotowaniu)? - Czy sposób realizacji ZSROW przewiduje integrowanie i komplementarność (działania wielosektorowe, łączenie różnych zasobów)? - Czy proponowane w ZSROW rozwiązania i działania mają innowacyjny charakter (np. nowe produkty i usługi, nowe sposoby łączenia zasobów, nowe formy organizacyjne)? - Czy przewidziano otwartość na nowych partnerów? - Czy procedura doboru nowych partnerów jest przejrzysta i demokratyczna? - Czy uwzględniono udział różnych podmiotów lokalnych przy realizacji ZSROW?

30 Kryteria oceny ZSROW - c.d. 4. Powiązanie ZSROW ze strategią NPR oraz strategią regionalną. - Czy ZSROW uwzględnia zapisy zawarte w innych strategiach dla danego obszaru np. gmin, powiatu/-ów, regionu oraz NPR? 5. Wpływ projektu na realizację ZSROW. - Czy sposób realizacji projektu umożliwia osiągnięcie podstawowego/ych celu/ów ZSROW (na podstawie informacji zawartych we wniosku i strategii) - Czy przedstawiony w ZSROW budżet jest budżetem zrównoważonym?

31 Ocena potencjału administracyjnego LGD (0-5 pkt) 1. Kwalifikacja i doświadczenie osób odpowiedzialnych za zarządzanie projektem, 0-3 pkt. - Czy osoby odpowiedzialne za zarządzanie projektem posiadają kwalifikacje (wykształcenie, ukończone szkolenia) z zakresu zarządzania projektami? - Czy osoby odpowiedzialne za zarządzanie projektem posiadają udokumentowane kwalifikacje z zakresu rolnictwa i/lub rozwoju obszarów (np. uzyskane dyplomy, certyfikaty ukończenia kursów) i doświadczenie w realizacji projektów na rzecz rozwoju obszarów wiejskich (np. umowy, referencje)? - Czy osoby odpowiedzialne za zarządzanie projektem działają w strukturach podmiotu delegującego przez co najmniej 1 rok?

32 Ocena potencjału administracyjnego LGD – c.d. 2. Doświadczenie LGD w realizacji projektów 0-2 pkt. - Czy LGD lub partnerzy wchodzący w skład LGD mają udokumentowane doświadczenie w realizacji projektów na rzecz rozwoju obszarów wiejskich (np. umowy na realizacje projektu, sprawozdania z realizacji projektu)

33 Zawieranie umów o dofinansowanie Kwota podpisanej umowy nie może być zwiększona w wyniku realizacji projektu Zestawienie rzeczowo-finansowe (zał. 1 do umowy) jest podstawowym dokumentem rozliczenia wykonania finansowego Wzrost kosztów poszczególnych zadań jest dopuszczalny (do 10% - bez wyjaśniania, powyżej 10% - po przedstawieniu pisemnego wyjaśnienia i uznaniu go przez FAPA) jeśli całkowita kwota umowy nie zostanie przekroczona Koszty administracyjne LGD nie mogą przekroczyć 15% faktycznie poniesionych pozostałych kosztów kwalifikowalnych Zabezpieczeniem należytego wykonania przez Beneficjenta umowy jest weksel niezupełny (in blanco) wraz z deklaracją wekslową. Umowa w 3 egz.: Beneficjent, FAPA, ARiMR

34 Płatności 1. Beneficjent może rozpocząć realizację projektu jeszcze przed podpisaniem umowy ale nie wcześniej niż po złożeniu wniosku o dofinansowanie. Jednakże, jeśli nie dojdzie do podpisania umowy, nie może wnosić roszczeń o zwrot kosztów. 2. Zaliczka: tylko w Schemacie II, do 20% kosztu projektu z umowy, przy dodatkowym zabezpieczeniu finansowym (weksel in blanco lub poręczenie albo gwarancja j.s.t.), potrącana systematycznie przy kolejnych wnioskach o płatność, Płatności pośrednie (etapy w Schemacie I transze w Schemacie II) 4. Wniosek o płatność końcową: n+2= do końca II kwartału 2008 wraz ze sprawozdaniem końcowym,

35 Wdrażanie PPL+ w liczbach Schemat I: 248 wniosków o dofinans., 174 zakwalifikowanych do dofinansowania, 178 podpisanych umów (minus 11 rezygnacji) oraz 152 aneksy, 167 zrealizowanych umów = 167 powstałych LGD, 305 wniosków o płatność, wypłacono ,42 zł.

36 Wdrażanie PPL+ w liczbach c.d. Schemat II: 187 wniosków (od 22 z woj. Małopolskiego do 4 z Lubuskiego) o dofinansowanie na kwotę 125 mln. zł Z tych 187 aż 155 było beneficjentami Schematu I 162 przeszło pozytywnie weryfikację formalną i ocenę merytoryczną w FAPA i po ocenie dokonanej przez ekspertów, znalazło się na liście rankingowej zawarto 79 (styczeń i luty 2007) + 71 (kwiecień) = 150 umów, realizowanych jest 149. Do końca sierpnia 2007 do FAPA wpłynęło 148 wniosków o płatność, w tym ani jeden bezbłędny

37 Wdrażanie PPL+ w liczbach c.d. Schemat II – co dalej? Zakończenie realizacji projektów i złożenie wniosków o płatność końcową wraz ze sprawozdaniami – koniec II kw Rozliczenie i zamknięcie PPL+ na szczeblu krajowym - grudzień 2008

38 Ewolucja PPL+ 1. Umożliwiono uzyskanie zaliczki do 20% (w Schemacie II) 2. Umożliwiono zwrot kosztów poniesionych po dniu złożenia wniosku o dofinansowanie (wcześniej – dopiero po podpisaniu umowy) 3. Umożliwiono korespondencyjne składanie wniosków o płatność 4. Odstąpiono od wymogu dostarczania do FAPA oryginałów faktur z dowodami zapłaty na rzecz poświadczonych kopii 5. Odstąpiono, na etapie realizacji projektu, od wymogu przedkładania wniosku o płatność na kwotę nie mniejszą niż 150 tys. zł w Schemacie II

39 Ewolucja PPL+ c.d. 6. Odstąpiono od zakazu realizacji przez LGD innych (niż Leader) projektów finansowanych ze środków funduszy strukturalnych 7. W porozumieniu z UE dopuszczono do udziału w PPL+ gminy o gęstości zaludnienia do 150 osób/km kw. (w starej 15 UE obowiązuje 120) 8. Wyeliminowano pierwotny błąd dopuszczenia do udziału w PPL+ dużych miast w ramach gmin miejsko-wiejskich, podczas gdy nawet b. małe miasta będące gminami miejskimi nie mogły uczestniczyć w PPL+. Obecnie w ramach gmin miejsko-wiejskich mogą w PPL+ uczestniczyć miasta tylko do 20 tys. mieszkańców.

40 Słabości i bariery wdrażania PPL+ w Polsce 1. Małe jeszcze zrozumienie podejścia typu Leader (oddolne, wielosektorowe, terytorialne,...). Najmowanie firm konsultingowych przez część LGD do opracowania ZSROW i jej wdrażania; 2. Brak możliwości finansowania choćby drobnych inwestycji; 3. Wymóg posiadania osobowości prawnej przy ograniczonej przydatności dozwolonych form prawnych ( fundacja, stowarzyszenie, związek stowarzyszeń); 4. Brak możliwości odzyskania kosztów kredytu; 5. Brak zaliczkowania (dotyczyło Schematu II);