TOPOLA Topola 1

Co to jest topola? Topola (Populus L.) – rodzaj drzew z rodziny wierzbowatych (Salicaceae Mirb.). Zalicza się do niego 35 gatunków, spośród których typowym jest Populus Alba L.. W Polsce występują trzy rodzime gatunki topoli: topola czarna, topola białai topola osika. Topole czarna, biała i szara występują głównie w lasach łęgowych dużych dolin rzecznych, osika natomiast jest rozpowszechniona w lasach liściastych i mieszanych na terenie praktycznie całego kraju. Popularnym drzewem ozdobnym, ze względu na swój kolumnowy pokrój sadzonym zwłaszcza wzdłuż dróg jest topola włoska stanowiąca odmianę uprawną topoli czarnej. W uprawie często spotykane są także mieszańce topoli czarnej z gatunkami amerykańskimi, określane wspólnie mianem topoli kanadyjskiej. Inne topole sadzone często w Polsce należą do sekcji Tacamahaca. Pochodzą one z Ameryki Północnej oraz Azji i charakteryzują się wydzielaniem silnego, balsamicznego zapachu przez rozwijające się pąki i młode liście. 2

Morfologia Pokrój Wysokie i okazałe, często potężnie zbudowane drzewa liściaste o klasycznej, regularnej sylwetce. Posiadają zwykle prosty pień rozgałęziający się na grube i mocne, ukośnie lub łukowato wznoszące się konary. Gałęzie proste i długie, w części wierzchołkowej strzeliste. Niektóre gatunki (np. Topola czarna, biała) osiągają ponad 35 m wysokości, a średnica ich pnia może przekraczać 2,5 m. Pąki Bardzo ostre, pokryte łuskami, często długie. Liście Pojedyncze, o bardzo zmiennej formie zależnej od gatunku. Przykładowo liście (długopędowe) topoli białej są wyraźnie klapowane i pokryte od spodu gęstym, białym kutnerem, osika posiada liście okrągławe o karbowanym brzegu; są one cienkie i delikatne oraz obustronnie nagie, z kolei liście topoli czarnej są romboidalne do trójkątnych, także stosunkowo cienkie i nagie. Jeszcze innego typu liście posiadają topole balsamiczne; są one przeważnie duże, eliptyczne lub jajowate, grube i skórzaste, od spodu często zielonawobiałe. Rozmiar liści topoli wielkolistnych może przekraczać 25cm. Zmienność formy liści topoli nie dotyczy tylko różnych gatunków. Nawet w obrębie tego samego gatunku, ba nawet na tym samym osobniku może występować kilka ich rodzajów. Dla przykładu długopędowe liście topoli białej są ostro klapowane i trwale, gęsto owłosione od spodu, podczas gdy liście na któtkopędach są zazwyczaj bezklapowe (lub o wyraźnie łagodniejszych klapach) oraz owłosione rzadko i nietrwale. Podobnie u topoli czarnej liście długo- i krótkopędowe różnią się kształtem i wielkością; te pierwsze (tzw. liście późne) są duże i mają prawie trójkątny kształt, natomiast liście krótkopędowe są mniejsze i bardziej romboidalne niż trójkątne. Kwiaty Rozdzielnopłciowe, dwupienne, zebrane w kwiatostany zwane kotkami, które są wiatropylne. 3

topola biała, białodrzew (Populus alba L.) Topole (wraz z wierzbami) są najszybciej rosnącymi drzewami w klimacie umiarkowanym. Występują na półkuli północnej. Można je spotkać w środowisku wilgotnym, w lasach nadrzecznych; głównie w lasach łęgowych oraz jako domieszkę w innych lasach liściastych. Preferują żyzną glebę. Są to równocześnie drzewa stosunkowo krótko żyjące. Długość życia większości gatunków zawiera się w przedziale 100-200 lat. Wyjątkowo notowane są ponad 300-letnie okazy topoli białej iczarnej. Zdecydowanie poniżej 100 lat żyje topola włoska. Nasiona bardzo szybko kiełkują, posiadają puch ułatwiający rozsiewanie. Dzięki nasionom topole są drzewami pionierskimi. Gatunki flory Polski topola berlińska (Populus ×berolinensis (K. Koch) Dippel) – antropofit zadomowiony topola biała, białodrzew (Populus alba L.) topola chińska (Populus simonii Carrière) – gatunek uprawiany topola czarna, t. nadwiślańska, sokora (Populus nigra L.) topola kalifornijska (Populus trichocarpa Torr. & A. Gray ex Hook) – antropofit zadomowiony topola kanadyjska (Populus ×canadensis Moench, syn. P. serotina R. Hartig) – antropofit zadomowiony topola osika (Populus tremula L.) topola szara (Populus ×canescens (Aiton) Sm.) topola włochata, t. ontaryjska (Populus candicans Aiton) – antropofit zadomowiony 4

Topola w naszej szkole 5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15