Efektywne nauczanie – skuteczne uczenie się Konferencja metodyczna dla polonistów 28 sierpnia 2013 r. Prowadzenie: Anna Kondracka-Zielińska

Zmiany w formule nowej matury z języka polskiego 2015 Trzy obszary: odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w niej informacji; analiza i interpretacja tekstów kultury; tworzenie wypowiedzi Ujednolicone, stałe formy wypowiedzi + stałe kryteria oceniania dla poszczególnych form wypowiedzi = ułatwienie przygotowania, ukierunkowanie edukacji polonistycznej Umiejętności niezbędne na egzaminie rozwijać stopniowo (przejście od interpretacji sterowanej przez nauczyciela (gimnazjum), przez interpretacje na podstawie wskazówki (kl. 1/2 ponadgimnazjalna), do interpretacji nieukierunkowanej (kl. 2/3 ponadgimnazjalna) sukces = opanowanie umiejętności z podstawy programowej dla wszystkich etapów kształcenia

Ważne dokumenty Rozporządzenie MEN z 30 kwietnia 2007 (warunki i sposoby oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz sposoby przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych) Rozporządzenie MEN z 25 kwietnia 2013 (zmieniające powyższe rozporządzenie) Informator o egzaminie maturalnym od roku szkolnego 2014/2015 Materiały (arkusze), dokumenty (procedury) na stronie www.cke.edu.pl

Egzamin ustny z języka polskiego Obecny egzamin: 30 minut (15 wygłoszenie + 10 rozmowa + 5 ocena) Monolog + rozmowa Temat wybierany wcześniej ze szkolnej listy tematów (IX i II danego roku szkolnego) Sprawdza: poprawność językową, logikę i retorykę, umiejętność przygotowania wcześniejszego wypowiedzi na dany temat i jej wygłoszenie Punktacja: prezentacja (5 pkt.), rozmowa (7 pkt.), język (8 pkt.). Razem 20 pkt. Brak zasady kumulatywności Nowy egzamin: 30 minut (15 przygotowanie + 10 wygłoszenie + 5 rozmowa) Monolog + rozmowa Temat opracowywany przed komisją (po losowaniu tematu) Sprawdza: poprawność językową, logikę i retorykę, umiejętność tworzenia wypowiedzi na dany temat Inspiracja – tekst kultury Punktacja: Meritum monologu (40% = 16 pkt.); organizacja (20% = 8 pkt.); język (20% = 8 pkt.); meritum dialogu (20%= 8 pkt.). Razem 40 pkt. Zasada kumulatywności

Egzamin pisemny z języka polskiego – PP Obecny egzamin: Test (czytanie ze zrozumieniem tekstu popularnonaukowego, 13–16 zadań, 20 pkt. max.) + wypracowanie (dwa tematy do wyboru, analiza, interpretacja fragmentu, całości tekstu, porównanie; min. 250 słów, 50 pkt. max., 25+25) = 170 minut (70 pkt. max.) Nowy egzamin: Test (tekst lub dwa teksty popularnonaukowe, nie więcej niż 500 słów + wiązka 5–7 zamkniętych i/lub otwartych zadań, 10–13 zadań, sprawdzają znajomość utworów literackich oznaczonych w podstawie gwiazdką; 20 pkt. max.) + wypracowanie (rozprawka lub interpretacja tekstu poetyckiego, do wyboru; 50 pkt. max.) = 170 minut (70 pkt. max.) Rozprawka (polecenie i tekst epicki lub dramatyczny – nie mniej niż 250 słów) Interpretacja (polecenie i utwór poetycki lub jego fragment – propozycja odczytania utworu, koniecznie konteksty!!! – nie mniej niż 250 słów) Zadania testowe mogą dotyczyć poziomu znaczeń, struktury, komunikacji, działań na tekście, świadomości językowej), np.: wyszukiwania informacji, dostrzegania związków przyczynowo- -skutkowych między wydarzeniami, określenia tematu tekstu, zadawania pytań do tekstu, określania tezy i wskazywania argumentów, wyodrębniania części składowych utworu, wyrażania stosunku do opinii autora, tworzenia planu tekstu, cech gatunkowych tekstu, zagadnień stylistycznych i in.

Egzamin pisemny z języka polskiego – PR Obecny egzamin: dwa tematy do wyboru, 180 min (40 pkt. = 24 + 16 pkt.), analiza porównawcza tekstów, ok. 250 słów Nowy egzamin: dwa tematy do wyboru, analiza porównawcza lub wypowiedź argumentacyjna (np.: rozprawka lub szkic, odwołanie do tekstu historyczno-/teoretyczno-/krytycznoliterackiego), nie mniej niż 300 słów, 180 min, 40 pkt. max. Ocenie podlega: poprawność rzeczowa, kompozycja, spójność, styl, poprawność językowa, poprawność zapisu + określenie problemu, sformułowanie własnego stanowiska (forma argumentacyjna) oraz koncepcja porównywania utworów i teza interpretacyjna (interpretacja porównawcza)

Przykładowe zadania – ustny W jaki sposób w utworach literackich bywają przedstawiani intelektualiści (Filozof)? Omów zagadnienie, odwołując się do załączonej bajki I. Krasickiego oraz do innych utworów literackich. Labirynt – przestrzeń zapraszająca do odkryć czy pułapka bez wyjścia? Rozważ problem, odwołując się do podanego fragmentu opowiadania B. Schulza (Sklepy cynamonowe) i innego tekstu kultury. Jakie odczytanie Dziadów cz. 3 A. Mickiewicza odnajdujesz na zapowiadającym sztukę plakacie teatralnym? Omów zagadnienie, wykorzystując znajomość dramatu. Jakie refleksje o współczesnej cywilizacji wyrażają twórcy w swoich dziełach (M. Abakanowicz, Tłum)? Odpowiedz na podstawie interpretacji podanego tekstu kultury oraz wybranych tekstów literackich. W jaki sposób twórcy późniejszych epok nawiązują do starożytnych mitów? Odpowiedz na podstawie interpretacji obrazu Pietera Bruegla Pejzaż z upadkiem Ikara i wybranego tekstu literackiego. W jaki sposób Internet wpływa na formy i sposoby komunikowania się ludzi między sobą? Uzasadnij swoje stanowisko, odwołując się do przytoczonego tekstu Jana Grzeni, do modelu aktu komunikacji językowej i do wybranego tekstu kultury. Wyjaśnij, odwołując się do podanego fragmentu powieści A. Sapkowskiego (Narrenturm) i do innego utworu literackiego, jaką funkcję może pełnić stylizacja w utworze literackim.

Przykładowe tematy – pisemny PP Czy szczególne okoliczności mogą usprawiedliwić postępowanie sprzeczne z podstawowymi zasadami etyki? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu Innego świata G. Herlinga-Grudzińskiego i do innych tekstów kultury. Czy w miłości lepiej słuchać głosu rozsądku, czy też oddać się namiętności? Rozważ problem i uzasadnij swoje stanowisko, odwołując się do podanego fragmentu Lalki, całego utworu B. Prusa oraz innego tekstu kultury. Zinterpretuj podany utwór (W. Szymborska, Pisanie życiorysu). Postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją. Zinterpretuj podany utwór (T. Różewicz, Odnaleźć samego siebie). Postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją.

Przykładowe tematy – PR Określ, jaki problem podejmuje Marian Maciejewski w podanym tekście (Wrzucony do bytu otchłani). Zajmij stanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autora, odwołując się do tego tekstu oraz do innych tekstów kultury. Określ, jaki problem podejmuje W. Gombrowicz w podanym tekście (Dziennik 1953- 1956). Zajmij stanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autora, odwołując się do tego tekstu oraz do innych tekstów kultury. Określ, jaki problem podejmuje J. Stempowski w podanym tekście (Zagadnienie plagiatu). Zajmij stanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autora, odwołując się do tego tekstu oraz do innych tekstów kultury. Dokonaj interpretacji porównawczej podanych utworów (J. Kochanowski Pieśń XXV, ks. II; S. Barańczak Drogi kąciku porad//Z. Herbert Podróż do Krakowa; W. Szymborska Nieczytanie). Dokonaj interpretacji porównawczej podanych tekstów (E. Orzeszkowa Nad Niemnem, M. Kuncewiczowa Cudzoziemka).

Przykładowe wymagania ogólne i szczegółowe – ustny Odbiór wypowiedzi (uczeń odczytuje sens całego utworu oraz zawarte informacje jawne i ukryte, wskazuje charakterystyczne cechy stylu danego tekstu, rozpoznaje w czytanych tekstach mówionych stylizację, rozróżnia jej rodzaje, zna pojęcie aktu komunikacji językowej, dostrzega i omawia współczesne zmiany w modelu komunikacji: Internet, ustna/pisemna) Analiza i interpretacja tekstu kultury (uczeń uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do rodzajów sztuki, określa problematykę utworu, wykorzystuje do interpretacji elementy znaczące dla odczytania całego utworu, prezentuje własne przeżycia wynikające z kontaktu z dziełem sztuki, wykorzystuje w interpretacji konteksty, odczytuje treści alegoryczne i symboliczne, dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, narodowych, obyczajowych, rozpoznaje sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera, identyfikuje mit) Tworzenie wypowiedzi (uczeń tworzy spójne wypowiedzi, dłuższy tekst mówiony zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji, przestrzega zasad spójności znaczeniowej i logicznej, tworzy samodzielną wypowiedź argumentacyjną według podstawowych zasad logiki i retoryki, publicznie wygłasza przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową wyrazistość przekazu, w tym tempo mowy i donośność głosu)

Opinia Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich o Informatorach Maturalnych 2015 Z satysfakcją odnotowano wzmocnienie roli umiejętności komunikacyjnych poprzez odejście od prezentacji na egzaminie ustnym i zastąpienie jej egzaminem ustnym, na którym zdający będzie musiał ad hoc przygotować samodzielną wypowiedź argumentacyjną Rezygnacja z klucza w ocenianiu wypowiedzi pisemnych Zwiększenie roli tekstów krytycznoliterackich i historycznoliterackich na maturze rozszerzonej Wprowadzenie na świadectwach maturalnych od 2015 dodatkowej formy przedstawiania wyniku uzyskanego przez zdającego w postaci jego pozycji na skali centylowej …rekrutacja stanie się prostsza i bardziej obiektywna …młodzież będzie lepiej przygotowana do podjęcia studiów wyższych

Strategie uczenia się – garść informacji Nie istnieje jedna, najskuteczniejsza, cudowna strategia uczenia się!!! – kombinowane Strategie zapamiętywania materiału: powtarzanie, opracowanie (elaboracja), organizowanie Rodzaje strategii: słowne/bezsłowne, proste/złożone, wewnętrzne/zewnętrzne Bierne powtarzanie nie daje lepszego efektu – konieczność zrozumienia Efekt generowania – lepiej pamiętamy materiały samodzielnie wytwarzane Metoda PQ4R (preview, question, read, reflect, recite, review) Technika salami (zjadaj słonia po kawałku) Od ogółu do szczegółu (tylko esencja, nie – detale, zbędne dygresje) Ostrożnie z kuciem!!! Wyobraźnia, zmysły Magia czasu i miejsca Efekt kontrastu (ramki, czcionki) Zasada płodozmianu Bryki (repetytoria) nie są takie złe… Dbanie o swoją pamięć

Lektura M. Grębski, Sukces na egzaminie, WSiP, Warszawa 2004. T. Buzan, Rusz głową, Wydawnictwo Ravi, Łódź 1996. E. Czerniawska, M. Ledzińska, Zakuć, zaliczyć i zapamiętać, „Charaktery” nr 1 (24).

Sentencja na nowy rok szkolny Ludzie myślą często, że im więcej się wie, tym lepiej. To nieprawda. Rzecz nie w tym, żeby wiedzieć dużo, lecz aby ze wszystkiego, co dostępne, wiedzieć to, co najniezbędniejsze. (Lew Tołstoj)

Informacje i komunikaty ZCDN-u Strona www.zcdn.edu.pl Oferta szkoleń 2013/2014: Internetowy System Obsługi Szkoleń, rejestracja na stronie Biblioteka Pedagogiczna (aktualności, katalog online, prasa pedagogiczna, nowości) Oddziały Zamiejscowe (Gryfice, Myślibórz, Świnoujście) Biblioteka Cyfrowa ZCDN-u Przykłady dobrej praktyki (materiały na stronie, wszystkie etapy kształcenia) Redakcja „Refleksji” zaprasza do współpracy (refleksje@zcdn.edu.pl) Szkolenia w ramach grantu ZKO (Planowanie ewaluacji wewnętrznej jako elementu strategii rozwoju przedszkola i konstruowanie narzędzi, Uczeń przejawiający zaburzenia zachowania w szkole masowej – diagnoza, plan pracy, współpraca ze środowiskiem – M. Krężel; Od konfliktu do porozumienia – zarządzanie konfliktem w szkole, konflikty na linii rodzice- szkoła – A. Szipluk; Projektowanie multimedialnych materiałów dydaktycznych – W. Zaborski) Zmiany godzin pracy (od września konsultanci w czwartki 10.00–17.00, pozostałe dni 8.00–15.00; od 15 września także eksperci przedmiotowi) Voucher na szkolenie (5-godzinne szkolenie Asertywność w życiu zawodowym, 27 września 2013 r., godz. 15.00, ZCDN)