„STATUT JAKO NARZĘDZIE KREOWANIA STRATEGII ROZWOJU UCZELNI” JERZY WOŹNICKI Referat podsumowujący Seminarium szkoleniowo-dyskusyjne pn. Statuty uczelni w świetle nowej ustawy „Prawo o szkolnictwie wyższym” - materiały pomocnicze dla osób uczestniczących w Seminarium Fundacja Rektorów Polskich, 24-25 listopada, 1 i 2 grudnia 2005 r. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

PLAN WYSTĄPIENIA Wprowadzenie. Rozwinięcie tytułu, zakres merytoryczny wystąpienia wraz z uzasadnieniem. Podstawowe zadania uczelni, zmiany i dylematy rozwojowe z nimi związane oraz możliwe obszary odniesień statutowych. Strategia rozwoju uczelni a prace nad statutem. Podsumowanie. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

WPROWADZENIE W referacie przedstawiono wybrane problemy rozwoju akademickich szkół wyższych w ujęciu funkcjonalnym i organizacyjnym, w sposób strukturyzowany ze względu na zadania realizowane w uczelniach. Od decyzji twórców statutu w poszczególnych uczelniach zależy w jakim zakresie zagadnienia te znajdą swoje odzwierciedlenie w statucie. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

WPROWADZENIE – KLUCZOWE STWIERDZENIE Twórcami statutu powinni być przede wszystkim przedstawiciele kadry kierowniczej uczelni, a nie radcy prawni. Nowy statut powinien bowiem stać się aktem kreacji uczelni, sposobem i instrumentarium wprowadzania w uczelni nowych rozwiązań systemowych, organizacyjnych (strukturalnych) oraz kulturowych (w rozumieniu kultury instytucjonalnej uczelni). Istotą nowego statutu nie jest wprowadzanie nowych sformułowań redakcyjnych lub nowych figur formalnych lub językowych, które stanowią jedyne formy zakodowania w języku prawnym cech funkcjonalnych i reguł organizacyjnych. Te nowe elementy w działaniu uczelni muszą być zaproponowane przez osoby reprezentujące kadrę kierowniczą i wprowadzone decyzjami organów odpowiedzialnych za działanie uczelni i realizację jej misji. W tym rozumieniu projektodawcą statutu będą osoby odpowiedzialne z grona kadry zarządzającej, a twórcą statutu będzie senat działający na wniosek rektora. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

Punkt 2: Zakres merytoryczny Kształcenie Badania naukowe, prace rozwojowe, usługi badawcze, upowszechnianie i pomnażanie osiągnięć nauki, kultury narodowej i techniki Pomoc materialna oraz stwarzanie warunków do rozwoju kultury fizycznej studentów i doktorantów, działanie na rzecz społeczności lokalnych i regionalnych, zadania o charakterze branżowym Działalność gospodarcza Zapewnianie jakości działania uczelni Organy uczelni Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

Punkt 2: Zakres merytoryczny - dokończenie Centralizacja a decentralizacja w strukturze uczelni – system zarządzania i obiegu pieniądza Administracja i obsługa uczelni Rozwój zasobów kadrowych Działalność inwestycyjna i rozwój zasobów materialnych Planowanie strategiczne i strategia rozwoju uczelni oraz formy realizacji, oceny i weryfikacji planów i przedsięwzięć rozwojowych Kultura instytucjonalna uczelni, mechanizmy samorządności i wewnętrznej demokracji – rządność a samorządność w uczelni, znaczenie tradycji w uczelni Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

Organizacja (struktura) uczelni MISJA AKADEMICKA UCZELNI: PODSTAWOWE ZADANIA A ROZWÓJ UCZELNI – MOŻLIWE OBSZARY ODNIESIEŃ STATUTOWYCH I. KSZTAŁCENIE: (kształcenie i wychowywanie studentów, kształcenie kadr naukowych oraz kształcenie w celu zdobywania i uzupełniania wiedzy) Organizacja (struktura) uczelni opcje strukturalne - rodzaj i charakter jednostek prowadzących kształcenie na tle opcji funkcjonalnych Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

MISJA AKADEMICKA UCZELNI: UCZELNIANY SYSTEM KSZTAŁCENIA Opcje funkcjonalne - kształcenie i promowanie kadr naukowych oraz prowadzenie studiów wyższych: studia I, II, III stopnia, środowiskowe studia doktoranckie, studia podyplomowe i kursy dokształcające/specjalistyczne kierunek (w trzech wydaniach), makrokierunek, studia międzykierunkowe usługi edukacyjne (np. nauczanie języków obcych) zadania edukacyjne o charakterze branżowym (art. 94 ust. 1) działalność oświatowa współdziałanie z uczelniami zawodowymi (art. 31 ust. 5) Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

MISJA AKADEMICKA UCZELNI: UCZELNIANY SYSTEM KSZTAŁCENIA Opcje strukturalne: struktura bez podstawowych jednostek organizacyjnych podstawowe jednostki organizacyjne/wydziały kolegia szkoły związki wydziałów instytuty szpitale kliniczne/kliniki jednostki międzywydziałowe zamiejscowe jednostki organizacyjne: filie, wydziały zamiejscowe, zamiejscowe ośrodki dydaktyczne (zagraniczne) jednostki międzyuczelniane i jednostki wspólne (art. 31) studia/studium ogólnouczelniane porozumienia międzyuczelniane/ międzywydziałowe ośrodki/jednostki kształcenia na odległość system biblioteczno-informacyjny jednostki kształcenia ustawicznego inne jednostki organizacyjne (patrz slajd nr 14) Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

Organizacja (struktura) uczelni MISJA AKADEMICKA UCZELNI: PODSTAWOWE ZADANIA A ROZWÓJ UCZELNI – MOŻLIWE OBSZARY ODNIESIEŃ STATUTOWYCH II. BADANIA NAUKOWE, PRACE ROZWOJOWE, USŁUGI BADAWCZE, UPOWSZECHNIANIE I POMNAŻANIE OSIĄGNIĘĆ NAUKI, KULTURY NARODOWEJ I TECHNIKI Organizacja (struktura) uczelni rodzaj i charakter jednostek realizujących te zadania na tle opcji funkcjonalnych Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

MISJA AKADEMICKA UCZELNI: UCZELNIANY SYSTEM BADAŃ, PRAC ROZWOJOWYCH I USŁUG BADAWCZYCH Opcje funkcjonalne: projekty naukowe, priorytetowe programy uczelniane, granty rektorskie/dziekańskie, ministerialne, europejskie, międzynarodowe projekty w krajowych/ międzynarodowych programach, projekty rozwojowe (wdrożeniowe), projekty zlecone przez firmy, działalność konsultingowa, projekty techniczne, inne przedsięwzięcia promocyjne lub popularyzatorskie, gromadzenie i udostępnianie zbiorów bibliotecznych i informacyjnych (bazy wiedzy) Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

MISJA AKADEMICKA UCZELNI: UCZELNIANY SYSTEM BADAŃ, PRAC ROZWOJOWYCH I USŁUG BADAWCZYCH Opcje strukturalne: instytuty katedry/zakłady (doświadczalne) jednostki międzywydziałowe jednostki międzyuczelniane i jednostki wspólne centra badawcze/centra naukowe (doskonałości) ośrodki/centra usług badawczych i projektowych centra transferu technologii (wiedzy) – jednostka ogólnouczelniana, spółka handlowa lub fundacja akademickie inkubatory przedsiębiorczości – jednostka ogólnouczelniana, spółka handlowa lub fundacja zamiejscowe jednostki organizacyjne (w kraju lub za granicą) art. 85 ust. 3-5 ośrodki doradcze ośrodki promocji badań/jednostki upowszechniania osiągnięć nauki (kultury/techniki) centra (ośrodki) zarządzania programami (projektami) jednostki organizacyjne poza siedzibą uczelni o zadaniach innych niż dydaktyczne system biblioteczno-informacyjny inne jednostki organizacyjne (patrz slajd 14) Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

MISJA AKADEMICKA UCZELNI: UCZELNIANY SYSTEM BADAŃ, PRAC ROZWOJOWYCH I USŁUG BADAWCZYCH Uwaga: doświadczenie wielu uczelni pokazuje, że w ogólności jednostki podstawowe prowadzące studia wyższe (wydziały) jako adresat i dysponent środków na badania naukowe oraz jako organizator tych badań, nie działają efektywnie. Uwaga ta nie dotyczy jednostek podstawowych o charakterze badawczym, prowadzących jedynie studia doktoranckie, jeśli takie jednostki działają na uczelni. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

Przykład regulacji w statucie, która może być przydatna &… W Uczelni mogą być tworzone jednostki organizacyjne inne niż określone w rozdz. … i § …, wykonujące zadania naukowe, dydaktyczne, doświadczalne lub usługowe. Jednostki, o których mowa w ust. 1, tworzy, znosi i przekształca rektor za zgodą senatu. Utworzenie, zniesienie lub przekształcenie tych jednostek na wydziale następuje na wniosek dziekana. Jednostki, o których mowa w ust. 1, działają na podstawie odrębnych regulaminów organizacyjnych wydanych przez rektora po zasięgnięciu opinii senatu, a w odniesieniu do jednostek wydziałowych - także po zasięgnięciu opinii rady wydziału. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

MISJA SPOŁECZNA UCZELNI: PODSTAWOWE ZADANIA A ROZWÓJ UCZELNI – MOŻLIWE OBSZARY ODNIESIEŃ STATUTOWYCH III. POMOC MATERIALNA ORAZ STWARZANIE WARUNKÓW DO ROZWOJU KULTURY FIZYCZNEJ STUDENTÓW I DOKTORANTÓW, DZIAŁANIE NA RZECZ SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH I REGIONALNYCH, ZADANIA O CHARAKTERZE BRANŻOWYM Organizacja (struktura) uczelni formy realizacji zadań na tle opcji funkcjonalnych Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

MISJA SPOŁECZNA UCZELNI Opcje funkcjonalne: pomoc materialna opieka medyczna działalność kulturalna działalność na rzecz zachowania tradycji i dziedzictwa narodowego działalność sportowa działalność promocyjna na rzecz regionu działalność proekologiczna działalność prorozwojowa na rzecz regionu wspieranie działalności organizacji pożytku publicznego wspieranie działalności organizacji studenckich, doktoranckich i zawodowych Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

W statucie mogą/powinny zostać określone: MISJA SPOŁECZNA UCZELNI Wspieranie działalności organizacji studenckich, doktoranckich i zawodowych W statucie mogą/powinny zostać określone: warunki i tryb przyznawania środków finansowych i rzeczowych organizacjom studenckim i doktoranckim (uczelnianym i stowarzyszeniom) oraz warunki i formy wspierania innych organizacji (stowarzyszeń lub fundacji) działających na terenie uczelni warunki i tryb rejestracji studenckich i doktoranckich organizacji uczelnianych oraz ewidencji innych organizacji (stowarzyszeń) działających na terenie uczelni Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

MISJA SPOŁECZNA UCZELNI Formy realizacji zadań - opcje organizacyjne (strukturalne): Realizatorzy zadań: domy i stołówki studenckie, akademickie ZOZ, przychodnie, teatry, zespoły artystyczne, chóry, kluby studenckie, muzea uczelniane, drużyny sportowe itd. związki zawodowe, samorząd studencki, samorząd doktorantów, domy lub stołówki studenckie, wydzielone jednostki, szczególne formy działalności incydentalnej, stowarzyszenia zawodowe, środowiskowe, absolwenckie, naukowe, itp., towarzystwa, fundacje, organizacje studenckie, organizacje pozarządowe, organizacje pożytku publicznego. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

ROZWÓJ UCZELNI – MOŻLIWE OBSZARY ODNIESIEŃ STATUTOWYCH IV. DZIAŁALNOŚC GOSPODARCZA Organizacja (struktura) uczelni formy działalności gospodarczej, wyodrębnionej organizacyjnie i finansowo Opcje funkcjonalne (dotyczące zakresu): preferowana działalność gospodarcza ze względu na specyfikę uczelni (usługi, gospodarka mieniem, pośrednictwo, usługi branżowe, …) ograniczenia zakresu działalności ze względu na kulturę uczelni Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

ROZWÓJ UCZELNI – MOŻLIWE OBSZARY ODNIESIEŃ STATUTOWYCH IV. DZIAŁALNOŚC GOSPODARCZA Opcje strukturalne (określające formy działania): wydzielone jednostki organizacyjne uczelni, jednostki wspólne lub międzyuczelniane – uważać! udział uczelni w spółkach handlowych – nadzór! fundacje, których założycielem lub współzałożycielem jest uczelnia, legitymujące się prawem do prowadzenia działalności gospodarczej – zapewnić kontrolę! inne Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

ROZWÓJ UCZELNI – MOŻLIWE OBSZARY ODNIESIEŃ STATUTOWYCH V. SYSTEMOWE FORMY ZAPEWNIANIA WYSOKIEJ JAKOŚCI DZIAŁANIA UCZELNI Opcje funkcjonalne dotyczące zakresu działania: kształcenie badania zarządzanie, administracja i obsługa, obieg informacji/zarządzanie wiedzą Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

WEWNĘTRZNE SYSTEMY ZAPEWNIANIA JAKOŚCI, UCZELNIANY SYSTEM INFORMACYJNY Opcje rozwiązań organizacyjnych określające różne formy działania : formalne systemy jakości (np. serii ISO), wewnętrzny uczelniany system jakości kształcenia, systematyczna ocena jednostek i komórek organizacyjnych [patrz art. 62 ust. 1 p. 5) (…) ocena działalności uczelni (…)] lub ewaluacje wydzielonych obszarów działalności uczelni, audyty, kontrole, oceny okresowe nauczycieli, a w tym ankietyzacja zajęć dydaktycznych (problemy jawności, powszechności, przewidywalności, systemowości …), system sprawozdawczości i obiegu informacji (aktualizowanej na bieżąco!) Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

ROZWÓJ UCZELNI – MOŻLIWE OBSZARY ODNIESIEŃ STATUTOWYCH VI. ORGANY UCZELNI - MOŻLIWE OPCJE ZMIAN (RACJONALIZACJI): Opcjonalne założenia funkcjonalne: uspołecznienie działania uczelni i zbliżenia jej do interesariuszy, zwiększenie roli sterującej organów uczelni i poprawa rządności, obniżenie kosztów zarządu na poziomie jednostki podstawowej i innych jednostek organizacyjnych, poprawa efektywności działania uczelni, …. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

MODEL FUNKCJONOWANIA A ROZWÓJ UCZELNI – MOŻLIWE OBSZARY ODNIESIEŃ STATUTOWYCH VI. ORGANY UCZELNI Ustawowe opcje strukturalne – kierunki możliwych zmian: Wprowadzenie konwentu, przyjęcie węższej lub szerszej opcji kompetencyjnej w odniesieniu do organów na szczeblu jednostki podstawowej, ograniczenie składu organu kolegialnego lub liczby zastępców organu jednoosobowego na tym szczeblu. Modyfikacja lub zmiana zasad oceny organu jednoosobowego jednostki podstawowej. Wprowadzenie możliwości dokonywania na szczeblu uczelni oceny okresowej działania organów kolegialnych jednostek podstawowych w ramach oceny jednostek organizacyjnych oraz większej swobody we wprowadzaniu zmian strukturalnych przez organy uczelni. Odejście od/ograniczenie obligatoryjnego charakteru wyrażania zgody na rzecz zasięgania opinii organu kolegialnego jednostki podstawowej w ramach procedur awansowych i powoływania na funkcje kierownicze, itd. Ustawa stwarza takie możliwości. Pytanie: czy uczelnia pragnie zmierzać w tych kierunkach? Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

MODEL FUNKCJONOWANIA A ROZWÓJ UCZELNI – MOŻLIWE OBSZARY ODNIESIEŃ STATUTOWYCH VII. CENTRALIZACJA A DECENTRALIZACJA W STRUKTURZE UCZELNI, SYSTEM ZARZĄDZANIA I OBIEGU PIENIĄDZA Zakres rozstrzygnięć obejmuje: tworzenie jednostek i komórek organizacyjnych, zasady kompetencyjne oraz powoływanie na funkcje w jednostkach organizacyjnych (ocena i odwoływanie) planowanie rzeczowo-finansowe i sprawozdawczość na tle struktury uczelni (szczeblowość realizacji) Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

MODEL FUNKCJONOWANIA A ROZWÓJ UCZELNI – MOŻLIWE OBSZARY ODNIESIEŃ STATUTOWYCH VIII. CENTRALIZACJA A DECENTRALIZACJA W STRUKTURZE UCZELNI SYSTEM ZARZĄDZANIA I OBIEGU PIENIĄDZA Zakres rozstrzygnięć: decentralizacja/centralizacja administracji (w tym księgowości, działalności przetargowej, praw do dysponowania środkami i innymi zasobami, działalność inwestycyjna, zaopatrzenie…) zakres działania i relacje kompetencyjne: rektor, kanclerz, kwestor, kierownicy jednostek i komórek organizacyjnych w zakresie nieuregulowanym w ustawie relacje kompetencyjne pomiędzy organami kolegialnymi uczelni i jednostek podstawowych Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

MODEL FUNKCJONOWANIA A ROZWÓJ UCZELNI – MOŻLIWE OBSZARY ODNIESIEŃ STATUTOWYCH VIII. ADMINISTRACJA I OBSŁUGA UCZELNI Opcje funkcjonalne - rozwiązania modelowe i organizacyjne Centralizacja/decentralizacja- usytuowanie administracji i obsługi w uczelniach oraz rozwiązania organizacyjne, rozwiązania kompetencyjne, dominacja charakteru struktur etatystycznych (ciężkich) ale i obecność zadaniowych (lekkich), zakres wewnętrznej elastyczności organizacyjnej, sposoby zapewniania jakości działania, zakres stosowania motywacyjnych sposobów wynagradzania, sposób kształcenia ustawicznego kadry zarządzającej, zasady wymiany kadry, system oceny administracji i obsługi uczelni oraz nagradzania jej pracowników Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

POLITYKA ROZWOJOWA UCZELNI – MOŻLIWE OBSZARY ODNIESIEŃ STATUTOWYCH IX. ROZWÓJ ZASOBÓW KADROWYCH Opcje dotyczące rozwoju kapitału ludzkiego polityka promocji, rozwoju i pozyskiwania kadry naukowej oraz profesjonalnej kadry menedżerskiej z zewnątrz uczelni (konkursy), zasady i tryb działania w sprawach pracowniczych, polityka kadrowa i płacowa, określanie zadań, zasady rotacyjne, zasady kompetencyjne, zakres elastyczności w polityce kształtowania kadry akademickiej i menedżerskiej, reguły poszukiwania kadry i powoływania na stanowiska i funkcje Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

POLITYKA ROZWOJOWA UCZELNI - Sprawy pracownicze Statut uczelni – zgodnie z ogólną regulacją art. 17 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym („Statut określa sprawy związane z funkcjonowaniem uczelni nieuregulowane w ustawie”) powinien określić założenia/kryteria postępowania poprzedzającego zatrudnienie nauczyciela akademickiego. Zgodnie z delegacją zawartą w art. 118 ust. 4 statut określa tryb tego postępowania. W dziale III pt. „Pracownicy uczelni” wskazano także inne odwołania do statutu uczelni Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

POLITYKA ROZWOJOWA UCZELNI - Sprawy pracownicze W statucie powinny znaleźć się kryteria/przesłanki dla decyzji rektora w sprawach podejmowania przez nauczyciela akademickiego dodatkowego zatrudnienia lub działalności gospodarczej – art. 129 ust. 1 i 3. Statut powinien określać także zasady ustalania zakresu obowiązków nauczycieli akademickich będących pracownikami naukowymi. Zasady te powinny stanowić podstawę do dokonywania odpowiednich ustaleń, o których mowa w art. 130 ust. 5, w odniesieniu do tej grupy nauczycieli akademickich Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

POLITYKA ROZWOJOWA UCZELNI - Sprawy pracownicze Nowa ustawa nie zawiera regulacji analogicznej do Art. 95 ust 2 p. 1) ze starej ustawy. Odpowiedni zapis nowej ustawy, analogiczny do treści Art. 95 ust 2 p. 2), dotyczy jedynie profesorów zwyczajnych i nadzwyczajnych. Sprawy stosunków pracy z asystentami i adiunktami, włączając w to kwestię „65 roku życia” uregulować powinien statut uczelni zgodnie z delegacją zawartą w art. 120. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

FRAGMENT TEKSTU USTAWY: POLITYKA ROZWOJOWA UCZELNI - Sprawy pracownicze w nawiązaniu do art. 112 i art. 130 ust. 1 ustawy FRAGMENT TEKSTU USTAWY: Zgodnie z art. 13 „Zadaniem uczelni medycznej lub podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni działającej w dziedzinie nauk medycznych albo weterynaryjnych może być także uczestniczenie w sprawowaniu opieki medycznej albo weterynaryjnej w zakresie i formach określonych w przepisach o zakładach opieki zdrowotnej i przepisach o zakładach leczniczych dla zwierząt”. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

POLITYKA ROZWOJOWA UCZELNI - Sprawy pracownicze w nawiązaniu do art POLITYKA ROZWOJOWA UCZELNI - Sprawy pracownicze w nawiązaniu do art. 112 i art. 130 ust. 1 ustawy art. 130 ust. 1 „(…) Czas pracy nauczyciela akademickiego uczestniczącego w sprawowaniu opieki zdrowotnej, o której mowa w art. 112, jest określony ponadto zakresem jego obowiązków związanych z zapewnieniem ciągłej opieki nad pacjentami szpitali klinicznych lub oddziałów innych zakładów opieki zdrowotnej”. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

POLITYKA ROZWOJOWA UCZELNI - Sprawy pracownicze w nawiązaniu do art POLITYKA ROZWOJOWA UCZELNI - Sprawy pracownicze w nawiązaniu do art. 112 i art. 130 ust. 1 ustawy WYJAŚNIENIE (interpretacja ustawy): Uczestniczenie przez nauczycieli akademickich w sprawowaniu opieki zdrowotnej, o której mowa w art. 112, także na podstawie odrębnej umowy zawartej ze szpitalem klinicznym albo innym zakładem opieki zdrowotnej, nie stanowi wykonywania przez nauczyciela akademickiego dodatkowego zatrudnienia w rozumieniu art. 129 Dotyczy to także odpowiednio podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni publicznych działających w zakresie nauk weterynaryjnych Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

X. DZIAŁALNOŚC INWESTYCYJNA I ROZWÓJ ZASOBÓW MATERIALNYCH FUNKCJONOWANIE UCZELNI I JEJ ROZWÓJ– MOŻLIWE OBSZARY ODNIESIEŃ STATUTOWYCH X. DZIAŁALNOŚC INWESTYCYJNA I ROZWÓJ ZASOBÓW MATERIALNYCH Opcje dotyczące standardów jakościowych realizacji: formy i wymagania dotyczące planowania strategicznego oraz procesu decyzyjnego, terminowości i odpowiedzialności, nadzoru i kontroli, planowego charakteru, zasad dysponowania zasobami i środkami, dyscypliny finansowej, jawności, uczelniany system obiegu/dostępu do informacji (system informacyjny), jawność przedsięwzięć inwestycyjnych, decyzji o ich podejmowaniu i źródłach finansowania, budżetowanie przedsięwzięcia inwestycyjnego i odpowiedzialność (także osobista) za dyscyplinę finansową realizacji inwestycji Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

POLITYKA ROZWOJOWA UCZELNI– MOŻLIWE OBSZARY ODNIESIEŃ STATUTOWYCH XI. PLANOWANIE STRATEGICZNE I STRATEGIA ROZWOJU UCZELNI ORAZ FORMY REALIZACJI, OCENY I WERYFIKACJI PLANÓW I PRZEDSIĘWZIĘĆ ROZWOJOWYCH Zakres rozstrzygnięć: zasady kompetencyjne organów w planowaniu strategicznym objęcie działań o charakterze strategicznym oceną okresową działania organów i administracji systematyczny i systemowy charakter sprawozdawania przez rektora/dziekana sposobu wykonywania uchwał organów kolegialnych i zarządzeń organów jednoosobowych istnienie wydzielonych środków na cele rozwojowe oraz sposób zarządzania nimi plany inwestycyjne i wizje organizacyjne kultura zarządzania zmianą oraz formy debaty publicznej nad zmianami w uczelni Uwaga: warto wyjaśnić (sobie i innym) znaczenie pojęć występujących w tytule p. XI Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

ROZWÓJ UCZELNI – MOŻLIWE OBSZARY ODNIESIEŃ STATUTOWYCH XII. KULTURA INSTYTUCJONALNA UCZELNI, MECHANIZMY SAMORZĄDNOŚCI I WEWNĘTRZNEJ DEMOKRACJI – RZĄDNOŚĆ A SAMORZĄDNOŚĆ W UCZELNI, ZNACZENIE TRADYCJI W UCZELNI Zakres rozstrzygnięć: mechanizmy konsultacyjne, zasady zasięgania opinii i tryb powoływania osób na funkcje także tworzenia jednostek i komórek organizacyjnych oraz ich przekształcania i znoszenia (odwoływanie kierowników jednostek) praktyczne zasady i formy współdziałania organów ze związkami zawodowymi oraz z samorządem studenckim i samorządem doktorantów relacje: organy jednoosobowe a kolegialne – w zakresie nieuregulowanym w ustawie efektywność i determinacja w walce z patologiami honorowanie i nagradzanie osób zasłużonych (zasady i tryb) znaczenie w uczelni wartości, zasad i dobrych praktyk akademickich – wskazanie konkretnych form działania w tych sprawach. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

WYJĄTKOWA OPCJA DLA UCZELNI AUTONOMICZNEJ Przykład regulacji statutowej, która może okazać się przydatna &… W szczególnych przypadkach Senat, działając w trybie przewidzianym dla uchwalenia statutu, może na wniosek innego organu Uczelni lub z własnej inicjatywy zawiesić na czas określony, w całości lub w części, obowiązywanie przepisu statutowego w odniesieniu do konkretnej sprawy, o ile takie zawieszenie nie narusza przepisów ustaw. Podejmując uchwałę zgodnie z ust. 1, Senat określa zasady postępowania w sprawie, której uchwała dotyczy. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

Komentarz do tej szczególnej regulacji statutowej Regulacja taka może mieć sens, i w wyjątkowych przypadkach może być podejmowana przez Senat uchwała przewidziana w tej regulacji, jedynie w uczelni autonomicznej w rozumieniu art. 56 ust. 2 albo art. 58 ust. 4. Uchwała ta bowiem w istocie stanowi wyjątkową formę zmiany statutu, która ma charakter dedykowany i następuje w szczególnej intencji. Oznacza to, że na czas swego obowiązywania zmiana ta staje się częścią statutu. Wniosek: przedstawione zapisy powinny być potraktowane jako opcja nie dla wszystkich uczelni. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

Przepisy przejściowe w statucie W statucie można uregulować: Etapy wejścia w życie postanowień statutu dotyczących: Nowej struktury organizacyjnej Nowych regulacji pracowniczych (np. terminów rotacyjnych dla asystentów i adiunktów) Terminy dostosowania do nowego statutu: Regulaminu organizacyjnego uczelni Regulaminów jednostek organizacyjnych Regulaminów samorządu studentów i doktorantów Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

TEZA KOŃCOWA Tezą wykładowców (profesorów prawa) i zasadniczą konkluzją zorganizowanych przez Fundację Rektorów Polskich dwóch edycji seminariów dla twórców statutów stało się zalecenie formułowania/dokonywania interpretacji funkcjonalnej, a nie (jedynie) literalnej, w przypadkach budzących wątpliwości co do treści i skutków regulacji w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym. Rozstrzyganie niejasności lub wątpliwości musi być dokonywane „celowościowo”, z uwzględnieniem regulacji zawartych w całej ustawie - intencja ustawodawcy powinna być wywodzona z zestawienia wszystkich istotnych, a w tym także – gdyby to się zdarzyło - kierunkowo różniących się, regulacji mających znaczenie w sprawie, przy założeniu racjonalności treści ustawy. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

STRATEGIA ROZWOJU UCZELNI A PRACE NAD NOWYM STATUTEM Prace nad nowym statutem to znakomita okazja i wielka szansa na poważną debatę nad przyszłymi zmianami w uczelni, niezbędnymi już lub w przyszłości wobec wyzwań i zmian w otoczeniu uczelni (można posłużyć się instrumentem vacatio legis) W nowym statucie można zapowiedzieć przyszłe rozwiązania lub zmiany (przewidzieć je i zamarkować/zasygnalizować) albo wskazać ewentualne kierunki takich zmian np. poprzez wprowadzenie opcji nowych rozwiązań organizacyjnych lub strukturalnych Nowy statut do nowej ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym to możliwość wydobycia i wyeksponowania szczególnego, swoistego charakteru Uczelni albo nadania lub przypisania jej szczególnej/zmienionej tożsamości Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl

PODSUMOWANIE UCZELNIE (WSZYSTKIE) STAJĄ WOBEC NOWYCH WYZWAŃ – WSPÓLNYCH I ZRÓŻNICOWANYCH! W LEPSZEJ POZYCJI ZNAJDĄ SIĘ TE Z NICH, KTÓRE LEPIEJ I WCZEŚNIEJ NIŻ POZOSTAŁE PRZYGOTUJĄ SIĘ DO ZMIAN W OTOCZENIU SZKÓŁ WYŻSZYCH. NOWY STATUT MOŻE BYĆ WYKORZYSTANY JAKO WAŻNY INSTRUMENT W TYM PROCESIE. Jerzy Woźnicki www.frp.org.pl