Realizator Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich „OPUS” Adres: 91-415 Łódź, pl. Wolności 2 e-mail: opusl@opus.org.pl tel. 042 632 22 18 Instytucja pośrednicząca II stopnia Działalność gospodarcza i odpłatna stowarzyszeń i fundacji w aspekcie księgowym Projekt „OŚRODEK WSPIERANIA EKONOMII SPOŁECZNEJ” współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Poddziałania 7.2.2 Wsparcie ekonomii społecznej.

Podstawa prawna Art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy jest zarobkowa – działalność , która ma przynieść w zamierzeniu zysk (choć czasem zdarza się strata), bez znaczenia jest sposób przeznaczenia uzyskanego w ten sposób majątku. działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i – działalność prowadzona w sposób profesjonalny, zapewniający bezpieczeństwo i pewność obrotu ciągły – działalnością gospodarczą jest działalność mająca stały charakter, powtarzalny .

Podstawa prawna prawo o stowarzyszeniach Art. 34 Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach. –chodzi przepisy regulujące funkcjonowanie przedsiębiorców Dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia – chodzi tu o dochód (przychód minus koszt) uzyskany przez stowarzyszenie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków. – dochód nie może być dzielony, musi być przeznaczony albo na działalność statutową albo na rozwój działalności gospodarczej.

Podstawa prawna ustawa o fundacjach Art. 5 ust. 5 Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów.- działalność gospodarcza nie może stanowić celu działania fundacji, bądź być formą jego realizacji, lecz należy traktować ją wyłącznie jako źródło dochodu, ma mieć charakter pomocniczy. Jeżeli fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą Wartość środków majątkowych fundacji przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być mniejsza niż tysiąc złotych.  

KROKI DO PODJĘCIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Krok pierwszy - określenie decydentów Krok drugi – wybór przedmiotu działalności gospodarczej Krok trzeci – określenie formy wykonywania działalności gospodarczej Krok czwarty - przygotowanie biznesplanu

KROKI DO PODJĘCIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Krok piąty - decyzja o podjęciu działalności gospodarczej Krok szósty – zgłoszenie zmiany nr REGON Krok siódmy – rejestracja sądowa Krok ósmy – zgłoszenie do urzędu skarbowego

Zagadnienia księgowe a typy działalności prowadzonej przez NGO Żadna organizacja III sektora nie jest podmiotowo zwolniona z obowiązków podatkowych wobec państwa. Zwolnione są jedynie poszczególne sfery działań społecznych prowadzonych przez organizacje oraz szczególne dla niech zdarzenia; są więc swego rodzaju wyjątkiem.

Zagadnienia księgowe a typy działalności prowadzonej przez NGO Nawet jeżeli wszystkie dochody organizacji są zwolnione z podatku dochodowego osób prawnych na podstawie art 17 ustawy, to jednak organizacja ma nadal obowiązek stosowania się do obowiązujących zasad sprawozdawczości dotyczącej tego podatku. Sprawozdawczość taka musi być przekazana do właściwego, ze względu na siedzibę organizacji, urzędu skarbowego

Zagadnienia księgowe a typy działalności prowadzonej przez NGO Ważne więc, by z prowadzonej przez organizację dokumentacji księgowej jasno wynikało, iż organizacja prowadzi działalność zgodnie z zapisami odpowiednich przepisów - by móc wykazać, iż dane zwolnienie czy zaniechanie płacenia podatku przysługiwało organizacji.

Zagadnienia księgowe a typy działalności prowadzonej przez NGO Ze zwolnienia z podatku dochodowego może korzystać organizacja, której działalność określona w statucie i przez nią prowadzona mieści się w ramach określonych w ustawie. Ustawa o podatku dochodowym osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 r. z.p.z.w art. 17 ust. 1, określa podstawowe zwolnienia z podatku dochodowego dotyczące organizacji pozarządowych.

Zagadnienia księgowe a typy działalności prowadzonej przez NGO Podobnie jest w przypadku innych obowiązków podatkowych: organizacje pozarządowe nie są automatycznie zwolnione z podatku VAT. Zwolnienie z VAT określone jest w art. 43 ust. 1 pkt 1 Ustawy o podatku od towarów i usług (z 11.03.2004 r.).

Zagadnienia księgowe a typy działalności prowadzonej przez NGO Z punktu widzenia stowarzyszeń i fundacji ważny jest zapis, iż zwolnione z VAT są: (oznaczone symbolem PKWiU-91) "usługi świadczone przez organizacje członkowskie, gdzie indziej niesklasyfikowane (wyłącznie statutowe)". Jest to zwolnienie niezależne od wysokości przychodów związanych z tymi usługami.

Zagadnienia księgowe a typy działalności prowadzonej przez NGO Jeśli jednak organizacja prowadzi działalność, która nie mieści się w katalogu usług zwolnionych z VAT (np. prowadzi działalność wydawniczą, organizuje koncerty), to może skorzystać ze zwolnienia tylko wtedy, jeśli łączna kwota przychodów związanych z prowadzoną przez siebie działalnością nie przekroczyła w roku poprzednim lub bieżącym 50 000 zł - (art. 113 ust.1 ustawy o VAT).

Zagadnienia księgowe a typy działalności prowadzonej przez NGO Działalność gospodarcza a odpłatna działalność pożytku publicznego. W przypadku organizacji pozarządowych nowym rozwiązaniem jest wprowadzenie pojęcia odpłatnej działalności pożytku publicznego. W świetle obecnych przepisów w Polsce odpłatna działalność statutowa podlega opodatkowaniu VAT, również w przypadku, gdy nie stanowi działalności gospodarczej).

Zagadnienia księgowe a typy działalności prowadzonej przez NGO Rachunkowość organizacji nie prowadzącej działalności gospodarczej prowadzona jest na podstawie zapisów : ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. (Dz.U. z 2002 r.Nr 76, poz. 694  z późn. zm.) oraz Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi nieprowadzących działalności gospodarczej (Dz.U. z 2001 r. Nr. 137,poz. 1539)

Zagadnienia księgowe a typy działalności prowadzonej przez NGO Obowiązek prowadzenia rachunkowości według przytoczonych powyżej przepisów dotyczy osób prawnych (fundacje i stowarzyszenia), ale także jednostek które nie podlegały rejestracji w KRS, np. stowarzyszeń zwykłych czy uczniowskich klubów sportowych.

Zagadnienia księgowe a typy działalności prowadzonej przez NGO Każda organizacja bez względu na rodzaj prowadzonej działalności jest zobowiązana do sporządzania sprawozdania finansowego (bilans, rachunek wyników oraz informacja dodatkowa), a także sprawozdań i zgodnie z obowiązującymi przepisami deklaracje do odpowiednich urzędów. Co najmniej raz do roku ustalić należy również wynik na działalności.

Zagadnienia księgowe a typy działalności prowadzonej przez NGO   Jeśli organizacja nie prowadzi działalności gospodarczej może zastosować pewne uproszczenia w prowadzeniu rachunkowości wynikają one z uproszczonego wzoru sprawozdania finansowego oraz z możliwości odstąpienia od zasady ostrożnej wyceny.

Zagadnienia księgowe a typy działalności prowadzonej przez NGO Rozpoczęcie przez organizację działalności gospodarczej powoduje m.in. konieczność sporządzania bardziej rozbudowanego sprawozdania finansowego według wzoru określonego w ustawie o rachunkowości.

Zagadnienia księgowe a typy działalności prowadzonej przez NGO Rachunkowość organizacji prowadzącej działalności gospodarczej prowadzona jest na podstawie zapisów : ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. (Dz.U. z 2002 r.Nr 76, poz. 694  z późn. zm.) nie stosuje się w tym przypadku zapisów Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi nieprowadzących działalności gospodarczej (Dz.U. z 2001 r. Nr. 137,poz. 1539)

Zagadnienia księgowe a typy działalności prowadzonej przez NGO Zasadniczą zmianą będzie uzupełnienie kont syntetycznych i analitycznych o konta dotyczące działalności gospodarczej oraz konieczność stosowania zasad ostrożnej wyceny oraz tworzenia rezerw

Rachunek czy faktura Organizacja potwierdzając sprzedaż towaru lub usługi zobowiązana jest do wystawienia rachunku. Gdy jednak organizacja jest zarejestrowana jako aktywny płatnik VAT (jest tzw. „vatowcem”) wtedy rachunek musi być zastąpiony fakturą.

Zakończenie wykonywania działalności gospodarczej Organizacja pozarządowa może podjąć decyzję o zakończeniu wykonywania działalności gospodarczej z różnych przyczyn. Dwie najczęściej spotykane przyczyny to: po pierwsze działalność gospodarcza mogła okazać się nie opłacalna. po drugie w wyniku jej prowadzenia powstały zobowiązania, a przedsiębiorca zaprzestał ich spłacania. Zaistniałe sytuacje rodzą ustawowe obowiązki związane z zakończeniem tej działalności.

Ważne Ani stowarzyszenie, ani fundacja nie są powoływane w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Podstawowym celem tych podmiotów jest zawsze prowadzenie działalności statutowej. Działalność gospodarcza może mieć tylko i wyłącznie charakter pomocniczy, służący pozyskiwaniu środków ma działalność statutową.

Ważne Prowadzenie działalności gospodarczej nie jest przeszkodą do uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego pod warunkiem, że działalność ta jest prowadzona w rozmiarach służących realizacji celów statutowych

Organizacja jako przedsiębiorca Organizacje pozarządowe mogą prowadzić każdy rodzaj działalności, o ile nie wyłączają tego inne przepisy (ograniczenia możemy spotkać w prawie bankowym czy prawie ubezpieczeń). Trzeba też pamiętać, że niektóre rodzaje działalności pociągają za sobą konieczność uzyskania koncesji lub zezwolenia.

Organizacja jako przedsiębiorca Chcąc prowadzić działalność gospodarczą musimy w pierwszej kolejności zapisać to w statucie. Zapisy takie muszą pojawić się przynajmniej w 2 miejscach: w osobnym rozdziale/paragrafie poświęconym działalności gospodarczej w rozdziale o majątku organizacji

Pamiętaj ! Zyski, dochody z działalności gospodarczej muszą być przeznaczone na działalność statutową organizacji. Organizacja może prowadzić działalność gospodarczą w tym samym zakresie w jakim prowadzi działalność statutową. Nie może natomiast pokrywać się zakres działalności gospodarczej i odpłatnej statutowej.

Pamiętaj ! W związku z działalnością gospodarczą nie można korzystać z pracy wolontariuszy. Organizacja posiada obowiązek składania rocznych sprawozdań do KRS.

Warto wiedzieć i stosować Dochód z działalności gospodarczej powinien służyć realizacji strategii działania organizacji, a nie zmieniać charakter jej działalności. Działalność gospodarcza nie jest prowadzona po to, aby całkowicie uniezależnić się od grantodawców, ale aby zwiększyć ilość źródeł finansowania w celu stabilizacji finansowej. . Źródło: ESWIP

Warto wiedzieć i stosować Dochód z działalności gospodarczej powinien pokrywać przede wszystkim koszty administracyjne oraz płynność finansową, a środki na działania programowe należy w dalszym ciągu pozyskiwać od grantodawców. Źródło: ESWIP

Warto wiedzieć i stosować Należy promować w środowisku fakt, że zysk z działalności gospodarczej jest przeznaczany na rozwój społeczny, a nie do kieszeni członków stowarzyszenia. Źródło: ESWIP

Warto wiedzieć i stosować Władze publiczne powinny pomagać organizacjom w ich działalności skierowanej na zysk, ponieważ mogą zmniejszyć przez to dotacje ze środków publicznych. Władze publiczne powinny tworzyć przyjazne i przejrzyste prawo podatkowe dla działalności gospodarczej, ale też zapobiegające ewentualnym nadużyciom. Źródło: ESWIP

Dlaczego warto zarabiać? Organizacje nie mają bezpośredniego, finansowego zysku z tytułu realizacji projektów. Rodzajem zysku może być zakupiony sprzęt, czas pracy pracowników powięcony na pisanie kolejnego projektu, promocja. Organizacja może nawet „stracić” na realizacji projektu: np. wymóg wkładu własnego, niepokryte z grantu niektóre koszty.

Jestem za... aby grantodawcy nie ograniczali rozwoju aby nie tylko rozdzielać istniejące fundusze grantodawców, lecz tworzyć nowe źródła finansowania

Jestem za... aby NGO były bardziej autonomiczne aby mogły bez skrępowania realizować swoje działania na rzecz rozwoju społecznego

Problemy Brak kapitału Przyzwyczajenie do dotacji Nieumiejętność prowadzenia działalności gospodarczej Niechęć przed innowacjami Postawa roszczeniowa – należy się Źródło: ESWIP

Problemy Nastawienie na grantodawcę, nie na klienta Opory natury etycznej - lęk przed zatarciem różnic wobec biznesu Łatwość pozyskania grantu wobec wysiłku związego z wypracowaniem zysku - „łatwe pieniądze” z dotacji Źródło: ESWIP

Typy działalności gospodarczej Jan Herbst, Kondycja ekonomii społecznej w Polsce 2006