kto nie korzysta z sieci? Wykluczenie cyfrowe: kto nie korzysta z sieci? dlaczego? konsekwencje przeciwdziałanie Opowiemy też o różnych obliczach wykluczenia cyfrowego i praktyce komunikowania się z osobami cyfrowo wykluczonymi, jakkolwiek źle to brzmi.

wykluczenie społeczne i ekonomiczne (niedostatek) Wykluczenie cyfrowe techniczny brak dostępu do komputera i szerokopasmowej sieci dostęp jest, brak umiejętności i motywacji dostęp jest, umiejętności ograniczone Wykluczenie cyfrowe = wykluczenie społeczne i ekonomiczne (niedostatek) Wykluczenie społeczne – brak możliwości brania udziału w jakichś obszarach życia społecznego. Wykluczenie cyfrowe oznacza, że dana osoba/grupa pozbawiona jest NARZĘDZIA, co przekłada się na niemożność zdobywania wiedzy, poszukiwania pracy, pozyskiwania informacji, komunikowania się z innymi itd.

Korzystanie z technologii informacyjno-komunikacyjnych w latach 2003-2011 Pamiętajmy, że nowe technologie cyfrowe rozwijają się bardzo szybko (w porównaniu do innych technologii) i szybko zdobywają b. duże znaczenie. Wzrost odsetka korzystających z nich nigdy nie będzie dorównywał wzrostowi możliwości, jakie dają. w 2011 r. z sieci korzystało 60% Polaków powyżej 16 roku życia korzystanie z komputera jest równoznaczne z korzystaniem z Internetu Źródło: Diagnoza Społeczna 2011

Procent gospodarstw domowych z dostępem do Internetu w województwach najlepszy dostęp małopolskie (65,7%) wielkopolskie (65,0%) najsłabszy dostęp świętokrzyskie (52,3%) lubelskie (54,2%) widoczne różnice między województwami wschodnimi a resztą kraju Z czego wynika niski poziom dostępu do Internetu w woj. Świętokrzyskim? różnice szybko maleją Źródło: Diagnoza Społeczna 2011

Korzystanie z Internetu ze względu na wielkość miejscowości zamieszkania w latach 2003-2011 Odsetek na wsi dziś = w największych miastach 4 lata temu. Jak powiedziano kilka slajdów wcześniej, zmiana przebiega b. szybko. obecnie różnice są mniejsze niż w 2007 roku udział mieszkańców wsi wśród tych, którzy nie korzystają jest coraz większy i wynosi 50% Źródło: Diagnoza Społeczna 2011

Korzystanie a posiadanie w gospodarstwach domowych komputerów i Internetu w latach 2007-2011 Rośnie odsetek osób, które nie korzystają chociaż posiadają Źródło: Diagnoza Społeczna 2011

Dostęp i korzystanie z Internetu w domu a wiek użytkownika Wraz z wiekiem spada poziom wyposażenia w komputer, ale jeszcze szybciej spada poziom korzystania z Internetu Źródło: Diagnoza Społeczna 2011

Umiejętności korzystania z komputera w latach 2007-2011 Zarazem umiejętność korzystania z przeglądarki jest najbardziej powszechną umiejętnością komputerową (nieumiejętność programowania nie oznacza wykluczenia cyfrowego). Umiejętność korzystania z komputerów jest niska Źródło: Diagnoza Społeczna 2011

Korzystanie z Internetu a relacje społeczne Tu należy dodać, że wg niektórych socjologów zależność jest odwrotna, tj. ci którzy mają więcej relacji częściej korzystają też z sieci Liczba osób z różnych kręgów z którymi utrzymywany jest regularny kontakt w zależności od korzystania z Internetu i serwisów społecznościowych użytkownicy posiadają więcej relacji niż osoby niekorzystające aktywni użytkownicy częściej spotykają się również „w realu” Źródło: Diagnoza Społeczna 2011

Korzystanie z Internetu a uczestnictwo w kulturze i spotkaniach towarzyskich w okresie jednego miesiąca Jak wynika z „Obiegów kultury”, badania Centrum Cyfrowego (i, zapewne, intuicji każdego z nas) dostęp do oficjalnego obiegu kultury jest najtrudniejszy na wsi (twierdzi tak niemal 40% mieszkańców wsi), zaś w dużych miastach tylko 3%. (na wsi Internet mógłby najbardziej przyczynić się do poszerzenia kręgu odbiorców kultury…) użytkownicy posiadają więcej relacji niż osoby niekorzystające aktywni użytkownicy częściej spotykają się również „w realu” osoby korzystające z Internetu prowadzą aktywniejsze życie społeczne i kulturalne niż osoby niekorzystające Źródło: Diagnoza Społeczna 2011

Powody braku dostępu do Internetu w gospodarstwach domowych w latach 2007-2010. Tylko 12% gospodarstw domowych deklaruje, że chciałoby mieć dostęp do Internetu, ale nie może sobie na to pozwolić ze względów finansowych Źródło: Diagnoza Społeczna 2011

2004-2008: pilotażowe wdrożenia w 12 gminach Program „Wieś Aktywna. Budowanie Społeczeństwa Informacyjnego - e-VITA” 2004-2011 r. 2004-2008: pilotażowe wdrożenia w 12 gminach budowa sieci edukacja tworzenie zasobów praktyczne wykorzystanie Internetu 2009-2011: doradztwo dla gmin w zdobywaniu środków unijnych wsparcie tworzenia samorządowych klastrów informatycznych debaty i konferencje

jak skutecznie informatyzować gminę Metoda e-VITA: jak skutecznie informatyzować gminę Z doświadczeń programu zrodziła się metoda informatyzacji wiejskiej gminy, Metoda e-VITA Podstawowa zasada: kompleksowe działanie 5 elementów Metody e-VITA: Społecznie przyjęta strategia (PLANOWANIE) Zapewnienie powszechnego dostępu do Internetu (INFRASTRUKTURA) Motywacja i edukacja mieszkańców oraz kadr instytucji (WIEDZA) Wykorzystanie dostępu i wiedzy przez lokalne instytucje (ZASOBY i USŁUGI W SIECI) Rozwój i DOSKONALENIE

Metoda e-VITA: element 1 ocena wyjściowej sytuacji mieszkańców i ich potrzeb spotkania informacyjno-szkoleniowe dla mieszkańców gmin (ocena zasobów i potrzeb) konsultacje społeczne, strategia informatyzacji gminy, w tym plan rozwoju dostępu do Internetu doradztwo niezależnych ekspertów Planowanie i strategia rozwoju sieci w gminie

budowa niekomercyjnych sieci komputerowych w gminach (NSK) Metoda e-VITA: element 2 Zapewnienie powszechnego dostępu do Internetu budowa niekomercyjnych sieci komputerowych w gminach (NSK) publiczne punkty dostępu do Internetu (PPD) poradniki dla lokalnych przedsiębiorców i samorządów: „Budowa sieci szerokopasmowych”

Edukacja – zdobywanie wiedzy i umiejętności Metoda e-VITA: element 3 Edukacja – zdobywanie wiedzy i umiejętności podstawowe i zaawansowane szkolenia z wykorzystaniem komputera i Internetu szkolenia e-learningowe spotkania informacyjno-szkoleniowe poradniki (dostępne on-line) edukacja kadr doradztwo debaty

Wykorzystanie wiedzy i tworzenie zasobów lokalnych Metoda e-VITA: element 4 Wykorzystanie wiedzy i tworzenie zasobów lokalnych konkurs „Internet w rozwoju lokalnym” Witryna Wiejska i serwisy: Atlas Inicjatyw, Moja Wieś Od Kuchni, Atlasu Inicjatyw IT. Nowe serwisy: Przedsiębiorczość, Działania Społeczne, Internet na Wsi, Zwierzęta na Wsi rozwój portali lokalnych: „Strona www - po co nam ten kłopot?”, „Portal lokalny – 20 kroków do użytecznego serwisu internetowego gminy, regionu, miejscowości”

Metoda e-VITA: element 5 System doskonalenia technologia: przyszły rozwój sieci ujęty w planie inwestycji (model biznesowy) wiedza: stałe podnoszenie umiejętności kadr placówek samorządowych. Doradztwo dla mieszkańców w publicznych punktach dostępu do Internetu debaty

Inne „internetowe” działania Fundacji Wspomagania Wsi: Ogólnopolskie Spotkania Organizacji Działających na Obszarach Wiejskich w Marózie Program Internet dla Seniora („Poradnik dla trenerów i organizatorów szkoleń komputerowych dla seniorów”) Witryna Wiejska jako wsparcie aktywnych społeczności lokalnych i serwisy (Internet na Wsi, Przedsiębiorczość, Działania społeczne, Zwierzęta na Wsi, Atlas Inicjatyw) www.witrynawiejska.org Wszechnica (internetowa baza wykładów) www.wszechnica.org.pl Archiwum wspomnień Jana Pawła II www.wspomnieniajp2.pl Pożyteczne Wakacje, Pożyteczne Ferie oraz Atlas Wsi Polskich www.atlaswsi.pl Know America, Poznawaj Polskę www.know-america.org, www.know-poland.org Akademia Wójta

problem administracji i mieszkańców Praktyka: problem administracji i mieszkańców traktowanie korespondencji elektronicznej niezobowiązująco („kult papieru i pieczątki”) problemy związane z wypełnianiem wniosków elektronicznych organizacje nieobecne w sieci organizacje „wykluczone cyfrowo” działają w innej rzeczywistości (nie wiedzą o wielu możliwościach, są zależne od lokalnej administracji itd.) Przykłady z praktyki współpracy z ngo i urzędami w małych ośrodkach 1. Nieumiejętność sprawdzania poczty (nieposiadanie poczty) przez urzędników, nieumiejętność korzystania z np. bip przez mieszkańców wykluczenie cyfrowe pogłębia i tak głębokie różnice między małymi i dużymi ośrodkami (traktuję technologie ICT jako tylko jedno z narzędzi komunikacji, z tym, że to one stają się coraz bardziej dominujące i korzystanie z nich coraz ważniejsze)

Kontakt: Magdalena Gromek Fundacja Wspomagania Wsi www.internetnawsi.pl www.witrynawiejska.org.pl www.fww.org.pl mgromek@fww.org.pl Paulina Sobieszuk Federacja MAZOWIA p.sobieszuk@mazowia.org.pl