Dr hab. prof. AP Jolanta Zielińska E-edukacja Dr hab. prof. AP Jolanta Zielińska

EDUKACJA: (Kwieciński ,1987) : złożony, wieloaspektowy proces zmian w całym cyklu życia człowieka (jego hominizacji), obejmujący: proces naturalnego wrastania (socjalizacji, inkulturacji), procesy celowościowe (kształcenie, wychowanie), różnorodne procesy uspołeczniania i uspołecznienia EDUKACJA: Spoleczna praktyka konstruowania znaczeń nadających sens ludzkiej tożsamości (Melosik, Szkudlarek , 1998)

KSZTAŁCENIE: jeden z dwóch celowościowych procesów edukacyjnych, odnoszący się głównie do sfery intelektualnej jednostki. Pozostałe sfery osobowości człowieka są domeną wychowania. NAUCZANIE: organizowanie, kierowanie. UCZENIE SIĘ: nabywanie wiedzy, umiejętności, rozwój zainteresowań, zdolności poznawczych.

EDUKACJA: wychowanie głównie pod względem umysłowym (słownik języka polskiego). ZMIANA jako kategoria rozwoju. Przyrost i rozwój: wiedzy, umiejętności, zdolności poznawczych, zainteresowań.

EDUKACJA: (Łukaszewicz ,1996) pewnego rodzaju instrument układania się człowieka ze światem w następstwie czego wzrastają szanse jego samoorganizacji w ekologicznym porządku życia. KOGNICJA (zdolności poznawcze) : funkcje i procesy psychiczne w wyniku których człowiek zdobywa i przetwarza wiedzę o sobie i swoim otoczeniu.

BADANIA ANKIETOWE (Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Czesław Ślusarczyk) Tematyka badań: Rola internetu w edukacji osób niepełnosprawnych. Możliwości, jakie w zakresie kształcenia osób niepełnosprawnych stwarza społeczeństwo informacyjne. Zagadnienia: wykorzystanie przez ludzi niepełnosprawnych sieci komputerowych jako źródła informacji i wiedzy, e-edukacja jako metoda kształcenia niepełnosprawnych.

Metoda badawcza: Badania ankietowego, którego celem była analiza różnych form e-edukacji wykorzystywanych przez osoby niepełnosprawne. Cel badań: Pokazanie możliwości i barier, jakie istnieją w zakresie wykorzystywania przez osoby niepełnosprawne różnych form e-edukacji.

Idea life-long learning: zapewnienie wszystkim obywatelom (biednym i zamożnym, zdrowym i niepełnosprawnym, młodym i starszym) swobodny dostęp do informacji i wiedzy, upowszechnienie najróżniejszych formy kształcenia, takich jak: studia podyplomowe, konferencje, sympozja i seminaria, kursy i szkolenia, udostępnienie nieodpłatnie treści portali edukacyjnych, jak najszybsze i jak najszersze wdrożenie do systemu edukacji najnowszej formy kształcenia, jaką jest e-edukacja.

Zalety pracy z komputerem: rozwijanie umiejętności analizowania, abstrahowania, klasyfikowania, sprzężenie zwrotne między uczestnikami procesu edukacji, interakcyjność, łatwości w przesyłaniu i modyfikowaniu materiałów dydaktycznych, szybki kontakt między uczniami a wykładowcami. Wymagania od uczącego się: duża samodyscyplina, silna motywacja przez cały okres trwania nauki.

Dostępność Internetu dla osób niepełnosprawnych: osoby niesprawne ruchowo, zwłaszcza te, które mają niesprawne kończyny dolne – bardzo duża, nie istnieje zwykle potrzeba specjalistycznego oprzyrządowania, osoby niesłyszące, a w jeszcze większym stopniu niewidome – mała, co jest spowodowane niedostępnością lub słabą dostępnością wielu stron internetowych dla takich właśnie osób.

Urządzenia i aplikacje wspomagające niewidomych w pracy z komputerem: syntezatory mowy, monitory brajlowskie, programy czytające dane z ekranu, programy powiększające. PROBLEMY: Brak możliwości przekazania informacji o obiektach graficznych znajdu­jących się na ekranie monitora, np.możliwości powiększenia czcionki mimo wykorzystania standardowych monitorów i typowych przeglądarek.

WNIOSKI: Istniejące środki techniczne i oprogramowanie po­zwalają na zastosowanie e-learningu jako metody nauczania niepełnosprawnych. Istnieje potrzebna adaptacji materiałów edukacyjnych, uwzględniającej uwarunkowania tech­niczne oraz możliwości percepcji, jakimi dysponują te osoby. Materiały i strony internetowe powinny być przygotowane zgodnie z zasadami WCAG- zaleceń World Wicie Web Consortium (W3C), standardy tworzenia stron interntowych. 1. 2. 3.

Szczegółowy przedmiot badań ankietowych: ustalenie możliwości dostępu do internetu, przeanalizowanie form e-edukacji wykorzystywanych przez niepełnosprawnych, identyfikacja najbardziej istotnych problemów i trudności w stosowaniu rozmaitych form e-edukacji.

Czas i teren badań: Czas: sierpień 2006 rok Osoby badane: 146 osób niepełnosprawnych (przede wszystkim niewidomych i słabo widzących) Ankieta wysyłana przy użyciu poczty elektronicznej. Dobór respondentów do próby miał charakter celowy i oparty był na dostępie do adresów uczestników środowiskowych list dyskusyjnych oraz na kontaktach osobistych.

Struktura ankietowanych według kategorii wieku OSOBY BADANE Struktura ankietowanych według kategorii wieku Największy udział w badanej grupie mają ludzie młodzi w wieku 26-35 lat, blisko 40% grupy. Nieco mniej - bo prawie jedną trzecią badanych - stanowią osoby w wieku średnim, tzn. mający nie mniej niż 36 i nie więcej niż 50 lat. Osoby między dwudziestym szóstym a pięćdziesiątym rokiem życia stanowią ponad 70% badanej grupy.

Struktura ankietowanych wg rodzajów niepełnosprawności W badaniach wzięły udział prawie wyłącznie osoby z dys­funkcją wzroku. Jedynie 6,2% badanych to osoby z uszkodzonym narządem ruchu. Dość dużo respondentów (13,7%), oprócz dysfunkcji wzroku obciążonych jest inną niepełnosprawnością. Najczęściej jest to dysfunkcja słuchu lub uszkodzenie narządu ruchu. Rodzaj niepełnosprawności Liczebność Odsetek Dysfunkcja wzroku 117 80.1 Dysfunkcja słuchu 0.0 Uszkodzenie narządu ruchu 9 6.2 Dysfunkcja wzroku + inna niesprawność 20 13.7 Razem 146 100.0

Poziom wykształcenia: dominującą grupę wśród respondentów (ponad 54%) stanowiły osoby z wyższym wykształceniem, niespełna 44% to osoby mające średnie wykształcenie, tylko 2,1 % to osoby z wykształceniem zawodowym, żadna osoba nie miała wykształcenia podstawowego. UWAGA OGÓLNA: dla ciężko poszkodowanych osób zwłaszcza z wyższym i średnim wykształceniem internet i technologie informacyjne stanowią szansę na zaspokojenie rozmaitych potrzeb i zniwelowanie skutków niesprawności.

Wykaz miejsc, w jakich osoby niepełnosprawne najczęściej korzystają z internetu Internet w domu (95,9% )- specjalnie oprzyrządowane stanowisko komputerowe. Kawiarenka internetowa (dwie osoby) –brak oprzyrządowania. Zakład pracy, więcej niż jedna tj. 34,9% - jest oprzyrządowanie. Inne miejsca (8,2%): ośrodki rehabilitacyjno-lecznicze, specjalne centra komputerowe dla niepełnosprawnych, siedziby fundacji., połączenie przy użyciu komputera przenośnego i łącza radiowego. Lista miejsc Liczebność Odsetek Dom 140 95.6 Szkoła 4 2.7 Zakład pracy 51 34.9 Kawiarenka internetowa 2 1.4 Inne miejsca 12 8.2

Aplikacje internetowe, z jakich korzystają osoby niepełnosprawne Wszyscy korzystają z poczty elektronicznej oraz z przeglądarek stron internetowych. Najczęściej wykorzystywanym programem pocztowym jest Outlook Express. Inne Microsoft Outlook, The Bat rzadziej. Przeglądarki stron WWW, większość używa programu Internet Explorer. Inne prze­glądarki Mozilla i Opera rzadziej. Prawie wszyscy (94,5%) korzysta z wyszukiwa­rek internetowych, głównie Google, oferowanych przez portale internetowe (np. Onet i Wirtualna Polska). Bardzo popularne wśród osób niepełnosprawnych są takie rodzaje aplikacji internetowych, jak: komunikatory i listy mailingowe. Najczęściej wykorzysty­wane komunikatory to Skype i Gadu-Gadu. Większość (85,6%) wykorzystuje internet do celów edukacyjnych.

Formy edukacji internetowej, wykorzystywane przez osoby niepełnosprawne Najczęściej wykorzystywane formy edukacji internetowej: czytanie gazet i czasopism online oraz znajdowanie wyjaśnień w encyklopediach online (70%). Znacznie mniej popularne kursy i szkolenia e-learningowe(1 2,3%). Żaden respondent nie kształci się na studiach realizowanych w trybie e-edukacji. Formy edukacji Liczebność Odsetek Biblioteki internetowe 96 65,8 Gazety i czasopisma online 110 75,3 Encyklopedie online 104 71,2 Słowniki online 88 60,3 Portale edukacyjne 64 43,8 Tematyczne listy dyskusyjne 56 38,4 Kursy lub szkolenia e-learningowe 18 12,3 Studia przez internet 0,0 Inne formy 12 8,2

Praca doktorska Natalii Walter: Osoby pełnosprawne: Praca doktorska Natalii Walter: wiele osób wskazuje na witryny naukowe i edukacyjne, największą popularnością cieszą się encyklopedie i słowniki (66,02%) oraz gazety i czasopisma online (66,02%), dość często odwiedzane są portale edukacyjne (41,75%), nieco rzadziej - kursy/szkolenia online (5,83%). WNIOSEK OGÓLNY: Osoby niepełnosprawne i pełnosprawne mają podobne preferencje w zakresie wykorzystania Internetu.