Prowadzący Wojciech Pisarski Biegły rewident ZMIANY W PRAWIE PODATKOWYM – WYBRANE ZAGADNIENIA - USTAWY W PODATKU VAT - ORDYNACJA PODATKOWA Prowadzący Wojciech Pisarski Biegły rewident

ZMIANY W PODATKU VAT OD 1 CZERWCA 2005R. Odliczenie z limitem  Uchwalona przez Sejm 21 kwietnia 2005r. a wchodząca w życie 1 czerwca 2005r. nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług wprowadza zmiany w zakresie zwrotu VAT. Niektóre z nich jak VAT od samochodów, wchodzą w życie po 3 miesiącach od ogłoszenia (tj. bodajże 22 sierpnia), inne – dotyczące np. zwrotu VAT turystom – zaczną obowiązywać 1 czerwca. Nowelizacja likwiduje m.in. słynny „wzór Lisaka”, służący do wyliczenia odliczania VAT od samochodów. W nowych przepisach rośnie też dopuszczalna kwota odliczenia VAT zawartego w cenie zakupu samochodów innych niż ciężarowe, wykorzystywanych do działalności gospodarczej. Z limitu odliczenia VAT wyłącza się natomiast m.in. auta wielozadaniowe typu VAN oraz samochody specjalne.

PEŁNE ODLICZENIE BEZ LIMITU Po zmianach można więc będzie korzystać z pełnego odliczenia VAT tylko w przypadku nabycia/importu WNT samochodów, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5 tony. Natomiast w przypadku samochodów o masie całkowitej równej lub mniejszej od 3,5 tony będzie można mimo wszystko odliczać VAT w całości w następujących 7-u przypadkach zdefiniowanych w ustawie.

ODLICZENIE VAT PRZY LEASINGU W tym przypadku – z uwagi na niechlujstwo ustawodawcy – jest duży problem, czy będzie można odliczać podatek naliczony w całości, jeżeli będzie dotyczyło to rat leasingowych od samochodów wymienionych wyżej w pkt 1 do 6 ustawy VAT. Nie wynika niestety z ustawy, iż w tym przypadku takie odliczenie będzie w całości (mimo, że przy zakupie/imporcie/WNT takich samochodów to prawo jest). Na tym tle będą na pewno wątpliwości.

ZWROT RÓŻNICY PODATKU Znowelizowano także art. 87 ustawy o VAT. W myśl nowego brzmienia tego przepisu, zwrot różnicy podatku następuje na rachunek bankowy podatnika w banku mającym siedzibę na terytorium kraju wskazanym w zgłoszeniu identyfikacyjnym, o którym mowa w odrębnych przepisach, w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia przez podatnika. Jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego sprawdzenia, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego. Jeżeli przeprowadzone postępowanie wykaże zasadność zwrotu, urząd skarbowy wypłaci podatnikowi należną kwotę wraz z odsetkami w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia płatności podatku lub jego rozłożenia na raty.

FAKTURY ZA PALIWO Zgodnie ze znowelizowanym art. 88 ust 1 pkt 3 ustawy o VAT, obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych, o których mowa w art. 86 ust 3. W przypadku paliwa jest problem podobny do opisywanego przy leasingu. Nie jest niestety napisane w ustawie, iż będzie jednak można odliczyć podatek naliczony przy zakupie paliwa, używanego do napędu samochodów wymienionych wyżej w pkt 1-7 ustawy (mimo, że przy samym zakupie/imporcie/WNT VAT naliczony od tych samochodów VAT odliczyć można w całości). Dlatego kwestia ta jest kwestią dyskusyjną.

DOKUMENTY NIESTANOWIĄCE PODSTAWY DO ZWROTU VAT W wyniku nowelizacji dodany został też w art. 88 nowy ustęp 3a. W myśl tego przepisu nie będą stanowiły podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne, w przypadku gdy: sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami wystawionymi przez podmiot nieistniejący lub nieuprawniony do wystawiania faktur lub faktur korygujących, sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi, w których kwota podatku wykazana na oryginale faktury korygującej jest różna od kwoty wykazanej na kopii, transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu, jest zwolniona z VAT – a kwota wykazana na fakturze nie została uregulowana, to jest bardzo istotna zmiana

Wystawiono więcej niż jedną fakturę dokumentującą tę samą sprzedaż Wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne: o       stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane o       podają kwoty niezgodne z rzeczywistością o       potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 kodeksu cywilnego faktury i faktury korygujące wystawione przez nabywcę nie zostały potwierdzone przez sprzedawcę jeżeli zaświadczenie mówiące o spełnieniu przez samochód cech wymaganych do pełnego odliczenia podatku VAT przy zakupie podaje dane niegodne ze stanem faktycznym.

Wspomniane przepisy kodeksu cywilnego stanowią o nieważności czynności prawnych sprzecznych z ustawą albo mających na celu obejście ustawy, sprzecznych z zasadami współżycia społecznego oraz pozornych oświadczeń woli. Wszystkie te ograniczenia mają zastosowanie również do duplikatów faktur.  

ZWROT PRZY NABYCIU Zgodnie ze znowelizowanym art. 93 ustawy o VAT, w przypadku nabycia towarów i usług, o których mowa w art. 87 ust 3, czyli zaliczanych przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, oraz gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały one zaliczone do środków trwałych nabywcy – przed dokonaniem sprzedaży opodatkowanej lub dostawy towarów lub świadczenia usług poza terytorium kraju, podmiotom dokonującym nabycia przysługuje prawo do zwrotu kwoty podatku naliczonego w formie zaliczki. Zwrot będzie przysługiwał na wniosek podmiotu uprawnionego, po spełnieniu łącznie następujących warunków.

ULGA NA ZŁE DŁUGI Od 1 czerwca 2005r. przedsiębiorcy będą mogli korzystać z tzw. ulgi na złe długi. Jeśli nie dostaną zapłaty od dłużnika, będą mogli pomniejszyć swój VAT należny. Dłużnik z kolei będzie musiał odpowiednio pomniejszyć VAT przez siebie odliczony. Ulga polega na możliwości pomniejszenia kwoty VAT należnego u sprzedawcy w przypadku, gdy dłużnik zalega z płatnością. Oczywiście nie o cały dług, a tylko o VAT należny od transakcji, zapłacony przez sprzedawcę do budżetu państwa. Warunkiem skorzystania z niej jest odpisanie wierzytelności jako nieściągalnej i możliwość zaliczenia takiego odpisu do kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym.

REPREZENTACJA I REKLAMA Od 1 czerwca nieodpłatne przekazanie towarów na cele reprezentacji i reklamy nie będzie objęte VAT. Nie taka była intencja ustawodawcy, ale przepis został w ten sposób sformułowany, że nie pozwala na inną interpretację. Art. 7 ust 2 ustawy o VAT w starym brzmieniu mówił, że przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne nić związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, stanowi odpłatną dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu.

Ze znowelizowanego art Ze znowelizowanego art. 7 ust 5 ustawy o VAT wynika, że opodatkowaniu nie podlega m.in.: przekazanie drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych, przekazanie próbek, przekazanie prezentów o małej wartości, w tym przypadku dokonano podziału tych prezentów na dwie grupy: prezenty wręczane jednej osobie w ciągu roku do łącznej kwoty nie przekraczającej 100zł. pod warunkiem, iż podmiot te prezenty wręczający prowadzi ewidencję osób obdarowanych (czyli posiada ich dane adresowe), w przypadku gdy podatnik nie prowadzi ewidencji osób obdarowanych to nie nalicza od prezentów podatku VAT tylko wtedy, jeżeli jednostkowa cena nabycia/wytworzenia takowego prezentu nie przekracza 5zł.,

NIEKTÓRE ZLECENIA BEZ PODATKU Dla pracujących na zlecenie dziennikarzy, ekspertów, artystów sprzedających swoje prawa autorskie i otrzymujących wynagrodzenie w formie honorariów istotna jest zmiana wyłączająca ich z VAT. Preferencja obejmuje także umowy zawarte przez twórców, a wynagradzane za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub pokrewnymi. Pozostali zleceniobiorcy, np. sprzątaczki czy roznoszący pizzę, nie zapłacą podatku tylko wtedy, gdy odpowiedzialność (wobec tzw. osób trzecich) za wykonywane przez nich usługi będzie ponosił zleceniodawca.

ZMIANY W EKSPORCIE TOWARÓW Dokonano bardzo korzystnej zmiany w zakresie deklarowania stawki VAT 0% przy eksporcie towarów. Teraz jeżeli np. nie będziemy mieli prawa do zastosowania w eksporcie stawki VAT 0% np. za lipiec 2005r. i wykażemy za ten miesiąc daną transakcję jako krajową, a następnie otrzymamy wymagane dokumenty do stawki 0% w październiku, to nie trzeba robić korekty za lipiec (tak było wymagane do 1 czerwca) a w rozliczeniu (deklaracji) za październik zmniejszamy sprzedaż krajową (w kwocie wykazanej w lipcu) i zwiększamy o tę kwotę wartość sprzedaży ze stawką VAT 0% za ten miesiąc.

ZMIANY W ORDYNACJI PODATKOWEJ Obowiązywanie zmian Generalnie zmiany Ordynacji podatkowej weszły w życie z dniem 1 września 2005r., z wyjątkami (opisanymi przy danym temacie), które wchodzą w życie w innych datach.

NOWE DEFINICJE W USTAWIE Cena transakcyjna – rozumie się przez to cenę przedmiotu transakcji zawieranej pomiędzy podmiotami powiązanymi w rozumieniu przepisów prawa podatkowego Podmiot krajowy i zagraniczny – rozumie się przez to podmiot krajowy i zagraniczny w rozumieniu przepisów prawa podatkowego, dotyczących podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych.

Od dnia 1 stycznia 2006r. zaczną obowiązywać przepisy Ordynacji dotyczące Porozumienia w sprawach ustalenia cen transakcyjnych. Będą to porozumienia między administracją podatkową a firmą lub grupą firm powiązanych. Stroną takiego porozumienia będzie zawsze Minister Finansów. Przedmiotem porozumienia jest prawidłowość wyboru i stosowania metody ustalania cen transakcyjnych między firmami powiązanymi. W nowych przepisach wyróżnia się porozumienia jednostronne, dwustronne i wielostronne.

INTERPRETACJA PRAWA PODATKOWEGO Nowością jest wydanie przez Ministra Finansów pisemnych interpretacji w indywidualnych sprawach, w których nie toczy się i nie toczyło postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym, wyłącznie w zakresie postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz innych ratyfikowanych umów międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej

ZMIANY W POWSTANIU ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że kwota zwrotu podatku lub kwota nadwyżki podatku naliczonego nad należnym jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy będzie mógł – w wydanej decyzji – określić nie tylko (jak było dotychczas) prawidłową wysokość zwrotu ale także prawidłową wysokość nadwyżki podatku naliczonego nad należnym (art. 21 & 3a). Ostatecznie uchylono art. 24a i 24b (klauzula obejścia prawa). Kwestię pozorności czynności prawnych obecnie reguluje art. 199 & 2.

ZABEZPIECZENIE WYKONANIA ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH Ograniczono represyjność przepisu art. 33 o tzw „zabezpieczeniu przedwymiarowym”. Obecnie będzie można zabezpieczyć zobowiązanie podatkowe przed terminem płatności, gdy istnieje uzasadniona obawa, że nie zostanie ono wykonane, a w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań publicznoprawnych lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję.

ODSETKI ZA ZWŁOKĘ Nie nalicza się odsetek za zwłokę: a) od wszystkich zaległości, a więc także z tytułu podatków stanowiących dochody budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jeżeli wysokość tych odsetek nie będzie przekraczać trzykrotności wartości opłaty dodatkowej pobieranej przez „Pocztę Polską” za polecenie przesyłki listowej (art. 54 & 1 pkt 5). b)  za okres od dnia następnego po upływie dwóch lat od dnia złożenia deklaracji, od zaległości związanych z popełnionymi w deklaracji błędami rachunkowymi lub oczywistymi omyłkami, jeżeli w tym okresie nie zostały one ujawnione przez organ podatkowy (art. 54 & 1 pkt 7a), c) za okres od dnia wszczęcia kontroli podatkowej do dnia doręczenia decyzji w sprawie, która była przedmiotem kontroli podatkowej, jeżeli postępowanie podatkowe nie zostało wszczęte w terminie 3 miesięcy od dnia zakończenia kontroli (art. 54 & 1 pkt 6), chyba że po zakończeniu kontroli podatkowej podatnik skoryguje deklarację. Wówczas przepisu art. 54 & 1 pkt 6 nie stosuje się w zakresie odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych wynikających z tej korekty (art. 54 & 5). Przepisu art. 54 a pkt 7a nie stosuje się jednak do zaległości podatkowych związanych z deklaracjami, które zostały złożone przed dniem 1 września 2005r.

ULGI W SPŁACIE ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH W celu przejrzystości regulacji i dla ułatwienia beneficjentom ulg podatkowych przyswojenia zasad ich uzyskania, ustawodawca dodał w Dziale III nowy rozdział 7a „Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych” (art. 67a-67e).

PRZEDAWNIENIE W dalszym ciągu zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym zawiadomiony został podatnik, przerywać będzie bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Odmiennie natomiast liczyć będziemy początek biegu terminu po przerwaniu. Biec on będzie od nowa, nie jak dotychczas od dnia następującego po dniu, w którym zakończono postępowanie egzekucyjne, lecz od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny (art. 70 & 4).

KOREKTA DEKLARACJI Zmiany w art. 81 oraz uchylenie art. 81a i art. 81c wprowadzają przejrzystość w zakresie korygowania deklaracji. Uprawnienie do składania deklaracji przysługiwać będzie teraz po zakończeniu kontroli podatkowej (z wyjątkiem podatku VAT) lub postępowania podatkowego. Prawo do korekty nie będzie zatem zawieszone jak dotychczas, w okresie między zakończeniem kontroli a wszczęciem postępowania podatkowego (art. 81b & 1 pkt 2).

KLAUZULA OBEJŚCIA PRAWA Nadal obowiązywać będzie choć w kształcie istotnie zmodyfikowanym klauzula obejścia prawa. Chodzi o prawo organu podatkowego do ustalania podatku z uwzględnieniem rzeczywistych celów umów (czynności prawnych) pozornych. Wedle nowego art. 199a, który normuje teraz klauzulę obejścia prawa, jeżeli z dowodów zgromadzonych w toku postępowania, zwłaszcza z zeznań strony, wynikają wątpliwości, co do istnienia stosunku prawnego lub prawa, z którym związane są skutki podatkowe, organ podatkowy będzie zobligowany do wystąpienia do sądu o ustalenie istnienia lub nieistnienia tego stosunku prawnego lub prawa.

ELEKTRONICZNY KONTAKT Z URZĘDEM Przepisy dotyczące kontaktów za pomocą Internetu wchodzą w życie 16 sierpnia 2006r.

WYKONALNOŚĆ DECYZJI Wniosek o wstrzymanie wykonania można będzie złożyć także przed wniesieniem odwołania (art. 224 & 3). Na postanowienie w sprawie wstrzymania wykonania przysługuje zażalenie. Po wniesieniu odwołania lub skargi do sądu administracyjnego organ odwoławczy z urzędu lub na wniosek strony wstrzyma wykonanie zaskarżonej decyzji w całości lub w części do czasu wydania i doręczenia decyzji ostatecznej lub do czasu uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli strona ustanowi zabezpieczenie wykonania decyzji wraz z odsetkami za zwłokę w jednej z form wskazanych w ustawie i organ podatkowy ją przyjmie (art. 224a & 1 pkt 1) albo ustanowi hipotekę przymusową lub zastaw skarbowy korzystające z pierwszeństwa zaspokojenia (art. 224a & 1 pkt 2).

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ODSZKODOWAWCZA Zgodnie z art. 77 ust 1 Konstytucji RP: „Każdy ma prawo d wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działania organu władzy publicznej”. Stąd Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 23 września 2003r. (sygn akt K 20/02) orzekł, iż art. 260 & 1 w części ograniczającej odszkodowanie za niezgodne z prawem działania organu władzy publicznej do rzeczywistej szkody, jest niekonstytucyjny. Wobec tego ustawodawca wprowadził nowe rozwiązanie.

CZYNNOŚCI SPRAWDZAJĄCE W celu wyeliminowania potrzeby stawiennictwa podatnika w sprawie skorygowania deklaracji wprowadzono możliwość sporządzenia korekty deklaracji przez organ podatkowy. Korekta polegająca na wniesieniu przez organ podatkowy poprawki lub uzupełnienia jest dopuszczalna, jeżeli zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty, kwoty zwrotu podatku lub wysokości straty nie przekroczy kwotę 2.000zł. (art. 274 & 1 pkt 1). Nowy przepis ma zastosowanie do deklaracji złożonych przed i po 1 września 2005r.

LIKWIDACJA TZW. „CZYNNEGO ŻALU” WSKAZANEGO W KODEKSIE KARNYM SKARBOWYM Od 1 września zaszły też zmiany w kodeksie karnym skarbowym (k.k.s.), w wyniku których podatnicy składający korektę deklaracji podatkowej mają zagwarantowaną niekaralność, bez potrzeby formalnego wyrażania tzw. czynnego żalu (przyznawania się do popełnionego wykroczenia lub przestępstwa karnego skarbowego z jednoczesnym ujawnieniem okoliczności tego czynu). Do k.k.s. dodano art. 16a. Zgodnie z nim nie będzie podlegał karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe ten, kto złoży prawnie skuteczną, w rozumieniu ordynacji podatkowej, korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiści (niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ) należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.

Oczywiście nadal będzie funkcjonował czyn żalu w przypadku gdy podatnik popełnił czyn zabroniony niezwiązany z korektą deklaracji. Np. w ogóle złożył po raz pierwszy deklarację za dany okres, ale po terminie, czy np. nie złożył jakiejś informacji Oczywiście warunkiem jest to, by korekta była skuteczna. Nie mogą więc zachodzić przeszkody do dokonania korekty (nie może trwać postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa w sprawie korygowanych zobowiązań podatkowych). Rzecz jasna należy także wpłacić brakujący podatek wraz z odsetkami. Jeśli ten warunek nie zostanie spełniony wówczas podatnik może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej skarbowej.