Jakość wody zasilającej miejskie dystrybutory wody. Joanna Sztyk Kierunek OŚ Rok V Gr I

Woda zwana potocznie "pitną" wg prawa nazywana jest "wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi". Musi spełniać surowe wymagania bakteriologiczne i fizykochemiczne. Wszystkie procesy, którym podlega woda na drodze ujęcie - odbiorca służą uzyskaniu i zachowaniu jej jakości.

Jakość wód jest miarą ich przydatności do spożycia i wykorzystania Jakość wód jest miarą ich przydatności do spożycia i wykorzystania. Do określenia jej służą nam wskaźniki, które możemy podzielić na: fizyczne, chemiczne, biologiczne bakteriologiczne. Wskaźniki te decydują o przydatności wody do określonego celu, o możliwości jej użycia. Zakres badania wody zależy przede wszystkim od przeznaczenia wody. Decydujące znaczenie ma rodzaj i ilość zawartych w badanej wodzie substancji.

Jakość wody jest kontrolowana aż do naszego wodomierza Jakość wody jest kontrolowana aż do naszego wodomierza. Woda, jako produkt spożywczy dostarczany do domów, poddawana jest licznym kontrolom i musi spełnić surowe kryteria jakościowe. Poza wodomierzem, woda wpływa do sieci wewnętrznej i jedynie od nas zależy utrzymanie jej jakości. Sieć wewnętrzna to rury, przyłącza, krany, zawory znajdujące się poza naszym wodomierzem. Jedynie mając plombę dobrej jakości i utrzymywaną w dobrym stanie zabezpieczamy jakość naszej wody.

Jakość dostarczanej wody pitnej regulują przepisy ustawy z dnia 7 czerwca 2001 o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr 72, poz. 747 z późn. zmianami) oraz przepisy Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 19 listopada 2002r. ( nr. 203, poz. 1718) w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia. Rozporządzenie to jest zgodne z wymaganiami dyrektywy europejskiej nr 98/83/CE dotyczącej jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

USTAWA z dnia 7 czerwca 2001 r. Art. 1 Ustawy określa zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz zbiorowego odprowadzania ścieków, w tym zasady działalności przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, zasady tworzenia warunków do zapewnienia ciągłości dostaw i odpowiedniej jakości wody, niezawodnego odprowadzania i oczyszczania ścieków, wymagania dotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, a także zasady ochrony interesów odbiorców usług, z uwzględnieniem wymagań ochrony środowiska i optymalizacji kosztów.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 19 listopada 2002 r Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi W paragrafie 2 ust. 1 rozporządzenia ustawodawca zawarł definicję wody bezpiecznej dla zdrowia: "Woda powinna być bezpieczna dla zdrowia, nie powinna zawierać mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów w liczbie stanowiącej zagrożenie zdrowia oraz bakterii wskaźnikowych i substancji chemicznych w liczbie lub w stężeniu przekraczających wartości określone w załącznikach nr 1 i 2 do rozporządzenia. Nie powinna też mieć agresywnych właściwości korozyjnych".

Rozporządzenie wymienia 6 czynników określających parametry mikrobiologiczne wody bezpiecznej dla zdrowia; 58 parametry i wskaźniki o charakterze fizykochemicznym; warunki i częstotliwość pobierania próbek wody oraz minimalny zakres badania próbek wody w monitoringu kontrolnym i monitoringu przeglądowym. Monitoring kontrolny dla próbek wody pochodzącej z ujęć podziemnych i infiltracyjnych obejmuje 6 wskaźników fizycznych i organoleptycznych 7 parametrów chemicznych, 4 wskaźniki biologiczne (patrz: ocena wody wrocławskiej).

Określenie jakości wód w krajach Unii Europejskiej oparte jest na całościowym rozpoznaniu ekosystemów i scharakteryzowaniu ich stanu za pomocą parametrów fizykochemicznych, biologicznych, hydromorfologicznych oraz zanieczyszczeń specyficznych. Założenia te zostały ujęte w Dyrektywie 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (tzw. Ramowa Dyrektywa Wodna). Wymogi jakościowe, jakie powinny spełniać słodkie wody powierzchniowe wykorzystywane lub przeznaczone do poboru wody pitnej zostały określone w Dyrektywie Rady z dnia 16 czerwca 1975 r. dotyczącej wymaganej jakości wód powierzchniowych przeznaczonych do poboru wody pitnej w Państwach Członkowskich (75/440/EWG).

PRZEPISY PRAWNE REGULUJĄCE M.IN. NORMY JAKOŚCI WÓD Ustawa z 18 lipca 2001 r. Prawo wodne - Dz. U. nr 115, poz. 1229 z póź. zm. Ustawa z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków - Dz. U. Nr 72, poz. 747. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 - Dz. U. z 9 grudnia 2002 r. Nr 204, poz. 1728 - dotyczy wód (surowca) pobieranych przez przedsiębiorstwa uzdatniania do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 19 listopada 2002 r. - Dz. U. z 5 grudnia 2002 r. Nr 203, poz. 1718 - w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi - dotyczy wody pitnej. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 października 2002 r. - Dz. U. Nr 183, poz. 1530 - w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002 r.  - Dz. U. Nr 8, poz. 70 - w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody. Dyrektywa UE 98/83/WE z 3 listopada 1998 roku. Wieloletni Plan Rozowju i Modernizacji Urządzeń Wodociągowych i Urządzeń Kanalizacyjnych we Wrocławiu  na lata 2005-2009. - uchwała Nr XXXIII/2299/05. a także: Ustawa o nawozach i nawożeniu z dnia 26 lipca 2000 r. - Dz.U. z 2000 r. Nr 89, poz. 991 z późn. zm. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych - Dz.U. z 2002 r. Nr 241, poz. 2093. Rozporzadzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych - Dz.U. z 2003 r. Nr 4, poz. 44.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 września 2000 roku w sprawie warunków, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze, woda w kąpieliskach oraz zasady sprawdzania jakości wody przez organy Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. Nr 82, poz. 937) określa warunki dotyczące wody do picia pobieranej z wodociągów sieciowych, lokalnych i studni publicznych oraz studni prywatnych, jeżeli urządzenie zaopatruje powyżej 50 osób, dostarcza powyżej 10 m3 na dobę lub woda dostarczana jest do celów komercyjnych. Rozporządzenie uwzględnia wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia i Unii Europejskiej, m.in. w zakresie zawartości w wodzie chloru, żelaza, manganu, i węglanu wapnia. Jeśli zlecimy badanie wody, którą mamy w kranie, i okaże się, że jej jakość odpowiada tym warunkom, możemy być spokojni o nasze zdrowie i naszą instalację.

Nawet niewielki nadmiar żelaza w wodzie powoduje powstawanie żółtych plam na pranej bieliźnie i niszczenie armatury. W przewodach następuje masowy rozwój bakterii żelazowych i korozja mikrobiologiczna aż do całkowitego zarośnięcia światła rury. W zbiornikach otwartych rozwijają się glony. Nadmiar manganu sprzyja zarastaniu rur, powstawaniu czarnych plam na armaturze i brązowych – na pranej bieliźnie. Siarkowodór powoduje korozję instalacji i pogorszenie smaku i wyglądu wody. Korozję wywołują również rozpuszczone w wodzie wolne kwasy organiczne, tlen, azotany, chlorki magnezu i potasu. Podwyższona zawartość łatwo rozpuszczalnych jonów wapnia i magnezu powoduje twardość wody i odkładanie się kamienia kotłowego. Efektem tego są: zmniejszenie przewodzenia ciepła w instalacjach kotłowych, starty ciepła, zmniejszenie sprawności urządzeń grzewczych i zacieki na urządzeniach sanitarnych.

Co może pogorszyć jakość rozprowadzanej wody? Pogorszenie wody spowodowane jest czasami przez rzeczy, które wydają się mało ważne. W rzeczywistości wszystko zależy od jakości sieci wewnętrznej i od tego czy jest właściwie utrzymywana

Zmiana jakości wody może polegać na: pogorszeniu własności organoleptycznych (barwy, mętności, smaku) zanieczyszczeniu wody substancjami pochodzącymi z materiałów instalacyjnych, zmieniającymi jej właściwości fizyko-chemiczne wtórnym zanieczyszczeniu mikrobiologicznym wody.

Poniżej kilka powodów, które mogą być przyczyną zanieczyszczenia wody w domu: woda może podlegać procesom gnilnym w nie używanych rurach i urządzeniach (stare zawory do podlewania, stare umywalki, itd.) gdzie mnożą się bakterie źle utrzymywana armatura oraz zamocowane na niej filtry są również sprzyjającymi miejscami do rozmnażania bakterii cofnięcie wody może nastąpić podczas zmiany ciśnienia w sieci kanalizacyjnej: woda zużyta (ściek) jest wtedy wciągnięta co w konsekwencji może zanieczyścić wodociąg publiczny. Nie zostawiajcie więc w ogrodzie węża do podlewania w kałuży lub beczkach z wodą. W domu nie zostawiajcie główki prysznica w wannie pełnej wody. Zapobiegniecie w ten sposób cofaniu się wody.

Jak najlepiej utrzymywać sieć wewnętrzną? Poprzez regularne czyszczenie kranów i akcesoriów - co najmniej raz na kwartał zdemontujcie i wyczyśćcie całe wyposażenie waszego systemu kranów, takiego jak filtry, napowietrzacze, elementy giętkie natrysków... Nie zapomnijcie o oczyszczeniu zbiornika bojlera - dotyczy to zresztą całego wyposażenia służącego do magazynowania wody

Metody przeciwdziałania pogarszaniu się jakości wody do picia w instalacjach Do podstawowych zadań przedsiębiorstw wodociągowych podejmowanych dla ochrony wody przed wtórnym zanieczyszczeniem należą: stosowanie materiałów instalacyjnych dostosowanych do własności korozyjnych wody oraz stopnia zanieczyszczenia i charakteru gleby  właściwa konserwacja i eksploatacja sieci w tym systematyczne i programowe czyszczenie (płukanie) sieci. obniżenie agresywności korozyjnej wody przez zapewnienie jej równowagi węglanowo-wapniowej. Ocena agresywności korozyjnej wód w oparciu o kryteria zawarte w normach: a) PN-72/C-04609 „Wstępna jakościowa ocena korozyjnego działania zimnych wód naturalnych na przewody z żeliwa, stali zwykłej lub ocynkowanej” b) DIN 50930 „Korozja metali. Podatność na korozję materiałów metalicznych względem wody”  udzielanie zainteresowanym informacji o własnościach korozyjnych wody wodociągowej i materiałach zalecanych do stosowania w instalacjach wewnętrznych  przeprowadzenie analizy stanu sieci pod kątem ilości i rodzaju zanieczyszczeń mechanicznych występujących w wodzie wodociągowej.

Woda z kranu Pomimo, że woda płynąca z polskich kranów uznawana jest wg. międzynarodowych norm za pełnowartościową pod względem wyglądu, smaki i zapachu, panuje powszechne przekonanie, że powinna być ona przegotowana. W miejskich sieciach wodociągowych woda uzdatniana jest najczęściej przy pomocy chloru, dlatego też czasem posiada ona nieprzyjemny zapach. Najlepszym sposobem na upewnienie się, co do bezpieczeństwa wody jest doprowadzenie jej do wrzenia, wtedy bez obaw używana być może do gotowania czy przygotowania herbaty. Często stosuje się dodatkowe filtry, które również poprawiają jej jakość i smak.

PARAMETRY WROCŁAWSKIEJ WODY Wrocław zasilają dwa zakłady uzdatniania wody: Zakład Na Grobli i Zakład na Mokrym Dworze. Pracuje również mały zakład uzdatniania o znaczeniu lokalnym - dostarcza wodę dla Leśnicy. Woda z ujęcia wody w Leśnicy ma większą mętność, inną barwę, odczyn pH 7,7, dwukrotnie większą zawartość żelaza i chlorków, siarczanów, i znacznie większą twardość - ok. 400 mg CaCO3/dm3. Zawiera mniej azotanów i fluorków. Uchodzi za najlepszą wodę w sieci wrocławskiej. Jest to ujęcie głębinowe. Pozostała część Wrocławia otrzymuje wodę z Zakładu Uzdatniania Wody Mokry Dwór i Zakładu Uzdatniania Wody "Na Grobli" dokąd to woda trafia z rzeki Oławy i Kanału Przerzutowego Nysy Kłodzkiej. Rezerwy wody dla miasta znajdują się w zbiornikach retencyjnych w Otmuchowie i Nysie (zasilanych głównie z Nysy Kłodzkiej). Zgromadzonej tam wody wrocławianom wystarczy na rok.

Wrocław w wodę przeznaczaną do konsumpcji zasilany jest głównie z tzw Wrocław w wodę przeznaczaną do konsumpcji  zasilany jest głównie z tzw. ujęć powierzchniowych rzeki Oławy i Nysy Kłodzkiej oraz wody infiltracyjnej z terenów wodonośnych. Ujęcia głębinowe w Leśnicy stanowią tylko dodatek do systemu zapatrzenia w wodę pitną Wrocławia (1%). Brak znaczących i wykorzystywanych zbiorników wody podziemnej (np. tak jak w Krakowie czy Opolu) sprawia, że system zaopatrzenia miasta w wodę opiera się na kosztownym systemie uzdatniania wody powierzchniowej. Jest także niezwykle podatny na wszelkie zagrożenia związane z takimi ujęciami np. ich skażeniami ujęć wody, niskim poziomem opadów atmosferycznych lub przeciwnie, zbyt wysokim poziomem opadów kończącym się powodziom itd itp

PARAMETRY WODY Średnie wartości podstawowych parametrów jakości wody dostarczanej do sieci miejskiej we Wrocławiu przez ZUW Na Grobli i Mokry Dwór Wskaźnik Średnia IV kw. 2006 r. Norma Jednostka   Mętność 0,14 ≤ 1 mgSiO2/dm3 Barwa 1,9 ≤ 15 mgPt/dm3 Temperatura 10,7 - °C Odczyn pH 7,8 6,5-9,5 pH Żelazo 0,02 ≤ 0,2 mgFe/dm3 Mangan 0,01 ≤ 0,05 mgMn/dm3 Chlorki 36,9 ≤ 250 mgCl/dm3 Siarczany 81,8 mgSO43-/dm3 Azotany 3,6 ≤ 50 mgNO3/dm3 Fluorki 0,16 ≤ 1,5 mgF-/dm3 Przewodnictwo właściwe ≤ 2500 µS/cm Twardość 224,5 60-500 mgCaCO3/dm3 Twardość - przeliczenia jednostek 4,49 mval/dm3 2,24 mmol/dm3 12,6 stopnie niemieckie 15,75 stopnie angielskie 22,45 stopnie francuskie

Średnie wartości podstawowych parametrów jakości wody dostarczanej do sieci miejskiej przez Stację Uzdatniania Wody Leśnica Wskaźnik Średnia IV kw. 2006 r. Norma Jednostka Mętność 0,25 ≤ 1 mgSiO2/dm3 Barwa 2 ≤ 15 mgPt/dm3 Temperatura 13 - °C Odczyn pH 7,9 6,5-9,5 pH Żelazo 0,028 ≤ 0,2 mgFe/dm3 Mangan 0,01 ≤ 0,05 mgMn/dm3 Chlorki 81,9 ≤ 250 mgCl/dm3 Siarczany 160,5 mgSO43-/dm3 Azotany 1,58 ≤ 50 mgNO3/dm3 Fluorki 0,21 ≤ 1,5 mgF-/dm3 Przewodnictwo właściwe 938 ≤ 2500 µS/cm Twardość 336 60-500 mgCaCO3/dm3 Twardość - przeliczenia jednostek 6,72   mval/dm3 3,36 mmol/dm3 18,82 stopnie niemieckie 23,58 stopnie angielskie 33,6 stopnie francuskie

JAKOŚĆ WODY SUROWEJ Oczywiście, nie do pomyślenia jest sytuacja w której woda surowa dostarczana do domów nie spełniałaby norm wody przeznaczonej do spożycia. Woda surowa, powierzchniowa pod względem większości wskaźników jakości klasyfikowana jest do I klasy czystości wody. Obniżenie skali czystości wody do II i III miało miejsce ze względu na biochemiczne zapotrzebowanie tlenu, azotyny, miano coli typu kałowego, ekstrakt eterowy, zawartość fosforanów, chlorofilu i manganu. Woda o takich parametrach stanowi surowiec dla zakładu "Mokry Dwór", a ponadto jest kierowana na wrocławskie tereny wodonośne, gdzie poddawana jest infiltracji. Woda surowa infiltracyjna, jest uzdatniana w ZUW "Na Grobli". Woda ta charakteryzuje się wysoką zawartością żelaza, manganu, małym natlenieniem i specyficznym zapachem.

WODA UZDATNIONA DO SPOŻYCIA W zakładach i stacji uzdatniania woda surowa przechodzi przez proces technologiczny prowadzący do otrzymania produktu spełniającego wszelkie normy sanitarne. Od 2005 r. MPWiK do wiadomości publicznej podaje tylko tzw. średnie wartości podstawowych parametrów jakości wody dostarczanej do sieci miejskiej we Wrocławiu. W opinii MPWiK, woda niezależnie od miejsca jej uzdatniania do spożycia, ma parametry na tyle zbliżone, że nie ma potrzeby podawania ich do publicznej wiadomości z podziałem na poszczególne zakłady uzdatniania (wyjątek dotyczy stacji uzdatniania w Leśnicy). W rzeczywistości oznacza to, że mieszkańcy pozbawieni są informacji o jakości wody dostarczanej im z określonego zakładu uzdatniania wody.

JAKOŚĆ WODY U KONSUMENTA Podstawowym źródłem informacji określającym jakość wody stają się badania prowadzone na końcówkach sieci wodociągowej a nie u samego "producenta" wody Oficjalna metodologia badań wody przeznaczonej do spożycia, określająca lokalizację punktów pobierania próbek wody, wyraźnie stanowi, że: min. 75% punktów pobierania próbek wody powinno być dokonane w punkcie czerpania wody przez odbiorców usług Przepis ten, wynikający z artykułu 6 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi - Dz. U. z 5 grudnia 2002 r. Nr 203, poz. 1718, dotyczy wyłącznie państwowych służb sanitarnych, które całkiem niedawno jeszcze były powszechnie krytykowane za nie wywiązywanie się z elementarnych obowiązków względem obywateli nałożonych na nie przez ustawodawcę.

PARAMETRY WODY WODOCIĄGOWEJ W RÓŻNYCH MIASTACH POLSKI Wnioski z kontroli przedsiębiorstw wodociągowych przeprowadzonej przez NIK w 2001 r. Pozytywnie oceniono stacje uzdatniania: Bytom, Częstochowa, Kielce, Lubin, Poznań, Warszawa, Zabrze. Pozytywnie oceniono wodociągi: Białystok, Bydgoszcz, Gliwice, Katowice, Kielce, Lublin, Łódź, Toruń. Jakość wody po uzdatnieniu: Katowice, Łódź, Sosnowiec, Wrocław - przekroczony limit zawartości chloru, Radom - nadmiar bakterii i manganu, Sosnowiec - norma zawartości ołowiu przekroczona o 170%, chloru o 133%. Sieć wodociągowa nie spełnia wymagań okreslonych przez ministra zdrowia: Bytom,  Częstochowa, Gdańsk, Gdynia, Kraków, Poznań, Radom, Sosnowiec, Szczecin, Warszawa, Wrocław, Zabrze.

JAKOŚĆ WODY W WARSZAWIE "Analizując jakość warszawskiej wody wodociągowej w miesiącu marcu 2007 r., na podstawie wyników przesłanych przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m. st. Warszawie S.A., Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w m. st. Warszawie stwierdza zwiększoną zawartość chloru wolnego i chlorynów. Poza tym jakość wody wodociągowej w badanym zakresie odpowiada warunkom określonym w obowiązującym do 18 sierpnia 2006r. Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 19.11.2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U.Nr 203, poz. 1718) jak również normom zalecanym przez WHO (Światową Organizację Zdrowia). Zawartość metali ciężkich utrzymywała się na bardzo niskim poziomie, znacznie poniżej normy. Pod względem bakteriologicznym woda odpowiadała wymaganiom sanitarnym."

JAKOŚĆ WODY W ŁODZI Łodzianie piją obecnie najlepszą „kranówkę" w porównaniu z tymi, które dostarczane są mieszkańcom dużych polskich miast. Parametry jej czystości są lepsze od norm krajowych, Unii Europejskiej i zalecanych przez Światową Organizację Zdrowia. Obok inwestowania w rozbudowę miejskich studni głębinowych, ciągle udoskonalany jest proces uzdatniania wody. To też część realizowanej od kilku lat polityki, mającej na celu ciągłą poprawę jakości wody, którą piją łodzianie. Między innymi w tym roku zakończono gruntowną modernizację wybudowanej w Łodzi w latach 30 ubiegłego stulecia stacji uzdatniania wody, gdzie trafia woda z 13 studni głębinowych

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 