PROJEKT WYPŁACALNOŚĆ II URZĄD KOMISJI NADZORU UBEZPIECZEŃ I FUNDUSZY EMERYTALNYCH PROJEKT WYPŁACALNOŚĆ II Iwona Woźniak DEPARTAMENT SYSTEMÓW INFORMACYJNYCH I STANDARDÓW NADZORU Warszawa, 27 kwietnia 2006

Plan prezentacji Projekt Wypłacalność II – główne cele i założenia Strony zaangażowane w projekt Wypłacalność II Główne elementy nowego systemu wypłacalności (filar I) Główne elementy nowego systemu wypłacalności (filar II i III) Ilościowe badania wpływu (QIS)

Projekt Wypłacalność II – główne cele i założenia Poprawa konkurencyjności europejskich ubezpieczycieli i stworzenie gospodarczo efektywnego rynku ubezpieczeniowego. Popieranie jednolitego europejskiego rynku usług finansowych. Wyposażenie nadzorów w odpowiednie narzędzia do kompleksowej oceny sytuacji zakładów ubezpieczeń pod względem wypłacalności ( the “overall solvency” ). Zachęcanie i motywowanie zakładów ubezpieczeń do szacowania i odpowiedniego zarządzania czynnikami ryzyka. Właściwa kontrola ryzyka. Rozróżnienie między kapitałem “docelowym” a kapitałem minimalnym Wycena aktywów i pasywów zgodna podejściem rynkowym. Kompatybilność z podejściem i regułami przyjętymi w systemie bankowym. Efektywny nadzór nad grupami ubezpieczeniowymi i konglomeratami finansowymi. Struktura III filarów (podobnie, jak w NUK (Basel II) w bankowości) Harmonizacja metod i standardów nadzorczych w całej Unii Europejskiej.

Trzy filary

Strony zaangażowane w projekt Wypłacalność II Parlament Europejski i Rada Komisja Europejska EIOPC CEIOPS Inne strony uczestniczące w społecznych konsultacjach, np.: Europejskie Stowarzyszenie Ubezpieczycieli (CEA), Krajowe stowarzyszenia ubezpieczeczycieli (ABI, GDV), Międzynarodowe i krajowe stowarzyszenia aktuariuszy(IAA, GROUPE CONSULTATIF), Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB) Chief Risk Officers Forum, Ubezpieczyciele i reasekuratorzy: SwissRE, Munich Re, LLOYD’s, Konsultanci: Ernst&Young, KPMG, Watson Wayatt, Tillinghast

Komitet Europejskich Nadzorów Ubezpieczeniowych i Pracowniczych Funduszy Emerytalnych (CEIOPS) CEIOPS ustanowiono na podstawie Decyzji Komisji Europejskiej 2004/6/EC z dnia 5 listopada 2003. W skład CEIOPS wchodzą przedstawiciele kierownictw organów nadzoru ubezpieczeń i pracowniczych funduszy emerytalnych krajów członków Unii Europejskiej i krajów członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Norwegii, Islandii i Lichtensteinu) oraz krajów kandydujących: Bułgarii i Rumunii. Stałym obserwatorem uczestniczącym w pracach CEIOPS jest Komisja Europejska. CEIOPS działa na Poziomie 3 procedury Lamfalussy’ego dla sektora ubezpieczeń i pracowniczych funduszy emerytalnych. Proponowanie rozwiązań, które znajdą się w przygotowanej przez Komisję Europejską dyrektywie ramowej i regulacjach dot. ubezpieczeń i funduszy emerytalnych („Poziom 2”), Stworzenie standardów nadzoru, rekomendacji i wskazówek w celu poprawy efektywności w zastosowaniu regulacji „Poziomu 2” i ułatwienie współpracy między nadzorami krajowymi („Poziom 3”), Uczestniczenie w pracach różnych europejskich instytucji w sprawach dotyczących ubezpieczeń i funduszy emerytalnych, w szczególności w pracach Komitetu Ekonomicznego i Finansowego (EFC) i Komitetu Usług Finansowych (FSC).

CEIOPS – Grupy Robocze 5 Grup eksperckich CEIOPS: Wypłacalność II Filar I - (Przewodniczy: Paul Sharma, Wielka Brytania) Filar II - (Przewodniczy : Petra Faber-Graw, Niemcy) Filar III/ Rachunkowość - (Przewodniczy : Fausto Parente, Włochy) Grupa międzysektorowa - (Przewodniczy : Noël Guibert, Francja) Pośrednictwo Ubezpieczeniowe (Przewodniczy : Victor Rod, Luksemburg) Komitety Stałe: Komitet Stabilności Fiansowej (Przewodniczy : Klaas Knot, Holandia) Komitet Nadzoru Grup Ubezpieczeniowych (Przewodniczy : Patrick Brady, Irlandia) Komitet Pracowniczych Funduszy Emerytalnych (Przewodniczy : Mihály Erdos, Węgry)

CEIOPS – trzy fale zapytań Komisji Europejskiej Pierwsza Fala (odpowiedź CEIOPS do Komisji Europejskiej – czerwiec 2005) 1. Kontrola wewnętrzna; 2. Praktyka nadzorcza (ogólnie); 3. Praktyka nadzorcza (metody ilościowe); 4. Przejrzystość działań Organu Nadzoru; 5. Zasady zarządzania lokatami i 6. ALM - Zarządzanie aktywami i zobowiązaniami. Druga Fala (odpowiedź CEIOPS do Komisji Europejskiej – październik 2005) 7. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe w ubezpieczeniach na życie; 8. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe w ubezpieczeniach majątkowych; 9. Miary bezpieczeństwa; 10. Wymagany kapitał zabezpieczający wypłacalność: standardowa formuła; 11. Wymagany kapitał zabezpieczający wypłacalność: wewnętrzne modele ryzyka i ich weryfikacja; 12. Reasekuracja (i inne metody ograniczania ryzyka); 13. Badania ilościowe wpływu nowych regulacji na zakłady ubezpieczeń oraz zagadnienia związane z danymi; 14. Uprawnienia organów nadzoru; 15. Poziomy kontroli wypłacalności; 16. Kryteria „fit and proper”; 17. Badania Peer reviews (wzajemne wywiady/oceny) i 18. Zagadnienia związane z nadzorem nad grupami kapitałowymi Trzecia fala (odpowiedź CEIOPS do Komisji Europejskiej – prawdopodobnie koniec kwietnia 2006) 19. Dopuszczalne instrumenty kapitałowe na pokrycie wymagań kapitałowych; 20. Współpraca pomiędzy organami nadzoru; 21. Sprawozdawczość na potrzeby organu nadzoru oraz zakres informacji ujawnianych publicznie; 22. Procykliczność i 23. Małe przedsiębiorstwa.

CEIOPS – trzy fale zapytań Komisji Europejskiej Odpowiedzi CEIOPS na fale zapytań Komisji Europejskiej są dostępne na: www.ceiops.org Pierwsza fala zapytań: http://www.ceiops.org/media/files/consultations/consultationpapers/CP4/CP4(0503)answers.pdf Druga fala zapytań: http://www.ceiops.org/media/files/consultations/consultationpapers/DOC07_05.pdf Trzecia fala zapytań (projekt odpowiedzi): http://www.ceiops.org/media/files/consultations/consultationpapers/CP9/cp_0506_CP9DA3wave.pdf

Główne elementy nowego systemu wypłacalności (filar I) Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe – dla celów wypłacalności, przyjęcie zasady rynkowej wyceny zobowiązań ubezpieczeniowych. Aktywa wyceniane według wartości rynkowej. Nie jest jeszcze jasne czy zasady dotyczące inwestowania będą dotyczyły Filaru I (limity procentowe) czy będą przeniesione częściowo do Filaru II - ocena procesu zarządzania ryzykiem. Wymogi wypłacalności: Wymagany kapitał zabezpieczający wypłacalność (SCR) – poziom kapitału, który ma umożliwić zakładowi ubezpieczeń przyjęcie na siebie nieoczekiwanej dużej szkody w określonym horyzoncie czasu i zapewnić terminową wypłatę odszkodowań i świadczeń dla osób uprawnionych. Minimalny wymagany kapitał (MCR) – poziom kapitału poniżej którego prowadzenie dalszej działalności przez zakład ubezpieczeń stanowi zagrożenie dla ubezpieczonych. Spadek wartości kapitałów zakładu ubezpieczeń poniżej poziomu MCR wywoływać ma natychmiastową reakcję organu nadzoru. Dopuszczalne instrumenty kapitałowe na pokrycie wymagań kapitałowych. Trzy poziomy kapitału w zależności od jakości i dostępności.

Główne elementy (...) - propozycje dotyczące rezerw techniczno-ubezpieczeniowych Wycena rezerw techniczno-ubezpieczeniowych - według najlepszego oszacowania (oczekiwana wartość przyszłych przepływów pieniężnych zobowiązań) z uwzględnieniem dodatkowo marginesu bezpieczeństwa. Dla ubezpieczeń majątkowych kalkulacja wg najlepszego oszacowania dla rezerw szkodowych powinna uwzględniać dyskontowanie. Margines bezpieczeństwa równy wyższej z wartości: Różnicy między kwantylem rzędu 75% rezerw i wartością najlepszego oszacowania, Połowy odchylenia standardowego możliwych wyników. Alternatywne rozwiązanie – rynkowa wartość marginesu (MVM) Podstawą obliczeń koncepcja kosztu kapitału (Cost of Capital).

Główne elementy (...) - wyznaczanie wymagań wypłacalności Krok 1: Określenie instrumentów kapitałowych dopuszczalnych na pokrycie wymagań kapitałowych. Określenie rynkowej wartości aktywów i pasywów Krok 2: Identyfikacja czynników ryzyka, na które narażony jest zakład ubezpieczeń : Ryzyko ubezpieczeniowe (underwriting risk) Ryzyko rynkowe (market risk) Ryzyko kredytowe (credit risk) Ryzyko operacyjne (operational risk) Krok 3: Oszacowanie ryzyka działalności zakładu ubezpieczeń Formuła standardowa Model wewnętrzny

Główne elementy (...) – poziomy interwencji Standardowa Formuła SCR Modele wewnętrzne Poziomy interwencji nadzoru Środki własne MCR

Główne elementy nowego systemu wypłacalności (filar II i III) Działania nadzoru w zależności od poziomu kapitału (tzw. supervisory leadder) Ocena modeli wewnętrznych i ich akceptacja przez nadzór. Korekty wymaganego i dostępnego kapitału – możliwość nakładania przez nadzór dodatkowych wymagań kapitałowych lub żądanie przedsięwzięcia innych środków w celu redukcji ryzyka. Wiodący nadzór versus miejscowy nadzór. Harmonizacja standardów sprawozdawczych / implementacja IAS. Wzajemne przeglądy mające na celu ujednolicenie standardów nadzorczych, metod ilościowych i jakościowych oraz metodologii. Efektywna współpraca i wymiana informacji między nadzorami.

Wypłacalność II – główne problemy do rozwiązania Standardowa formuła wymaganego kapitału zabezpieczającego wypłacalność (SCR) i minimalnego wymaganego kapitału (MCR) Zagadnienia specyficzne dla grup ubezpieczeniowych: „siła” wiodącego nadzoru efekty dywersyfikacji i zarażenia w grupach kapitałowych zatwierdzanie modeli wewnętrznych grup zakładów

Plan prac w projekcie Wypłacalność II Kwiecień 2006 - CEIOPS musi przesłać Komisji odpowiedź na trzecią falę zapytań, Maj- Lipiec 2006 – QIS 2 2006 – prace nad szczegółowymi zagadnieniami Wypłacalności II Luty 2007 – projekt Dyrektywy Ramowej Lipiec 2007 – przekazanie projektu Dyrektywy Ramowej do Parlamentu Europejskiego i Rady (projekt przetłumaczony na języki UE). 2008 – przyjęcie Dyrektywy Ramowej 2010 – wejście w życie systemu Wypłacalność II

Ilościowe badania wpływu (QIS) Cel – oszacowanie konsekwencji ekonomicznych wdrożenia projektu Wypłacalność II, przygotowania zakładów ubezpieczeń do jego wdrożenia, Wstępne badanie rozpoznawcze Kwiecień - Maj 2005 Metodologia określania wpływu określonych czynników (zestawy testów stresu) na wartość aktywów i pasywów zakładu, QIS1 – Pierwsze badanie ilościowe Październik-Grudzień 2005 Test rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w zakładach ubezpieczeń na życie i zakładach ubezpieczeń majątkowych. QIS2 – Drugie badanie ilościowe Maj-Lipiec 2006 Test formuły standardowej projektowanych wymogów wypłacalności SCR i MCR

Założenia QIS1 Przedmiot badania - rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe w zakładach ubezpieczeń na życie i zakładach ubezpieczeń majątkowych wg stanu na 31.12.2004. Cel badania - ustalenie poziomu ufności, z jakim tworzone są rezerwy techniczno – ubezpieczeniowe oraz analiza wpływu innych założonych poziomów ufności na wysokość rezerw. Dla każdego segmentu działalności rezerwy techniczno – ubezpieczeniowe miały być wyznaczone w każdy z następujących sposobów: wartość według obecnie stosowanych metod (wartość bieżąca); wartość najlepszego oszacowania (best estimate); wartość 75 percentyla rozkładu wysokości rezerw; wartość 90 precentyla rozkładu wysokości rezerw.

Wyniki QIS1 W całej Europie uczestniczyło 312 zakładów (w tym 150 na życie, 190 majątkowych, 4 reasekuratorów) z 19 państw; w Polsce wzięło udział 13 zakładów (4 na życie i 9 majątkowych); Ze względu na zastosowanie innowacyjnych podejść oraz ograniczenia czasowe badania, wyniki nie mogą być uznane za w pełni wiarygodne; Główne problemy – brak czasu, zasobów, doświadczenia oraz odpowiednich danych; Ubezpieczenia na życie - wartość rezerw wg najlepszego oszacowania oraz percentyli dla ubezpieczeń nie związanych z funduszami inwestycjnymi była dla większości zakładów niższa niż wartość bieżąca rezerw. Niska wartość marginesu bezpieczeństwa; Ubezpieczenia majątkowe – najlepsze oszacowanie wysokości rezerw oraz percentyle 75 i 90 generalnie niższe niż bieżąca wartość, choć w niektórych krajach, gdzie nie zastosowano dyskontowania wyniki były odwrotne. Niska wartość marginesu bezpieczeństwa; Najlepsze oszacowanie wartości rezerw zostało obliczone przez większość zakładów, percentyle – przez około 2/3 firm, pozostałe wymagane informacje zostały podane jedynie przez mniejszy odsetek zakładów.

Departament Systemów Informacyjnych i Standardów Nadzoru Dziękuję za uwagę! Departament Systemów Informacyjnych i Standardów Nadzoru UKNUiFE