Rola projektów współfinansowanych z EFS w podnoszeniu jakości działań w pomocy społecznej i upowszechnianiu aktywnej integracji Poznań 2009 r.

Polityka społeczna na poziomie europejskim Budowa bardziej zintegrowanej Europy Prowadzenie OMK od 2000 r. Angażowanie partnerów do polityki krajowej w dziedzinie integracji społecznej (NGO, związki wyznaniowe, podmioty lokalne) Wspólne stanowisko odnośnie:  zwalczanie ubóstwa wśród dzieci tworzenie rynków pracy sprzyjających integracji społecznej  zapewnienie wszystkim godnych warunków mieszkaniowych zwalczanie dyskryminacji i wzmocnienie integracji osób niepełnosprawnych, mniejszości etnicznych i imigrantów zwalczanie wykluczenia finansowego i nadmiernego zadłużenia

Wyzwania dla polityki społecznej OMK - KPDI

Wyzwania dla polityki społecznej Główne problemy społeczne: zmiany demograficzne brak usług społecznych nierówność na rynku pracy ubóstwo wśród dzieci bezrobocie - główną przyczyną ubóstwa (78%) wczesna dezaktywacja zawodowa – prawie 9 mln emerytów i rencistów różnice miasto – wieś wydatki socjalne państwa - prawie 15 % PKB wydatki na opiekę zdrowotną – 6,2 % PKB (najniższe w OECD) ubóstwo zatrudnionych osoby niepełnosprawne skutki kryzysu gospodarczego

KPDI Priorytety Krajowego Programu Zabezpieczenie Społeczne i Integracja Społeczna na lata 2008 – 2010 Priorytet 1: Przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu dzieci Priorytet 2: Integracja przez aktywizację społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem społecznym Priorytet 3: Rozwój wysokiej jakości usług społecznych 5

Przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu dzieci Aktywizacja zawodowa niepracujących rodziców Zmiany w systemie podatkowym Zintensyfikowanie wsparcia dzieci w ramach systemu świadczeń społecznych Rozwój form opieki nad dzieckiem (w tym również opieki zastępczej) Rozwój działań profilaktycznych w zakresie wsparcia rodzin doświadczających trudności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych Obniżenie wieku obowiązku szkolnego oraz upowszechnienie wychowania przedszkolnego Wyrównywanie szans edukacyjnych w dostępie do kształcenia dzieci z rodzin ubogich Wyrównywanie szans edukacyjnych wynikających z różnic pomiędzy miastem a wsią

Integracja przez aktywizację Wsparcie Klubów i Centrów Integracji Społecznej Wsparcie rozwoju spółdzielni socjalnych Wypracowanie modelu integracji społecznej na poziomie lokalnym Rozwój narzędzi pracy socjalnej Prace społecznie użyteczne Nowa forma aktywizacji zawodowej osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy (programy specjalne)

Dostęp do wysokiej jakości usług społecznych Modernizacja systemu kształcenia zawodowego i ustawicznego Rozwój budownictwa socjalnego Profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych Rozwój usług dla ludzi starszych

Miejsce Polski w perspektywie finansowej 2007 - 2013 Polska - największy beneficjent unijnej pomocy W latach 2007-2015 - 67,3 mld euro tj. blisko 1/5 całości funduszy na politykę spójności Drugie miejsce Hiszpania – 35,5 mld euro Co 7 – 8 EUR z funduszy strukturalnych UE wydawane będzie w Polsce

EFS – narzędzie wsparcia polityki społecznej Utworzony już w 1957 r. Lata 60-te: wsparcie górnictwa i sektora hutniczego Lata 80-te: Od przemysłu do usług Lata 90-te: globalizacja i wyzwania demograficzne Obecnie – strategia lizbońska, gospodarka oparta na wiedzy, solidarność społeczna

Europejski Fundusz Społeczny w Polsce Ponad milion beneficjentów projektów latach 2004 – 2006 Budżet EFS w Polsce (2007-2013) – ok. 15% budżetu EFS w UE PO KL – największy w historii program współfinansowany ze środków EFS (wartość rocznego EFS dla całej UE) Polska – największy beneficjent EFS – wyzwanie dla polityki spójności po 2013 r.

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia

Rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 dotyczące EFS Europejski Fundusz Społeczny wspiera działania w państwach członkowskich objęte wymienionymi poniżej priorytetami: zwiększanie zdolności adaptacyjnych pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców w celu lepszego przewidywania zmian gospodarczych i pozytywnego zarządzania nimi zwiększanie dostępu do zatrudnienia oraz trwała integracja na rynku pracy osób poszukujących pracy i nieaktywnych zawodowo, zapobieganie bezrobociu, zwłaszcza bezrobociu długoterminowemu i bezrobociu wśród młodzieży, zachęcanie do aktywności w starszym wieku i dłuższej aktywności zawodowej oraz zwiększanie uczestnictwa w rynku pracy zwiększanie integracji społecznej osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji w celu ich trwałej integracji na rynku pracy oraz zwalczanie wszelkich form dyskryminacji na rynku pracy wzmacnianie kapitału ludzkiego - edukacja wspieranie partnerstw, paktów i inicjatyw lokalnych

Cele PO Kapitał Ludzki Cel główny: Wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej Cele szczegółowe Cel 1: Dopasowanie zasobów pracy do zmieniającej się sytuacji na rynku pracy Cel 2: Zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego Cel 3: Podniesienie poziomu i jakości wykształcenia społeczeństwa oraz powiązanie ich z rynkiem pracy Cel 4: Wsparcie dla budowy sprawnego i partnerskiego państwa Cel 5: Wzrost spójności terytorialnej Diagnoza społeczno - ekonomiczna

Cele integracji społecznej w PO KL Objęcie 15% klientów instytucji pomocy społecznej (w wieku aktywności zawodowej, nie pracujących) działaniami aktywnej integracji Objęcie 10% klientów instytucji pomocy społecznej (w wieku aktywności zawodowej) kontraktami socjalnymi Objęcie 100% pracowników instytucji pomocy i integracji społecznej (bezpośrednio zajmujących się aktywną integracją) szkoleniami i innymi formami podnoszenia kwalifikacji Zapewnienie funkcjonowania instytucji wspierających ekonomię społeczną (przynajmniej dwie w każdym województwie) Zapewnienie trwałości funkcjonowania jednostek ekonomii społecznej (minimum 30% przychodów ogółem powinno pochodzić z działalności własnej jednostek ekonomii społecznej)

Efekty PO KL w integracji społecznej Liczba klientów instytucji pomocy społecznej, którzy zakończyli udział w projektach dotyczących aktywnej integracji 630 tys. w tym 220 tys. wieś Liczba klientów instytucji pomocy społecznej objętych kontraktami socjalnymi w ramach realizowanych projektów (ogółem/k/m) 420 tys. Liczba pracowników instytucji pomocy i integracji społecznej bezpośrednio zajmujących się aktywną integracją, którzy w wyniku wsparcia z EFS podnieśli swoje kwalifikacje w systemie pozaszkolnym (ogółem/k/m) 17 tys. Liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, które zakończyły udział w projekcie 142 tys. Liczba instytucji wspierających ekonomię społeczną, które otrzymały wsparcie w ramach Działania – podmioty w 7.2.2 40 Liczba inicjatyw z zakresu ekonomii społecznej wspartych z EFS 350 Liczba osób, które otrzymały wsparcie w ramach instytucji ekonomii społecznej (ogółem/k/m) 29 tys. Liczba projektów wspierających rozwój inicjatyw na rzecz aktywizacji i integracji społeczności lokalnych 2,2 tys.

Rola PO KL w systemie pomocy społecznej EFS jako narzędzie rozszerzające możliwości pomocy społecznej Propozycja nowatorskich, ponadstandartowych działań Ukierunkowanie na aktywizację klientów pomocy społecznej Łączenie integracji społecznej z integracją zawodową Ponadsektorowe podejście do klienta Zwiększenie atrakcyjności działań pomocy społecznej Zwiększenie potencjału i znaczenia instytucji pomocy społecznej Wzmocnienie kadrowe systemu pomocy społecznej poprzez edukację i podnoszenie kompetencji

Rola PO KL w systemie pomocy społecznej Budowa spójnego systemu programowania polityki społecznej połączonego z wdrażaniem środków UE Zintegrowanie działań służb społecznych na rzecz aktywizacji zawodowej i społecznej Określenie zastawu działań na rzecz aktywnej Integracji Upowszechnianie działań wspólnych, komplementarnych Rozwijanie partnerstwa publiczno – społecznego Rozwój ekonomii społecznej i innych nowatorskich form pomocy Dopasowanie oferty pomocowej do rzeczywistych potrzeb społecznych

Projekty EFS w pomocy społecznej Nowa strategia – „myślenie projektowe, zadaniowe” Sukces jako wynik dobrego planowania, proste rozwiązania Korzyści wynikające z realizacji projektu – każda ze stron, wszyscy interesariusze: Ograniczenie problemów społecznych Zadowolenie klientów pomocy społecznej Wartość dodana w postaci współpracy różnych podmiotów Rozwój zawodowy kadr pomocy społecznej Rozwój lokalny

PO Kapitał Ludzki – stan realizacji (20 kwietnia 2009 r.) ocenę formalną zakończyło pozytywnie ok. 38,7 tys. wniosków na kwotę prawie 36,1 mld zł ponad 7,5 tys. umów na kwotę ponad 8 mld zł, co stanowi 15 % alokacji na lata 2007-2013 zatwierdzono 10,6 tys. wniosków o płatność o łącznej wartości 1,6 mld zł, co stanowi 3 % alokacji na lata 2007-2013 oraz 46,3% wartości wydatków kwalifikowalnych, które będą certyfikowane do KE do końca 2009 r. 20

Dynamika wdrażania PO KL

Priorytet VII PO KL - wdrażanie Liczba wniosków złożonych od początku programu – prawie 8 tysięcy na kwotę ponad 2,8 mld zł Wnioski odrzucone - 1766 Wnioski w trakcie oceny - 2449 Liczba wniosków zatwierdzonych do realizacji – 3 779 na kwotę ponad 1,1 mld zł Liczba podpisanych umów – 2 637 na kwotę 638 mln zł Tj. 8,7 % środków na lata 2007- 2013 Wartość dokonanych płatności w ramach projektów – 3 194 wnioski o płatność na sumę prawie 195 mln zł Tj. 2,6 % środków na lata 2007- 2013

Jednostki pomocy społecznej w PO KL 100% 63% 93% 96% 26% 71% 64% 69% 95% 69% 63% 73% 77% 93% Średnio – 73,5 % 57% 67%

Uczestnicy projektów wg Priorytetów

Uczestnicy projektów w PO KL

Charakterystyka projektów systemowych Dostępność środków na realizację projektu Realizacja zgodnie z przepisami krajowymi Informacje na temat wkładu własnego, dostępnej alokacji i terminów – IP Brak możliwości odrzucenia projektu Wzmocnienie potencjału podmiotu realizującego projekt Odrębne regulacje np. „Zasady realizacji projektów systemowych OPS, PCPR i ROPS”

Finansowanie Całość środków PO KL – 11,4 mld EUR Środki krajowe – 9,7 mld EUR Komponent regionalny – 7,1 mld EUR Priorytet VII ogółem – 1,5 mld EUR Województwo wielkopolskie – 609 mln EUR Województwo wielkopolskie (P. VII) – 132,4 mln EUR

Zatrudnienie i integracja społeczna Priorytet I Zatrudnienie i integracja społeczna Działanie 1.1 Wsparcie systemowe instytucji rynku pracy (systemowy) Działanie 1.2 Wsparcie systemowe instytucji pomocy i integracji społecznej (systemowy) Działanie 1.3 Ogólnopolskie programy integracji i aktywizacji zawodowej (konkursowy - systemowy)

Promocja integracji społecznej Priorytet VII Promocja integracji społecznej Działanie 7.1 ROZWÓJ I UPOWSZECHNIENIE AKTYWNEJ INTEGRACJI Działanie 7.2 PRZECIWDZIAŁANIE WYKLUCZENIU I WZMOCNIENIE SEKTORA EKONOMII SPOŁECZNEJ Działanie 7.3 INICJATYWY LOKALNE NA RZECZ AKTYWNEJ INTEGRACJI

Narzędzia realizacji projektu systemowego pomocy społecznej Kontrakt socjalny Program aktywności lokalnej Program integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych

Instrumenty aktywnej integracji Aktywizacja zdrowotna Aktywizacja zawodowa Nowa formuła instrumentów aktywizacyjnych stosowanych wobec klientów pomocy społecznej Aktywizacja edukacyjna Aktywizacja społeczna

Instrumenty aktywizacji zawodowej Skierowanie i udział w zajęciach Centrum Integracji Społecznej; Skierowanie i udział w zajęciach Klubu Integracji Społecznej; Usługi wspierające aktywizację zawodową (trener pracy, doradca zawodowy itp.) Dofinansowanie usamodzielnienia ekonomicznego lub zmiany miejsca zamieszkania w celu ekonomicznego usamodzielnienia – planowane od 2009 r.

Instrumenty aktywizacji edukacyjnej zajęcia szkolne związane z uzupełnieniem wykształcenia ogólnego na poziomie podstawowym, gimnazjalnym lub średnim lub policealnym zajęcia w ramach kształcenia ustawicznego mające na celu uzyskanie zawodu, podniesienie kwalifikacji lub zdobycie przygotowania zawodowego – konsultacja z PUP zajęcia w ramach podnoszenia kluczowych kompetencji o charakterze zawodowym lub zdobywania nowych kompetencji i umiejętności zawodowych - konsultacja z PUP usługi wspierające aktywizację edukacyjną (np. brokera edukacyjnego) część kosztów nauki na studiach dla osób usamodzielnianych

Instrumenty aktywizacji zdrowotnej badania profilaktyczne lub specjalistyczne w związku z możliwością podjęcia zatrudnienia terapię psychologiczną lub psychospołeczną dla rodzin lub osób program korekcyjno-edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie, program psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego w przypadku osób uzależnionych od alkoholu, program terapeutyczny w zakładzie opieki zdrowotnej, dla osób uzależnionych od narkotyków lub innych środków odurzających zespoły ćwiczeń fizycznych usprawniających psychoruchowo lub zajęcia rehabilitacyjne turnusy rehabilitacyjne – również dla opiekuna osoby niepełnosprawnej w stopniu znacznym

Instrumenty aktywizacji społecznej uczestnictwo w ośrodkach dziennego wsparcia, świetlicach i klubach, pomoc w uzyskaniu warunków mieszkaniowych – mieszkanie chronione, zagospodarowanie się czy na zatrudnienie usługi wspierające, w tym tłumacz osoby głuchoniemej, przewodnik osoby niewidomej, asystent personalny osoby niepełnosprawnej usługi wspierające animację lokalną, w tym np. animator lokalny, lider klubu integracji społecznej, streetworker, asystent rodzinny organizacja wolontariatu uczestnictwo w grupach i klubach samopomocowych organizacja i finansowanie treningów kompetencji i umiejętności społecznych

Główne zmiany w realizacji projektów systemowych OPS/PCPR od 2009 r. Nowy podział środków pomiędzy gminy i powiaty Nowy wzór bilansu realizacji projektu Minimum 3 instrumenty aktywnej integracji (nie dot. CIS, KIS, WTZ) Zatrudnieni – do 50% Kontrakty w PCPR Wskaźniki jako rezultaty projektu Wymogi merytoryczne udziału w projekcie – upowszechnianie pracy socjalnej i strategia

Współpraca = Partnerstwo Realizacja w partnerstwie co najmniej 50% projektów kierowanych do osób wykluczonych społecznie (wskaźnik w Priorytecie I PO KL) Premia finansowa za partnerstwo w 7.1.1 i 7.1.2 Art. 28a ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju Premiowane jako kryterium strategiczne Wytyczne IZ dla realizacji projektów partnerskich

Współpraca z PUP Fakultatywna – chyba że IP określi inaczej Obowiązkowa (Zasady) – w przypadku objęcia projektem zarejestrowanych bezrobotnych Obowiązek ustawowy (również dla PUP - w przypadku skierowania przez PUP do OPS) Powinna być organizowana wstępnie już w ramach projektów ROPS w 7.1.3 Podstawa prawna: art. 50 ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia… 38

Sposób współpracy z PUP (art. 50) Bezrobotnym, będącym w szczególnej sytuacji na rynku pracy (art. 49) korzystającym ze świadczeń pomocy społecznej, w okresie 6 miesięcy od dnia utraty prawa do zasiłku z powodu upływu okresu jego pobierania PUP powinien: przedstawić propozycję zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, szkolenia, stażu, odbycia przygotowania zawodowego dorosłych, zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych, robót publicznych lub skierować do uczestnictwa w: kontrakcie socjalnym (aktywizacyjnym) indywidualnym programie usamodzielnienia lokalnym programie pomocy społecznej uczestnictwa w indywidualnym programie zatrudnienia socjalnego 39

Charakterystyka trybu konkursowego Kryteria wyboru projektów – Plan działania Dokumentacja konkursowa – źródło informacji Niewymagany wkład własny Możliwość realizacji innych działań niż w systemie Możliwość ponoszenia kosztów pośrednich w projekcie Procedura odwoławcza System realizacji PO KL

Ekonomia społeczna – „nowe” narzędzie integracji społecznej Projekty i rezultaty IW Equal SKES Portal ekonomiaspoleczna.pl Zespół ds. ekonomii społecznej – projekt EFS Wsparcie dla CIS i KIS – projekt EFS Podręcznik ekonomii społecznej w PO KL

Inne możliwości finansowania rozwoju pomocy i integracji społecznej Regionalne Programy Operacyjne Fundusz Inicjatyw Obywatelskich Krajowe Programy Pomocy Społecznej Poakcesyjny Program Wspierania Obszarów Wiejskich

Dziękuję za uwagę.