Wykrywanie nieprawidłowości i system informowania o nieprawidłowościach Wykrycie nieprawidłowości następuje na podstawie ustalenia administracyjnego i/lub sądowego Ustalenie w formie wstępnej oceny pisemnej, która została dokonana przez właściwy podmiot administracyjny lub sądowy: - dokument kończący kontrolę, - wynik weryfikacji dokumentacji, - wszczęcie postępowania przez organy ścigania, - orzeczenie sądu Dokument ten stwierdza na podstawie konkretnych faktów wystąpienia nieprawidłowości, umożliwiając późniejsze skorygowanie lub anulowanie informacji o nieprawidłowości jeżeli uzyskane wcześniej informacje nie zostaną potwierdzone

Kryteria wystąpienia nieprawidłowości Wykryty przypadek poddawany jest indywidualnej analizie pod względem spełnienia kryteriów wystąpienia nieprawidłowości w rozumieniu art. 2 pkt 7 rozporządzenia 1083/2006. W myśl ww. przepisu za nieprawidłowość należy uważać jakiekolwiek naruszenie przepisu prawa wspólnotowego wynikające z działania lub zaniechania podmiotu gospodarczego, które powoduje lub mogłoby spowodować szkodę w budżecie ogólnym Unii Europejskiej w drodze finansowania nieuzasadnionego wydatku z budżetu ogólnego. Wynik powyższej analizy należy udokumentować w toku procesu, którego realizacja skutkowała wykryciem nieprawidłowości. Analiza ustaleń pod względem wystąpienia nieprawidłowości odnosi się również do wyników kontroli przeprowadzonych przez zewnętrzne instytucje uprawnione do kontroli projektów Finansowanie nieuzasadnionego wydatku wiąże się m.in. z : - wydatkowaniem środków niezgodnie z przeznaczeniem określonym w umowie o dofinansowanie, - błędnym wydatkowaniem tych środków polegającym na złamaniu lub niezastosowaniu obowiązujących przepisów prawa. Moment wykrycia nieprawidłowości - przed dokonaniem płatności - po dokonaniu płatności

Wykrywanie nieprawidłowości i system informowania o nieprawidłowościach (2) Zgodnie z rozporządzeniem 1828/2006, kwartalnemu raportowaniu do KE podlegają wszystkie nieprawidłowości, które były przedmiotem wstępnego ustalenia administracyjnego lub sądowego w danym kwartale, w przypadku gdy: nieprawidłowość odnosi się do kwoty 10 tys. EUR lub wyższej obciążającej budżet Wspólnoty, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 28 ust. 2 rozporządzenia 1828/2006; nieprawidłowość odnosi się do kwoty 10 tys. EUR lub wyższej obciążającej budżet Wspólnoty i odnośnie nieprawidłowości występuje podejrzenie nadużycia finansowego; KE pisemnie zażądała przekazywania informacji dotyczących danej nieprawidłowości.

Wykrywanie nieprawidłowości i system informowania o nieprawidłowościach (3) Wyjątki od obowiązku informowania KE o wykrytych nieprawidłowościach zostały określone na podstawie art. 28 ust. 2 lit c Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006. przypadki, w których nieprawidłowość polega jedynie na częściowym lub całkowitym zaniechaniu realizacji operacji w ramach współfinansowanego programu operacyjnego, na skutek upadłości beneficjenta; przypadki zgłaszane Instytucji Zarządzającej lub Certyfikującej przez beneficjenta z własnej woli i przed wykryciem przez właściwe podmioty, przed lub po włączeniu danego wydatku do poświadczonej deklaracji przedłożonej Komisji; przypadki wykryte i skorygowane przez Instytucję Zarządzającą lub Instytucję Certyfikującą przed włączeniem danego wydatku do deklaracji wydatków przedłożonej Komisji. Wymienione wyjątki nie dotyczą nieprawidłowości, odnośnie których występuje podejrzenie nadużycia (oszustwa) finansowego. Należy również zgłaszać wszelkie nieprawidłowości poprzedzające upadłość.

Wykrywanie nieprawidłowości i system informowania o nieprawidłowościach (4) Przyporządkowanie wykrytego przypadku jako podlegający lub niepodlegający raportowaniu do KE nie zmienia faktu, że zidentyfikowane naruszenie jest nieprawidłowością w rozumieniu rozporządzenia 1083/2006 i podlega rygorom określonym na podstawie art. 98 ust. 2 i 3. w konsekwencji takiego ustalenia zachodzi konieczność anulowania wkładu finansowego na poziomie operacji odpowiadającego wykrytej nieprawidłowości - stosownie do postanowień art. 98 ust. 2 rozporządzenia 1083/2006. w myśl art. 98 ust 3 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 wkład anulowany zgodnie z ust. 2, nie może być ponownie wykorzystany na operację, która była poddane korekcie. W związku z tym dofinansowanie w ramach projektu, stanowiącego operację w rozumieniu art. 2 ust. 3 rozporządzenia 1083/2006, powinno zostać pomniejszone o kwotę wydatków niekwalifikowanych.

Najczęściej występujące typy nieprawidłowości - fałszywe dokumenty uzupełniające - wydatki niekwalifikowane - operacja zakazana w działaniu/projekcie - naruszenie zasad dotyczących zamówień publicznych - niewykonanie przedsięwzięcia - nadużycie/oszustwo

Obszary wrażliwe na wystąpienie nieprawidłowości Wsparcie dla MSP (1) Zakres realizacji przez beneficjenta działań przewidzianych w projekcie (osiąganie założonych celów i wskaźników). Zamówienia publiczne, w tym w szczególności: niezastosowanie ustawy Prawo zamówień publicznych; zastosowanie niewłaściwego trybu zamówienia publicznego; niedochowanie warunków związanych z udzieleniem zamówienia publicznego; niedotrzymanie terminów dotyczących ogłoszenia o zamówieniu lub terminu rozpatrywania ofert; nierówne traktowanie wykonawców; zatajenie związków kapitałowych i osobowych z wykonawcą.

Obszary wrażliwe na wystąpienie nieprawidłowości (2) Możliwe przyznanie dofinansowania nieuprawnionemu beneficjentowi, w szczególności wskutek przedstawienia przez beneficjenta fałszywych dokumentów. Kwalifikowalność wydatków. Ryzyko przedstawianie we wniosku o płatność niekompletnej, nieprawidłowej lub sfałszowanej dokumentacji potwierdzającej poniesienie wydatków.

Nieprawidłowości związane z upadłością beneficjenta Za nieprawidłowość należy uznać przypadek polegający na częściowym lub całkowitym zaniechaniu realizacji operacji w ramach współfinansowanego programu operacyjnego, na skutek upadłości beneficjenta. Nieprawidłowości stanowią również wszelkie naruszenia poprzedzające upadłość. Po zidentyfikowaniu takiego przypadku należy zbadać wpływ upadłości / postępowania upadłościowego na prawidłową realizację projektu oraz ustalić kwotę nieprawidłowości. Nasilenie negatywnego wpływu upadłości zależy od momentu cyklu życia projektu w jakim ujawniono okoliczności związane z upadłością beneficjenta. poszczególne etapy realizacji projektu; zakończenie realizacji projektu; okres trwałości projektu.

Typy nieprawidłowości związane z upadłością beneficjenta W celu rozstrzygnięcia, czy nieprawidłowość związana z upadłością podlega raportowaniu do KE, należy poddać analizie okoliczności, które doprowadziły do postępowania upadłościowego. czynniki obiektywne niezależne od beneficjenta; brak ujawnienia informacji dotyczących sytuacji ekonomicznej podmiotu; utrudnianie czynności związanych z kontrolą i monitoringiem; celowe działanie lub zaniechanie polegające na doprowadzeniu podmiotu do upadłości oraz w konsekwencji do wyprowadzenia środków publicznych.

Odstąpienie od traktowania upadłości za nieprawidłowość W przypadku upadłości beneficjenta spowodowanego kryzysem finansowym mogą mieć zastosowanie przepisy wymienione w pkt 9 i 17 Preambuły oraz art. 1 pkt 8 i art. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 539/2010 z dnia 16 czerwca 2010 r. zmieniającym rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006. z zakresu trwałości operacji byłyby wyłączone te operacje, które podlegają znaczącym modyfikacjom w wyniku zaprzestania działalności produkcyjnej, spowodowanej upadłością nie wynikającą z czynów niezgodnych z prawem; zasada trwałości projektu nie została zachowana, jednak okoliczności jej niezachowania nie można uznać za nieprawidłowość, w związku z czym nie ma konieczności odzyskiwania od upadłego podmiotu środków przyznanych w ramach pomocy regionalnej.

Wpływ upadłości beneficjenta na zachowanie trwałości projektu Zakres weryfikacji dotyczący zbadania wpływu upadłości na zachowanie trwałości w projekcie ocena poddania operacji zasadniczej modyfikacji (sprawdzenie charakteru własności nabytych w ramach projektu elementów infrastruktury oraz ocena beneficjenta pod względem kontynuowania dotychczasowej działalności produkcyjnej objętej zakresem zrealizowanego projektu); ocena wpływu określonych czynników na charakter i warunki realizacji projektu (sprawdzenie osiągnięcia głównego celu projektu oraz wskaźników rezultatu i oddziaływania przewidzianych w okresie trwałości); ocena wystąpienia nieuzasadnionej korzyści po stronie beneficjenta, jego kontrahenta lub innego podmiotu (skonfrontowanie uzyskania korzyści przez te podmioty z celami dofinansowania danego działania). 13

Konieczność wycofania z certyfikacji kwot w związku z upadłością (zalecenie KE) W przypadkach ogłoszenia przez beneficjenta upadłości likwidacyjnej, wszystkie kwoty certyfikowanych zaliczek zabezpieczonych w formie weksla in blanco, niezależnie od faktu odzyskiwania środków od beneficjenta, muszą pomniejszyć kolejne deklaracje wydatków kierowane do Komisji Europejskiej jako kwoty wycofane. Powyższe rozwiązanie nie ma zastosowania w przypadku upadłości z możliwością zawarcia układu oraz w sytuacji gdy przedsiębiorca ogłosi upadłość, natomiast umowa, którą realizował może zostać przeniesiona na inny podmiot gospodarczy. Konieczność wycofania kwot certyfikowanych nie dotyczy wydatków sfinansowanych w formie refundacji.

rozwiązanie umowy o dofinansowanie. Działania naprawcze zmierzające do usunięcia nieprawidłowości związanych z upadłością przeniesienie praw i obowiązków na rzecz innego podmiotu (cesja umowy o dofinansowanie projektu); wezwanie do zwrotu środków poprzez zgłoszenie wierzytelności w trybie przewidzianym przepisami ustawy z dnia 28 lutego 2003 r – Prawo upadłościowe i naprawcze; dochodzenie należności od wspólników spółek osobowych na podstawie art. 31 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych bądź od członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie art. 299 tej ustawy; monitorowanie projektu w przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu; rozwiązanie umowy o dofinansowanie.

Trudności w usuwaniu nieprawidłowości związanych z upadłością ustalenie kwoty nieprawidłowości oraz kwoty podlegającej odzyskaniu; fundusze masy upadłościowej wystarczające na pokrycie zobowiązań upadłego ujętych w I lub II kategorii zaspokojenia i jako takie nie obejmują wierzytelności zgłaszanych przez IW; przypadki, w których sąd upadłościowy nie uznał zgłoszonych wierzytelności z tytułu niezachowania trwałości projektów, odmawiając ich umieszczenia na liście wierzytelności; przekazanie środków trwałych na rzecz IW zamiast kwoty odpowiadającej zgłoszonej wierzytelności; odzyskanie zaledwie części należnej kwoty w stosunku do zgłoszonej wierzytelności. 16

Kwota nieprawidłowości ogółem – 123 416 436 PLN Dane statystyczne dla PO IG – nieprawidłowości związane z upadłością beneficjentów W ramach PO IG według stanu na koniec II kwartału 2012 r. wykryto 14 przypadków nieprawidłowości związanych z upadłością beneficjentów. Kwota nieprawidłowości ogółem – 123 416 436 PLN Wypłacone środki obarczone nieprawidłowościami – 25 368 895 PLN Środki odzyskane z tytułu nieprawidłowości – 1 071 811 PLN Żadna z 14 wykrytych nieprawidłowości nie została dotąd usunięta Nieprawidłowości wykryte przed płatnością – 4 na kwotę 68 413 806 PLN Nieprawidłowości wykryte po płatności – 10 na kwotę 55 002 630 PLN 17

Departament Zarządzania Programami Konkurencyjności i Innowacyjności ul. Mysia 2 00-496 Warszawa www.mrr.gov.pl www.poig.gov.pl Dziękuję za uwagę