1 Zasada równości szans kobiet i mężczyzn w projektach POKL Spotkanie informacyjne nt konkursów PO KL Olsztyn, dn. 18 września 2009 r. w projektach PO KLKOP Nr 1/8.1.1Z/2009

2 Ramy prawne dla zasady równości szans kobiet i mężczyzn

3 Traktat Amsterdamski, 1997 Art. 2 Zadaniem Wspólnoty jest (…) popieranie równości mężczyzn i kobiet. Art. 3 We wszystkich działaniach Wspólnota zmierza do zniesienia nierówności oraz wspierania równości mężczyzn i kobiet. Art. 13 Rada (…) może podjąć środki niezbędne w celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Ramy prawne

4 Traktat Amsterdamski Art. 141 W celu zapewnienia pełnej równości między mężczyznami i kobietami w życiu zawodowym zasada równości traktowania nie stanowi przeszkody dla Państwa Członkowskiego w utrzymaniu lub przyjmowaniu środków przewidujących specyficzne korzyści, zmierzające do ułatwienia wykonywania działalności zawodowej przez osoby płci niedostatecznie reprezentowanej bądź zapobiegania niekorzystnym sytuacjom w karierze zawodowej i ich kompensowania. Ramy prawne

5 Rozporządzenie Rady 1083/2006 Fundusze Strukturalne Art. 16 Równość między mężczyznami i kobietami i niedyskryminacja Państwa członkowskie i Komisja zapewniają wsparcie zasady równości mężczyzn i kobiet oraz uwzględniania problematyki płci na poszczególnych etapach wdrażania funduszy. Ramy prawne

6 Rozporządzenie Rady i Parlamentu Europejskiego 1081/2006, Europejski Fundusz Społeczny Art. 2 Zadania EFS uwzględnia priorytety i cele Wspólnoty w dziedzinach (…) wspierania równości kobiet i mężczyzn i niedyskryminacji Art. 3 Zakres pomocy EFS wspiera działania (…) poprzez promowanie włączania do głównego nurtu polityki oraz podejmowania konkretnych działań mających na celu poprawę dostępu do zatrudnienia, zwiększanie trwałego uczestnictwa kobiet w zatrudnieniu i rozwoju ich kariery oraz zmniejszenie segregacji ze względu na płeć na rynku pracy, w tym poprzez oddziaływanie na bezpośrednie i pośrednie przyczyny różnic w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn. Ramy prawne

7 Rozporządzenie Rady i Parlamentu Europejskiego 1081/2006 Europejski Fundusz Społeczny Art. 6 Równość płci i równość szans Państwa członkowskie zapewniają włączenie do programów operacyjnych opisu sposobu, w jaki równość płci i równość szans są wspierane w ramach przygotowywania, realizacji, monitorowania i oceny programów operacyjnych. Państwa członkowskie wspierają zrównoważony udział kobiet i mężczyzn w zarządzaniu programami operacyjnymi i w ich realizacji na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym… Ramy prawne

8 Rozporządzenie Rady i Parlamentu Europejskiego 1081/2006 Europejski Fundusz Społeczny Wstęp – pkt. 16 Podejściu polegającemu na włączaniu problematyki równości płci do głównego nurtu polityki (gender mainstreaming) powinny towarzyszyć konkretne działania w celu zwiększenia trwałego udziału kobiet w zatrudnianiu oraz rozwoju ich kariery. Ramy prawne

9 1. Równa niezależność ekonomiczna kobiet i mężczyzn Godzenie życia zawodowego i prywatnego Równy udział w podejmowaniu decyzji Eliminacja przemocy ze względu na płeć Eliminacja stereotypów płci Cele strategiczne równości płci

10 Równościowy wniosek – krok po kroku

11 1. Czy uzasadnienie potrzeby realizacji projektu zawiera analizę sytuacji kobiet i mężczyzn, która wskazuje na nierówności ze względu na płeć? (punkt 3.1 wniosku o dofinansowanie). Tak Nie 2. Czy analiza sytuacji kobiet i mężczyzn zawarta w uzasadnieniu potrzeby realizacji projektu, zawiera dane ilościowe, które wskazują na brak istniejących nierówności w obszarze problemowy projektu? (punkt 3.1 wniosku o dofinansowanie). Tak Nie Standard minimum

12 3. Dane w podziale na płeć użyte w uzasadnieniu potrzeby realizacji projektu dotyczą zasięgu i obszaru interwencji projektu (punkt 3.1 wniosku o dofinansowanie). Tak Nie 4. Rozwiązania planowane do wypracowania i działania podejmowane w projekcie odpowiadają na nierówności lub bariery ze względu na płeć, istniejące w obszarze problemowym projektu lub różnicują działania (formy wsparcia) dla kobiet i mężczyzn przyczyniając się do zmniejszenia istniejących nierówności w obszarze projektu (punkt 3.2 i 3.3 wniosku o dofinansowanie). Tak Nie Standard minimum

13 Standard minimum 5. Rezultaty są podane w podziale na płeć i wynikają z uzasadnienia potrzeby realizacji projektu. Rezultaty wskazują jak projekt wpłynie na sytuację kobiet i mężczyzn w obszarze projektu (punkt 3.4 wniosku o dofinansowanie). Tak Nie 6. Projekt przewiduje równościowy sposób zarządzania projektem (punkt 3.5 wniosku o dofinansowanie). Tak Nie

14 Standard minimum Standard minimum jest spełniony w przypadku uzyskania 2 pozytywnych odpowiedzi. IZ PO KL od 2010 roku będzie zwiększać ilość pozytywnych odpowiedzi wymaganych do spełnienia standardu minimum.

15 Standard minimum WYJĄTKI Wyjątki stanowią projekty o ograniczonej rekrutacji, która wynika z: profilu działalności projektodawcy (ograniczenia statutowe), realizacji działań pozytywnych (działania te pozwalają na wpłynięcie na niekorzystną sytuację danej płci w konkretnym obszarze, a tym samym wyrównanie jej szans społecznych i zawodowych), zakresu realizacji projektu (np. na terenie zakładu karnego).

16 3 kryteria równościowego celu Projektuje zmianę oddzielnie dla kobiet, oddzielnie dla mężczyzn, Określa adekwatnie i realistycznie liczbowy udział uczestników projektu w danym obszarze problemowym, Przyczynia się do osłabienia istniejących nierówności. Dodatkowym celem projektu może być jeden z priorytetowych obszarów działań na rzecz równości płci – cele strategiczne!

17 1. Równa niezależność ekonomiczna kobiet i mężczyzn Godzenie życia zawodowego i prywatnego Równy udział w podejmowaniu decyzji Eliminacja przemocy ze względu na płeć Eliminacja stereotypów płci Cele strategiczne równości płci

18 Liczba uczestników projektu – adekwatność i realizm Kryterium 50/50: Może pogłębiać nierówność, gdy problem nie dotyczy po równo kobiet i mężczyzn, ale jedna z płci ma wyraźnie gorszą sytuację, Może być niemożliwe do osiągnięcia, gdy z powodu stereotypów i segregacji rynku pracy, nie znajdujemy tylu reprezentatów/reprezentantek w danej grupie, Rekomendowane w składzie ciał podejmujących decyzje.

19 Równościowe cele Uzyskanie zatrudnienia wśród 60 kobiet oraz 40 mężczyzn w wieku 45+ długotrwale bezrobotnych z terenu województwa pomorskiego. Zwiększenie w ciągu roku poziomu świadomości i wiedzy na temat elastycznych form zatrudnienia wśród 500 właścicieli firm sektora MSP z woj. pomorskiego.

20 Równościowe rezultaty Adekwatne do diagnozy i zidentyfikowanych potrzeb kobiet i mężczyzn, Jeżeli potrzeby są inne w przypadku kobiet i mężczyzn, rezultaty powinny zostać określone oddzielnie dla każdej płci.

21 Przykłady równościowego sposobu zarządzania projektem (1) 1. Koordynator/ koordynatorka aktywnie wspiera działania na rzecz równości płci i angażuje w nie cały zespól. 2. Wszyscy pracownicy i pracownice zespołu projektowego, w tym również podwykonawcy (np. trenerzy/trenerki) zdają sobie sprawę z obowiązku przestrzegania zasady równości szans kobiet i mężczyzn, i wiedzą jak ta zasada odnosi się do koncepcji projektu oraz ich codziennej pracy. Zespół ma dostęp do wiedzy i umiejętności z zakresu równości płci dostosowanych do potrzeb indywidualnych i zawartości merytorycznej projektu np. poprzez cyklicznie organizowane szkolenia równościowe. 3. Zespół dysponuje wiedzą na temat przepisów prawa pracy dotyczących zapobiegania dyskryminacji, w tym molestowaniu seksualnego.

22 Przykłady równościowego sposobu zarządzania projektem (2) 4. W zespole projektowym jasno określona jest odpowiedzialność za przestrzeganie zasady równości szans. Inne zadania związane z równością przypisane są do obowiązków koordynatora/koordynatorki ds. komunikacji, inne do działu współpracującego z uczestnikami i uczestniczkami projektu, jeszcze inne zdefiniowane są w obszarze sprawozdawczości projektowej. 5. W podejmowaniu decyzji projektowych zaangażowane są zarówno kobiety jak i mężczyźni. Struktura zarządzania projektem gwarantuje zrównoważony pod kątem płci udział w procesach decyzyjnych i wspiera zaangażowanie mężczyzn w działania na rzecz równości płci. 6. Skład zespołu projektowego jest stosunkowo różnorodny i odzwierciedla charakterystykę grup docelowych (ze względu na płeć, wiek, sytuację rodzinną, stopień sprawności, pochodzenie etniczne). 7. Organizacja pracy zespołu projektowego uwzględnia elastyczne formy pracy i wspiera godzenie życia zawodowego i prywatnego pracowników i pracownic.

23 Ustalenia Grupy Roboczej ds. Zasady Równości Szans Kobiet i Mężczyzn PO KL dotyczące weryfikacji wniosków składanych w ramach PO KL pod kątem spełniania standardu minimum

24 Ocena standardu minimum przez członków KOP (1) - Określenie wymogu uzyskania tylko dwóch pozytywnych odpowiedzi w standardzie minimum spośród sześciu miało na celu umożliwienie projektodawcom stopniowe i kompleksowe podniesienie umiejętności i wiedzy z zakresu zasady równości szans kobiet i mężczyzn. - W związku z powyższym zalecane jest, aby członkowie KOP-ów wskazywali beneficjentom w ramach Karty Oceny Merytorycznej informacje na jakie aspekty w kwestii równości szans kobiet i mężczyzn powinni oni zwracać szczególną uwagę, o jakie jeszcze dodatkowe elementy można było uzupełnić projekt pod kątem zasady równości płci. Pozwoli to na uniknięcie w przyszłości popełniania błędów przez beneficjentów przy konstruowaniu projektów.

25 Ocena standardu minimum przez członków KOP (2) - Wobec krótkiego okresu funkcjonowania standardu minimum realizacji zasady równości szans kobiet i mężczyzn ocena wniosków o dofinansowanie powinna mieć również charakter minimalny". Biorąc pod uwagę zgłaszane na spotkaniu najbardziej problematyczne kwestie związane z interpretacją i oceną standardu, w dalszej części prezentacji przedstawiono minimalny wymóg jaki musi zostać spełniony we wniosku o dofinansowanie, aby można było uznać spełnienie standardu minimum.

26 Analiza sytuacji kobiet i mężczyzn - Zgodnie z zapisami Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki każdy wniosek o dofinansowanie musi zawierać analizę sytuacji kobiet i mężczyzn w danym obszarze projektowym, niezależnie czy wsparcie kierowane jest do osób czy do instytucji. Obecnie do zdobycia pozytywnej odpowiedzi w przypadku analizy sytuacji kobiet i mężczyzn winno być podanie przynajmniej jednej danej dotyczącej zasięgu i obszaru interwencji projektu w podziale na płeć.

27 Działania - Do zdobycia pozytywnej odpowiedzi w punkcie czwartym powinno upoważniać podanie przynajmniej jednego przykładu działania jakie zostanie zrealizowane w projekcie na rzecz wyrównywania szans kobiet i mężczyzn lub działania zmierzającego do przestrzegania zasady, tak aby na żadnym etapie realizacji projektu nie pojawiły się nierówności szans kobiet i mężczyzn.

28 Rezultaty - Minimalnym wymogiem upoważniającym do zdobycia pozytywnej odpowiedzi jest podanie przynajmniej jednego rezultatu w podziale na płeć (w przypadku projektów skierowanych do osób), lub krótkiej informacji w jaki sposób rezultat wpłynie na ograniczenie nierówności w obszarze projektowym.

29 Równościowe zarządzanie projektem - Minimalnym warunkiem do uzyskania pozytywnej odpowiedzi w przypadku tego zagadnienia powinno być zaplanowanie w ramach projektu przynajmniej jednego działania równościowego (np. przeszkolenie zespołu projektowego z zasady równości szans kobiet i mężczyzn w kontekście problematyki projektu, organizacja pracy zespołu uwzględniająca elastyczne formy pracy itd.).

30 Wyjątki od stosowania standardu minimum (1) W związku ze zgłaszanymi przez koordynatorów zasady równości szans kobiet i mężczyzn problemami z interpretacją wyjątków, co do których nie stosuje się standardu minimum, poniżej zostały zamieszczone przykłady i wyjaśnienia w jaki sposób diagnozować poszczególne wyjątki. -ograniczenie statutowe. W przypadku tego wyjątku statut organizacji będzie weryfikowany na etapie podpisania umowy. Natomiast w trakcie oceny przedstawiciele KOP powinni bazować na oświadczeniach beneficjentów i na tej podstawie kwalifikować dany wniosek do niniejszego wyjątku.

31 Wyjątki od stosowania standardu minimum (2) -realizacja działań pozytywnych. Z działaniami pozytywnymi, czyli inaczej pozytywną dyskryminacją mamy do czynienia wtedy, kiedy istnieje zdecydowana potrzeba skierowania projektu tylko i wyłącznie do jednej płci. Potrzeba ta musi wynikać z analizy sytuacji kobiet i mężczyzn i mieć swoje uzasadnienie. W przypadku tego wyjątku nie jest więc możliwe przytoczenie przykładów, które będą zawsze obowiązywać. -zakres realizacji projektu. O ograniczonej rekrutacji można mówić wtedy, gdy projekt kierowany jest do np. więźniów z zakładu karnego, szkoleń dla pracowników jednego urzędu lub firmy, pracowników linii produkcyjnej w zakładzie itd.

32 Zmiana instrukcji standardu minimum - IZ PO KL dokona w najbliższym czasie aktualizacji i doprecyzowania instrukcji do standardu minimum, w celu wyjaśnienia wszelkich wątpliwości i nieścisłości, jakie zostały zgłoszone podczas spotkania Grupy Roboczej ds. Zasady Równości Szans Kobiet i Mężczyzn.

33 Rozbieżna ocena spełniania standardu minimum przez członków KOP W przypadku kiedy mamy do czynienia z następującą sytuacją: a) jeden z oceniających uznaje, iż wniosek spełnia standard minimum, a drugi odrzuca wniosek, b) obaj oceniający odrzucają wniosek uznając jedynie po jednej, różnej pozytywnej odpowiedzi, znowelizowane Zasady dokonywania wyboru projektów w ramach PO KL, umożliwiają rozstrzygnięcie takich przypadków przez Przewodniczącego KOP (np, poprzez odesłanie wniosku do oceny trzeciego eksperta).

34 Punkty we wniosku o dofinansowanie W standardzie minimum zostały przyporządkowane do każdego pytania punkty wniosku o dofinansowanie, w których powinny się znaleźć odpowiedzi na niniejsze pytania. Należy jednak podkreślić, iż w przypadku kiedy dane informacje np. o zaplanowanych działaniach równościowych występują w innym punkcie, niż wskazany w standardzie, nie oznacza to dyskwalifikacji wniosku. Członkowie KOP zobowiązani są do zapoznania się z całą treścią wniosku o dofinansowanie i zaznaczenie pozytywnej odpowiedzi na dane pytanie w standardzie nawet, jeżeli odpowiedź znajduje się w innym punkcie wniosku.

35 Traktowanie rozłącznie pytań standardu minimum - Wszystkie punkty standardu powinny być traktowane rozłącznie. Tym samym możliwa jest sytuacja, w której np. udzielono pozytywnej odpowiedzi na pytanie nr 3 standardu minimum, podczas gdy odpowiedzi na pytanie 1 i 2 są negatywne.

36 Niska kontraktacja - W związku z dużą liczbą projektów odrzuconych ze względu na niespełnienie zasady równości szans kobiet i mężczyzn (z 25 wniosków skierowanych na KOP 9 zostało odrzuconych w części A–konkurs Nr Iz/POKL/8.1.1/2009 ), a co za tym idzie obawą zgłaszaną przez IP dotyczącą zagrożenia wydatkowania, należy zauważyć, iż w przypadku zaplanowania konkursów zamkniętych, istnieje możliwość ich ponownego ogłoszenia na tych samych zasadach. Działania podejmowane w tym zakresie powinny znaleźć zastosowanie szczególnie w przypadkach niskiej kontraktacji.

37 Źródła danych Raport GUS Kobiety w Polsce – 2008, Raport UNDP Polityka równości płci – Polska , Krajowy System Monitorowania Równego Traktowania Kobiet i Mężczyzn Obserwatoria Rynku Pracy, System Informacji Oświatowej.