Pilotaż nowych rozwiązań prawnych w ramach projektu Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w województwie podkarpackim

Pilotaż nowych rozwiązań został wdrożony w siedmiu szkołach w roku szkolnym 2010/2011 Szkoły wzięły udział w pilotażu dobrowolnie Działania podejmowane wspierał i koordynował ekspert - dyrektor Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej

W czasie trwania pilotażu podjęte zostały następujące działania: Zorganizowano w Kuratorium Oświaty w Rzeszowie spotkanie przedstawicieli wszystkich szkół biorących udział w pilotażu przed rozpoczęciem współpracy. Uczestniczyli w nim dyrektorzy, pedagodzy, wizytatorzy, ekspert. Podczas spotkania omówione zostały założenia pilotażu, wymagania odnośnie szkół, rola eksperta, ustalono obszary działania. Szkoły zaprezentowały swoje dotychczasowe doświadczenia w zakresie postępowania z dziećmi z SPE. Ustalono wstępny harmonogram spotkań w szkołach.

W okresie luty-marzec w każdej ze szkół pilotażowych odbyło się pierwsze spotkanie z ekspertem, podczas którego przeprowadzono : szkolenie rady pedagogicznej, spotkanie z rodzicami, konsultacje z zespołem zaangażowanym w pilotaż poświęcone analizie dotychczasowej dokumentacji, uzgodnieniu działań, konsultacje indywidualne z rodzicami i nauczycielami.

z przeprowadzeniem spotkań zespołów W czasie pilotażu odbywały się konsultacje e-mailowe, telefoniczne związane z przeprowadzeniem spotkań zespołów i opracowaniem potrzebnej dokumentacji. W niektórych szkołach odbyła się kolejna wizyta eksperta poświęcona szczegółowym zagadnieniom związanym z IPET KIPU, PDW.

W czerwcu przeprowadzona została ewaluacja w szkołach. W każdej ze szkół zorganizowano spotkania eksperta z zespołami nauczycieli i koordynatorami poświęcone omówieniu przebiegu pilotażu i zebraniu badań ankietowych.

W grudniu odbyło się spotkanie W miesiącach lipiec-sierpień opracowane zostały wyniki badań ankietowych oraz przygotowany został raport. W grudniu odbyło się spotkanie w Kuratorium Oświaty podsumowujące pilotaż.

Spostrzeżenia: 1. Wszystkie szkoły uczestniczące w pilotażu wykazały duże zaangażowanie i zainteresowanie problematyką pomocy psychologiczno pedagogicznej realizowanej w szkole. W niektórych z nich działania te miały już bardzo zaawansowany charakter; obowiązywały pewne procedury działania oraz systemowe podejście. W niektórych szkołach (zwłaszcza tych, w których dyrektorem jest osoba związana wcześniej zawodowo z omawianą problematyką) pomoc ta była realizowana w sposób bardzo profesjonalny na miarę posiadanych środków i możliwości.

2. Należy także podkreślić, że wszystkie szkoły w sposób świadomy i zaangażowany wzięły udział w działaniach pilotażowych. Współpraca z dyrektorami miała bardzo rzeczowy charakter, zawsze byli przygotowania do spotkań (organizacja szkoleń rad pedagogicznych, zespołów specjalistów, konsultacji dla rodziców i nauczycieli czy przygotowanie dokumentacji). We wzajemnych kontaktach wykazali się zaangażowaniem i odpowiedzialnością za obszar działań objętych pilotażem.

i zaangażowania do sceptycyzmu, niekiedy niechęci do nowych rozwiązań. 3.W radach pedagogicznych obserwowane były różne postawy: od akceptacji i zaangażowania do sceptycyzmu, niekiedy niechęci do nowych rozwiązań. 4. Sygnalizowane przez nauczycieli trudności dotyczyły tworzenia dokumentów, postrzeganych jako nowe, dodatkowe obciążenie.

5. Wskazywano utrudnienia w realizacji pomocy: brak zabezpieczenia finansowego na zajęcia specjalistyczne, brak zatrudnionych w szkole specjalistów, brak pomocy dydaktycznych dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, brak narzędzi do przeprowadzania diagnozy w szkołach, utrudnienia w przepływie informacji między rodzicami i nauczycielami, niechęć niektórych rodziców do kontaktów z poradnią.

6. Częstym problemem zgłaszanym przez nauczycieli jest konieczność radzenia sobie z dużą różnorodnością problemów skupionych w jednej klasie, do czego nie są przygotowani. Trudności dotyczą sposobów pogodzenia podejścia do uczniów ze SPE (od upośledzenia po szczególnie uzdolnionych; z problemami w zachowaniu) i pozostałej części zespołu klasowego. Przy braku wsparcia ze strony asystenta, pomocy czy nauczyciela wspomagającego bywa to bardzo trudne.

7. Nauczyciele sygnalizują nadmierne skupienie się na problemach uczniów ze SPE (konieczność bardzo wielu działań i dokumentacji) kosztem pozostałych uczniów i procesu dydaktycznego. 8. Szkoły nie są wyposażone w środki dydaktyczne niezbędne do działań wspierających uczniów ze SPE.

9. Dodatkowe zajęcia specjalistyczne organizowane po lekcjach nie sprzyjają efektywnemu wsparciu; uczniowie na ogół są już zmęczeni lub ograniczeni transportem. 10. KIPU rozrastają się do dużych dokumentów, trudności występują w ustaleniu form, sposobów, zakresu działań. 11. Niektórzy dyrektorzy i nauczyciele wyrazili rozczarowanie brakiem obiecanych narzędzi i pomocy dla szkół, mieli nadzieję na testowanie ich podczas trwania pilotażu.

Wnioski: 1.Przepisy oświatowe powinny obligować do zatrudniania zespołu specjalistów oraz zabezpieczania środków finansowych na wsparcie dla uczniów. 2. W nowej formule brakuje rozwiązań dotyczących uczniów opuszczających szkołę (powoływanie dla nich zespołów i proponowanie zajęć powinno odbyć się na początku roku szkolnego w nowej szkole). Podobnie uczniowie klas pierwszych – nie wiadomo, kto przyjdzie do szkoły i jakiego będzie potrzebował wsparcia.

Wnioski: 3.W organizowaniu zespołów powinno się obligować wszystkich nauczycieli do zapoznania się z dokumentacją ucznia i ustaleniami, natomiast uczestniczenie wszystkich nauczycieli w spotkaniach gdy w szkole jest duża grupa uczniów ze SPE jest trudne do przeprowadzenia. 4. Zamiast tworzonych KIPU, które w każdej szkole są inne wydanie książeczki SPE (na wzór książeczki zdrowia) jak było proponowane w projektach zmian. Umożliwi to zebranie informacji o dziecku z różnych instytucji, które swoje działania po prostu wpiszą w odpowiednie miejsce.

Podsumowując należy stwierdzić, że nowa formuła udzielania pomocy psychologiczno -pedagogicznej w szkołach wymusza większą wnikliwość analizy sytuacji dziecka i obliguje do świadomego planowania pomocy oraz pracy zespołowej. Jest też nakierowana na zwiększenie przepływu informacji oraz zacieśnienie współpracy z rodziną. Są to cenne zmiany, które w wielu szkołach miały już bardzo zaawansowany charakter. Są także takie szkoły, które po wejściu w życie rozporządzeń podejmują się w związku z tym nowych wyzwań. Na pewno pojawienie się zmian spowodowało aktywność środowiska oświatowego w tym obszarze.

Pytania w ankiecie dla nauczycieli 1. Czy uczestniczył/a Pan/Pani w spotkaniach zespołów organizowanych dla uczniów, z którymi prowadzi Pan/Pani zajęcia? 2. Czy nowa formuła udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej miała pozytywny wpływ na ofertę szkoły w zakresie pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi? 3. Czy udział w spotkaniu/ach Zespołu/ów dostarczył Panu/Pani więcej informacji o uczniu/ach i jego/ich indywidualnych potrzebach rozwojowych i edukacyjnych? 4. Czy zespołowa analiza potrzeb ucznia, pozwoliła Panu/Pani na bardziej efektywne planowanie dla niego pomocy psychologiczno-pedagogicznej? 5. Czy nowa formuła udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym analiza potrzeb ucznia, pozwoliła na bardziej efektywne organizowanie dla niego kształcenia specjalnego? 6. Czy uzyskane informacje wpłynęły na osiągnięcie lepszych efektów w pracy z uczniem, podczas prowadzonych przez Pana/Pani zajęć? 7. Czy napotkał/a Pan/Pani na trudności w realizacji nowej formuły pomocy psychologiczno-pedagogicznej?

Pytania w ankiecie dla rodziców 1. Czy został/a Pan/Pani poinformowana o spotkaniu Zespołu powołanego dla Pan/Pani dziecka? 2. Czy uczestniczył/a Pan/Pani w spotkaniach Zespołu? 3. Czy podczas spotkania umożliwiono Panu/Pani wyrażanie swojej opinii i przekazanie informacji o Pana/Pani dziecku? 4. Czy Pana/Pani dziecko było objęte wcześniej w szkole pomocą psychologiczno-pedagogiczną? 5. Czy Pana/Pani dziecko było objęte wcześniej w kształceniem specjalnym? 6. Czy zauważył/a Pan/Pani różnicę w sposobie udzielania przez szkołę pomocy psychologiczno-pedagogicznej Pana/Pani dziecku, w stosunku do lat ubiegłych? 7. Czy zauważył/a Pan/Pani różnicę w sposobie organizacji kształcenia specjalnego dla Pana/Pani dziecka, w stosunku do lat ubiegłych? 8. Czy zaproponowane Pana/pani dziecku formy pomocy uwzględniały jego potrzeby? 9. Czy udzielona w szkole Pana/Pani dziecku pomoc przyniosła zamierzone efekty? 10. Czy Pana/Pani zdaniem, należy w zespole, z nauczycielami i specjalistami, analizować potrzeby dziecka i rodzaj udzielanej mu pomocy?