Priorytet Ministra Edukacji Narodowej na rok szkolny 2007/2008: Diagnoza działań podjętych przez dyrektorów szkół i placówek na rzecz spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki przez dzieci i młodzież. Spełnianie obowiązku nauki Rzeszów 2007 r.

PODSTAWY PRAWNE dotyczące realizacji obowiązku szkolnego i obowiązku nauki Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty Dz. U. z 2004 r. nr 256, poz ze zmianami Dz. U. z 2004 r. nr 256, poz ze zmianami

Art. 16 5a. Po ukończeniu gimnazjum obowiązek nauki spełnia się: 1) przez uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadgimnazjalnej; 2) przez uczęszczanie na zajęcia realizowane w formach pozaszkolnych w placówkach publicznych i niepublicznych posiadających akredytację, o której mowa w art. 68b; 3) przez uczęszczanie na zajęcia realizowane w ramach działalności oświatowej prowadzonej przez osoby prawne lub fizyczne na podstawie art. 83a ust. 2, dla której osoby te uzyskały akredytację, o której mowa w art. 68b; 4) przez realizowanie, zgodnie z odrębnymi przepisami, przygotowania zawodowego u pracodawcy. formach pozaszkolnychplacówkachart. 68bart. 83aart. 68bodrębnymi przepisamiformach pozaszkolnychplacówkachart. 68bart. 83aart. 68bodrębnymi przepisami

7. Za spełnianie obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki uznaje się również udział dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim w zajęciach rewalidacyjno- wychowawczych, organizowanych zgodnie z odrębnymi przepisami.art. 14odrębnymi przepisami

8. Na wniosek rodziców dyrektor publicznej szkoły podstawowej lub gimnazjum, w obwodzie których dziecko mieszka, lub dyrektor szkoły ponadgimnazjalnej, do której dziecko uczęszcza, może zezwolić na spełnianie przez dziecko odpowiednio obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą oraz określa warunki jego spełniania. Dziecko spełniając odpowiednio obowiązek szkolny lub obowiązek nauki w tej formie może otrzymać świadectwo ukończenia poszczególnych klas danej szkoły lub ukończenia tej szkoły na podstawie egzaminów klasyfikacyjnych przeprowadzonych przez szkołę, której dyrektor zezwolił na taką formę spełniania obowiązku szkolnego lub nauki. rodziców

Art. 17 3a. Obowiązkiem gminy jest: 1) zapewnienie uczniom niepełnosprawnym, których kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art. 71b, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej i gimnazjum, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym - także do najbliższej szkoły ponadgimnazjalnej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 21 roku życia;uczniomart. 71buczniom

2) zapewnienie dzieciom i młodzieży, o których mowa w 2) zapewnienie dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym ze sprzężonymi niepełnosprawnościami, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do ośrodka umożliwiającego tym dzieciom i młodzieży realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, nie dłużej jednak niż do ukończenia 25 roku życia; 3) zwrot kosztów przejazdu ucznia, o którym mowa w pkt 1 i 2, oraz jego opiekuna do szkoły lub ośrodka, wymienionych w pkt 1 i 2, na zasadach określonych w umowie zawartej między wójtem, burmistrzem, prezydentem miasta i rodzicami, opiekunami lub opiekunami prawnymi ucznia, jeżeli dowożenie i opiekę zapewniają rodzice, opiekunowie lub opiekunowie prawni. art. 16rodzicamiuczniarodziceart. 16rodzicamiuczniarodzice

Art Dyrektorzy publicznych szkół podstawowych i gimnazjów kontrolują spełnianie obowiązku szkolnego przez dzieci zamieszkujące w obwodach tych szkół, a gmina kontroluje spełnianie obowiązku nauki przez młodzież w wieku lat, w tym odpowiednio: 1) kontrolują wykonywanie obowiązków, o których mowa w art. 18 pkt 1, 2 i 5, a także współdziałają z rodzicami w realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 18 pkt 3 i 4, 2) prowadzą ewidencję spełniania obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki. 2. Organ gminy prowadzący ewidencję ludności jest obowiązany w ramach zadań własnych przesyłać właściwym dyrektorom szkół informacje o aktualnym stanie i zmianach w ewidencji dzieci i młodzieży w wieku 3-18 lat. art. 18rodzicamiart. 18szkółart. 18rodzicamiart. 18szkół

Czas trwania obowiązku nauki - Prawo do nauki jest prawem konstytucyjnym. Ustanawia je art. 70 ust. 1 Konstytucji. - O ustaniu obowiązku nauki decyduje moment osiągnięcia przez ucznia 18 roku życia.

- kontrola spełniania przez rodziców obowiązku powiadamiania organów gminy o formie spełniania obowiązku nauki przez młodzież w wieku 16 – 18 lat, - wydawanie zezwoleń na realizowanie przez dziecko obowiązku nauki poza szkołą, współdziałanie z rodzicami w zakresie zapewnienie warunków nauki określonych w zezwoleniu – przygotowanie się ucznia do zajęć, - prowadzenie ewidencji spełniania obowiązku nauki - księga uczniów. Obowiązki dyrektora szkoły ponadgimnazjalnej

- prowadzenie i przesyłanie właściwym dyrektorom szkół informacji o aktualnym stanie i zmianach w ewidencji dzieci i młodzieży w wieku 3 – 18 lat, - prowadzenie ewidencji o spełnianiu obowiązku nauki, - kontrola spełniania obowiązku nauki przez młodzież w wieku 16 – 18 lat, w tym: - kontrola spełniania przez rodziców obowiązku zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia szkolne, - powiadamiania organów gminy o formie spełniania obowiązku nauki i zmianach w tym zakresie, Obowiązki gminy

- współdziałanie z rodzicami w zakresie spełniania przez rodziców obowiązków związanych z zapewnieniem dziecku warunków umożliwiających przygotowanie się do zajęć szkolnych, - przeprowadzanie postępowania egzekucyjnego w zakresie egzekucji spełniania obowiązku nauki (zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym tj. sankcji grzywny w celu przymuszenia ). - współdziałanie z rodzicami w zakresie spełniania przez rodziców obowiązków związanych z zapewnieniem dziecku warunków umożliwiających przygotowanie się do zajęć szkolnych, - przeprowadzanie postępowania egzekucyjnego w zakresie egzekucji spełniania obowiązku nauki (zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym tj. sankcji grzywny w celu przymuszenia ). Obowiązki gminy cd.

Wybrane problemy dotyczące realizacji obowiązku nauki Spełnianie przez obywateli polskich obowiązku nauki w szkole za granicą Spełnianie przez obywateli polskich obowiązku nauki w szkole za granicą - możliwość spełniania obowiązku nauki poza szkołą została przewidziana w art. 16 ust. 8 UoSO, zgodnie z tym przepisem uczeń (obywatel polski, posiadający miejsce zamieszkania na terytorium RP) może spełniać obowiązek nauki przez uczęszczanie do szkoły za granicą, odbywa się to za zezwoleniem dyrektora szkoły ponadgimnazjalnej, do której uczeń ten uczęszcza. Uczeń jest zobowiązany zdawać egzaminy klasyfikacyjne przeprowadzane przez szkołę, której dyrektor zezwolił na taką formę spełniania obowiązku nauki. - możliwość spełniania obowiązku nauki poza szkołą została przewidziana w art. 16 ust. 8 UoSO, zgodnie z tym przepisem uczeń (obywatel polski, posiadający miejsce zamieszkania na terytorium RP) może spełniać obowiązek nauki przez uczęszczanie do szkoły za granicą, odbywa się to za zezwoleniem dyrektora szkoły ponadgimnazjalnej, do której uczeń ten uczęszcza. Uczeń jest zobowiązany zdawać egzaminy klasyfikacyjne przeprowadzane przez szkołę, której dyrektor zezwolił na taką formę spełniania obowiązku nauki. Uczeń zdający egzamin maturalny w szkole za granicą i zamierzający uzyskać także polskie świadectwo dojrzałości jest zobowiązany do zdawania egzaminu maturalnego w polskiej szkole. W przeciwnym razie, obywatel polski posiadający świadectwo dojrzałości wydane przez szkołę za granicą w celu ubiegania się o przyjęcie do polskiej uczelni będzie zobowiązany nostryfikować niemieckie świadectwo dojrzałości. Uczeń zdający egzamin maturalny w szkole za granicą i zamierzający uzyskać także polskie świadectwo dojrzałości jest zobowiązany do zdawania egzaminu maturalnego w polskiej szkole. W przeciwnym razie, obywatel polski posiadający świadectwo dojrzałości wydane przez szkołę za granicą w celu ubiegania się o przyjęcie do polskiej uczelni będzie zobowiązany nostryfikować niemieckie świadectwo dojrzałości.

Wybrane problemy dotyczące realizacji obowiązku nauki Wydanie przez szkołę polską legitymacji szkolnej uczniowi realizującemu obowiązek nauki w szkole za granicą Wydanie przez szkołę polską legitymacji szkolnej uczniowi realizującemu obowiązek nauki w szkole za granicą - na podstawie § 14 ust. 1 rozporządzenia MEN z dnia 24 stycznia 2000r. w sprawie zasad wydawania oraz wzorów świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych, sposobu dokonywania ich sprostowań i wydawania duplikatów, a także zasad legalizacji dokumentów przeznaczonych do obrotu prawnego z zagranicą oraz zasad odpłatności za wykonywanie tych czynności (Dz.U. Nr 6, poz. 73, z późn. zm.) uczeń przyjęty do szkoły otrzymuje legitymację szkolną, której ważność potwierdza się urzędowo w kolejnym roku szkolnym. Zgodnie z tym, szkoła polska mogłaby wydać legitymację szkolną uczniowi realizującemu obowiązek nauki w szkole za granicą o ile uczeń spełniałby ustanowione w art. 16 ust. 8 UoSO warunki wykonywania obowiązku nauki w szkole za granicą tj. zdawał egzaminy klasyfikacyjne oraz uzyskiwał sukcesywnie świadectwa promocyjne do klas programowo wyższych polskiej szkoły. uczeń przyjęty do szkoły otrzymuje legitymację szkolną, której ważność potwierdza się urzędowo w kolejnym roku szkolnym. Zgodnie z tym, szkoła polska mogłaby wydać legitymację szkolną uczniowi realizującemu obowiązek nauki w szkole za granicą o ile uczeń spełniałby ustanowione w art. 16 ust. 8 UoSO warunki wykonywania obowiązku nauki w szkole za granicą tj. zdawał egzaminy klasyfikacyjne oraz uzyskiwał sukcesywnie świadectwa promocyjne do klas programowo wyższych polskiej szkoły.

Wybrane problemy dotyczące realizacji obowiązku nauki Zwolnienie ucznia szkoły ponadgimnazjalnej z obowiązku nauki na podstawie zaświadczenia lekarza Zwolnienie ucznia szkoły ponadgimnazjalnej z obowiązku nauki na podstawie zaświadczenia lekarza - zwolnienie ucznia szkoły ponadgimnazjalnej z obowiązku nauki na podstawie zaświadczenia lekarza mogłoby być możliwe jedynie w ramach tzw. indywidualnego toku nauki. Uczeń ten zdaje wtedy egzamin klasyfikacyjny. W przeciwnym wypadku uczeń niesklasyfikowany z powodu nieobecności w szkole – inaczej zwolniony z obowiązku uczęszczania do szkoły – powtarza klasę. - Zgodnie z przepisem art. 66 ust. 1 UoSO na wniosek lub za zgodą rodziców (albo pełnoletniego ucznia) dyrektor szkoły po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i PPP może zezwolić na indywidualny tok nauki oraz wyznaczyć nauczyciela-opiekuna. Odmowa udzielenia zezwolenia następuje w drodze decyzji administracyjnej. Uczeń objęty indywidualnym tokiem nauki może realizować w ciągu jednego roku szkolnego program nauczania z zakresu dwóch lub więcej klas i może być klasyfikowany i promowany w czasie całego roku szkolnego. Realizacja programu może nastąpić według programu nauczania objętego szkolnym zestawem programów nauczania lub indywidualnego programu nauki.

Wybrane problemy dotyczące realizacji obowiązku nauki Przyjęcie do klasy pierwszej szkoły ponadgimnazjalnej dla młodzieży ucznia, który w dniu składania podania ma ukończone 18 lat Przyjęcie do klasy pierwszej szkoły ponadgimnazjalnej dla młodzieży ucznia, który w dniu składania podania ma ukończone 18 lat - Dopuszczalność przyjęcia do klasy pierwszej szkoły ponadgimnazjalnej dla młodzieży ucznia, który w dniu składania podania ma ukończone 18 lat lub ukończy w danym roku kalendarzowym. - Konstytucyjny obowiązek nauki wygasa z dniem ukończenia przez obywatela 18 lat, wygasa także obowiązek państwa w zakresie związanym z zapewnieniem możliwości realizowania przez obywatela obowiązku nauki. - W świetle przepisów § 20 rozporządzenia MENiS z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych (Dz.U. Nr 26, poz. 232) w związku z art. 3 pkt 15 UoSO, zgodnie z którymi o przyjęcie do szkoły dla dorosłych, w której stosuje się odrębną organizację kształcenia, mogą ubiegać się kandydaci, którzy ukończyli 18 lat lub ukończą 18 lat w roku kalendarzowym, w którym podejmują naukę – stąd należy wnioskować, że to szkoła dla dorosłych jest przeznaczona dla osób, które ukończyły lub ukończą 18 lat w roku kalendarzowym, w którym podejmują naukę.

Wybrane problemy dotyczące realizacji obowiązku nauki – aspekty formalno-administracyjne Niewykonywanie przez rodziców obowiązku powiadamiania organów gminy o spełnianiu obowiązku nauki przez dzieci w wieku 16 – 18 lat należy traktować jako niespełnianie obowiązku nauki przez tę młodzież. Niewykonywanie przez rodziców obowiązku powiadamiania organów gminy o spełnianiu obowiązku nauki przez dzieci w wieku 16 – 18 lat należy traktować jako niespełnianie obowiązku nauki przez tę młodzież. - Dopiero w przypadku ustalenia, że dziecko rodziców uchylających się od obowiązku polegającego na powiadomieniu organów gminy o formie spełniania obowiązku nauki przez ich dziecko – nie uczęszcza do żadnej ze szkół ponadgimnazjalnych oraz brak jest informacji o jakiejkolwiek innej formie realizowania przez dziecko obowiązku nauki – dopuszczalne jest zastosowanie sankcji wobec rodziców (prawnych opiekunów dziecka) w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Wybrane problemy dotyczące realizacji obowiązku nauki – aspekty formalno-administracyjne Brak informacji o miejscu realizacji obowiązku nauki Brak informacji o miejscu realizacji obowiązku nauki (pismo przypominające rodzicom o obowiązku powiadomienia organu gminy o miejscu realizacji obowiązku nauki przez dziecko wysłane za pośrednictwem poczty ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru wraca do urzędu z adnotacją: adresat nieznany, za granicą, adresat nie odebrał pisma) - Zakres obowiązku gminy polegającego na prowadzeniu ewidencji spełniania obowiązku nauki odnosi się do osób mających stałe miejsce zamieszkania na terytorium gminy, tj. do rodziców lub prawnych opiekunów dziecka mającego miejsce zamieszkania na terytorium danej gminy. - Zgodnie z art. 47 Kpa - jeśli adresat odmawia przyjęcia pisma przesłanego mu przez pocztę albo w inny sposób, pismo zwraca się nadawcy z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i datą odmowy. Pismo wraz z adnotacją włącza się do akt sprawy. W takich przypadkach uznaje się, że pismo zostało doręczone w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata.

Wybrane problemy dotyczące realizacji obowiązku nauki – aspekty formalno-administracyjne Ewidencjonowanie przez gminę spełniania obowiązku nauki w przypadku młodzieży uczęszczającej do szkoły ponadgimnazjalnej za granicą Ewidencjonowanie przez gminę spełniania obowiązku nauki w przypadku młodzieży uczęszczającej do szkoły ponadgimnazjalnej za granicą - W przypadku objętego obowiązkiem nauki dziecka uczęszczającego do szkoły za granicą oraz mającego miejsce zamieszkania za granicą – trudno jest mówić o niespełnianiu przez to dziecko obowiązku nauki i w konsekwencji o dopuszczalności stosowania sankcji grzywny. - W przypadku ucznia objętego obowiązkiem nauki uczęszczającego do szkoły za granicą – nie posiadającego przy tym zezwolenia dyrektora szkoły na realizację obowiązku nauki poza szkołą, tj. w szkole za granicą – należy stwierdzić, że uczeń taki nie może otrzymywać świadectw ukończenia poszczególnych klas danej szkoły lub ukończenia tej szkoły na podstawie egzaminów klasyfikacyjnych przeprowadzonych przez tę szkołę. W przypadku zamiaru kontynuowania nauki w szkole polskiej przez takiego ucznia – znajdują zastosowanie przepisy art. 93 UoSO o nostryfikacji świadectw szkolnych oraz przepisy rozporządzenia MENiS z dnia 20 lutego 2004 r.

Wybrane problemy dotyczące realizacji obowiązku nauki – aspekty formalno-administracyjne Zameldowanie na terenie gminy (miejsce zamieszkania na terenie gminy) a kontrola realizacji obowiązku nauki Zameldowanie na terenie gminy (miejsce zamieszkania na terenie gminy) a kontrola realizacji obowiązku nauki - Obowiązek gminy w zakresie kontroli realizacji obowiązku nauki na terytorium tej gminy odnosi się do młodzieży zamieszkałej na terytorium tej gminy.

Wybrane problemy dotyczące realizacji obowiązku nauki – aspekty formalno-administracyjne Obowiązek nauki a cudzoziemcy Obowiązek nauki a cudzoziemcy - Osoby nieposiadające obywatelstwa polskiego mają prawo do korzystania z tych samych warunków co obywatele polscy jedynie w zakresie obowiązku szkolnego. - Jeśli chodzi o realizację obowiązku nauki przez osoby nieposiadające obywatelstwa polskiego – regulacje zawiera art. 94a ust. 2 UoSO. W zależności czy mamy do czynienia z cudzoziemcami będącymi obywatelami Unii Europejskiej, czy też pozostałymi cudzoziemcami. W zależności czy mamy do czynienia z cudzoziemcami będącymi obywatelami Unii Europejskiej, czy też pozostałymi cudzoziemcami. - Cudzoziemcy nie będący obywatelami Unii Europejskiej spełniają obowiązek nauki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wyłącznie na zasadach odpłatności – albo jako stypendyści. - Państwo polskie jest wyłączone z obowiązku finansowania obowiązku nauki cudzoziemców nie będących obywatelami Unii Europejskiej.

Dziękuję za uwagę! Opracowanie: Opracowanie: Alina Szczepańska Alina Szczepańska