instrumenty finansowania MŚP Alternatywne instrumenty finansowania MŚP w ramach Inicjatywy JEREMIE Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises Fundusze Strukturalne i sprawne zarządzanie siłą napędową gospodarki regionu Poznań 23.01..2009

programujemy, dzielimy, kontrolujemy Tak jest teraz, Którą drogą? (1) Samorząd Województwa Sami: programujemy, dzielimy, kontrolujemy Tak jest teraz, … ale nie ma doświadczeń (na poziomie regionu) w przydziale środków dla pośredników finansowych beneficjenci

klasyczny outsourcing Którą drogą? (2) Samorząd Województwa JEREMIE, czyli klasyczny outsourcing Holding Fund Firma Zarządzająca Programują, dzielą, kontrolują Stosują nowe narzędzia Sami: programujemy, dzielimy, kontrolujemy beneficjenci Tą drogę rozważa obecnie 4-5 województw

Taki model działania jaka misja! Dylematy (1) Fundusze pożyczkowe / poręczeniowe Taki model działania jaka misja! Misja (1): Wsparcie dla MSP znajdujących się w „luce finansowej” Misja (2): Udzielanie pożyczek każdemu MSP

Misja (1): Wsparcie dla MSP Misja (2): znajdujących się w Dylematy (2) Misja (1): Wsparcie dla MSP znajdujących się w „luce finansowej” Misja (2): Udzielanie pożyczek każdemu MSP Mniejsza populacja docelowa większa „szkodowość” i koszty Konkurencja z bankami

potrzebą interwencji publicznej? Dylematy (3) Czy to się da uzasadnić potrzebą interwencji publicznej? ? ? Banki, SKOKi… Instrumenty publiczne luka finansowa rynek

…taki kierunek rozwoju, Jeśli … (1) …taki kierunek rozwoju, to konieczna jest możliwość podejmowania większego ryzyka Banki, SKOKi… Instrumenty publiczne luka finansowa rynek

Jeśli … (2) …ma być to tak, wówczas należy zaostrzyć nadzór nad publicznymi instrumentami inżynierii finansowej Instrumenty publiczne Banki, SKOKi… luka finansowa rynek

Podmioty rynkowe usuwają się z niektórych obszarów rynku Za chwilę może być inaczej (gorzej)… Podmioty rynkowe usuwają się z niektórych obszarów rynku Instrumenty publiczne Banki, SKOKi… luka finansowa rynek

Istota Inicjatywy JEREMIE JEREMIE to wspólna inicjatywa Komisji Europejskiej oraz grupy EBI (Europejskiego Banku Inwestycyjnego i Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego) na rzecz poprawy dostępu do funduszy wsparcia rozwoju MŚP i mikroprzedsiębiorstw w regionach. W ramach inicjatywy JEREMIE, EFI przy współpracy z jednostkami zarządzającymi programami funduszy strukturalnych, oferuje pomoc przy tworzeniu i ulepszaniu systemu finansowania działalności oraz rozwoju MŚP poprzez zastosowanie instrumentów inżynierii finansowej. Inicjatywa pozwala nie tylko na zwiększenie absorpcji i efektywniejsze użycie środków unijnych na rzecz rozwoju MŚP w ramach programów Unijnych, ale także możliwość przyciągnięcia do regionu zagranicznych kapitałów innych międzynarodowych instytucji finansowych, oraz przede wszystkim środków prywatnych.

Powody przystąpienia Wielkopolski do prac nad inicjatywą JEREMIE „Brak dostępu” do kapitału przez MSP – bariera wzrostu MSP Mechanizm obrotowy – instrument o charakterze odnawialnym, „wielokrotnego użytku” Nowe podejście KE do istoty wspierania sektora MSP. Prawdopodobnie brak możliwości otrzymywania wsparcia w tym obszarze po roku 2013 Zmuszenie instytucji finansowych do podnoszenia efektywności działania – inżynieria finansowa w naturalny sposób to wymusza Niepokojąca struktura przychodów instytucji finansowych – próba przedefiniowania głównego celu działania (przychody z działalności operacyjnej, przychody finansowe, misyjność vs. wyniki finansowe) Większa odpowiedzialność IZ za środki publiczne – przy instrumentach inżynierii finansowej ryzyko musi być znane i „zabezpieczone”, brak możliwości starty kapitału Stały i dynamiczny wpływ na kwotę wsparcia przez IZ w latach 2007-2013 Możliwość wdrożenia nowych instrumentów wysokiego ryzyka – szczególnie w obszarze innowacji (brak instrumentów wspierających najbardziej „dochodowe” / „ryzykowne” przedsięwzięcia) Brak aktorów na rynku usług finansowych zainteresowanych zmianą stanu rzeczy Potrzeba stworzenia analizy luk usług finansowych w Wielkopolsce Potrzeba znalezienia „zewnętrznego” eksperta, który nie tylko będzie doradzał, ale także zaangażuje się pod swoją marką oraz „rating’em” (casusu doradców prywatyzacyjnych)

Fundusz Powierniczy to… Jeremie to… …to inicjatywa, której celem jest założenie stworzenie Funduszu Powierniczego – Holding Fund …to fundusz, który ulepszy i rozbuduje wachlarz instrumentów finansowych wspierających MŚP …to pomysł na zastąpienie bezzwrotnych dotacji - inżynierią finansową …lepsza kontrola przekazywanych środków … „formuła (rama) prawna” służąca skuteczniejszemu wdrożeniu funduszy strukturalnych Fundusz Powierniczy to… ….nie jest samodzielnie działający fundusz ani żadna inna instytucja zastępująca działaniem inne podmioty działające dziś na rynku …to instytucja podobna działaniem do Instytucji Pośredniczących – ale na zasadach określonych w rozporządzeniach 1083 i 1828 Rady WE (dział inżynieria finansowa) …fundusz zarządzany na nasze zlecenie i w naszym imieniu – co oznacza, iż żadna ważna decyzja nie może zapaść bez zgodny Instytucji Zarządzającej …stała kontrola i wpływ na przekazywane środki wsparcia dla MSP

Schemat wdrożenia Inicjatywy JEREMIE Podjęcie decyzji o stworzeniu Funduszu Powierniczego (RPO) Wybór Menedżera Funduszu Powierniczego (FP) (zgodnie z regulacjami dot. pzp) Przeprowadzenie analizy luk finansowych w Województwie Wielkopolskim przez potencjalnego Menadżera Funduszu Transfer środków na konto FP – warunek konieczny W TYM MOMENCIE POWSTAJE JERMIE Wniosek o płatność okresową do KE – warunek wystarczający Ocena wniosku przez KE Realizacja płatności Rozpoczęcie działalności Funduszu Powierniczego Akceptacja planu działania oraz kryteriów wyboru projektów przez IZ Konkursy - wybór pośredników finansowych Uruchomienie odpowiednich instrumentów finansowych dla finansowania MŚP

Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego Alokacja na JEREMIE wynosi 60 mln euro Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego Opłata za zarządzanie na poziomie Holding Fund może wynieś średniorocznie do 2% alokacji

Struktura działania € € € € € Komisja Europejska Wypłata środków: PoziomUE Komisja Europejska EFRR – DG Regio z góry niedowracalna Instytucja Zarządzająca € Lokalny fundusz (HF): Delegacja uprawnień do Władz Lokalnych Zarządzanie i administrowanie przez menadżera funduszu Poziom krajowy/regionalny Instytucja Pośrednicząca Fundusz {Holding Fund (« HF »)} Menadżer HF Rola menedżera Funduszu (HF): € € € € Modelowanie inwestycji, wybór instytucji pośredniczących Administracja, monitorowanie oraz raportowanie Przyciągnięcie kolejnych inwestorów Bliska współpraca z władzami lokalnymi Pośrednicy finansowi Poziom krajowy/ regionalny/ lokalny € € € € Poziom regionalny/lokalny MSP Beneficjenci mikropożyczek Menadżer jest wybierany przez Kraj Członkowski/Region

Inne produkty JEREMIE Instrumenty quasi-kapitałowe Pożyczki partycypacyjne - zastępują dotacje bezzwrotne (granty) przeznaczane na projekty badawczo-rozwojowe. Odsetki od tego typu pożyczek są kumulowane, tj. nie są wypłacane pożyczkodawcy. Kwota pożyczki wraz ze skumulowanymi odsetkami jest przekształcana w udziały w momencie przeprowadzania ‘kwalifikowanej’ rundy finansowej, Finansowanie Mezzanine -to grupa instrumentów wypełniająca lukę pomiędzy długiem a kapitałem, zbliżona do inwestycji kapitałowych. Poprzez zastosowanie finansowania mezzanine instytucja oferująca ten instrument przejmuje część ryzyka Klienta związanego z planowanym przedsięwzięciem, w zamian otrzymuje prawo do udziału w przyszłych zyskach z tego przedsięwzięcia Inne Instrumenty Finansowe Transferu Technologii – Zakup części praw do patentów przez ‘Fundusz Własności Intelektualnej’ (ang. IP Fund), który staje się odpowiedzialny za maksymalizację wartości patentów zgromadzonych w portfelu funduszu. Anioły Biznesu -prywatni inwestorzy, często z doświadczeniem w działalności gospodarczej, którzy inwestują swoje własne pieniądze i doświadczenie w małe przedsiębiorcze firmy

Bezpośrednie korzyści dla Wielkopolski wdrożenia inicjatywy JEREMIE Wykorzystanie odnawialnego charakteru wsparcia, uzyskanie efektu mnożnika zwiększającego ilość dostępnej kwoty wsparcia dla MSP – nawet do 4 razy. Zwrot do budżetu Wielkopolski po 2013 roku kwoty wsparcia, czyli ok. 60 mln euro z przeznaczeniem na dalsze wspieranie MSP. Możliwość utworzenia instytucji np. regionalnego banku inwestycyjnego. Zmiana sposobu myślenia o inżynierii finansowej – konieczność przygotowania się do następnego okresu programowania. W myśl założeń KE – wsparcie wyłącznie zwrotne.

Pośrednie korzyści dla Wielkopolski wdrożenia inicjatywy JERMIENIE Wzmocnienie instytucji otoczenia biznesu - jako instytucji pośredniczących – możliwość otrzymania dość dużych środków na działania powinna się przyczynić do wzmocnienia ich potencjału, a także możliwość wypracowania zysku pożyczonych środków Minimalna bariera wejścia zmusiła władze województwa do przeznaczenia większych środków na to działanie, co w konsekwencji oznacza większe wsparcie dla MSP Wdrożenie inicjatywy JEREMIE doprowadzi także do zwiększenia wachlarza instrumentów finansowania działalności MSP (do tej pory tylko i wyłącznie pożyczki i poręczenia) Elastyczność w zakresie doboru instrumentów finansowych w ramach Holding Fund – możliwość realokacji środków zależnie od zmiennej sytuacji rynkowej

Korzyści z punktu widzenia Instytucji Zarządzającej WRPO Brak zasady n+2/n+3 daje możliwość dość swobodnego realizowania procesu wdrażania przez 7 lat ze zmienną intensywnością, bez obawy utraty środków Transfer środków z góry, tzn. możliwość szybkiego uruchomienia przekazanych do HF środków. JEREMIE jest traktowany jako projekt, nie jest konieczne rozliczanie się z poszczególnych pożyczek dla MSP, po przekazaniu pieniędzy do HF możliwość wniosku o płatność okresową do Komisji Europejskiej

Spodziewane efekty wdrożenia inicjatywy JEREMIE Poprzez zastosowanie tzw. „efektu dźwigni finansowej” oddziaływanie może nastąpić na poziomie nawet do 400 mln EURO Środki przeznaczone na JEREMIE mogą realizować politykę władz regionu przez wiele lat wdrażania w sposób odnawialny – do tej pory tylko poprzez jednorazowe dotacje Możliwość realizacji bardziej ryzykownych instrumentów (szczególnie dla obszaru innowacji) przy określeniu dopuszczanej stopy ryzyka przez władze regionu. Zmiana wyglądu rynku instytucji wsparcia MSP w Wielkopolsce w 2015r.

Gdyby nie było JEREMIE to … … Wielkopolska nie przeznaczyłaby 60 mln euro na instrumenty finansowe dla MSP – bariera wejścia, … pozostałyby tylko tradycyjne pożyczki i poręczenia, małe prawdopodobieństwo zwiększenia wachlarza oferty instrumentów dla MSP, … pozostałyby granty na pożyczki, brak odnawialności kapitału, … mniejsza efektywność wsparcia dla MSP, gdyż środki muszą zostać wydane tylko raz, potem mogą być ulokowane na dobrze oprocentowanych lokatach terminowych w bankach, … brak uzyskania „efektu skali - środki wydane raz na granty nie realizują później różnych celów polityki władz regionu,”, …nie byłoby możliwości stworzenia jednej dużej instytucji finansowej po 2013 roku – budżety województw są zbyt skromne – kilka mniejszych funduszy, … brak możliwości wspierania poprzez bardziej ryzykowne instrumenty, fundusze (akcjonariusze) nie są zainteresowane „ryzykownymi” projektami

Wstępny wkład środków w portfelu JEREMIE dla Wielkopolski, [mln euro] Regwarancja 15 20 10 35 Instrumenty mikrofinansowania Instrumenty kapitału ryzyka Poręczenie portfelowe Instrumenty poręczeniowe

Rekomendacje EFI dla Województwa Wielkopolskiego na podstawie raportu SEGMENT POPYT LUKA RKOMENDACJA EFI ALOKACJA Mikro finansowanie 43,2 mln euro występuje ale trudna do oceny Globalne pożyczki dla wybranych funduszy pożyczkowych 10 mln euro Poręczenie dla pożyczki globalnej realizowanej przez inny podmiot 180-240 mln euro 180-240 mln euro Schemat poręczeń dla istniejących funduszy poręczeniowych 15 Pożyczki i poręczenia Dynamiczny wzrost 296 mln euro Gwarancje portfelowe dla banków komercyjnych Factoring występuje 5 Gwarancje factoringowe Venture Capital występuje, ale trudna do oceny Kapitalizacja funduszy typu mezzanine Transfer technologii 44 mln euro Ustanowienie Funduszu Transferu Technologii 7 mln euro RAZEM 62

Portfel instrumentów wg Instytucji Zrządzającej: 30-50% portfela zostanie skierowane na instrumenty wysokiego ryzyka, tj. mikrofinansowanie tworzenia przedsiębiorstw przez osoby pochodzące z grup o niekorzystnej sytuacji, transfer technologii, finansowanie rozruchu, aktywność funduszy pożyczkowych należy przekierować w stronę przedsiębiorstw, które nie mogą ubiegać się o finansowanie z banku, szczególną uwagę zwrócić należy na przedsiębiorstwa innowacyjne/ukierunkowane na technologię, oraz te ukierunkowane na eksport, szerszy dostęp MSP do finansowania zewnętrznego należy zapewnić przy zachowaniu konkurencyjnego poziomu cen, znajdowanie dodatkowych źródeł finansowania dla działań w ramach inicjatywy JEREMIE jest pożądane, lecz nie stanowi podstawowego celu dla IZ, 30-40% wkładu Funduszu Powierniczego JEREMIE we WRPO należy przeznaczyć na działania z istniejącymi funduszami pożyczkowymi i poręczeniowymi, należy rozszerzyć zakres produktów oferowanych przez istniejące fundusze publiczne, oraz usprawnić ich procedury pod kątem poprawy relacji z sektorem komercyjnym, EFI będzie bezpośrednio współpracować z bankami komercyjnymi w zakresie operacji poręczeń portfelowych. UMWW chciałby, by Fundusz Powierniczy JEREMIE tworzył regionalne programy quasi-kapitałowe.

Departamentu Wdrażania Programu Regionalnego Dziękuję za uwagę Marcin Pilarczyk Z-ca Dyrektora Departamentu Wdrażania Programu Regionalnego Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego e-mail :marcin.pilarczyk@umww.pl