Ocena oddziaływania na środowisko w projektach finansowanych z funduszy UE Kacper Sampławski Radca Prawny Zastępca Dyrektora Departament Wsparcia Programów Infrastrukturalnych Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 1

Jakie są Państwa cele odnośnie szkolenia? Cele szkolenia Jakie są Państwa cele odnośnie szkolenia?

Cele szkolenia (2) Filozofia OOŚ i świadomość wspólnotowa kontekście projektów UE Dobre praktyki administracyjne Jak odnaleźć się w bałaganie prawnym? Aspekty praktyczne filozofia - 1. Zagrożenia dla realizacji projektu – zarządzanie projektem (ryzyka związane)

Struktura szkolenia Prawo wspólnotowe i krajowe w zakresie OOŚ i Natura 2000 I. Wprowadzenie Zasady stosowania prawa UE; Pojęcie i rola ocen oddziaływania na środowisko;   II. Oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć 1. Przepisy UE (dyrektywa 85/337/EWG) 2. Procedura w Polsce - wg nowej ustawy o udostępnianiu informacji środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko: decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji m.in.: miejsce decyzji w procesie inwestycyjnym przedsięwzięcia wymagające decyzji organy właściwe do wydawania decyzji i uzgadniania, wymagania co do wniosku o decyzję treść decyzji charakter prawny decyzji wymagania co do raportu OOŚ powtórna OOŚ problemy praktyczne  III. Udział społeczeństwa jako element procedury OOŚ   1. Przepisy UE (dyrektywa 2003/35/WE zmieniająca dyrektywę 85/337/EWG) 2. Procedura w Polsce wg obowiązującego prawa oraz projektu nowej ustawy, m.in.: zakres zastosowania udziału społecznego, krąg stron postępowania, udział organizacji ekologicznych, problemy praktyczne. IV. Sieć Natura 2000 1. Przepisy UE (dyrektywa habitatowa 92/43/EWG), w tym wymagania co do oceny habitatowej 2. Przepisy polskie „ocena habitatowa” (ocena wpływu na obszar Natura 2000), przedsięwzięcia wymagające oceny habitatowej, właściwe organy. V. Kontrola dokumentacji OOŚ w projektach UE 4 4 4

Podstawowe zasady prawa wspólnotowego (1) Od 1 maja 2004 r. Polska jest członkiem UE Przystąpienie oznacza zgodę na przyjęcie reguł wspólnotowego porządku prawnego Nie istnieje status „trochę” członka! 5

Podstawowe zasady prawa wspólnotowego (2) Prawo wspólnotowe to autonomiczny porządek prawny, Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego Zasada prowspólnotowej wykładni prawa krajowego Zasada automatycznej niestosowalności prawa krajowego Obowiązki dla wszystkich organów administracji i sądów! 6

Ochrona środowiska w prawie wspólnotowym Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską Art. 6 Traktatu WE: wymagania ochrony środowiska powinny być zintegrowane z polityką i działaniami wspólnotowych na rzecz rozwoju zrównoważonego. Art. 174 TraktatuWE: polityka Wspólnoty dotycząca środowiska powinna przyczyniać się do zachowania, ochrony i poprawy jakości środowiska, ochrony zdrowia ludzkiego i racjonalnego stosowania zasobów naturalnych 2. Polityka Wspólnoty w dziedzinie środowiska naturalnego stawia sobie za cel wysoki poziom ochrony, z uwzględnieniem różnorodności sytuacji w różnych regionach Wspólnoty. Opiera się na zasadzie ostrożności oraz na zasadach działania zapobiegawczego, naprawiania szkody w pierwszym rzędzie u źródła i na zasadzie „zanieczyszczający płaci”. 7

Rola procedury OOŚ Co to jest OOŚ? Po nam w ogóle procedura OOŚ? Czy OOŚ stanowi barierę inwestycyjną? O co chodzi głównym graczom? Inwestorowi Organowi Administracji Zainteresowanej społeczności Administracji od funduszy Komisji Europejskiej 8

Charakter procedury OOŚ Procedura przeprowadzenia oceny środowiskowej jest kompleksowym instrumentem polityki prewencyjnej, w ramach której rozważane są nie tylko stanowiska wszystkich zainteresowanych a nie tylko „fachowców”

Jedna z definicji Ocena oddziaływania na środowisko: jest to proces służący identyfikacji prawdopodobnych konsekwencji podjęcia określonej działalności dla środowiska oraz zdrowia i dobrobytu ludzi wraz z przedstawieniem tych informacji decydentom w formie i czasie umożliwiającym podjęcie właściwych decyzji

Czym jest OOŚ, a czym nie jest? JEST to: narzędzie wdrażania trwałego i zrównoważonego rozwoju „dobra” ocena aktywnie służy pogodzeniu interesów rozwoju gospodarczego i ochrony środowiska NIE JEST to: „czynność rytualna wykonywana przed złożeniem wniosku o zezwolenie na realizację przedsięwzięcia”, akademickie ćwiczenie, sprawdzenie zgodności z przepisami

Czemu ma służyć OOŚ? OOS uznano za narzędzie wdrażania trwałego i zrównoważonego rozwoju, dlatego że: tworzy metodyczne i proceduralne podstawy do uwzględniania zagadnień ochrony środowiska w procesie planowania rozwoju (podejmowania decyzji); pozwala na przewidzenie, a dzięki temu uniknięcie, zminimalizowanie, złagodzenie lub (w ostateczności) skompensowanie istotnych negatywnych oddziaływań na środowisko dzięki temu stwarza warunki do zachowania wartości (także społecznej i gospodarczej!) i produktywności ekosystemów i utrzymanie funkcji jakie pełnią promuje rozwój gospodarczy i innowacje dążące do minimalizowania oddziaływań (w tym zużycia surowców etc.) Te zadania najłatwiej, najszybciej i najtaniej zrealizować można uwzględniając je na jak najwcześniejszym etapie planowania przedsięwzięcia (PRZED rozpoczęciem formalnej procedury administracyjnej – postępowania w sprawie …)

O czym warto pamiętać? Warto zadbać, aby ocenie podlegała koncepcja rozwoju – Masterplan (SOOS?) informacje oczekiwane od raportu – do wykorzystania także na kolejnych etapach) kwalifikacja do wykonania oceny była jednym z elementów systemu zarządzania projektem przy określaniu zakresu projektu brać pod uwagę także inwestycje towarzyszące nie „dzielić” projektów – zawsze uwzględniać synergię i oddziaływania skumulowane (także innych projektów w regionie) Harmonogram działań w projekcie powinien uwzględniać prace przygotowawcze dotyczące ochrony środowiska (nie tylko procedurę administracyjną dotyczącą oceny) np. inwentaryzacja przyrodnicza wymaga badań terenowych w określonym sezonie fenologicznym („następna wiosna jest w następnym roku”…)

O czym warto pamiętać? Specyfikacja warunków zamówienia powinna uwzględniać oczekiwania oraz informacje, które mogą być wykorzystane w procesie przygotowania projektu (nie ograniczając się do wymogów formalnych) – „wewnętrzne określanie zakresu” Do kontroli jakości raportu i procedury trzeba być przygotowanym (znać wymagania formalne i sprecyzować własne oczekiwania) Polskie przepisy się dynamicznie zmieniają – potrzeba ciągłej „czujności” (starsze projekty miały inne uwarunkowania niż „współczesne”)

Informowanie i konsultowanie Przepisy nie wymagają dodatkowych konsultacji prowadzonych przez inwestora – ale nic nie stoi im na przeszkodzie Informacja powinna być „dopasowana do odbiorcy” (wczesne zidentyfikowanie potencjalnych odbiorców) – zawsze rzetelna „Reguły gry” jasne od początku i przestrzegane (np. przewidywane i aktualizowane terminy udostępniania dokumentów, sposoby zgłaszania uwag, reakcja na uwagi, informacja o sposobie ich uwzględniania) Aktywna rola – w tym listy mailingowe, fora dyskusyjne, dni otwarte, wystawy (szczególnie w obiektach rozbudowywanych) Wykorzystanie „darmowego” źródła informacji i kontroli jakości

„dobry raport” Informacje: prawdziwe rzetelne na temat obiektywne zrozumiałe CELEM jest przedstawienie informacji do podjęcia decyzji, w procesie (postępowaniu) otwartym na udział społeczeństwa STRESZCZENIE – zwięzłe, „samodzielne” i zgodne z raportem

Raport a projekt budowlany Raport (najczęściej) wykonuje zewnętrzny konsultant Postępowanie przeprowadza organ administracji Inwestor (Beneficjent) pozostaje „właścicielem” projektu oraz jest odpowiedzialny za jego wdrożenie, zgodnie z uzyskanymi decyzjami warto znać procedury zgodność raportu z projektem „wykonalność decyzji” konkretne wymogi (np. mierzyć: co, gdzie, kiedy, jak i jakie działania podejmować w zależności od wyniku)

Wniosek o dofinansowanie Wniosek to „wizytówka” projektu sposób przygotowania wniosku (w tym użyte sformułowania) ma istotny wpływ na „odbiór” projektu warto „wczuć się” w sprawdzającego: odpowiadać na pytania jasno oznaczać załączniki i jednoznacznie do nich odsyłać upewnić się, Ŝe są wszystkie wymagane elementy wyraźnie wskazać gdzie i jakie dodatkowe informacje przedstawiono zachować spójność CAŁEGO wniosku rozsądna objętość („zwięźle, a treściwie”) nie ma „odrębnych” wymogów dla projektów ubiegających się o dofinansowanie – zawsze warto projekt przygotować starannie (od początku procesu)

Przedsięwzięcie / Projekt OOŚ jako proces Przedsięwzięcie / Projekt Przygotowanie Dokumentacji OOŚ Postępowanie administracyjne Aplikowanie o fundusze Uwzględnij niezbędne ramy czasowe! Umiejętność zarządzania ryzykiem narzędziem pomagającym osiągnąć sukces!