Wymogi środowiskowe w polityce spójności UE

Wprowadzenie Polska otrzyma w ramach polityki spójności ok. 68 miliardów na lata Skala środków jest dużą szansą ale i wyzwaniem

01 Rozporządzenie Rady WE 1083/2006 Cele - pkt 22 Preambuły Działalność funduszy oraz operacje, które pomagają one sfinansować, powinny być spójne z innymi politykami Wspólnoty oraz przestrzegać prawodawstwa Wspólnoty. Zasada spójności - Art. 9 – ust. 2 Komisja i państwa członkowskie zapewniają zachowanie spójności pomocy funduszy z działaniami, politykami i priorytetami Wspólnoty oraz jej komplementarności z innymi wspólnotowymi instrumentami finansowymi. – ust. 5 Operacje finansowanie z funduszy są zgodne z postanowieniami Traktatu i aktów przyjętych na jego podstawie, Kształtowanie wskaźników wkładu funduszy - art. 52 lit. c Wkład funduszy może być kształtowany w świetle ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego poprzez stosowanie zasady ostrożności, zasady działania zapobiegawczego oraz zasady zanieczyszczający płaci. Implementacja celów środowiskowych Układ i cele priorytetowe Programów Operacyjnych Obowiązki związane z przestrzeganiem procedur OOŚ (dyrektywa EIA i dyrektywy Natura 2000) – Aspekt pozytywny – obowiązek beneficjentów i organów administracji do przygotowania projektu i wydania decyzji zgodnie z podstawowymi wymogami prawa ochrony środowiska – Aspekt negatywny – obowiązek dla właściwych Instytucji Zarządzających do odmowy przyznania dofinansowania dla projektów, które nie spełniają podstawowych wymogów wspólnotowego i krajowego prawa w zakresie OOŚ.

Fundusze strukturalne i środowisko Rozporządzenie 1083/2006 (2) KE wymaga dokumentacji OOŚ dla dużych projektów Obowiązkowa strategiczna ocena oddziaływania na środowisko programów operacyjnych

Zgodność z prawem wspólnotowym - zagrożenie wydatkowania środków 2004 – 2006 (1) Toczące się postępowania w sprawie naruszenia prawa wspólnotowego były główną przeszkodą: – Dyrektywa EIA – nieprawidłowa transpozycja do prawa polskiego – Dyrektywa Siedliskowa – nieprawidłowa transpozycja dyrektywy i niewystarczające wyznaczenie obszarów Natura 2000 – Blokowanie środków i warunkowe płatności dla projektów Funduszu Spójności przez KE

Zgodność z prawem wspólnotowym ( 2 ) Natura 2000 – warunek dot. finansowania Z powodu niewystarczającego wyznaczenia obszarów Natura 2000 przez Polskę, KE zgodziła się zatwierdzić Programy Operacyjne na lata pod warunkiem: Współfinansowanie projektów, które mogą negatywnie oddziaływać na potencjalne obszary Natura 2000 (tj. obszary, które wg KE powinny były zostać wyznaczone przez Polskę do ) nie będzie dopuszczalne. Warunek dotyczy wszystkich potencjalnych obszarów Natura 2000, które powinny były zostać wyznaczone przed akcesją do UE, tj , i które są objęte procedurą w sprawie niezgodności z dyrektywą siedliskową

Zgodność z prawem wspólnotowym ( 3 ) Odpowiedzialność za zapewnienie zgodności Instytucje Zarządzające są odpowiedzialne za wdrożenie tego warunku np. przez wprowadzanie odpowiednich kryteriów wyboru, listy sprawdzające, wytyczne dla beneficjentów itp. Rola MRR - Kryterium zgodności z Wytycznymi MRR w zakresie OOŚ!

Ochrona środowiska a kwalifikowalność wydatków procedura OOŚ przeprowadzona niezgodnie z prawem oznacza niekwalifkowalność w całości lub w części wydatków na daną inwestycję dokumentacja dot. OOŚ podlega kontroli krajowych instytucji (IZ, IP) oraz KE

Gramy w jednej drużynie Rola Beneficjentów Przygotowanie projektu zgodnie ze standardami procedury OOŚ Dbanie o jakość ekspertyz środowiskowych zlecanych firmom zewnętrznym! – początek problemów! Rola organów administracji Konstruowanie uzasadnień do postanowień i decyzji OOŚ w sposób zindywidualizowany i wyczerpujący Nieprzejrzysta dokumentacja stanowi zagrożenie dla wykorzystania środków przez Beneficjenta! Rola Instytucji Zarządzających Podejście merytoryczne (środowiskowe) i formalistyczne (proceduralne) Weryfikując wnioski o dofinansowanie właściwa instytucja musi sprawdzić czy prawidłowo i rzetelnie przeprowadzono postępowanie w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (w tym na obszary Natura 2000) tj. czy dochowano wymogów proceduralnych, a nie czy rozstrzygnięcie było słuszne! Rola Komisji Europejskiej Komisja Europejska weryfikując bądź kontrolując projekt opiera się przede wszystkim na zgodności z dyrektywami!!!

5 czerwca 2009 r.Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Formularz wniosku o dofinansowanie F Czy wydano już zezwolenie na realizację tego projektu? TAKNIE Beneficjent posiada: pozwolenie na budowę (ostatnie z planowanych pozwoleń) Także zgłoszenia robót budowlanych Beneficjent nie uzyskał jeszcze pozwolenia na budowę (ostatniego z planowanych pozwoleń)

Przebieg procedury OOŚ Scenariusz IIIIII Typ przedsięwzięcia Przedsięwzięcie z I grupy Przedsięwzięcia z II grupy (przeprowadzenie oceny było konieczne) Przedsięwzięcia z II grupy (przeprowadzenie oceny nie było konieczne) Minimum dokumentacji OOŚ Decyzja (-e) o środowiskowych uwarunkowaniach na cały zakres rzeczowy projektu (dla przedsięwzięć sprzed r. komplet decyzji lokalizacyjnych i pozwoleń na budowę) Ponowna ocena Organ wł. do DŚU nakazał przeprowadzić ponowną OOŚ Organ wł. do DŚU nie nakazywał przeprowadzić ponownej OOŚ – może zdarzyć się ona na wniosek inwestora lub organu budowlanego Brak ponownej oceny Umowa o dofinansowanie Wprowadzenie klauzul warunkujących płatności od poprawnej ponownej OOŚ Wprowadzenie klauzul warunkujących płatności od ewentualnej poprawnej ponownej OOŚ Wymogi środowiskowe są spełnione – nie ma potrzeby stosowania klauzul warunkowych Zawieranie umów o dofinansowanie a OOŚ

Nieuzasadnione wymogi stawiane beneficjentom W ostatnim okresie do MRR napływają liczne sygnały, że w stosunku do potencjalnych beneficjentów stawiane są przez instytucje właściwe do oceny wniosków o dofinansowanie projektów nieuzasadnione wymogi środowiskowe w związku z ubieganiem się o dotacje ze środków UE. Powoduje to dodatkowe obciążenie administracyjne po stronie beneficjentów oraz organów wydających decyzje środowiskowe oraz spowalnia proces absorpcji środków UE! Np. wymaganie decyzji środowiskowych, wymaganie raportu OOŚ dla projektu w sytuacji kiedy właściwe organy uznały, że nie są one wymagane

Wady istotne i nieistotne KE podkreśla, że nadinterpretacja przepisów dyrektywy EIA może prowadzić do wypaczenia sensu procedury OOŚ, gdyż jej głównym celem jest zapewnienie, aby projekty, które mogą mieć znaczący wpływ na środowisko z powodu, między innymi, ich charakteru, rozmiarów lub lokalizacji podlegały ocenie w odniesieniu do ich skutków. Dlatego projekty, które nie mają znaczącego wpływu na środowisko i które nie podlegają zakresowi dyrektywy, nie powinny podlegać procedurze oceny oddziaływania na środowisko w znaczeniu dyrektywy. Rozróżnienie wad istotnych (w praktyce nieliczne) od nieistotnych, które mogą być wyjaśnione lub uzupełnione Zakres kompetencji IZ w ramach kontroli – zasada pewności prawnej i trwałości decyzji administracyjnych – nie należy kwestionować ważności!

Wytyczne MRR do OOŚ (1) narzędzie dla beneficjentów oraz organów zaangażowanych w OOŚ wymogi w zakresie dokumentacji OOŚ dla projektów wzór formularza dot. OOŚ wraz z instrukcją jego wypełniania (formularz dla dużych projektów w rozumieniu art.39 rozporządzenia ogólnego – pkt F załącznika XXI do rozporządzenia1828/2006)

Wytyczne MRR do OOŚ (2) Zawierają m.in. rozdział Dokumentowanie postępowania OOŚ na potrzeby wniosku o dofinansowanie oraz załączniki: formularz do wniosku o dofinansowanie w zakresie OOŚ zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 instrukcja wypełniania formularza

Wytyczne MRR do OOŚ (2) Zawierają m.in. rozdział Dokumentowanie postępowania OOŚ na potrzeby wniosku o dofinansowanie oraz załączniki: formularz do wniosku o dofinansowanie w zakresie OOŚ zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 instrukcja wypełniania formularza

Zagrożenia wynikające z nieprawidłowego przeprowadzenia postępowania OOŚ zaskarżenia decyzji przez strony postępowania i opóźnienia przygotowania projektu, niedoszacowania kosztów, które beneficjent będzie musiał ponieść w związku z wdrażaniem rozwiązań minimalizujących lub kompensujących oddziaływanie projektu na środowisko, odrzuceniem przez Komisję Europejską (KE) wniosku o dofinansowanie dla dużego projektu w rozumieniu art. 39 rozporządzenia nr 1083/2006, odmową przyznania dofinansowania przez właściwą instytucję albo wstrzymaniem finansowania projektu i obowiązkiem zwrotu środków.

Podstawowe błędy inwestorów (beneficjentów) niespójna logicznie dokumentacja brak pełnych badań terenowych bądź opieranie się na nierzetelnych lub nieaktualnych danych naukowych nieuwzględnienie łącznego oddziaływania przedsięwzięć powiązanych technologicznie brak oceny oddziaływania na obszary Natura 2000

Podstawowe błędy inwestorów (beneficjentów) (2) brak albo niewłaściwie przeprowadzone konsultacje społeczne brak rozważenia alternatyw bądź pominięcie niektórych z dostępnych wariantów nieuwzględnienie uzyskanych wyników oceny brak albo nieadekwatne działania minimalizujące lub kompensujące

Dotychczasowe doświadczenia – wskazówki dot. jakości OOŚ należy czytać przepisy prawa polskiego przez pryzmat dyrektyw i orzecznictwa ETS; praktyka decyzyjna polskich organów często odbiega od wymogów formalnych- niewystarczające uzasadnienia! ścisły kontakt ze służbami organu w celu kontroli czy wszystkie informacje zostaną uwzględnione.