Wsparcie szkół skoncentrowanych na skutecznym uczeniu się uczniów Jacek Strzemieczny Centrum Edukacji Obywatelskiej Warszawa, 26 – 27 stycznia 2012 r.

1 2 3 4 Dlaczego rozwój szkoły? Agenda prezentacji 1 Dlaczego rozwój szkoły? W szkole, uczenie się uczniów jest najważniejsze 2 Szkoła jako organizacja ucząca się 3 Co to znaczy uczyć się? 4

DLACZEGO ROZWÓJ SZKOŁY?

Raport McKinsey „Jak najlepiej rozwijające się systemy szkolne stają się jeszcze lepsze” McKinsey & Compatny 2010 „Mając fundamenty na swoim miejscu, w następnym etapie swojej podróży system skupia się na profesjonalizacji swoich pedagogów.” „W miarę doskonalenia się systemu, lokomotywa doskonalenia się zwraca się na praktykę nauczania. A to z natury ma mniej wspólnego z centralą i głównie zależy od samych nauczycieli i szkół; chodzi o przemianę szkoły w organizację uczącą się.”

Kluczowe pytanie Po co prowadzimy szkoły? Czy po to, by: uczniowie z sukcesem zdawali kolejne egzaminy? nadzór, rodzice, samorząd pozytywnie ocenili szkołę? nauczyciele nauczali uczniów zgodnie z programem nauczania? uczniowie zdobywali w szkole wartościową wiedzę i umiejętności (skutecznie się uczyli)?

Kluczowe pytanie Po co prowadzimy szkoły? Czy po to, by: uczniowie z sukcesem zdawali kolejne egzaminy? nadzór, rodzice, samorząd pozytywnie ocenili szkołę? nauczyciele nauczali uczniów zgodnie z programem nauczania? uczniowie zdobywali w szkole wartościową wiedzę i umiejętności (skutecznie się uczyli)?

Cele kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym*: Przyswojenie przez uczniów określonego zasobu wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyk. 1 Zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów. 2 Kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie. 3 * obowiązująca podstawa programowa

Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia należą*: Umiejętności kluczowe w podstawie programowej Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia należą*: czytanie – umiejętność rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwarzania tekstów, w tym tekstów kultury, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; myślenie matematyczne – umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych, zarówno w mowie, jak i w piśmie; * obowiązująca podstawa programowa

Umiejętności kluczowe w podstawie (cd.) myślenie naukowe – umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym; umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno- -komunikacyjnymi; umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; umiejętność pracy zespołowej.

wiedzę, umiejętności i postawy. Cel dla systemu edukacji Szkoły publiczne są po to, aby pomóc wszystkim młodym ludziom zdobyć wartościowe: wiedzę, umiejętności i postawy. czyli: Szkoły są po to, aby młodzi ludzie skutecznie się w nich uczyli.

Wyzwanie dla systemu edukacji Podstawowe WYZWANIE współczesnej edukacji i zadanie dla systemu rozwoju szkół: Jak w publicznej oświacie służącej wszystkim młodym ludziom realizować ambitne cele programowe?

SZKOŁA JEST ORGANIZACJĄ

Dwie wizje szkoły Szkołę tworzą indywidualni nauczyciele samotnie nauczający i wychowujący uczniów. Szkołę tworzy zespół nauczycieli wspólnie nauczający i wychowujący uczniów .

Efekty działalności szkoły. Wymagania wobec szkół (rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego) Efekty działalności szkoły. Procesy w szkole – doskonalenie procesów edukacyjnych. Funkcjonowanie szkoły w środowisku lokalnym. Zarządzanie szkołą.

Wymagania wobec szkół (rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego) Szkoła „doskonali efekty swojej pracy”, „działa zgodnie z wybraną przez siebie koncepcją pracy”, zorganizowane procesy edukacyjne są „efektem współdziałania nauczycieli”, „funkcjonuje współpraca w zespołach”. Prowadzona jest ewaluacja wewnętrzna. Celem nie jest doskonalenie pracy indywidualnych nauczycieli, lecz organizacyjny rozwój szkoły.

Raport McKinsey Raport McKinsey „Jak najlepiej rozwijające się systemy szkolne stają się jeszcze lepsze?” Polska oświata, by mogła się dalej rozwijać, powinna wykorzystywać „doskonalenie wewnątrzszkolne polegające na coachingu nauczycieli w zakresie metod nauczania, a szkoły powinny opierać się na autonomii i samoocenie. Znajduje się na takim etapie rozwoju, w którym interwencja systemowa polega na powstawaniu w szkole małych zespołów współpracujących ze sobą nauczycieli (Teacher Learning Communities) oraz większym skoncentrowaniu nauczycieli i dyrekcji szkoły na metodach nauczania”.

Uczenie się uczniów jest najważniejszym procesem w szkole. Najważniejszy szkolny proces Uczenie się uczniów jest najważniejszym procesem w szkole. Nauczanie – stwarzanie jak najlepszych warunków do uczenia się. Szkoła ma stwarzać nauczycielom warunki do jak najlepszego nauczania.

Studia nie przygotowały nas, jak być nauczycielami. Wstępne przygotowanie nauczycieli dobre przygotowanie przedmiotowe na ogół słabe przygotowanie w zakresie przedmiotowej metodyki nauczania praktycznie żadne przygotowanie w zakresie wiedzy, jak ludzie się uczą praktycznie żadne przygotowanie z organizacji nauczania w klasie praktycznie żadne przygotowanie do szkolnej współpracy nauczycieli Studia nie przygotowały nas, jak być nauczycielami.

Dlaczego ta definicja szkoły jest tak ważna? Szkoła – czyli? Szkoła to zespół nauczycieli wspólnie prowadzących proces nauczania i wychowania. Dlaczego ta definicja szkoły jest tak ważna? Nieadekwatne wstępne przygotowanie nauczycieli Ambitne cele programowe Zadanie, jakim jest nauczanie wszystkich uczniów Szkoła stanowi całość

CO TO ZNACZY UCZYĆ SIĘ?

Nalewanie wiedzy do głów uczniów W polskiej oświacie ciągle dominuje model nauczania, który opisuje metafora „nalewania wiedzy do głów uczniów?”

Wykorzystanie nauki o uczeniu się W ostatnim 20-leciu nastąpił rozwój nauki o uczeniu się (Learning Science, Cognitive Science), wykorzystującej dokonania: psychologii rozwojowej, psychologii poznawczej, neurologii, antropologii, lingwistyki. Z nauk tych wiemy, że sukces wszystkich uczniów w szkole jest możliwy. Sukces ten zależy od stosowania wiedzy o uczeniu się w projektowaniu systemu edukacyjnego, zarządzaniu pracą szkoły i w pracy każdego nauczyciela.

Wiedza buduje się w mózgu ucznia? Uczący się jest podmiotem procesu uczenia się. To nie nauczyciel „umieszcza” wiedzę w głowie ucznia. Im lepiej rozumiemy, jak uczeń się uczy, tym lepiej wiemy, jak tworzyć efektywne sytuacje edukacyjne.

Wnioski z nauk poznawczych Powiązania. Uczenie się polega na znajdowaniu powiązań między nową wiedzą i nowymi umiejętnościami a doświadczeniami, wiedzą i umiejętnościami już posiadanymi. Powstaje w ten sposób „model świata” – modele zjawisk, relacji i doświadczeń – o uporządkowanej, hierarchicznej strukturze. Uczenie się to rozbudowywanie w mózgu ucznia „modelu świata”, uzupełnianie w nim braków, korygowanie błędnych koncepcji, znajdowanie nowych powiązań.

Rozumienie Nowe doświadczenia oraz fakty przyswojone w trakcie uczenia się muszą zostać przetworzone przez mózg, czyli połączone z doświadczeniami, informacjami i wiedzą już posiadanymi. Rozumienie to znajdowanie powiązań między nowymi doświadczeniami i informacjami a doświadczeniami i strukturami wiedzy już „uwewnętrznionymi”. Rozumienie jest głębsze, gdy powiązań jest więcej i dotyczą one ważnych doświadczeń i centralnych koncepcji.

Uczymy się społecznie Proces uczenia się zachodzi w interakcji z innymi ludźmi. Uczymy się porozumiewając, słuchając innych i mówiąc do nich. Uczenie się wymaga obserwowania innych, interakcji, dyskusji, współpracy. Nieefektywny model: nauczyciel wykłada, uczeń zapamiętuje, nauczyciel sprawdza.

Indywidualizacja nauczania Konieczność indywidualizacji nauczania wynika z indywidualności procesu uczenia się. Każdy uczeń posiada indywidualne unikalne struktury poznawcze. Każdy uczeń wie i potrafi co innego. 30% - 60% różnic w skuteczności uczenia się, wynika z różnic w wiedzy wcześniej już przez ucznia Tu by się przy omawianiu podała jakiś przykład, aby trafiło! Może np.: Osoba wychowywana w gospodarstwie zupełnie inaczej odbiera biologię niż osoba, która nie widziała jak rośnie rzodkiewka Inny stosunek do uczenia się czegoś, gdy widać zastosowanie w praktyce lub potrzebę nauczenia się Matematyka: Osoba słysząca w domu, że matematyki nie można się nauczyć, gorzej się jej uczy Dlatego trudno przewidzieć, jak nowa wiedza zostanie „przyswojona”, czyli jak będzie przebiegał proces uczenia się i jakie będą jego efekty.

Ocenianie kształtujące pomaga indywidualizować proces uczenia się. Jak przebiega proces uczenia się? Ocenianie kształtujące polega na pozyskiwaniu przez nauczyciela w trakcie nauczania informacji, które pozwolą rozpoznać, jak przebiega proces uczenia się uczniów, aby: modyfikować dalsze nauczanie, dawać uczniom informację zwrotną pomagającą im się uczyć. 30% - 60% różnic w skuteczności uczenia się, wynika z różnic w wiedzy wcześniej już przez ucznia Tu by się przy omawianiu podała jakiś przykład, aby trafiło! Może np.: Osoba wychowywana w gospodarstwie zupełnie inaczej odbiera biologię niż osoba, która nie widziała jak rośnie rzodkiewka Inny stosunek do uczenia się czegoś, gdy widać zastosowanie w praktyce lub potrzebę nauczenia się Matematyka: Osoba słysząca w domu, że matematyki nie można się nauczyć, gorzej się jej uczy Ocenianie kształtujące pomaga indywidualizować proces uczenia się.

Indywidualizacja nauczania Ocenianie kształtujące kieruje uwagę na uczenie się uczniów. W szkole powinno nastąpić przesunięcie uwagi z działań nauczyciela na to, czy i jak każdy uczeń się uczy. 30% - 60% różnic w skuteczności uczenia się, wynika z różnic w wiedzy wcześniej już przez ucznia Tu by się przy omawianiu podała jakiś przykład, aby trafiło! Może np.: Osoba wychowywana w gospodarstwie zupełnie inaczej odbiera biologię niż osoba, która nie widziała jak rośnie rzodkiewka Inny stosunek do uczenia się czegoś, gdy widać zastosowanie w praktyce lub potrzebę nauczenia się Matematyka: Osoba słysząca w domu, że matematyki nie można się nauczyć, gorzej się jej uczy

Ocenianie kształtujące jest łączącym nauczanie z uczeniem się. Nauczanie i uczenie się UCZENIE SIĘ NAUCZANIE Ocenianie kształtujące jest MOSTEM łączącym nauczanie z uczeniem się. 30% - 60% różnic w skuteczności uczenia się, wynika z różnic w wiedzy wcześniej już przez ucznia Tu by się przy omawianiu podała jakiś przykład, aby trafiło! Może np.: Osoba wychowywana w gospodarstwie zupełnie inaczej odbiera biologię niż osoba, która nie widziała jak rośnie rzodkiewka Inny stosunek do uczenia się czegoś, gdy widać zastosowanie w praktyce lub potrzebę nauczenia się Matematyka: Osoba słysząca w domu, że matematyki nie można się nauczyć, gorzej się jej uczy

Wspólne uczenie się nauczycieli Samotny nauczyciel zasklepia się w z trudem wypracowanych strategiach prowadzenia lekcji i nauczania. Konieczność wspólnego zbierania doświadczeń, analizowania ich i znajdowania efektywnych metod postępowania. Sprofesjonalizowanie pracy i zawodu nauczyciela wymaga mądrego wsparcia ze strony systemu rozwoju szkoły. 30% - 60% różnic w skuteczności uczenia się, wynika z różnic w wiedzy wcześniej już przez ucznia Tu by się przy omawianiu podała jakiś przykład, aby trafiło! Może np.: Osoba wychowywana w gospodarstwie zupełnie inaczej odbiera biologię niż osoba, która nie widziała jak rośnie rzodkiewka Inny stosunek do uczenia się czegoś, gdy widać zastosowanie w praktyce lub potrzebę nauczenia się Matematyka: Osoba słysząca w domu, że matematyki nie można się nauczyć, gorzej się jej uczy

Dziękuję za uwagę!