Rozwój kapitału ludzkiego - spotkanie eksperckie - Waldemar Sługocki Podsekretarz Stanu Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa, 1 marca 2011

Cel spotkań eksperckich Przedyskutowanie najważniejszych kwestii problemowych w poszczególnych obszarach rozwoju kraju do 2020 roku w kontekście aktualizacji Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2

Istota polityki rozwoju Art. 2 znowelizowanej ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju skala ogólnopolska Zespół wzajemnie powiązanych działań trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju skala regionalna skala lokalna spójności społeczno-gospodarczej, regionalnej i przestrzennej konkurencyjności i tworzenia nowych miejsc pracy podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia:

ŚSRK w systemie dokumentów strategicznych Długookresowa strategia rozwoju kraju (2030) Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 Średniookresowa strategia rozwoju kraju (2020) Strategia rozwoju transportu Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki Strategia bezpieczeństwa narodowego RP Strategia zrównoważonego rozwoju wsi i rolnictwa Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko Strategia rozwoju kapitału ludzkiego Strategia rozwoju kapitału społecznego Sprawne państwo Krajowa strategia rozwoju regionalnego 4

Rola ŚSRK (ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju) ŚSRK - dokument określający podstawowe uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju kraju w wymiarze społecznym, gospodarczym, regionalnym i przestrzennym, obejmujący okres 4-10 lat, realizowany przez strategie rozwoju oraz przy pomocy programów, z uwzględnieniem okresu programowania UE, aktualizowany co 4 lata ŚSRK wyznacza obszary problemowe o znaczeniu krajowym i ponadregionalnym wymagające interwencji państwa ŚSRK ustala strategiczne zadania państwa i zasady uwzględniania ich w programach Wszystkie strategie (bez DSRK) i programy rządowe podlegają ocenie zgodności ze ŚSRK 5

Nowelizacja ustawy o finansach publicznych (z dnia 27 sierpnia 2009 r wprowadzenie wieloletniego planowania finansowego (WPFP) WPFP – wydatki budżetu państwa na realizację działań rozwojowych kraju będą ujęte według priorytetów i głównych kierunków interwencji wskazanych w średniookresowej strategii rozwoju kraju, na każdy rok realizacji średniookresowej strategii rozwoju kraju, inwestycje budowlane państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje powyżej 300 mln zł. – wymagają opinii ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego o zgodności planowanych inwestycji z odpowiednimi strategiami rozwoju (w tym ŚSRK).

Ustawa o samorządzie województwa (z dnia 5 czerwca 1998 r. z późn. zm Art. 11 ust. 1d Strategia rozwoju województwa uwzględnia cele średniookresowej strategii rozwoju kraju, krajowej strategii rozwoju regionalnego, a także odpowiednich strategii ponadregionalnych oraz jest spójna z planem zagospodarowania przestrzennego województwa. Art. 11 ust. 1b W strategii rozwoju województwa wydziela się okres nie wykraczający poza okres objęty aktualnie obowiązującą średniookresową strategią rozwoju kraju. 7

KPZK 2030 – budowa warunków dla konkurencyjności Cel strategiczny KPZK 2030 Efektywne wykorzystanie przestrzeni kraju i jej terytorialnie zróżnicowanych potencjałów rozwojowych dla osiągania ogólnych celów rozwojowych – konkurencyjności, zatrudnienia, sprawności funkcjonowania państwa oraz spójności w wymiarze społecznym, gospodarczym i terytorialnym w horyzoncie długookresowym Osiąganie tego celu musi odbywać się z zachowaniem spójności przyrodniczo-kulturowej służącej realizacji konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju.

Rozwój kapitału ludzkiego w KSRR Cel 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów rozwijanie wysokokwalifikowanych zasobów pracy zdolnych do skutecznego absorbowania innowacji podnoszenie jakości i efektywności kształcenia w wiodących ośrodkach akademickich działania na rzecz szkolnictwa zawodowego i rozwoju kształcenia dorosłych działania służące wydłużaniu aktywności zawodowej i zwiększaniu mobilności zawodowej inwestycje w bazę dydaktyczną i w zaplecze socjalne szkół wsparcie programów doradztwa zawodowego Cel 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych wzmocnienie spójności w układzie krajowym (wzmacnianie istniejącej sieci miast i wspomaganie urbanizacji, rozwój zasobów ludzkich i kapitału społecznego, rozwój przedsiębiorczości oraz tworzenie infrastrukturalnych i instytucjonalnych warunków do zwiększania poziomu inwestycji i wzrostu wydajności pracy) wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe Funkcja KSRR w odniesieniu do pozostałych ośmiu strategii rozwoju, które będą realizować średnio i długookresową strategię rozwoju kraju, polega na wskazaniu celów polityki rozwoju w układzie przestrzennym. Odzwierciedlenie ukierunkowanych terytorialnie celów i interwencji polityki rozwoju określonej w KSRR w pozostałych strategiach będzie podlegało analizie zgodności. 9 9

Obszary koncentracji działań na rzecz wyrównywania dostępu do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe Mapa wskazuje powiaty, dla których występuje co najmniej 6 z 9 niekorzystnych zjawisk: odsetek dzieci w wieku lat 3-5 objętych wychowaniem przedszkolnym (przedszkola, punkty i zespoły przedszkolne) poniżej 50%; średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego w części matematyczno-przyrodniczej w 2008 r. co najmniej 15% niższe od średniej krajowej; liczba uczniów szkół podstawowych i gimnazjów przypadająca na 1 komputer z dostępem szerokopasmowym w 2008 r. co najmniej 20% większa od średniej krajowej; odsetek ludności korzystającej z kanalizacji w 2008 r. poniżej 50%; udział odpadów poddanych odzyskowi w ilości odpadów wytworzonych w ciągu roku (2008) poniżej 50%; liczba lekarzy na 10000 mieszkańców w 2008 r. co najmniej 50% mniejsza od średniej krajowej; liczba osób przypadających na 1 zakład opieki ambulatoryjnej w 2008 r. co najmniej 40% większa od średniej krajowej; zgony niemowląt na 1000 urodzeń żywych powyżej średniej krajowej w 2006 r.; średnia liczba uczestników imprez w domach i ośrodkach kultury, klubach i świetlicach w latach 2003- 2007 na 1000 mieszkańców poniżej średniej krajowej, frekwencja w wyborach samorządowych w 2006 r. niższa niż 45%. Dokładny obszar strategicznej interwencji zależny będzie od nasilenia poszczególnych problemów. Powinien on być określany na jak najniższym poziomie (regionu lub subregionu). Dostęp do podstawowych dóbr i usług publicznych determinujących możliwości rozwojowe obszarów i mieszkańców oraz jakość tych usług są znacznie zróżnicowane w skali kraju. Obszary (na poziomie powiatów) o najgorszych wskaźnikach dostępu do usług publicznych i ich jakości w skali kraju mają układ mozaikowy – znajdują się w wielu województwach, przeważnie na obszarach oddalonych od centrów rozwoju. Największa koncentracja tych obszarów występuje na niektórych obszarach wiejskich i słabo zurbanizowanych, położonych we wschodniej, centralnej i północno-zachodniej części kraju. W niektórych przypadkach kumulacja najgorszych wskaźników dostępu do usług występuje w powiatach sąsiadujących z miastami subregionalnymi. Gorszy dostęp mieszkańców tych obszarów do podstawowych usług publicznych takich jak edukacja, w tym także wychowanie przedszkolne, opieka medyczna, transport zbiorowy, usługi komunalne, usługi w zakresie kultury powoduje ograniczenie perspektyw rozwojowych tych obszarów i jest sygnałem niskiej ich atrakcyjności inwestycyjnej, trudności gospodarczych oraz słabości podstawowej sieci miejskiej (miast powiatowych i lokalnych), co ogranicza możliwości restrukturyzacyjne także przyległych obszarów wiejskich. Brak atrakcyjnych miejsc pracy i możliwości podwyższenia kwalifikacji, co mogłoby zwiększyć mobilność przestrzenną mieszkańców wpływa na niskie dochody, niski poziom życia oraz nasilanie procesów depopulacyjnych. Mieszkańcy wskazanych obszarów nie mają odpowiedniego dostępu do podstawowych usług publicznych gwarantujących uczestnictwo w procesach rozwojowych . Rozwój gospodarczy tych obszarów należy stymulować poprzez dostarczenie oraz podniesienie jakości podstawowych usług warunkujących uczestnictwo w procesach rozwojowych i modernizacyjnych w obszarze zdrowia, edukacji, komunikacji zbiorowej, usług komunalnych czy usług kulturowych. Polityka rozwoju zmierza do zapewnienia jednolitego standardu dostępu do usług o podstawowym znaczeniu na terenie całego kraju. W tym celu na poziomie krajowym zostaną wyznaczone standardy we wszystkich wskazanym powyżej obszarach tematycznych, w tym dostępie do usług medycznych. Źródło: Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego: 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie 10 10

Strategia Europa 2020 Priorytety: Projekty przewodnie: Rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji Rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną Projekty przewodnie: „Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia” „Unia innowacji” „Polityka przemysłowa w erze globalizacji” EUROPA 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu UE wyjdzie z kryzysu wzmocniona, jej gospodarka stanie się inteligentna i zrównoważona, będzie sprzyjać włączeniu społecznemu, charakteryzowała się wysokimi wskaźnikami zatrudnienia i wydajności oraz większą spójnością społeczną. Trzy wzajemnie ze sobą powiązane priorytety. Cele są ze sobą wzajemnie powiązane. Państwa członkowskie przełożą cele unijne na cele krajowe, aby każde państwo członkowskie mogło dopasować strategię Europa 2020 do swojej szczególnej sytuacji. Projekty przewodnie umożliwią realizację celów na poziomie krajowym, unijnym i międzynarodowym. „Młodzież w drodze” „Europa efektywnie korzystająca z zasobów” „Europejski program walki z ubóstwem” „Europejska agenda cyfrowa”

Europa 2020 – Cele krajowe (KPR) Cele Europa 2020 Cele krajowe 75% zatrudnienia osób 71% zatrudnienia osób w wieku 20-64 lata w wieku 20-64 lata ograniczenie liczby osób przedwcześnie kończących naukę szkolną do 10% oraz zwiększenie do co najmniej 40% liczby osób z młodego pokolenia posiadających wyższe wykształcenie zmniejszenie do 4,5% odsetka osób wcześnie porzucających naukę oraz zwiększenie do 45% odsetka osób z wykształceniem wyższym w wieku 30-34 lat zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem o 20 mln obniżenie o 1,5 do 2 mln liczby osób żyjących poniżej relatywnej granicy ubóstwa

Wyzwania demograficzne Na konieczność zmiany paradygmatu w polityce rozwoju wpływa długość życia i niska dzietność Polaków… Czynnikami, które wpływać będą negatywnie na rozwój kapitału ludzkiego w perspektywie średniookresowej, a którym aktywna polityka państwa powinna przeciwdziałać, są czynniki demograficzne. Do czynników mających największe znaczenie dla rozwoju kapitału ludzkiego w kontekście wyzwań demograficznych należą: niska dzietność, wysoki udział w populacji osób w wieku poprodukcyjnym, negatywne trendy migracyjne, niska aktywność zawodowa pokolenia seniorów. 13

Kwestie do dyskusji Konsekwencje trendów demograficznych Niski wskaźnik zatrudnienia Dostęp do usług publicznych i ich jakość Inkluzywny wzrost Bieda dzieci i młodzieży Deficyt mieszkaniowy Dyfuzja procesów rozwojowych

Dziękuję za uwagę Ministerstwo Rozwoju Regionalnego ul. Wspólna 2/4 www.mrr.gov.pl strategia@mrr.gov.pl