Potrzeba nowelizacji przepisów o O.W.U. mgr Michał Piotr Ziemiak Zakład Prawa Ubezpieczeniowego WPiA UMK w Toruniu Konferencja Fundacji Edukacji Ubezpieczeniowej przy Rzeczniku Ubezpieczonych – Warszawa, 04.04.2008 r.

Podstawowe problemy odnośnie O.W.U. Doręczanie O.W.U. Zmiana O.W.U w czasie trwania stosunku umownego PROBLEM: Uchylenie z dniem 10.08.2007 art. 812 § 1 KC „Dualizm” doręczania O.W.U. Niejasności co do doręczania przy zmianie O.W.U. w czasie trwania stosunku umownego Ogólne skomplikowanie przesłanek i mechanizmu zmiany O.W.U. Brak jednolitego mechanizmu zmiany O.W.U przy ubezpieczeniach na życie

DORĘCZANIE O.W.U. PROBLEM 1 PROBLEM 2 PROBLEM 3 Uchylenie art. 812 § 1 KC spowodowało eliminację zrozumiałego nakazu doręczania O.W.U. Art. 812 § 1 KC stanowił klarowną normę lex specialis względem art. 384 KC Art. 384 KC warunkuje wyłącznie skuteczność związania ubezpieczającego postanowieniami O.W.U. Art. 384 § 2 KC de facto wyłącza obowiązek doręczania O.W.U. w obrocie poza-konsumenckim Osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą nadano uprawnienia konsumenckie odnośnie klauzul abuzywnych (zob. art. 805 § 4 KC). Ubezpieczyciel nie musi natomiast doręczać im O.W.U. Czy w sytuacji gdy ubezpieczyciel dokonuje zmiany lub wydaje nowe O.W.U., a przy zawieraniu umowy nie był zobowiązany z mocy art. 384 § 2 KC do doręczenia O.W.U., istnieje obowiązek doręczenia nowego / zmienionego O.W.U.?

DORĘCZANIE O.W.U. – PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ LEGISLACYJNYCH Przywrócenie przepisu art. 812 § 1 KC Alternatywnie – wyłączenie zastosowania art. 384 § 2 KC do umowy ubezpieczenia Ewentualnie – powrót do przedwojennej koncepcji „nadruku” O.W.U. (lub jego części) na dokumencie ubezpieczenia np. na polisie (podobne rozwiązanie stosowane obecnie we Francji, zob. art. L 112-4 Kodeksu Ubezpieczeń) Ewentualnie – wyraźne określenie obowiązku każdorazowego doręczania zmienionego / nowego wzorca (nie tylko O.W.U.) przy zmianie wzorca

ZMIANA O.W.U. W CZASIE TRWANIA UMOWY PROBLEM 1 PROBLEM 2 PROBLEM 3 Mechanizm zmiany O.W.U. (przy ubezpieczeniach z I i II działu) oparty na „odpowiednim stosowaniu przepisów o wypowiedzeniu” Spór o zastosowanie do zmiany O.W.U art. 384¹ KC Budząca wątpliwości instytucja „ważnych powodów” (zob. art. 812 § 5 KC) Wykładnia art. 830 § 4 KC prowadzi do powstania luki bądź do absurdalnych wniosków Brak możliwości zmiany O.W.U. przy ubezpieczeniach na życie z powodu braku jednolitego trybu zmiany Praktyka „wygaszania” starych umów i zawierania nowych Problem relacji art. 830 § 4 KC do art. 13 ust. 2 ustawy o dział. ub. Przepisy z dwóch różnych aktów prawnych, przewidujące różne tryby dokonywania zmiany O.W.U. przy ubezpieczeniach na życie Brak możliwości synchronizacji w/w. przepisów Art. 13 ust. 2 ustawy o dział. ub.: „W zakresie ubezpieczeń, o których mowa w dziale I załącznika do ustawy, przed wyrażeniem przez strony zgody na zmianę warunków umowy lub zmianę prawa właściwego dla zawartej umowy ubezpieczenia zakład ubezpieczeń jest obowiązany przekazać pisemnie informacje w tym zakresie ubezpieczającemu wraz z określeniem wpływu tych zmian na wartość świadczeń przysługujących z tytułu zawartej umowy”.

TRYB ZMIANY O.W.U. PRZY UBEZPIECZENIACH NA ŻYCIE PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ LEGISLACYJNYCH PROPOZYCJA 1. Określenie w KC katalogu okoliczności, w których ubezpieczyciel mógłby zmieniać O.W.U., połączone z uchyleniem art. 13 ust. 2 ustawy o dział. ub. (spójność przepisów kodeksowych dot. zmiany OWU; stosowanie art. 384¹ KC do zmiany OWU przy ubezpieczeniach na życie; rozwiązanie korzystniejsze dla ubezpieczycieli) PROPOZYCJA 2. Uchylenie art. 830 § 4 art. połączone z transpozycją przepisu art. 13 ust. 2 ustawy o dział. ub. do KC oraz modyfikacją tej normy (zawsze konieczna zgoda ubezpieczającego; rozwiązanie korzystniejsze dla ubezpieczających) W obu przypadkach wyłączenie stosowania art. 12a pkt. 9 ustawy o dział. ub. do ubezpieczeń na życie

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! kontakt: mziemiak@doktorant.umk.pl