Konwergencja, konkurencyjność i współpraca Trzeci raport na temat spójności gospodarczej i społecznej luty 2004 r. Konwergencja, konkurencyjność i współpraca

Znaczenie raportów na temat spójności Grudzień 2004 PL Znaczenie raportów na temat spójności Co trzy lata Komisja dokonuje analizy stanu spójności i wpływu jej polityk (art. 159 Traktatu) Pierwszy raport (1996 r.) stanowił podstawę dla Agendy 2000 Drugi raport (2001 r.) zapoczątkował debatę na temat polityki spójności po rozszerzeniu UE Trzeci raport (luty 2004 r.) zawiera propozycję zreformowanej polityki spójności po 2007 r. Kontekst

Na raport składają się 4 części: Grudzień 2004 PL Na raport składają się 4 części: Analiza sytuacji i tendencji w regionach oraz czynniki wpływające na konkurencyjność Oddziaływanie polityk krajowych na sytuację w zakresie spójności Oddziaływanie polityk wspólnotowych Wpływ polityki spójności Struktura

Perspektywy finansowe 2007-2013 Grudzień 2004 PL Perspektywy finansowe 2007-2013 Promowanie dobrobytu Europy – wyzwania polityki i środki budżetowe rozszerzonej Unii w latach 2007-2013; utrzymanie obecnego poziomu wydatków (1,24% DNB Unii) Propozycja Komisji: zobowiązania 1,22% i płatności 1,14% Wyraźna zmiana perspektyw finansowych Cztery priorytety polityki Unii: • Zrównoważony rozwój – konkurencyjność, spójność (w odniesieniu do wzrostu i zatrudnienia) • Ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi • Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość • UE jako światowy partner Aspekty finansowe

Grudzień 2004 PL Przypomnienie: Budżet UE na lata 2000-2006 Pułapy odnoszące się do zobowiązań rocznych: 108,5 miliardów euro dla UE-25, z czego 37 miliardów euro przeznacza się na działania strukturalne, według cen z 2004 r. Perspektywy finansowe na lata 2007-2013 Pułapy odnoszące się do zobowiązań rocznych: 146,4 miliardów euro dla UE-27, z czego 48 miliardów euro przeznacza się na działania strukturalne, według cen z 2004 r. (wyłączając rozwój obszarów wiejskich)

Grudzień 2004 PL jako % DNB

Grudzień 2004 PL Polityka spójności Wydatki stanowią 34% budżetu UE (336 miliardów euro na okres 2007-2013, według cen z 2004 r.) Wydatki stanowią około 0,41% PKB Unii (uwzględniając rozwój obszarów wiejskich i rybołówstwo: 0,46%) Podział środków finansowych po połowie między obecne a nowe Państwa Członkowskie Ponad ¾ budżetu dla regionów i Państw Członkowskich opóźnionych w rozwoju Kontekst Proporcje wydatków

Kategorie wydatków w ramach Funduszy Strukturalnych Grudzień 2004 PL Kategorie wydatków w ramach Funduszy Strukturalnych Kontekst Na lata 2007-2013 + wzmocnienie potencjału administracyjnego

Część I Sytuacja i tendencje: niektóre wyniki Grudzień 2004 PL Obserwacje Znaczna konwergencja państw kohezyjnych Pozytywne tendencje we wszystkich regionach Celu 1 PKB, wzrost zatrudnienia i produktywności powyżej średniej unijnej Unowocześnienie struktur gospodarczych i metod zarządzania Lepsze zarządzanie na poziomie regionalnym Zwiększona współpraca regionalna na poziomie europejskim Część I Sytuacja i tendencje: niektóre wyniki

Wzrost PKB w państwach kohezyjnych Grudzień 2004 PL Wzrost PKB w państwach kohezyjnych Wzrost PKB na mieszkańca w Hiszpanii, Portugalii i Grecji w latach 1998-2002 w porównaniu do średniego wzrostu PKB w UE-15

Stopa bezrobocia w latach 1996-2001 Grudzień 2004 PL Stopa bezrobocia w latach 1996-2001 Stopa bezrobocia w UE-15, 1996 i 2002 (% siły roboczej) 1996 2002 UE-15 10,7 7,8 Część I Sytuacja i tendencje Państwa kohezyjne 17,0 9,6 Grecja 9,7 10,0 Hiszpania 22,3 11,4 Irlandia 11,9 4,3 Portugalia 7,4 5,1 Pozostałe Państwa Członkowskie 9,5 7,5 Źródło: Eurostat, LFS

Europejska polityka spójności czy tylko transfer budżetowy? Grudzień 2004 PL Europejska polityka spójności czy tylko transfer budżetowy? Proporcja transferów UE na rzecz głównych państw beneficjentów wydatkowanych na towary importowane z innych Państw Członkowskich 17,4 % 18,9 % 26,7 % 35,2 % 42,6 % 14,7 % 10 20 30 40 50 Grecja Wpływ i wartość dodana polityk strukturalnych Portugalia Irlandia Nowe niemieckie kraje związkowe Selon les États membres, 15 à +de 40% des ressources structurelles allouées aux régions Objectif 1 retournent - via les importations - vers les régions les plus riches de l’Union (D, F, UK, B, …) Mezzogiorno Hiszpania

Grudzień 2004 PL Wpływ rozszerzenia Liczba ludności UE wzrasta z 380 do 454 milionów (UE-25) lub 485 milionów (UE-27) Nowe Państwa Członkowskie przyczyniają się do większej dynamiki wzrostu (4% rocznie w porównaniu do 2,5% w UE-15) Następuje spadek PKB na mieszkańca: - 12,5% w UE-25; -18% w UE-27 (w euro) Część I

Grudzień 2004 PL Wpływ rozszerzenia Liczba ludności objętej Celem „Konwergencja” wzrasta z 84 milionów do 123 milionów Luka rozwojowa między regionami zwiększa się dwukrotnie: średnia wielkość PKB w regionach Celu 1 wynosi 69%; w nowych Państwach Członkowskich 46% Stopa zatrudnienia w UE-15 wzrosła z 60% do 64% (1996 – 2002); w 10 nowych Państwach Członkowskich wynosiła 56% (59% w 1999 r.) Część I

PKB na mieszkańca (PSN) 2002 Grudzień 2004 PL PKB na mieszkańca (PSN) 2002 Indeks, UE-25 = 100 Część I Sytuacja i tendencje Źródło: Eurostat, obliczenia krajowe

Regionalny PKB w 2001r. Część I Sytuacja i tendencje PKB na mieszkańca Grudzień 2004 PL Regionalny PKB w 2001r. PKB na mieszkańca (PSN), 2001 Część I Sytuacja i tendencje < 50 50 - 75 75 - 90 90 - 100 100 - 125 >= 125 Brak danych Indeks UE-25 = 100 Źródło: Eurostat

Stopa zatrudnienia w 2002r. % ludności w wieku 15-64 Grudzień 2004 PL < 56 < 56.0 – 60.2 < 60.2 – 64.4 64.4 – 68.6 >= 68.6 Brak danych UE-27 = 62.4 Odchylenie standardowe= 8.4 Źródło: Eurostat i NSI

Poziom wykształcenia w 2002r. Grudzień 2004 PL Poziom wykształcenia w 2002r. % ogólnej liczby ludności w wieku 25-64 Niski Średni Wysoki < 19.2 19.2 – 28.0 28.0 – 36.8 36.8 – 45.6 >= 45.6 Brak danych UE-27 = 32.4 Odchylenie standardowe = 17.7 < 35.05 35.05 – 43.35 43.35 – 51.65 51.65 – 59.95 >= 59.95 Brak danych UE-27 = 47.5 Odchylenie standardowe = 16.59 < 13.65 13.65 – 17.95 17.95 – 22.25 22.25 – 26.55 >= 26.55 Brak danych UE-27 = 20.01 Odchylenie standardowe = 8.57 Źródło: Eurostat (LFS)

Zatrudnienie w sektorze hi-tech w 2002r. Grudzień 2004 PL Zatrudnienie w sektorze hi-tech w 2002r. Regionalne czynniki determinujące konkurencyjność < 7.45 < 7.45 – 9.55 < 9.55 – 11.65 11.65 – 13.75 >= 13.75 Brak danych Średnia = 10,6 Odchylenie standardowe = 4,30 Źródło: Eurostat

Wkład polityk krajowych Grudzień 2004 PL Wkład polityk krajowych Budżety krajowe przeznaczają średnio 47% PKB Budżet spójności wynosi 0,43% PKB Budżety krajowe dają pierwszeństwo usługom podstawowym i działaniom wspierającym uzyskanie dochodu Fundusze Strukturalne mają służyć poprawie wskaźników regionalnej konwergencji oraz wspieraniu inwestycji materialnych i w kapitał ludzki – około 80% całości środków Część II Różne podejścia do promowania wzrostu gospodarczego

Oddziaływanie innych polityk Wspólnoty Grudzień 2004 PL Oddziaływanie innych polityk Wspólnoty Ukierunkowanie na specyficzne cele określone w Traktacie Nie zawsze mają spójność za cel Jednak nastąpiła poprawa sytuacji Potrzeba wzmocnienia spójności między tymi politykami a celem spójności, szczególnie w wypadku nowych Państw Członkowskich Część III Potrzeba promowania spójności polityk

Wpływ polityki spójności Grudzień 2004 PL Wpływ polityki spójności Wzrost inwestycji prywatnych i publicznych w regionach korzystających z pomocy (wzrost) Wzrost PKB (konwergencja) Tworzenie nowych miejsc pracy i maksymalizacja potencjału zasobów ludzkich Wzrost kapitału materialnego i ludzkiego Lepsze zarządzanie na poziomie regionalnym i lokalnym Stabilność finansowa w ciągu 7 lat Część IV Pozyskiwanie środków na promowanie wzrostu

Nowe partnerstwo dla spójności Grudzień 2004 PL Nowe partnerstwo dla spójności W odniesieniu do priorytetów Unii W odniesieniu do rozszerzenia i zwiększonej odpowiedzialności w ramach polityki spójności Obejmuje wszystkie państwa, regiony i miasta – większa subsydiarność Reforma polityki Wnioski

Priorytety reformy (1) Pierwszy Cel "Konwergencja i konkurencyjność" Grudzień 2004 PL Priorytety reformy (1) Pierwszy Cel "Konwergencja i konkurencyjność" Regiony o PKB na mieszkańca poniżej 75% średniego PKB dla UE-25 Regiony efektu statystycznego: o PKB na mieszkańca poniżej 75% PKB dla UE-15, lecz powyżej 75% PKB dla UE-25 Państwa o DNB poniżej 90% średniego DNB na mieszkańca dla UE-25 (Fundusz Spójności) Specjalny program dla regionów ultraperyferyjnych (RUP) Budżet: około 78% ogólnej kwoty Reforma polityki Wnioski

Grudzień 2004 PL Priorytety reformy (2) Drugi Cel "Regionalna konkurencyjność i zatrudnienie" Polityka spójności służy wszystkim pozostałym regionom w Unii – bez podziału na strefy wspólnotowe Składa się z dwóch komponentów: • pierwszy komponent: regionalna konkurencyjność innowacyjność i społeczeństwo oparte na wiedzy; dostępność i usługi leżące w ogólnym interesie; ochrona środowiska i zapobieganie powstawaniu ryzyka z przekazaniem odpowiedzialności za politykę miejską regionom (URBAN+) i likwidacją inicjatyw wspólnotowych; (strategie lizbońska i göteborska); • drugi komponent: zatrudnienie – w oparciu o Europejską Strategię Zatrudnienia - zdolność przystosowawcza siły roboczej; - tworzenie miejsc pracy; - dostęp do rynku pracy osób społecznie niedostosowanych. Budżet: w przybliżeniu 18% ogólnego budżetu FS = obecne Cele 2 i 3 Reforma polityki Wnioski

Priorytety reformy (3) Trzeci Cel "Europejska współpraca terytorialna" Grudzień 2004 PL Priorytety reformy (3) Trzeci Cel "Europejska współpraca terytorialna" Sukces inicjatywy INTERREG, wspólnotowa wartość dodana daje możliwość harmonijnej i zrównoważonej integracji całej Unii Regiony przygraniczne, łącznie z regionami nadmorskimi Współpraca transgraniczna (Państwa Członkowskie proponują zmiany w odniesieniu do obecnych 13 obszarów objętych inicjatywą INTERREG IIIB) Współpraca międzyregionalna (również w ramach głównego nurtu) Zewnętrzna współpraca transgraniczna – powiązana z nowym Instrumentem Europejskiego Sąsiedztwa i Partnerstwa, łącznie z wieloletnim programowaniem i tylko jednym instrumentem finansowym Budżet: około 4 % ogólnego budżetu Reforma polityki Wnioski

System wprowadzania w życie: ewolucja nie rewolucja Grudzień 2004 PL System wprowadzania w życie: ewolucja nie rewolucja Potwierdzenie zasad, które złożyły się na sukces polityki Wieloletnie programowanie, partnerstwo, ewaluacja, współfinansowanie, wspólna odpowiedzialność, zachowanie zasady n+2 oraz systemu wypłat zaliczek; Uproszczenie: Ograniczenie liczby instrumentów finansowych: 3 zamiast 6 i wyłącznie jednofunduszowe programy; Bardziej przejrzysty podział odpowiedzialności za politykę zrównoważonego rozwoju; Zmniejszenie liczby etapów programowania (dokument dotyczący polityki opracowany przez Państwa Członkowskie, programy operacyjne); Uproszczenie zarządzania finansowego (osie priorytetowe); Kontrole: wprowadzenie proporcjonalności, umowy; Bardziej strategiczne podejście: Dyskusja polityczna w Radzie, opinia PE, mandat Komisji, roczny raport na wiosennym szczycie Rady. Reforma polityki Wnioski

Proponowany terminarz Grudzień 2004 PL Proponowany terminarz 10 i 11 Maja 2004 r.: Europejskie Forum Spójności, Bruksela Lipiec 2004 r.: Komisja zatwierdza pakiet ustawodawczy Koniec 2005 r.: Decyzja Rady i Parlamentu Europejskiego 2006 r.: Opracowanie programów na okres 2007-2013 1 stycznia 2007 r.: Rozpoczęcie realizacji Następne etapy