Model funkcjonowania lokalnego partnerstwa na rzecz wzmocnienia aktywności zawodowej osób 50+ Zenon Wiśniewski

Niska aktywność zawodowa osób starszych w Polsce W Polsce tylko co trzecia osoba w wieku powyżej 50 lat pracuje, a w Szwecji prawie 70%. Polacy obawiają się zmian reguł gry w prawie emerytalnym zmierzających do wydłużenia okresu pracy i starają się jak najwcześniej opuścić rynek pracy. Co więcej, nie wykazują też zainteresowania bodźcami zachęcającymi do dłuższej aktywności zawodowej. Najczęściej skargom na zmęczenie pracą zawodową towarzyszy przekonanie o presji pracodawców na przechodzenie osób starszych na emeryturę i o dyskryminacji ze względu na wiek. Można domniemywać, że zainteresowanie pracą wśród starszych osób niepracujących jest jeszcze niższe.

Wskaźnik aktywności zawodowej starszych w Europie Zachodniej (% osób w wieku 55-64) Źródło: Eurostat 3

Wskaźnik aktywności zawodowej starszych w Europie Środkowo-Wsch Wskaźnik aktywności zawodowej starszych w Europie Środkowo-Wsch. (% osób w wieku 55-64) Źródło: Eurostat 4

Wskaźnik zatrudnienia starszych (55-64) w Europie w 2008 r. Źródło: Eurostat 5

Powszechny wiek emerytalny mężczyzn i kobiet w wybranych krajach UE w 2008 r. Kraj M K Austria 65 60 Belgia 65 64 Dania 65 65 Finlandia 63-68 63-68 Francja 60 60 Grecja 65 65 Hiszpania 65 65 Holandia 65 65 Irlandia 65 65 Niemcy 65 65 Portugalia 65 65 Szwecja 61-65 61-65 Wielka Brytania 65 60 Włochy 58-65 58-65 6

Ludność w wieku produkcyjnym 2010 rok 1.333,4 tys. osób 2035 rok 1.105,4 tys. osób Spadek w 2035 roku o 233 tys. osób w stosunku do 2010 r. W latach 2011 – 2015 spadek będzie wynosił już 40,3 tys. osób Obecnie mamy ok. 140 tys. osób bezrobotnych (stopa bezrobocia 16,6%)

Starzenie się ludności w wieku produkcyjnym w województwie kujawsko-pomorskim w latach 1995-2035

Nasz region w przyszłości Biorąc pod uwagę przewidywany w przyszłości deficyt rąk do pracy w regionie kujawsko-pomorskim, należy uwzględnić konieczność aktywizacji zawodowej trzech grup osób starszych na rynku pracy: pracujących – zarządzanie wiekiem bezrobotnych – urzędy pracy i pracodawcy biernych zawodowo – urzędy pracy, ośrodki pomocy społecznej i pracodawcy

Postawy bezrobotnych W opinii pośredników pracy naszego województwa 50% bezrobotnych nie jest zainteresowanych pracą „ Do roboty? – w życiu!”. Pan przyszedł do PUP pod wpływem alkoholu. Brak motywacji do szukania pracy. Woli „wypić piwko z kolegami i pozbierać puszki”. Pracuje „na czarno” – będzie unikał legalnej pracy bo ma komornika (alimenty).

Zainteresowanie pracą zarobkową wśród osób niepracujących według płci Odpowiedź Liczba % Tak 291 33,6 Raczej tak 146 16,9 Raczej nie 87 10,0 Nie 315 36,4 Trudno powiedzieć 27 3,1 Ogółem 866 100,0

Miesięczne wynagrodzenie netto zachęcające do podjęcia pracy osoby nieaktywne zawodowo (%) Płaca netto w zł Ogółem w tym z wykształceniem zasadniczym zawodowym średnim zawodowym wyższym magisterskim Poniżej 800 12,1 14,7 5,1 801 – 1000 27,1 30,7 15,4 27,3 1001 – 1200 11,7 10,7 20,5 9,1 1201 – 1500 25,1 28,0 23,1 31,8 1501 – 2000 17,0 13,6 2001 – 2500 2,8 1,3 2,6 4,5 Powyżej 2500 4,0 12,8 Razem 100,0

Sytuacja na rynku pracy podstawą budowy strategii Wykorzystanie w regionie kujawsko-pomorskim sprawdzonych już w krajach wysoko rozwiniętych strategii zarządzania wiekiem nie będzie możliwe bez uwzględnienia specyfiki rynku pracy. Nie można bowiem bezpośrednio implementować rozwiązań z krajów, gdyż przedsiębiorstwa działają tam w innych uwarunkowaniach zewnętrznych. Co więcej, wypracowanie wspólnego modelu zarządzania wiekiem dla większej liczby organizacji nie jest ani możliwe, ani uzasadnione. Skomplikowane zależności zapewniają wysoką skuteczność strategii jedynie przy jej indywidualnym konstruowaniu i dostosowywaniu do zmieniającej się sytuacji na lokalnym rynku pracy.

Głównymi instytucjami, które dysponują informacjami o lokalnych rynkach pracy w regionie są: powiatowe urzędy pracy, Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu i Wojewódzki Urząd Statystyczny w Bydgoszczy.

Statystyka państwowa a zarządzanie wiekiem Należy podkreślić, że statystyka państwowa nie jest dostosowana do potrzeb zarządzania wiekiem w organizacjach i istnieje potrzeba budowy obserwatorium dla osób 50+ na lokalnych rynkach pracy, będącego jednocześnie platformą wymiany informacji między pracodawcami a pracownikami i instytucjami rynku pracy. W oficjalnych statystykach brakuje bowiem zdezagregowanych informacji o ludzi starszych według różnych przekrojów na lokalnych rynkach pracy. Szczególnie odczuwa się niedobór danych na temat niedostatków kwalifikacyjnych pracujących w wieku 50 lat i więcej.

Głównym celem tworzonej instytucji partnerstwa o specyfice obserwatorium rynku pracy (ORP) będzie wymiana informacji między instytucjami rynku a pracodawcami w celu wspierania strategii zarządzania wiekiem w organizacjach działających na terenie dwóch powiatów województwa kujawsko-pomorskiego. Tworzona instytucja będzie zarazem platformą komunikacji, jak również siecią współpracy instytucji rynku pracy i pracodawców. Dotychczas nie stworzono w Polsce wzorca instytucji partnerstwa o charakterze obserwatorium lokalnego rynku pracy ludzi starszych.

Interesariusze W skład ORP wchodzić będą przedstawiciele pracodawców, związków zawodowych, instytucji rynku pracy i organizacji pozarządowych działających na terenie Grudziądza. Pracodawców będą reprezentowały firmy uczestniczące w projekcie, działające w różnych branżach. Podejmie się także intensywne działania w celu pozyskania przedsiębiorstw nie biorących udziału w projekcie.

Interesariusze partnerstwa Zaproponowane rozwiązanie będzie posiadało charakter innowacji społecznej i zmierzało do uzyskania efektów synergii wynikających ze współpracy czterech grup interesariuszy: - pracodawców i ich organizacji, jak np. Kujawsko-Pomorska Organizacja Pracodawców Lewiatan, Izba Handlowo-Przemysłowa w Toruniu, Grudziądzka Izba Gospodarcza; - związków zawodowych; - instytucji rynku pracy – PUP Grudziądz, WUP i instytucji szkoleniowych; - partnerów rynku pracy – organizacji pozarządowych.

Zadania ORP Ośrodek będzie centrum przepływu informacji dotyczących sytuacji osób 50+ na lokalnym rynku pracy. ORP będzie wspierało nawiązywanie i utrzymywanie współpracy instytucji działających na lokalnym rynku pracy na rzecz aktywizacji zawodowej osób starszych.

Zadania ORP Celem ośrodka będzie diagnozowanie potrzeb szkoleniowych pracowników 50+ na lokalnym rynku pracy. Monitorowanie oferty firm szkoleniowych w zakresie kształcenia ustawicznego dla generacji 50+.